Rei rusticae libri quatuor, vniuersam rusticam disciplinam complectentes, vnà cum appendice oraculorum rusticorum Coronidis vice adiecta. Item, De venatione, aucupio atque piscatione compendium, ... Auctore D.D. Conrado Heresbachio ..

301쪽

' amiserit &cariem illa vetustatis, quibus hebetata veluti venenis humus torpeat.

Quapropter sylvestris ager pret cipue eligendus,qui,etiam si frutetis atque arboribus, sit obsessus, facile extricatur.Sirudis terra desit, proximum est vacuum arboribus aruum. Si nec hocst,rarisisimuarbultum, vel olivetum.Vltima condi tio restibilis vi nere,ut dixi unde si necessitas cogat, prius,quidquid est residue vita S,extirpari debet:deinde totum solum sicco fimo,aut alterius generis recentissimo stercorari atque ita conuerti, & diligentissime refossas omnes radices in simmum regeri &comburi. Inde humus co- 1ideranda,s sit facilis & resoluta modice:probatur etiam soluta glarea calcul

1usque ager,& mobili lapide,si tam e haec pingui glebae permista:nam eadem ieiuna maxime culpantur. Densii magis CGreri, rarisiima quaeque Lyaeo.Denum de

a tradit cosensius, maxime,cui stiperimpositum est modicu terreni: quia frigidus tenax humoris non patitur aestiuis seruoribus sitire radices.Quinetiam lapides dis-

302쪽

disponendos Columella praecipit iuxta diuersa latera fossarum,qui tamen quin- Lapidumque librarum pondus non excedant:hos in vinea ra&aquas hyemis,&vapores aestatis pro- tio.

pulsare radicibus Virgilius notauit:Aut lapidem bibulum,aut squallentes in se de cochas. Sic videmus selici ssime vitem alere colles Rhenes es fissilium lapidum, ac nobilissima vina proferre. Atqui lapides in superficie terrae abbciendi:nam aestate adurunt a sole calefacti, & hyeme

refrigerant,contrarium ijs, quae in sundo sunt. Praecipue montium ima, quae 1 verticibus defluentem humum receperunt,uel etiam valles,quae fluuiorum illuvie &inundationibus concreuerunt aptas vineis existimant.Neque respuenda cretosa terra,etsi per se ipsa creta, qua V xuntur figuli,inimica sit. Ieiunus autem sabulo ager,salsius,atque amarus, siticulosusque viti non conuenit:nigrum tamen& rutilum sabulone,qui sit numidae terrae permistus, non improbant quidam. Adde neq; nimis calidum solum nimisque frigidum , neque siccum nimis vel 'hnmidum, neque rarum supra modum aut densium,quod coelestes aquas no ser- at,conuenire,nam id facili me perrumpitur

303쪽

tum.

s NR ADD Hspas B A o n. pitur, Arn asque praebet,quibus sola d ra- dices penetret: raram supra modum, velut per infundibulum transmittente imbres,& sole ac vento penitus siccari:Grauem terram vix ulla cultura vincibilem: leuem vix ulla sustineri: pinguissimam luxuria,tenuem ieiunio laborare .Quare opus temperamento inter has inaequalitates,quod in corporibus quoque nostris desideratur, quorum bona valetudo cali

di & frigidi, humidi & sicci, dens & rari

certo modo continetur. Nec tamen hoc temperamentum in terra, tuae vineis destinatur, pari momento libratum csse debere existimatur, sed in alteram partem tantum propensius, ut calidior sit terra qua frigidior, siccior qua humidior, rarior quam densior, maxime si sitis agetur coecli status. Qua regionem vineae specta re debeant, vetus est dissensio:alijsolis ortum, alii occasum , alij septon trionem probat,Vergili 'occasum improbat: Sunt qui praecipua positionem meridiana malint. In uniuersum videtur optimum,ut

frigidis regionibus meridiano subi jeia tur vineta,tepidis Orienti obvertant, ruentibus locis, ut Aegypto& Numidia, uni septentrioni rectius opponentur. Plinius

304쪽

nius vites Aquilonem, palmites meridiem spectare vult. Solo idoneo,& ad coeli spatium conueniente parato, terra diligenter todienda, stercoranda, herbae &inutiles stirpes euellendae, amouendaeq; ne reuiuiscant,&vitium semina corrumpant,aut sossorem remorent. THRAS. Antequa ad pasti nationem pergas,cuperem audire quo pacto vitis conseratur,&quo potissiimum tempore id conueniat, MAR. Prius de tempore, post modum conserendi indicabo. Vitis conserit vel autumno,e Virgilii praecepto. Vere me

lius, si aut pluuius aut frigidus coeli status est,aut ager pi nguis atque cam pestris& uliginosa planicies: Autumno si sicca, si calida est aeris qualitas, si exilis atque aridus cam pus, si macer praeruptusve collis r Vernaeque positionis dies serε quadraginta ab Idibus Februariis usque in

aequinoctium tradit Columella: Etrursus autumnali ab Idib. Octobris in Cal. Decembres.Cassianus apud Constantinum consulit experientia edoctus in locis irriguis autumno potius plantationem faciendam clim soli a defluxerint,&sarmenta post vindemia ab onere & racemorum grauitate liberata, firmataque De tepore conserenderitis.

305쪽

QqNT AD PH PAsBAnec dum a glacie laesa sint .nam tum citi iis terrae coalescat, natura,Videlicet,lunc radices magis enutriente Inserendi tem

Inserendi pus ex Cal.Nouembris in Cal.Iunias Co

ratio.

lumella traditur extendisse quos la,quo siue surculuSurculi

quales r

culorum noranda.

ad posse custodiri gemmam siue surculuaffirmat,Sed id illi non probari quin magis tepentibus iam diebus post hyemem

cum &gemmam &corticem naturaliter mouent,nec frigus ingruit, quod possit aut surculum insitum, aut fissurae plaga inurere: Permittit tamen festinantibus autumno Vitem inserere,quia non dissimilis est eius aeris qualitas vernae. Deli genda dies tepida,silensque aventis. Succulus teres, solidi corporis, nec fungosae medullis,crebris gem mis,&breuibus internodiis,calamus non amplius tribus digitis allevetur aequaliter ex ea parte, qua raditur. Fighra subacto luto linit,mus coque inducto ligatur. Notandos surculos,qui ad meridiem steterint,idq; Virgilius notans inquit: uin etiam caeli regionem in cortice signant, O quae quoq; modo Reteris,quaparte calorea Austrinos tulerit. Quod & de aliis arboribus dictum,Sationis autem duo genera,nempe vi uir dicis,

306쪽

II. DE RE STIC A. I sdicis, hoc est, in surculo radicem haben-Sationis vitis aut malleoli,id est,farmeti sic quid- tu genera. quid est inutile a vite deputatum appel-Viviradix. lant) qui quoniam utrinq; capitulatus

lei similitudine malleoli nome accepit, resecem aliqui appellant,& a numero ge

marum modo bigemmem, modo trigeminem: Qtii si intortus&sime calce sic crassiorem extremitatis partem appellant arriperetur,sagitta dicebatur, hoc est,extrema surculi pars, i, serendi genus expeditius putatur. Cum propagandae Vitis tria genera tradat Columel. Vnum, quo virga edita a matre solo committatur,alterum, quo ipsa mater prosternitur, atq; in plures palos per suas virgas diuiditur, tertium, quo vitis scinditur in duas par tes vel tres, si diuersis ordini b. adducenda est, laudatur & propaginis ratio, cum in terram Vitis caput immergebatur, ex quo mergus dicitur, nec prius a matrice Meum abscindebatur,quam radices egisset, licet hoc interdum procul a terra tentarent fictilibus vasculi sterra resertis vitis apicem intercludentes, ut prorsus mirum Videretur tam procul a solo radices age-xe, quemadmodum Plinius perquam se- T curum

307쪽

arbustum. Maritata

irites. Traduces. Funeta. Palmitum genera.

Fructuari' geminariurito. o QNII ADD Har ME Actium. curiam putat.Cum vero in arbusto ita vites arboribus maritatas vocat vinitores ad proxi mas arbores trahuntur traduces nuncupantur:at si breuiores palmites sarmento iungerentur inter se, a funium similitudine funeta dicta sunt. Duo quoque palmitum genera Veteres annota- runt, pampinarium, qui e duro exiens in proxipaum annum materiam promittit. Quod si supra cicatricem sit, frictuariu vocant , custos vero est nouellus palmes non longior tribus gemmis,si vitis luxuriarit, proximo anno materiam, hoc est, inutile sarmen tu praebiturus. Ut aut ad viviradices reuertamur, has praestare iis,quq a sarmento: confestim augmetum fhabeant, ut pote, quae semel radices egeriit. Viviradices solo spisso &r pastinato seruntur scrobe ternoru pedum:malleolus tenero &soluto solo. In arido sistoneque viviradix, neq; malleolus iusto serit. Siccus tractus & calidus autumno seri postulat, frigidus & humidus veris exitu, pluuio tractu rariores, sicco densiores poni. Seminariu vitis quomodo factedum, docet Palladius. Sarmenta vero radicatione expectant: sed & transplatatio m

liore fructum facit.Et viviradices quidesecundo

308쪽

DE RE nvs Tici 1 6 cundo anno aut citius fructii reddunt. Planis vero, is armcto seruntur, Vix ter Desrmentio quartoue anno,quanquam aliquoties tisse vivi-etia citius. Didymus apud Constat inum radicibus docet, quo pacto facile ac cito Viviradi ' plantavisces transplantent, nempe,a vigorosa vite hoc est, decennali & deinceps,sar metum

quam longissimum & generosissimu eligendum ex inferiori b. partibus, hoc est, ad pedalem usq; altitudine ii terra, idque prostratum in scrobem pedali altitudi- ne effossam defodiendu longitudine tanta,Vt quatuor oculos suscipere possit, tot

enim terra obruere conuenit, sic tamen,

ut post obrutos quatuor oculos, qui adhuc in sumo supersunt, nos ures sint siduo,aut tres ad summu . Quod si longiussit sarmentum, ut ad secundam defossionem sufficiat, duas vitii radices ex una faciendas, atq; eodem modo de diendas ac obruendas: viviradicis unius no opor tere duos palos vestire, sed singula semina singulis adminiculis esse cotribu eda. Sarmenta aut pangenda sumere oportet a vitib. quando persectum frustum red- Sarmenta dunt, & quae frugi serae multisque oculis q 9 vn- praeditae, ac nulla clade affectae, easq; no- de s eda. rare tauenit,atq; ex his plantas deligzre, Σ T a non

309쪽

o Np ADD-nsn Aon . non quidem e nouellis vitibus, quae sunt infirmae, sed quae in summo vigore exinmisia stunt. Sarmcnta non e summis, neque ex nuomodo imis p xxibus sit menda, sed e media vite,

sarmentum rotundum ,leue,solidum,o-

culis densium, nouasq; gemmas plurimas habens. Statim ut ablata plantentur:coalescit en i m citius terrae recens sectum . Si

dilatione indigeat, statim & sublata sarmenta in terram defodito,aut soluta aut laxe reuincta. Quod si diutius sem a re

portet, in dolio num orem non habente deponantur, terra substrata & rursus iniecita, ut undiquaq; terra fruantur,doliud iligenter luto obliniendum, Vt neque vento neq; aere inspiretur: hoc enim modo ad duos menses illaesa manere pote runt .Quia ridiora facta,in aquam per diem & noctem coniecta plantato. Duo sarmenta simul pangenda, ut si unum desecerit,aliud superst: quod si utrunq; ado. . leuerit, quod debilius tollendum. Non esse mixtas aut diuerstas irpis vites plan-- voti co tandas si mu i , maxime albas nigris non planta iungendas, sed separari praecipit Columella. Cauendum, ne farmenta ante platationem germen emittat: nec retorsum malleolum ponendum,multis argumen

310쪽

tis idem contendit: Constantinus obli- ' quum plantandum citius obliquum radices agat. A pponendi tres aut quatuor lapides, & mox aggere obruendi, itavi cum stercore aequaliter conculcentur:

nam lapides Shibent, ne terrae nimia amplitudo i l labatur, & radices refrigerant, ut stupra dictum. Summae sarmentorum partes stercore bubulo prsi iniendς propter vermiculos. Quod d logitudinem sis refipertinet, si crebras gemmas habeat mal- leolus,breuior saciendus: si raras, logior 'MUM'

attamen nec maior pede, nec minor dodrante, et hic, ne per summa terrae sitiatae statibus,ille, ne depressus altius cum adoleverit, exemptionem dis sicilem prγbeat. Sed haec in plano: nam in clivosis, ubi terra decurrit, potest palmipe alis.

deponi, ut Columellae verbis utar. Scro-bcs vitis plantandae non minus quatuor pedum sodiendos Florentinus censet: nain superficie plantatae, citius senescunt, cum Spter ali meti inopia, tum propter solis seruorem: nam in tantum, hoc est, quatuor pedes, Sol penetrare putat: licet sint,qui trium pedum sessionem stimc re existiment. Scrobes vitium non admo dum profundas: arborum prosundiores