Rei rusticae libri quatuor, vniuersam rusticam disciplinam complectentes, vnà cum appendice oraculorum rusticorum Coronidis vice adiecta. Item, De venatione, aucupio atque piscatione compendium, ... Auctore D.D. Conrado Heresbachio ..

321쪽

densitatem,triginta diebus ante inde- έ miam purgare oportet,soliis ex obliquo&a lateribus detractis, quo inspirantes Venti vitem refrigerent.Verum solia in

summitate relinquenda sint,quae addersus vehementem aestus seruorem de sendant, solique vitibus in summo incumbenti umbram obiicianti si tamen crebriores imbres in autumno & intumescentes valde augescant, etiam circa Vertico solia tollenda sunt. THRA. Magna curram Vitium narras. MAR. Diligenter Vinitore crebro vinea circumire, pertic . 3 - erigere, iuga aequare oportet. THRANV ηὐφ ' Vnum addas, maturitatis indicium ; ηδ audio, neque festinandum intempestiuo neq; maturitatem prorogari sine iactus ΜAR. Recte mones. Nam ante maturi tatem legentes tenue parumq; durabit Vinum reddunt. Et tardantes vitem no' sollim laedunt ultra tempus gestaΠῖς' Onus,sed etiam, si grando & glacies obo i ' riarur, iniuriae expositum vinum nabς Democritus tradit seY tantum divinon amplius uuam matistam permaner MatVrith Maturitatis igitur signa in uuis non ςy

ru indicia. su solum , sed etiam e gustu : et si s stum fallere Columella censet. δε

322쪽

si vinacia,quae acinis colatur, iam resuscata,ut non amplius viridia pelluceant,sed propemodum nigrescant,siquidem colo i, rem vinaceis nulla res afferre potest, Vua maturam significatialii acinos premunt,&squidem vinaceus exilierit nudus citra omnem carunculae compleXum, mis, turas ad vindemiam indicant,si vero S, I sitierit carnem secum trahens, immatu- ras esse. Alij sic experiuntur:Edenso racemo unum acinum eximunt,& post ra- cemum contemplantur, qui si non mutetur, maturitatis indicium esse. Vincie- ' miare oportet Luna in Cacro existente, aut in Leone,aut in Libra, aut Scorpioe, aut Capricorno, aut Aquario, & eadem sub terra. THR. Num arte aliqua citius 'maturescunt uvael MAR. Plinius tradit aceto acri & Vrina vetusta radices made' faciendas,atque eo luto obruendas,ac fa pe fodiendas, si fructum non maturent. THRA. Vuae quo pacto seruari tradun-

turl ΜAR. Vuae durant aliae pensilicon

camerata nodo, aliae sua tantum cotinen oratiρ-tur anima ollis fictilib. & insuper doliis incluta stipatae vinaceis circum sudanti bus. Palladius rationem ostendit,qua serventur etiam in vite usq; ad ver. THR.

323쪽

Sed amabo,de frugi serarum pomarii tui arborum disciplina sigillatim disserereno grauer is. M AR. Ι nter arbores seu3iseras a vite primum omnium Iocum sibi uendicat olea, ut Columella testatur,

ελωακρι in Graece dicta,ex omnib.stirpibus minima impensam desiderat, climvitis cotra maXimam accuratissimamq; postulet.Et quanquam non cotinuis annis fructum afferat,sed sere altero tantu, eximia tamen eius ratio, quod leui cultura sustinetur,& clim se non induit,vix ullam impensam flagitat,&, si quam flagitet, eam copia fructuum copensat. Cum autem oleae magnus & securus sit prouentus, & in magnum tempus conseruetur,

vitetq; plurimis necessitatibus congruat, plurimum huic arbori diligentiae adhibedum. Amat locum neq; depressum neque arduit,sed cliuos potius,qualis in Italia Sabinorum,&Betica sere tota,ut Col. scribit, in ijs enim excelles solis ardor vetorum flatu refrigerat,& optimum oleuiuducit,planis locis contra. na in oleis caelum,solumq; plurimum reserre, Plinius tradit. Aerem calidum & siccum postulat:quare i n Lybia, ac Sicilia,& Betica,&Italis quibusda locis,psertim Campania felicis

324쪽

- DE R E mvs TICA. Is feliciter prouenit. Caeli statum neq; per seruidum, atque gelidum patitur: quare Septentrionali colle aestuosis locis, frigia dis meridiano gaudet. Existimant vltra miliarium sexagesimum a mari aut non Vivere,aut no esse feracem. Solum aptisse sinu,cui glarea subest,si superposita creta sabulo admista est: nec minus probabile, ubi pinguis fabulo est. Sed & densi

or terra, sit vivida & ista est,commode ar borem hanc recipit. Creta ex toto repudianda, magis etiam scaturiginosum solum , M in quo semper uligo consistit, sicut & ager fabulo macer, & nuda glarea . Possunt tamen in agro frumentario seri , ubi vel arbutus steterat, aut ilex. Quercui vehementer inimica: nam si quercetum in vicino sit, non lumnon seret, sed fugiet, introrsumque se in fundum abiiciet: vel excisa radices noxias oliveto relinquit, quarum virus e necat oleam. Idem de cerro,& esculo quidam tradunt: nam ubi illae effossae, oleam,si seratur,emori. Ad eundem modum si lambendo capra contigerit interire Plinius testatur. Contra Olear & vitis magna cocordia,proditumq;, oleam, . 6 viti inserat,vuas simul &oliuas Pserre,

325쪽

6qret I AD O HRr risIA OR . fructusq; vuolea,id est,ε ursαρ γ vocatur. Serendarum olearum Varia ratio. Nonnulli crassiores ramos arboribus adimunt, & ex ijs quam recentissimas ta leas serra praecidunt,quae binum cubitorum proceritatem impleant,de his in rectum constitutas obruunt: Alijsoboles cum caudice serunt:A lij residam caudici plantulam deci si1s salce capitibus &br cliijs in truncum redigunt & terrae follae . circa Arcturi ortum defigunt: culturi seminarium iaciunt pleriq:, Vel plantariti, idq; libero caelo terreno modicὸ valido, sed succoso , solo re luto , quale est sere

nigrae terrae. Huc ramoS nouellos,pro

ros,nitidos,manubrij crastitudine sera ces,non e trunco sed e brachiis noui sq; ramis enatos arborib. ademptos in taleas recisos ita, ut corticem non laedant, mi tunt.Taleae sesqui pedales serra pr ciduntur,atque earum plagae Vtraq; parte falce leuantur,& rubrica notantur,ut sit que ad modii in arbore steterat ramus,&ita parte ima terram & cacumine caelum spectans deponatur: sic celeriore proficiunt incremento,cclerioremq; fructum largiuntur. Nam si inuersa ponatur, difficulter com prehedet, aut sterilis erit. Quare in

326쪽

in rectum constitutas adobruunt. Oportet enim talearum capita & i mas partes misto simo cum cinere oblinire, & ita totas eas immergere, ut putris terra quatuor digitis superueniat. Siquide aut to iam immergi oportebit,aut partem alteram humari, & partem alteram solo supereminere : Non enim quae prorsus ob- ruuntur, sed quae duntaxat altera parte extant, rubrica notari desiderant. Didymus depagendam in terram, Ut quatuor

digitorum altitudine em incat, deinde scrobem excavandam ad comodam imbrium susceptionem . Atque haec ratio plantandi per ramos Didymo magis probatur. Cum plantatio sit, locum repur gare oportet ab omni alterius generis frutice,& scrobes sic essediantur,ut aventis, sole,ac imbribus terra Diabilior reddatur, & plantae radicem facilius agere

queant. Si festinetur, duobus mensibus ante,aut uno saltem,s armenta & arundinem, &,quae facile comburuntur,in scrobibus ad multos dies exuremus. Sint scrobes altitudine trium cubitorum aut circiter: distet scrobes cubitis quadraginta, quo trunci perflari postsint. Primo anno

327쪽

nis,htim iam radiculas seminum conua luerint, rastris excoli debent. Biennio aputatione abstinendum.Tertio anno singulis binos ramulos relinqui, & frequenter sarriri conuenit seminarium. Quarto anno e duobus ramis infirmior amputandus. Sic eXcultae quinquennio habiles sunt arbusculae translationi. Translati ni aptior truncus,qui brachii crassituditanem habet, exiguus supra scrobem omi neat, laetius enim frondet . Antequam transseratur, rubrica aut alio signo notetur ea pars, quae meridiem spectat, Vt co dem modo deponatur. Oportet Ibiu scrobis prius sodere bidentibus,ac deinde te oram aratro siubacta immittere, hordei

semina substernere. Si in scrobibus aqua, ea exhaurienda, deinde ingeredi minuti lapides, depositisq; sieminita latera sic r his citcumcide da,&aliquid stercoris in

tei ponedum. Post sis is ilium,cum terra aestatib. hiat,curandum, ne sol per rimas ad radicos penetret. Ab quinoctio auturiali arbores abi aqueadae, ita ut si in clivo sit olea, incilia excitentur, quae limosam aquam a codice deducat. Omnis soboles, quae ex Vna stirpe nata,quotannis extirpanda. Stercus autum no iniiciendum, ut

328쪽

permistu hyeme radices oleae calefaciat. Amurca valentib. infundenda. Muscus serramento resecandus,alioqui fructum non seret.Quinetia plurimis annis interpositis putandum olivetum.Vetus enim prouerbiuprouerb. Qui arat olivetum, rogare fru-Moliactum,qui stercorat exorare,qui caedat cogere. Putatio autem facienda autumno fructu ablato. In olea interdum VnUS ramus reliquis laetior, quem ni rescideris, tota arbor tristabitur. Inse7itur etiam olea oleastro maxime inter corticem &emplastratione , alij in radicibus inserunt,& ubi com prehenderint, clim ali- ,

qua radice evellunt& tranSserunt more . . -

iuxta cortice inseruntur.Tempus serendi ab squinoctio verno,alii vigesimo feta μμ tu Ludo Maii,usq; Cal. Iunii. laturitatis&ici ἰζgedg oles indictu, quado maior pars dimidii fruet' nigrescere incipit, idq; caelo

sereno,quato maturior bacca,tanto pinguior succ'. Ex olea duplex fructus,oleu& Amurca. Oleae minores ad oleu,maiores ad escam parant.Olearum vindemia, ars maior oleum quam musta temperandi. Ex eadem oliva disserunt succi . Primu omniti cruda gratissimo sapore.

329쪽

Prima unda praeli laudatissima, ac dein de per deminutionem . Quato maturior bacca,tato pinguior succus, minus I gra oleis . tus. Vetusta, oleo tedium affert, no item ut vino, plu'imu q; talis annus est.Oleuoptimum Venafrinum & Licinianum. Inter Istriae & B tice certamen par. Vicina bonitas Juinc ijs,excepto Africae solo ' frugifero. Oleam, qua manu tangere possis,e terra aut scalis legere oportet poli', qua decutere,auetore Varrone, Pea,quq vapulauri,inarescix, nec dat tantum olei quam mantistricta, melior ea, quae digitis nudis legitur, quam illa, quae cum di

Istae olimu g ibu - Vnde olivantium lex antiquisitum. lina ,Oleam ne scribgito , neue verberat O. Quae manu tangi non poterunt, ita quati debent, ut arundine potius quam pertica feriantur. Augetur oleum ab Areturi exortu ad decimum sextu Calend. Octob. post nuclei crescunt &caro.Olca alia ad cibum eligitur,alia ut eliquescat,& corpus no solii intus, sed etia extrinsecus, Vngat. Itaq; dominu no solum ad bal.

quit, ut scribit Varro. De qua sit oleum Eterra legcda,& si inquinata dati ada:Siccari triduo satis. Si gelut frigora 4. die premenda.

330쪽

meda. Primus quisq; acerti' demittat per serias&vasa olearia ad trapetam, in qua eam terant molae oleariae e duro & aspero lapide. Olea lecta si nimis diu fuerit

in aceruo,caldore fracescit, & oleum foetidum sit. Oleo conficiundo molae utiliores q canalis & selea. Molae quam facilimam patiuntur administrationem: quoniam pro magnitudine baccarii vel sub mitti,vel leuari possunt, ne nucleus, qui saporem olei vitiat,confringatur. Torcularia praecipud cellqque oleariae calid esse debent, quia commodius omnis liquor soluitur: Vapore & frigore magis constringitur. Cumque calore sit opus, positione coeli & declinatione id procurandum,ita non opus est ignibus aut flamis,quod fumo &fuligine sapor olei corrumpitur. Propterea torcular debet, meridiana parte illustrari,ne opus sit lucernam adhibere prementibus. De legi-gibus oleae legendae locandaeq; Cato praecipit:de Condituris Olivarum Columella.Sed longius esset haec omnia commemorare hoc tempore.THRAS. AgE v ro, nunc de arboribus pomi seris serendis curandisque aliquid memora: nam earuarboru vulgatior apud nos usus. M AR.