Friderici Böhmer De iure episcoporum innovandi fundationes ecclesiastica Commentatio academica

2쪽

INNOVATIONIS FUNDATIONUM CCLESIASTICARUM DEFINITIO ET DISTRIBUTIO.

undationes ecclesiasicas, hoc est, instituta, vel cultus diuini, vel pietatis exsequendae gratia, ex rerum, piorum hominum liberalitate et munificentia collatarum subsidiis, auctoritate ecclesiasica erecta seu condita, quo pertinent ecclesiae, Religiosiorum sodalitia beneficia orphanotrophia et Rindationes igitur ecclesi.isticas dicimus innovari, quum, quod iis legibus ac conditionibus, quibus illae sunt institutae, repugnat, auctoritate publica, sue ecclesiastica illa sit, siue ciuilis, suscinitur. Atque illud variis quidem modis contingere potest, vel ita visu lita et integra relinquatur fundatio, vel ut boseatur, quod extremum innovandi genus suppressionis seu exstinctionis nomine distingui solet. Ad 1llud superius autem quod attinet, in eo sunt tum inmiinutio, quae essicitur eo, si de iuribus, quae qualitercunque ad fundationem pertineant, aliquid detrahitur aut diminuitur tum retentio, quae versatur in reditu et prouentu, quo ipso continentur ea, quae in undatione dicuntur temporalia, per aliquod tempus aliis usibus ecclesiasticis impendendor tum Dioitire by Cooste

3쪽

tum reformatio, quae spiritualia v. c. ossicium ecclesiasticum, propter beneficium, quod quis habet, obeundum, assicit, in eoque ernitur, si illa ipsa vel ad cultum de aliquem sincerio rem atque castiorem, vel ad consilia ecclesiae salubriora accom modantur tum estis, qua ex una fundatione fiunt plurescitum denique nio, cuius vis haec est, ut altera alteri fundatio eo confli iungatur, utriusque procuratio Vt penes rectorem

sit eundem.

Est autem unionis descriptio duplex fieri enim potest vel alua vel exstincta fundatione. Atque integrae quidem Aindationis cum altera coniunctio strictiori vocis acceptione unio dicitur. Cuius generis, propter diuersam qua inter se copulantur fundationes rationem, duae iterum secernendae sunt formae: Vna earum unionum quibus altera alteri fundatio pari prorsus iure iungitur altera earum, quibus in iis, quae e tinent ad undationem administrandam, alteri altera quodammodo fit obnoxia. Quarum quidem illae aequales, hae inaequales seu subiectiuae dicuntur. Quod vero ita fit unio, alte utra ut aboleatur fundatio , locus esse dicitur unioni suppres.stinae. Sed innovandarum fundationum istud genus, cui nomen suppressioni esse diximus, duplici ratione perfici et absolui potest vel ita, ut exstinctae fundationis ros atque bona cinckstis sic permaneant, Vel Vt fiant profana. Atque hoc secularisatio, seu profanati dicitur propria vocabuli acceptione, , illud

a Nam significatione aliqua impropria secularisationis et profanationis vocabulo tum etiam utimur nos quidem uangelici, quum imperi etallis auctoritare

4쪽

illud haud incommode translationem dixeris. Cuius quidem non una cademque est ratio, quandoquidem de fundationis exstinctae bonis vel ita statui possit, ut ad fundationem aliquam iam consillitam transferanturi , vel ut ipsorum praesidiis noua

instituatur fundatio, vel denique, ut non peculiariter illa in. gulari alicui instituto assignentur, sed ex eorum prouentu niis versiae rei ecclesiasticae consulatur. Haec sunt innovandarum fundationum quae maxime celebrentur genera atque formae o.

Sed quum de fundationibus innovandis varia possit inastitui disputatioci quaeri enim potest, Vt potiora rerum capita afferam, vel utrum omnino, quibusque de causis et rationibus fundationes ecclesiasticas in nouare liceat, vel de itinouandi a , illas

vittinctae Hieulus fundationis bona aliis publicis usibus iis accommodantur. ut iuris maneant ecclesiastici. Vid. CLA PROTH. Dis . de natura bonori foeα- Iarisator. f. a. PAREN, Veri in princip. iar ea . f. 86. Nos aurein per huius libelli decursum propriam istoriun vocabuloruin acceptionem sequutos esse, adinonendi sunt lectores. ι Quod translationis genus ad nionem suppressuam latius quidei unioni, vocabulo accepto, iuris canonici scriptores referre solent. . A v v I rin. ius Prot eccl. Om. II. l. 3. . . . I92. o Eorum quidem omnium, uti in aliis iuris Canonic systematibus ita potissimum in PARENTI Ven huius disciplina principiis it de iure circa inn lationern benefetornm habetur recensus sed lis, ut Quae in nouationum sot. mae innibus omnino undationum generibus pro coiisilio nostro aeeom danda nobis esse videbantur, illa de uno aluum alterove genere benesciorum maxime, prout uniuscunque scriptoris ferret eousilium, proposita

reperiantur.

5쪽

illas iure et potesate, penes quem sit, vel denique de O atque essectu: quum igitur varie de fundationum immutatione disputari possit, mihi quidem, cui propter iuris professionem

in hac Academia ordinariam, REGI AUGUSTIssi MI ATQUE INDULGENT Is SI MI decreto ac iussi delatam , publicae huius beneficii commemorationi et solenni orationi ex maiorum instituto suscipiendae, pro consuetudinis nostrae aequitate, commentatiuncula aliqua proludendum sit, ut iustae huic consiletudini obtemperem, non omnes quidem huius loci partes, ne

terminos huic disserendi generi praescriptos uagari videatur oratio, sed illud tantummodo disputandi genus, quod iniundationum innovandarum iure versatur et potestate, hac scriptiuncula qualitercunque persequi propositum est. Etenim, quum nostra memoria nonnulli ecclesiae Catholicae per Germaniam Praetules, IOSEΡΗΙ, Imperatoris Summi Potentissimique exemplo et auctoritate maxime moti Religiosorum celebritates, hoc est, instituta, quae non tam deprauata et a primaeva sua formula ac ratione deflexa, quam suo genere et natura humanitati atque pietati aduersa esse ver harum rerum aestimatori videri debent, non pro suis quidem commodis, sed rei ecclesiasticae et scholasticae meliori Oiusilio consulendae gratia, per suas cuiusque terras si non abolere, at circumstrubere tamen vel iam instituerint, vel certe apud animum induxerint: non tam de primo ac tertio genere, quae quidem non adeo impedita esse viderentur, quam de innotitationem maXime suppresstionem suscipiendi iure, quod quidem in altero genere positum a nobis erat, utrum solius Episcopi illud sit, an is in eo usurpando Pontificem Romanum, Imperatorem, Prin tigem in cuius ditione sit Monasterium, Capitulum denique ex

6쪽

iuris tam Canonici quam publici decretis consulere obstringatur, inter ipsos quidem Catholicos a potissimum dubitari animaduertimus b). Ne tamen huius scriptionis angustiae con

silium nostrum nos non accommodasse Videamur, rerum tantum summas, illius quidem generis, quod innovandarum sundationum habetur grauissimum, suppressionis igitur, ratione maxime habita, ipsa tamen profanatione a nostro instituto seiuncta et remota, pro virium nostrarum tenuitate exsequi in altimo nobis est.

a Liriin uero inter nostrates scit L ET T. Ei Nivs, Uir humanissimu . celebr tininini istam Monusteriorum Moguntinorum abolitionem aegeritui serens, in libello, hoc ipso anno vulgato, vi inscribitur die Gerethtithei in Atachio MLGe lose Monasteriorum causam niaxiine aduersus RoTRIVM ocripto rem Mogunt Inum, cui cis quidem nonien satis illustrauit nobili, illa de bonis Nonasteriorum istorum per exteras terras sitis, suscitata eontrouersia rua tuet dam suscepit, , emendanda, haud aboIenda esse iis fasque existimaret. In quo quidem, quae utram est in eo Viro , hii manitateiri probo . at illud tamen arguendum esse videtur quod a consiliis, quile Catholicorirari Principes nonnullos de re monastica delenda episse merito aetamur, eos quasi reuocare apud an rnaum induxerit - quae profecto improbare non possumta quin maiores nostros, qui sacrorum instauratorum teinpestate e dem sequi consata aequum duxerint, redarguendos et accusandia praebeamus. Quod autem Vir humanissimus correctione aliqua adhihita conseruamia censet et Monasteria, illud vero sapienter ut fiat, in truti tuto et per se vano et retractationis haud facile patiente., Rem pergratam contigisse mihi profiteor, ea quum clipΠssem, in or Aramodo laudat elegam illimi libelli, qui inscii bitur L. i. etisi gr.ng rechlἰι. MuSiaaisbetrachianIen etc. p. IO. locum me incidisse ubi illud ipsum quae ii digenus, an Episcopus Pontifice Rom. et Imperatore inco:isuliis fundatioues abolere possit elegantia et grauitate sua pecaliari Igilom ess commentatioue pioitu tutaret. Cuius quidem Viri subtilitati, quod ipse ad suscipi Iduin praeclariim esse duxit consilium, illuci, quatenus, ego quiuein exsequutus suero, Probetur, vehementer ci io.

7쪽

III.

FUNDATIONUM ECCLESIASTICARUM PER ECCLESIAM ROM. CATHOLICAM INNOVANDARUM POTESTA TEM ESSΕ ΕΡISCOPORUM.

Quum igitur huius disputationis ratio in eo posita stivi, cuiusnam per ecclesiam Rom. Catholicam, maxime Gera manicam, fundationes ecclesiasticas innovandi ius sit atque potestas hac via et ordine procedat oratio, ut primum piscoporum illud esse doceamus, deinceps, utrum aliorum quoque, illorum Videlicet, quos supra commemorauimus, MLquae rerum ecclesiasticarum innovationis sint partes, quaeramus. Atque piscoporum fundationum novandarum esse ius tam ex naturali, quam canonico iure haud dissicili negotio inici posse

videtur.

Quodsi enim ex ipsis rerum naturis ducitur ratio, cuius per ecclesiam uti uniuersum omnino sacrorum ius, ita nominatim fundationum institutio et confirmatio est, eiusdem est quoque innovandi eas potestas ut itaque haec ecclesiarum raesultibus tribuenda esse intelligaturis . Quum enim numquodque fundationis ecclesiasticae genus vim capiat omnem ab ecclesiarum Praesulum auctoritate seu erectione, nec ulla pro simpliciter adprobata et constituta haberi possit, sed in omni instituti alicuius ecclesiastici confirmatione haec tacita lex, si illud ecclesiae saluti noxae futurum non sit, inesse putanda sit: facile intelligitur posse ecclesiarum raesules, non quidem

ab Ecclesiarum Praesulum auctoritate opus esse in viduibus docet EsPEN. in insit. I. E. '. II S. 3. t. a. c. I. f. T.

8쪽

pro arbitrio, at ex iusta tamen et graui causa, quas land tiones ecclesiae bono non satis accommodatas, eique exitiosas, aut cultui superstitioso et vano dicatas, aut rerum copia et as- fluentia, quas mole, suo aliorumque institutorum malo, laborare, aliis contra institutis ecclesiae multo salubrioribus non bene egentibus, reperierint, has igitur fundationes innovare posse ecclesiarum Principes apparet; nisi cui forte illud omnino dubium esse videatur, per societatem aliquam, in plura singularia sodalitia descriptam, haec ipsa sine eius, penes quem summa rerum est, iussu et auctoritate, non possie institui, et si instituantur, hoc ita fieri, si uniuersae societatis

saluti non repugnet. Neque vero his ex iuris naturalis ea parte, quae δε- eiasis dicitur, petitis rationibus aduersa sunt iuris canonicita

creta. Quamquam enim fundationum innovationes universie

quidem prohibent, easdem ex iustis tamen causis permittunt b); quin

F Decretorum de non temere Dinouandi sundationibus satIs idonea consiIIa iuris cano iiici auctori hus hactenus quidem proposita suisse intelligitur quatenus cum illud spectarent ne cultus diuinus damni aliquid faciat, tum illainae ivitatis certe et prudentiae rationem sequerentur qua fundatoruin consiliis. legibusque , quas hi largitionibus suis dixissent. Ohtemperandum esse ducerenti Iunt autem quibus de singulis Innovationum generibus vel inthrdicatur vel interdictiti esse ponatur et agnoscatur, iuris canonici potiora haec locarde imminutime . T. X de censous de uniane c. 3 . . d. praeireris: de secIrme C. 8 2C. 2 . 2, 26 36. . eod. quam qui 'em, quurn v et naturas ad Cleri- eorum opes augendas haud adeo comparata sit vitione frequentius prohibitam esse non eli, quod mireris de suppressione denique c. 32. x de constitatum as. Entinuero non deliint decreta . quibus ex iusta causa fiet irinii irationes permittatur. Sic nominatii a permis si imminutio tara . . de νa. Mudi um. c. -3. d. scri 26 eod. suppiugi denique . 8. X de consit ut et Cenci Trad cap. c.

ses da Uomm Sed iusta iunovandarum landationum causa, utinquidem

9쪽

quin ipsam fieri sinunt rerum profanationem dummodo vel ipsius ecclesiae nece1 Iitatis aut utilitatis, vel pietatis ratio intercedat t) Sed cuinam alii per dioecesses in quas descripta esst Romana ecclesia, haec innovandi facultas attribuenda est

quidem canones requirunt, universe quidem ex cap. 33. it. Ita eonstitui potest, ut in euideiu ecclesiae vel necessitate, vel utilitate ponatur. in vero quodnam illud ipsum sit, quod ecclesiae cominodum atque salutare esse ideatur, eius iudiciu in et arbitrium iis, penes quos lacrorum est cura ac inoderatio, ita qui dein relinquenda est, ut non tauri illud, quod aliquando tempestate aliqua rudior et inculi tori cum ipsi ecclesiae, tum rerui largitoribus, conducere visum sit, quam quod nostrae einoriae Oininum humanitati, et sapientiae de vera ecclesiae ratione atque utilitate videatur,

spectatiduin sit Sed quid multa quum ipsi Catholici scriptores palam

prae se ferant, undationes ex iusta causa liua ouandi ius extra otianem in sua ecclesia positam esse dubitationem. Laudasse sufficit o TR iv L . p. Io R. contra quem disputare SCHLET T. EI NIVM supra occupauimus. Cf. quoque Bial I. i. In disp. de ausis secularisationum illegitimis et Ieritimis s. se quae quidem habetur in ScHMID TII besauri lar eccι om. I. et Galdi Girald a Sto CAIET AN exristi iuris Ponti ci iuxta recenti

rem eccIesu disciplinam p. 279.

O Nec prorsus ni probari iure Canonico profanationem, iam ex eo olligitur, quod rerum ecclesiasticarum in uicos alienatio vel ex ipsius ecclesiae vel necess-tatis, aut utilitatis causa c. 3. C. II. u. 2. c. 8. X. de rebar eccIesae alienandisse non alienanciis, vel etiam expietatas causa permittitur. C. I a. q. a. c. I IS. 9. 62. 7Ο. f. ΥBEL. Vir Celab in introd. in ius eccles Carbo oom. . r. 439 et 44 . tum etiam inde intelligitur quod quum aliquando eiu modi rei p. tempora inciderint, ut necessitate aliqua circumueniatur, aut imgii et ita utilitas vertatur, laicolum opes, si uon suffecerint ex rerum ecclesiasticarum subsidiis rei p. sutrite uti posse duorum conciliorum Lateranen- suin auctoritate decretum esse, c. et T. X. de immunitate eccissarum reperitur; quod quum Bonifatius Orit. R. deinceps c. 3. iura. Od. abrogare ausus sit, idem taliae restituit Clemens P. R. e. n. eod. et in et inter Extraa comm.ef. ERLEN l. c. g. 82 sq. Quapropter rerum ecclesiasticarum profanationem ex iusta quidem causa fieri posse ruetin o Tu. cap. II 6.

10쪽

est nisi piseopo enim per dioecesim sibi assignatam

potestatem eclesiasticam, et Metropolitano et Pontifici Roma no obnnxiam quidem , at plenam tamen atque integram ita tenet, ut quaecunque ei iura, nominatim ad fundationes, natura sua insunt, ad ius eius dioeces anum pertineant, nisi quaedam vel detracta vel imminuta esse, certa et euidenticia tione doceri possit e . Quibus vero, innovandi potestatem ut accenseant, adeo sunt alieni canones, Ut cuique ordinario, hoc

est, qui iure dignitatis potestate pollet ecclesiastica, uniendi facultatem diserte relinquant. Ita enim Cap. 8. . de excessibus praelatorum decernit Coelesinus III. Pontifex , sicut unire si istopatus, atque potestati subiicere alienae, ad summum si Pontificem pertinere dignoscituri ita Discopi cst ecclesiarum, uae dioecesis uni et subiecti earundem. Unde patet, quem

admodum Pontificis pro ea, quam per niversim ecclesiam Rom. Catholicam tenet, potestate, maiorum fundationum sit

vitio quo pertinent praeter piscopatus D, Religiosorum

quoque ea genera, quae nemini in ecclesia praeterquam sedi Romanae parent, ita minorum per dioece se fundationum viii endi ius pro iure cuiusque dioeceiano pertinere ad piscopos. Sed