장음표시 사용
61쪽
regno praecipue scripturus sim,quamuis singuli Romani principes pro
regibus habendi sint.ut qui etiam regibus ipsiis imperaueunt. Sed hoc demum concludendum censeo optimos regum,ac principum comites esse doctos ac sapientes Uiros,qui 3c consilio &auctoritate adiuuuant,& regiam dignitatem illustrant. Testis sit mihi Cyneas Thes Ialus vir dicendo grauis ac suauis. Ut Demosthenis auditorem plane cognoIca . Hunc Pyrrhus Epirotarum rex magno in honore habuit:& eo oratore ad complures ciuitates usus est qui eas adeo in Pyrrhi voluntatem pellexit. ut veram Euripidis sententia esse ostenderet,qui ait.Omnia conficit maestio quae etia hostile ferru afficere nequiret. Atqui Pyrrhus ipse dicere so lebat plures a Cynea oratione Urbes quam a se armis expugnatas esse. Cyneas. Pyrrhus. Euripides. Omnia conficit oratio.
Caduceus. Mercurius. Oratores.
Diogenes &Critolaus Atheniensiuiegati.
Menelaus. Nestor. Cecilius. Scevola
AGNAM principes diligentiam in legatis ot toribusque deligendis adhibere debent,& cogitare
in primis illos maiestatem ac dignitatem eorum,a quibus mittuntur prsseferre.& mentem atque ansem una eorudem exprimere eos debere . Vetus enimae scita sententia illa habetur, qua quidem dicitur, quales oratores Videris tales eos a quibus misit Leur ut expecta. Romani veteres Legatos de pace ago
da Caduceatores appellabant. Erat enim Caduceus Mercurii virga, per quam ostendebatur deus ille medius, sequesterque belli,pacisve inter coli luctantes esse. CAd hane similitudi nem oratores de pace virgam in manu gestabant. per quam sancti,intacti inuiolabiles etiam ab hostibus ipsis habebantur. Legatum autem de bello Fecialem dicebant,qui bellum peractis sacris. iubente populo,ex sacerdotali iure indicebat. Hinc autem indigerenter legati,siue oratores dicuntur missi de quacunque re agenda. Et certe m gnum subeunt onus legati,iniique excellentes esse debent,& aetate ac virutute probati. uod quidem optime intellexisse videntur Athenienses, Scpraecipue quum tres illos clarissimos philosophos Romam miserunt imis petratum Ut multa eis remitteretur quinquaginta Talentorum, quibus damnati fuerant propter Vastationem Oropς: hi fuerunt Carneades Ac demicus .Diogenes Stoicus,& Critolaus Peripateticus. Qui ' singuli seorusum in Senatu loquuti sunt varia dicendi figura quae ro sis Me Graece diciatur. ni Carneades violenta Diogenes scita Critolaus modesta orati ne usus est. Exemplo Homeri qui Vlyssem uberi. Menelaum gracili, Nestorem vero moderata oratione dicentes inducit illis oratoribus in Seis natu magna laude sine interprete responsum attulit Cecili' Senator. Eiestaque omnibus admirationi quod cuiusque eorum dicendi formam expres serit non modo doctrina Meloquentia .sed vultu ac corporis gestu. Maagno saepenumero acumine ingenii. magnaque calliditate ac versutia ora,
toribus opus est,ut Quinto Mutio Scevols cougi ui Legato a Senatu ad Cartha a
62쪽
Cirthaginenses misso duae Tesserae Punico ingenio oblatae sunt,in quaru Temerae duae
una pacis signum inscriptu erat in altera autem belli eiusque arbitrio pero se evole a Carmissum est, utram vellet referret. Ille autem utranque sustulit:& ait Cari thaginensiti thaginenses petere debere Utram mallent accipere. Et sic astuto consilio bus oblatae. calumniam euasitideclarauitque Romanos poteriores dignioresque Caruthaginensibus esse. Cnsus quoque Pompilius ad Antiochum Syrip Re Cnsus Pom, gem orator a Senatu populoque Romano missus.ut bello quo Ptolemeu pilius. lacessebat abstineret infestabat enim AIexandriam Regis Ptolempi re Uale. Mari. gnum Qui cum ad eum venisset 8c dextram tabellasque porrexisset, in lib. vi. de grauicem ei suam porrigere noluit. Sed acceptas literas ut legit Antiochus, uiter dictis&dixit se cum amicis colloquuturum . Indignatus Pompilius virga quam sectis. manu gerebat circulum fecit: quo inclusum Regem,non prius inde exire permisit quam Senatui responsam daret, pacemne. an bellum cum Roae manis vellet.Haec quidem asperitas adeo Regis animum fregit,ut se obusequuturum Senatui responderet magnam laudem assequutus est Xeno, Xenocrates. crates Calcedonius qui ab Atheniensibus legatus missus est ad Antipa, Antipater.
tru, captiuos omnes,quos in bello Lamiaco ceperat dono impetrauit,quosne precio redemptos Ut redderet exorari potuerat.
Oratores sancti de iuregentium habebantur .Proinde intacti inuioIati. Oratores staque ab omnibus esse debent. Lartes Tolomnius Veientum Rex.quatuor Lartis Tolou populi Romani Legatos fidenis interemit, quorum statuas ad suam usque nil tauitia in aetatem pro rostris extitisse Cicero in Antonium refert. hi fuere quatuor, Romanoruvidelieet Tullius Clivius. Luscius Roscius, Spurius Antio,& Caius Fulciae legatos. . nius qui vitam pro patria amiserunt: quam deinde populus Romanus fidi Cicero Phismae diuturnitate eis instaurauit,vi'perpetuum virtutis exemplum posteris lippica nona praeberent,quinetiam illorum mortem neutiquam inultam esse permise, in principio. runt.Fidenates enim qui manus legatoru caede polluerant. condignas de, Fidenates saederunt Poenas Victi primo,earsique magna ex parte ab exercitu Romano uitiae in lega fuerunt: deinde omnes qui obsidioni subtracti sunt sub corona venierunt. tos Romano Vrbs quoque ipsa praedς,direptioni. ignique exposita est. rum. 2Corinthus vero Achaiae urbs opuletissima.& Asiaticis Italisque mer, Corinthus. istoribus opportuna ex Senatusconsulto a L. Mummio euersa est.nullam L. Mumius. aliam ob causam risi quod in ea Romani oratores ab Achaeis violati sue rant. Eius Urbis iniurias miseratus Polybius multa indigna atque impia se vidisse testatur. Signa compluta illinc detulit Mummius quae lucullo douno dedit. Eadem ille cu fortunae aedem statuisset, illic conlecrauit, ex quiabus maiorem laudem Mummius quam Lucullus tulit.
4 Qvinetiam L. Minutius,& L. Manlius.quod Carthaginensium legatos L. Minutius. pulsauisse diceretur.Volete populo Romano iussu Marci Claudii Pretoris L. Manlius. Urbani per Feciales traditi sunt Legatis.& Carthagine ad suppliciu missi. Bellum etiam Illi tiris, quia Legatos Romanorum qui ad se missi Deurant,occiderantandictum fuit. quo subacti cum magna suoru caede in dea ditionem populi Romani Venerunt. C erui autem oratores qui ab eis caesi sunt Publius iunius & Titus Cou P. Iunius. runcam ,quos Tensa regina quae eis tunc imperassat interimi iussit cum T.Corunca sillorum verba minus patienter ferre possetallis quoque Legatis quoniam nius pro republica ceciderunt Statuae a populo Romano in foro positae sunt. Teia regina.
63쪽
deant legati. Persarum leugati. Megabietus Bubaris. Amyntas.
ut ereptae vitae breuitas,diuturni late famae,ac gloriae compensaretur. Di CABSTIN ENTES ut sint oratores omnino opus est, ne mundi ribus corrupti in alienam sententiam abducantur. quod crimen praeuaricationi sit nile admodu habetur,& oratores ipsos suspectos reddit eis a quiebus missi sunt. Romanorum legati,qui in Aegyptum ad Ptolemaeum ve
nerunt.regia omnia munera spreuerui. Hoc cum animaduerteret rex eos
dem ad coenam inuitatos aureis coronis inter epulas coronari iussit. Tulerunt illi coronas honoris gratia sequo animo:Verum postridie eius diei eas dem regi is imaginibus,quas in Iouis templo suspexerat imposuerunt, ne quid regi i muneris anteuertere Velle Uiderentur. in Continentiae etiam Utitute Ut fulgeant oratores expedit,ne id in eoragatur quod in Persarum legatos egit Alexander Amyntae Macedonum regis filius,qui cum cerneret illos a patre inuitatos ad coenam.insolentius se gerere in regias coniuges ac filias,e couiuio illas euocauit.pollicitus vel nustiores,cultioresque se confestim easdem esse reducturum. Atqui e vostigio mutato habitu iuuenes supponit,serro clanculum accinctos,& viles gatorum petulantiam coercerent iubet. legati opinantes illas concinnio, res conuiuio redditas esse, licentius multo insanire pergunt: iuuenes vero turpitudinem non ferentes districtis gladi is legatos trucidant. Megabietus Persarum praesectus rem indigne admodum ferens,Bubarim cum exercitu.ut iniuriam Ulcisceretur mittit. Ille re diligenter cognita dixit oratores iure caesos fuisse. Et non modo ab omni iniuria in Macedonas abstinuit, Uerum amicitiam cum Amynta rege contraxit.& eam assinitate firma. uit. quippe qui illius filiam Uxorem duxerit,& per illam quidem necessiis tudinem Amyntam regem,& eius filium Alexandrum Persarum Regi perpetuo commendauit. Sed haec de oratoribus. legatisve dixisse satis sit. In eos nanque minus caute incidimus,& exemplorum suauitas nos foratasse nimium diu retinuit.Nunc aute sermo noster ad diuerticulum,unde digressi sumus redeat.
in RATIO BENE VIVENDI QUAE AD FOELI.
citatem duci uter aptior ad bene beateque vivendum, Nan priuatus ciuis.
A T V R A homines nee bonos nec malos glagnit,aptos tamen ad bonum procliues aute ad maratum reddit. Hoc ratio suadet.ingenium ostendit. experientia edocet.Et Aristoteles ex veteris Atarademiae documentis testatur. INSERIT qui .
dem in nobis natura ipsa igniculos quosdam cces stes:& semina quaedam Virtutum quae si adolevera rint,quam primum in optimam frugem evadunt,ut ait Plato. Ex illis enim nascitur bene agendi, recteque Viuendi ratio, quae om nes turbidos affectus com primit, potentias disponit, habitus autem cost mat.H.ec semita nos ad scelicitatem ducit, quae per sese expetenda est,
vita nobis suppetit, nulliusque rei indiget Ad qua actiones, cogitati neque
64쪽
nesque nostras oes diligere debemus. A NIMI quidem eontinuata actio secundu virtutem summum hominis bonum esse videtur.Hse est enim vera Delicitas. hoc etia illud est quod diuinum bonu a copluribus philos
phis nucupatur. Actiones enim secundu virtute duces nobis sunt.& esse cilices Delicitatis. Contraris autem nos in miseriam, moerorisque baraαrhrum prscipitant.S E D qum pigruque solet Uter aptior sit ad bene,h nesteque vivendum priuatusve ciuis, an ille, qui cu imperio est. Et certe multa comoda esse videntur ei, qui priuata vita agit. IN PRImis pii Muatur ille min' luxurie indulgere potest. minus delitiis defluit minusque Privatoru Iussi
octo abundat.vrget enim res familiaris p victu,vestituque ut laboret op' xuria cohibeaest, parentes.liberos familiaque Halat expedit:qus quiae res idustriatae tia. bore, vigilia, parsimoniaque indiget. 8c continua animi anxietate. Quibus rebus quicunque animo intentus est, voluptatum , libidinum .illecebrarum, deliciarumque obliuiscitur. Cogitur praeterea legibus iudiciisque paαrere, quibus libidines, piditates. nequitiae immoderataeque voluptates coercentur. Adsunt quoque familiares atque domestici obiurgatores.assiunes eosanguinei,neces Iaris vicini, liberiores amici, qui priuatu illuratioe . iurgiis, conuitiis minis, columeliisque adeo vexant.Ut vix eu male ageresinant.Accedunt preceptores.& magistri,qui Iiberiore licentia eum eruudiunt, Sc non modo verbis: sed verberibus etiam in illum s ivt.Utque monitis obtemperet omnino compellunt. Quocirca priuatus ille faciliui stru Alis 6 Eli, ditur,doctiorque euadit, Naqueut spraeclare Aristoteles ait ) Aspectus aeontinenti aere Iumen aeespit, animus aut ea liberalibus disciplinis. Hinc Socrates.sententia illa Socratis manare videtur.qui asserit vitio aliquo immergautur,quo veluti mancipium inseruitutem turpiter trahatur. Ordinatio prsuterea ciuilis,quod quide ius uno verbo appellamus.&uniuersalis illa spe, culatio λων is μια Grscis dicta Ioge magis priuatos ciues qua reges .ae pricipes com pellit. His igitur adiumentis magna ex parte destituti esse vides Princidium tur,qui ad im perii spem aliatur. qui ve ipsi imperant. nam solutiore sunt Iieentii nemini obtemperant.delitiis profluunt,ocio merguntur, nihilo indigenti nullo nisi voluptario labore insudat nullae leges eos coercent,nulls morudiscipling, nulls ciuiles institutiones, nulls familiares obiurgationes, nutu Ia amicorum monita,nulla praeceptorum, aut saeuiorum documenta. Sed passi m soluti exultant veluti effrenes equi sine habena aut sessore. Quina etiam sectatores quam primum com plurimos habent qui gratiam illoruturpibus obsequiis mercantur,optatas voluptates, atque illecebras omni
studio omnique diligetia eis eonciliant. Et scelere cuiustaque generis pro bonis atque honestis suadet quibus ex rebus Sc illi deteriores fiunt,& tota ciuitatem inficiunt. P incipium quidem exempla facile omnes sequuturi UN DE veru esse eernimus quod a Platone Socrateque dicitur princiapς longe magis exeplo quam culpa peccare. Qua enim via vitia uberius VΠΠςi per grain populum exeunt,3c in omnium mentes irrepunt qua publica, ubi mae vi μ' pςςς-ntiorum exempla cernuntur UTISSIMO Elypeo tegiturille, qui φηςP, Q q. mse maiorum vestigia terere ostedit.PESSIMI quoque homines recte myδ'
omnia se agere dicunt quscunque per imitationem principum agunt. CP terea in tanto fastu tanta potentia tantaque maiestate costituti,inxta animo a maiotibus,minusque dignis moneti, emetati obiurgarique
65쪽
XX. Mendacii &adulationis gymnasiu est aula piicipu.
patratur. Perpauci enim sunt,qui ad principa regoque aures libem adita habeant Et hi quide nulla libertate loquendi Utuntur: sed obsequendo, adulandoque eblandiuntur,vera mendaci is concinant. Iaudant turpia, dc pro egregiis haberi assirmant,seuera inliosa esse omnibus dicunt, nequiora a tem .leuioraque iucunda.Sicque assentando, simulando, dissimulandoque principum aures permulcet.& tali aucupio se tuentur.his illecebris blanditiisque illecti ab ineunte aetate illi omnia,que agunt sibi licere existimant Qua persuasione nihil inscelicius esse potest. Miser quidem ille habendus est,qui ex voluptate vivit,& quscuque agit sibi indulget Eiusmodi taEtionibus piamque inducti priuatam optimi Viri vitam tutiorem. pnistanetioremque esse putant. Et longe ad bene beateque vivendum aptiore. qua eius viri, qui talibus delitiis a primis incunabulis educatus imperi u gerit Quincidem ambiguitas sic simpliciter enuntiata non dissicile solutione habet. QUIS enim adeo est habetis .atque ambitiosi ingenii.qui n6 molit se similem esse Soloni legumlatori sanctis Iimo, atque innocentissimo. quam pisistrato tyranno im plo atque nequissimo. Aut quis non velit Distius similis esse Socrati.quam Chritie Aut bruto quam Tarquinios ille
enim libertatem constituit. Hic auteromanorum regno impietate, ac scelere comparato non regio more. sed tyranica libidine. ac saeuitia abutebatur.Age Uero brutum num p Pompilio conseriTunc regiam dignitate priuatς vitae quis non ante tulerit uacis ipse Numa anceps fuerit. priuata ne Vitam an regiam agere velet. Nam ad oratores. quos ad eum miserant romani,& Sabini qui tum in Unum couenerant.delegerantque illum rege& in Urbem vocabant rogabantque ut regnum acciperet. Eiusmodi rerisposum attulit. OMNIS quidem mutatio viis peticulosa est,uerum illum cui rerum necessarium nihil deest.& quiquςrele neutiqua obnoxius habetur.nihil aliud.nis amentia a consuetis studiis traffert.Ut certa pro incerus relinquat. Rom ulum diuina soboles regno dignum fecit. mihi autegenus mortale est. Ille marte genitus .vos bellatores optimos educacitaradentis animi.& robusti eorporis rege Vobis opus est. Ego autem pacis sturidiosus,religionem rectaque iudicia sequor. His et eiusmodi sententiis reugno se abdicabatadeo,ut vix multis oratorum pietabus,& necessariorum lachrymis exorari potuerit. vi regias habenas Ultro sibi traditas moderari vellet,Sed postquam illas accepit,tata Virtute pra est,ut eo regnante, ne que belIum .neque seditio.neque tumultus Romae ullus extiterit. Nullae praeterea inimicitiae.nullaeque insidiae aduersus eu regnandi causa,Ut adsolet. fuisse dicantur.Atqui populum Romanum iustitia.& modestia sua ad mansuetudinem, ac pacis studium transtulit.& ad vite comita. tem. Numae enim tempore lani templum tres Sc quadraginta iuges amnos.quibus regnauit,clausum masit.Agriculturam quidem quasi pacis Nocii effectricem magis. ua diuitiarum ac voluptatum minimam amauit metum religionis omni spersuasit. Cultu deorum instituit. Sacra ac corimonias ordinauit.dies discrevit.ut essent sacri .in quibus diuina tantum curarentur. Negoriosi vero quibus humana. Annum certo dierum numero praescri psit. Et ciuitatem optimis legibus firmauit. Coicendum igitur erit priuatos viros optimos,& virtute praestantes, qui Lix rebus contentialiena non appetunt uisque fructibus alantur. alienis
66쪽
non egeat.Deterrimis principibus qui omnia iniuste agant, aliena rapiat luxutia.libidine,auaritia familiaque insultet loge praeferedos esse.Opti mo autem regi principi ve nulla ex parte conferri posse non m gis, quasi humana diuinis comparare vellemus.Singuli enim scriptores fatentur ex omnibus humanis bonis nihil praestantius regno.nihil admirabilius ni ---hil denique maiore reuerentia dignius.Et certe regnandi munus diuinitus mortalibus tributum est.ut Hom erus asserit,& Isocrates testatur. ut similitudo quaeda diuins celsitudinis in terris cerneretur. - 2Persae reges suos inter deos colunt. Maiestate enim impetii salutis tuὰ Persae suos retelam esse opinantur. Sactitas quidem regum augusta est,ut Iulius Cysar ges Veneram in oratione quam habuit in funere amicae suae eesuit & inter mortales o, tur video .mnes plurimu semper polluit. Quinetiam Hesiodus qui de diuina soboletibulatur,magnanimos,atque optimos reges cum diis enumerat. Hisque exemplo terrene potestatis,si bene se gesserint.enam in Nio regendi res humanas ossicium assignat.deos ex hominibus habitos prisci latinoru In digetes appellant,quasi inter deos agentes. Athenienses Uero Σκουκη-r id est iovis lilios dicunt. Et hoc nomine Castorem.& Pollueem honori, gia Indiget . tia veneratur.Sed eosdem etiam cognomem vocant, quod 'nautas in periculis ac tempestatibus saluos incolumesque reddant. Hi S luη etiam inter mortales,qui iuste regnauerunt prsmium ac merces maxima ς est honor gloria,& perpetua sema qua a populis in omni arvo assi iuntur. qus in Hesiodus ait diuina est futura, nunqua peritarunquam occidit nunquam omnino perimitur,iniusti aute reges saeuissimique Tyranni in eo,
tum vita omnibus odio sunt post inretitum vero aposteris perpetue exes i. .,
erationi habetur. Et diuersis poenis, ac cruciatib' apud inferos torquetur. ut aiut Tragici poetae.Et perpetua a uis ignominia, itimiaque notatur.
O P TIMI regis.& deterrimi Tyranni exemplum in eadem famis
ita quodam extitit Artaxerxes Persarum reY,duos 3c sexaginta annos reo gnauit eum duos Sc triginta annos natusa patre relictum regnum accepis
set. Mansuetudinis Uero,comitatis.& clementiae Iaude super omne, alio, 'σδης reges essecutus est,quam summopere post obitu auxit .celebrioreque redis didit filius eius Oeus qui eide in regno successit.Patris enim Virtutes omes
m vitiorum scelere adaequauit. Nam squilia, immanitate perfidia. libidi, V δ' neque tyrannos teterrimos superauit. Veramque sententia Dionysiodori Dionysiodor Treeteri esse docuit,qui ait.QU IS patrem laudabit,nisi improbusfiliust ne Quasi laudem optimi parentis longe magishomines celebrent, cum tu rupem,ae degenerem filium vituperant.
DE IMBEClLLITATE HUMANAE CONDI
tionis,de mente a deo homini data. Silanus
mTITULUS OCTAVUS.ILENUS. QUEM BACCHI A L U,
mnu vetustissmi fuisse fibulatur Poeta fuit, 3e mystearia liberi patris quς Orgia vocantur, et diuinos cantus quos hymnos appellant,ve sibus.ac fidibus cecinitiis aliquando per regionem,qus meonia primo ab antiquissimo rege Meone.deinde ab accolis Phrygia nucupa:
67쪽
Iosophos,qui de contemptu humanae vitae scripserint. Et duriores alios, qui mortem compluribus persuaserint. Na praeter haec incommoda qus Aialtu Ius multa quidem suntiassectus complurimos natura turbidos admodum lio, homo Iuget. mini dedit, quorum magna ex parte belus ipss expertes sunt,in solo hodi Sol ' homo inmine luetiis cernitur,& luxuria libidoque multiformis,& omni etiam teu sibi simile scepore.sic ambitio cupiditas superstitio. futurorum cura. innumerabiliaque uit. alia,que quidem longum esset in prassentia percensere. Ex Maer Sed hoc unum nequaquam omittendum censeo reliqua animalia ludi bio i. i. de foditissime,quieteque degunt in suo genere congregantur simul,contrarias vi nio scipionis. res communi impetu propulsant non dimicant inter se leonesaron pardi, Homini me non Ursi,non lupi, non serpentes. At vero homini plura ac maiora ab hoα te deus sibi si mine ipso imminent mala, quam a reliquis animantibus. Atqui deus opti mile dedit. mus maximus qui prima rerum omnium est causa,& princeps eorum qus Augusti n' desinat, quaeque elle videntur,soli homini, praeter catera animalia,ut illum ciui.dei lib. a naturae detrimentis mundique periculis muniret, mentem dedit sibi ipsi viii. cap. v.ad similem,quae cum creatorem patremi suum respicit,3c a corporis contaα finem contragione recedit. plenam perfeciam h similitudine auctoris sui seruat.hinc sentit. rario manat quae gerendorum ordinem obseruat Fausamque subnectit, ut quid quo loco facias. aut dicas intelligas. Hanc mentem veteres,qui latine optime loquuti sunt. animum appel Animus urunt,ut esset diuinus ille spiritus in nobis:quoquidem inteIligimus. Sc stapimus qui ab omni concretione mortali est alienus,& Ut deus mundum. Anima. sic ille regit,ac gubernat hominem. Animam autem vocabant Prisci spistitum:quo inuimus,crescimus,& sentimus,quae communia nobis cu multius etiam animantibus sunt. Proinde senior Cato ille cui castior antiqui Cato Ces 'rum artas Censem nomen ab emendatis moribus dedit dicere solebat animam sui ideo datam esse ne putresceret pecus illud ignauissimum, cui quidem in luto volutari sic est requies,ut homini calida aqua lauari,in et ganter ait Varro. Sed haec duo nomina eonfuse inter se iuniores usurpant. Varro ea. iiii.& hequentius pro animo animam ponunt,cum proprie loquedo longe didi libat. Rei rudinnior stantinusquam anima haec enim corporeo carceri addicta est,ille sticata
autem purior nulli corporis custodiae subiicitur. Apuro quidem animo sies Animus Nne corporea ope insunt nobis cogitationes ,rects intelligentis, agnitiones, anima. Consilia, terrenarum rerum ratio coelestium contem platio,prs sagitio futurorum .8c his similia. At perturbationes ipsae,turbidique omnes motus aeoniunctione corporis animati nobis acesciunt qui nisi ab animo regantur.
nos similes brutis animalibus esse seciunt ine diuino animi munere actuctus homo aure optimo principatum orbis tens sibi Vedicat,& dominum, domitoremque omnium animalium se esse iactat patiturque etiam se par λἀμπω uum mundum vocari eum ad similitudinem dei mundum regentis ipse
γε MENS OMNIA SUPPETIT HO MDNI QUAE PER NATURAM EI DESUNT.
68쪽
Annus pueroru septim' lieteram tyrocinio aptus.
viii. lib.ii. Diodo. li. iiii.
A omnia que dixi per naturam homini deesse supepetit ratio ipsa,& admiranda docilitas. Quae siue sit
Platonica illa reminiscentia ,sive memoria ex pro existente cognitione, ut aiunt Peripatetici, sue utranque naturam sapiat Vt partem eorum,quae scium us,reminiscentia diuinorum partem vero discidiplina nobis tradat ut ex Pythagoricis symbolis coli lio re possumus . nihil enim laboro. Res profecto . admiranda est, adeo ut nihil maius aut diuinius dici,aut excogitari posusit. Nonne magnum tibi atque admirabile Videtur,infantem anniculum. aut bimulum aut ad summum trimulum blesa adhuc lingua vernaculo sermone conati & materna verba qua diligentia per aetatem potest imitari. adeo in paruo temporis curriculo innumerabilia vocabula discat plenum, persectiamque sermonem hauria, Cum Uero septimum agit annum.tunc enim tempestiue literis imbuitur,ut ait Hesiodus ad studia bonarum arutium sese erigit & quantumque disciplinam facile perdiscit fitque quam,
primum vir,& ratione & oratione nititur aequalibus omnibus suis praestaure hoc diuinum rationis munus adeo hominem extulit,Ut humanarum. diuinarumq; rerum eum capacem,compotemi reddiderit. Cui non satis fuerit,se ,suosi alere aut educare veru archana naturae indagaverit, absconditas rerum causas perquisiverit,terrae viscera effoderit,aurum argentum.& alia metalla eruerit. Coelum cogitatione ac mente penetrauetit, abdictaque omnia scrutatus,mortales etiam alios docuerit. Hie est ille Promea
meus Iapeti filius, quem ignem coelicolis serula subtraxisse,& mortalibus tradidisse poetae fabulantur. it enim primus Ut quibusdam Graecorum placet qui Astronomiam docuit, vel Atlas Libys filius quem Diodorus Siculus refert primu sphaeram inuenissemultis seculis ante Archimentidem Syracusanum.qui eam deinde perfectiorem reddidit. Atlantem coelum humeris sustinere faciunt,ut ostedant primum illum Astronomiam docuisse. Et Herculem onus subire quod illius discipulus fuerit.& fessoae senescenti magistro successerit. Sed huius artis antiquiora praecepta ab Aegyptiis sacerdotib' tradita fuisse multi authores sui. Cicero aliis omniabus Phoenices in hae disciplina antiquitate praefert.Sed Plato hanc cogniαtionem priscis Graecorum tradere videtur ubi in Cratillo est,Solem, LOnam,Stellasae coelum veteres Graeci ptimi deos putauerunt. Et cum cernerent ii Ios currere λωνες appellarunt. Mitii nanque currere significatiinde tractum est. Ut pcω Deus diceretur.nomenque latinum huic destiam esse
plerisque visum est: sunt tamen qui Deum a timore dici putent. Est enim H ω timor,quando dei potentia omnibus sormidini esse debeat. sed quia cunque fuerit qui hanc cognitionem hominibus tradidit certe diuinus postius,quam mortalis haberi potest. p. Omitto inuentionem literarum quaequidem praeter omnes alias adsmiranda est. Pauculis enim notis Universum hominum sermone compleacti videmus, per quas memoris madarentur doctringae disciplins omnes quae sine his ieiuns omnino essent, mute pene,atq; elingues.& parua tem*poris diuturnitate .propter varios fortunae casus interirent. Omitto etiam
aliarum artium inuentores quos tali Aegyptii& Phoenices aestimarunt,
69쪽
ut eos qui vitam humanam re aliqua inuenta excoluerunt,communes Liber pater hominum patronos ac benefactores esse putarent. Et eosdem quasi deos cur deus habiUenerarentur,statuis, simulachiis templis,aedibus delubri'; decorarent, tus est. eorum quot nomina inter praesentissima numina reserrent.Nonne liber Emere& v pater.quod emere ac Vendere docuerit & vinum usui mortalium tribue, dere libet paurit, adema regium gestamen,ac triumphum in honorem festissimoru ter docuit. ducum .imperatorum Ue inuenerit,deus habitus est Et Ceres dea quonia Ceres. mentum glande vescentibus dederit,& pinsere molere,ac pultem, pasnemque facere docuerit Aeolus quoque Thellenis filius, qui ratione utili Aeol' Thel;
talemq; Uentorum monstrauit,Unde nauigandi Usus fluxit ex quo multa lenis alsina communis Uitae comoda manaverunt,in numen relatus est. Sic amalphis leni teste B honores meruit,qui magnetis usum prim' nauigates edocuit. Ante enim cacio fili',pis siquidem ad sederum obseruationem cursum dirigebant, sellebanturque rique Iouis fiusaepenumero siue nubilo,obscuroque collo,siue montium expositione. Iium credul
uanta laude dignus existimatus est ille qui primus domos aedificiis Amalphis. uit Athenis. antea ut aiunt) specus & tuguria erant pro domibus, verum Dorius Coelii filius,exemplo sumpto ab hyrundinum nidis Lutearum Doxi Coelii aedium inuentor fuit qua ex re diuinas meruit laudes.Chiron quoque Sa, filius Luteas' turni & Phillires filius, qui herbarum medicamenta ostendit, diuinus domos prim' habitus est. Et Aristheus Atheniensis propter olei,mellisque documene aedificauit. tum sicut& Triptolemus quod bovem primus aratro subegerit. Belloro Pli.ca.IUD phon vero hominem equo vehi docuerit,& ex equo certare Thessali qui lib. vii. Centauri dicti sunt. Chiron. in His igitur relictis ne nimius fortasse videar concludendum eui men Atistheus. rem ae rationem homini a deo datam omnia suppetere quae per natus seram ei deesse videbantur.N A Μ cum eadem recte officio suo fungitur, TriptoIem'. libidinem coercet iracundiam coprimit voluptate respuit cupiditate seu Bellorophon
dat,& alias omnes animi perturbationes fieno rationis subigit. Tunc visu Centauri. tutem ipsam effert secundum eam asit,& ab ea nusquam discedit. cuius Mens ola suphabitu atque actu nihil homini deeue potest,quod ad bene beateque viis petit.u homiuendum pertineat. A falli. a Pilotimile Di mi ire ostendit, duo praecipue ni a natura praestat in mundo deus.vnum quo mundum instituit, alterum quo illum desunt. gubemat.HM eadem duo animus in corpore nostro essicit.nam benefiis Duo praestarcio ae virtute animi corpus formatur,& sic ab eodem etiam gubernatur. homini deus.
Hierationem homini tradit quae dirigit eum ad optimum finem. id est. Ut de'muduad actionem secundum virtutem. Agere enim honesta& Iaudabilia ut sic animVores Aristoteles ait ex his rebus est quae propter sese expetuntur,in quibus hui pus moderaernam Delicitas esse cernitur.quarquidem humanarum rerum est finis.&ad quam actiones omnes nostrae dirigantur oportet. elicitas enim per se Delicitas φῶ ipsam perfecta est,& nihilo indiget. in singulae alie res alicuius alterius pler se,c eraret gratia expetantur,praeter Delicitate quae humanarum omnium actio. ola Ppter laenum finis est. Et idcirco summum bonum pigrisque clarissimis philosor licitate expophis esse videtur. tuntur.
praestat, quae societatem humanam instituiticui fuit necessaurium rectorem unum praeficere.
70쪽
Me, diuina soli homini cudeo comunis
IUIN A illa me, soli homini ex omni P animae libus a deo tradita quς illum ducit dc regit,3c curam
honestarum cogitationum habet, cuiusque occulta agitatio secundum propriam virtutem utique ad dei agnitionem 3c ad veram isticitatem nos ducit: effecit ut homines semper cogitauerint quae profuitura essent,declinarent aduersa sequerentur prospe ra,aspera autem fugerent. Hac quidem duce agniationem rerum ,& sapientiam nanciscimur.quae mirabilem iucunditatem
praesesert tanto magis,quanto praestantior est qui per se sapit quam is qui
semper inquirit,aut caulas rerum prorsus ignorat. Accedit etiam contem, platio rerum maximarum atque occultarum quae solius sapientis est. tunc
enim agit humana mens secundum illud diuinum quod in se habet . tunc non terrena cogitat ut mortalis sed quantum potest ad immortalitatem se erigit homo,omniaque efficit quae recta sunt.ut bene beateque Uiuere possit. Ea siquidem est vera ae beata vita quae secundum mentem ipsam agitur. Alterum locum tenet illa in qua ciuiles actiones Uersantur se nudum Uirtutem quarum particeps omnino corpus esse videtur. Per hanc tamen contemplationem proderite iam sapies rebus humanis,quibus semiper aderit,ut deum etiam dicimus nostris aetionibus interesse. Quaequi, dem persuasio optima est eum cogitamus diuinum numen singulis quisbusque horis nostris rebus interuenire,edicereque ut non nisi recta agam'. arcereque nos ab iniquis. Praeclare illud Silii poetae ad Scipionem dicitur. Idem iustitiae cultor quaecunque capesses.testes sectorum stare arbitrabea re divos. Haec quidein eo latio efficit ut homo intelligat quanta benefiα centia adiuina natura affectus fuerit, quantaque munera acceperit. Nam non modo celeritate mentis eum ornauit,ut ait Cicero libro primo de logibus,sed δέ sensus tanquam Satellites attribuit: figuramque corporis has bilem atque aptam humano ingenio dedit. Nam cum caetera animantia adiecisset ad pastum, solum hominem erexit ad coelique quasi pustini amicilis conspectum excitauit. Tum speetem oris ita formauit Ut in ea ponitus reconditos mores effingeret,quando hilaritatem animi vultu osteni O,hoi subli, dimus:moerorem .itistitiam formidinemque, iram quoque,surorem,trari me dedit coe quillitatemque frons oculi Se supercilia indicant. Hac mente diuina natuque indere cipio rerum humanarum acutiores insenio viti qui inter vagos illos atque iussit Deus. agrestes homines versabantur animaduerteriit hominem aliena ope indiore Uulium gere,cum neminem sibi ipsi satis esse cernerent. Proinde arbitrati sunt imostendimus. tum per societatem sui generis commodius degere posseac facilius co Frons indeκ sequi omnia quae per naturam ei deesse videbantur. Et idcirco a sylvestri animi. vagaque solitudine in multitudinis coetum, humanamque societatem ibHumanae λα lum deducendum .statuendumque esse duxerunt. Quoquidem secto qua; cietatis prina primum eoniuncti inter se homines sermonem ex assidua consaetudinees pium Unde statuerunt quo conceptum mentis exprimerent.& consilia communica;
fluxit. rent.Nam solus homo ex omnibus animalibus sermone distincto Utitur. Sol saltu ho Reliqua vero omnia confusa voce asse tus suos indicant,ut boues mugismo sermone tu equi hinnitu.canes latratu,elephantes barritu. .
utit distincto in Se coniuncti deinde societate mutuis ossiciis homines dando, copi