장음표시 사용
81쪽
m ne multitudinem ab Uno incipere. Agit enim in omnibus natura quod optimum, perfectumque sit secundum singulorum speciem. Sed Unitas ipsa ristas.
qur dicitur μναν eiusmodi est,ut ex ea omnia fieri.& in eam omnia resolui veteres sapientes putauearint. Cuius sententiae auctorem fuisse dicunt Mu sum Atheniensem Eumolpi filium, qui multo, Musius. i poetatus creditur. Sic Sc Pythagoras Samius principium rerum omnium Unitatem esse arbitratus est.Et ex ea infinitam dualita, rem, veluti materiam auctori Unitati prstare, subiectamque ei omniuno esse. Hine dicere per similitudinem postimus unitatem imperare, reliquos autem numeros parere . PROINDE Dicimus unius viti principatum longe praestantiorem esse quam multorum. In multis enim ne unitas quaedam requiritur ad omnes consultationes, actus, 3celectiones. Vnius imperi Aliter autem plures bene, ac recte regere, ac gubernare non possent. um, multitus Hoe quidem in ciuilibus societatibus cernimus, quae tandiu seruantur, dine utilius. augenturve. quamdiu speciem illam, ae similitudinem.vnitatis imi tantur. Cum vero illam deserunt. statim occidunt, vel grauiter sgroditant. donec per Unitatem ad pristinam valetudinem redeant. Praestat
igitur id quod per se unicum est his omnibus. quae per se diuisa, sed paratacite sunt. 3c unitatem quandam per imitationem sirum dςsidς Atilli ritu Arant. Hoc quoque a Mathematicis, qui numerorum rationem scrutan tur manifeste ostenditur. Vnitas quidem quae μι- ab illis dicitur masest eadem 3c foemina, par. 6c impar,nec per se numerus. sed fons . Morigo numerorum , principium & finis omnium, cum ipsa principi finis omnino expers sit. Proinde ad summum resertur deum. Et ad
mentem illam, quae ab ipso creata deo. vices temporum ignorat, nunα quam senescit. sed semper in eodem suo Permanet. Et nunquλm Iden, an scidit . ut igitur in uniuerso mundo omnia regit de an partibus anis mi mens in multitudine membrorum cor at cerebrum. quandoquidem id ' y- omnis naturalis gubernatio ab uno manat. Sic quoque consentaneum es, μ
se videtur, ut cuicunque collectς multitudini unus potius praesitiquam A te plureae. Virtus siquidem unita in Academici,& Peripatetici quoque sen Peti filia, Atiunt potentior longe est, quam dispersa. Et utilior ad omnes bonas, ae P 'rectas actiones. Uemimns enim ciuitates qus a pluribus gubernantur. seditionibus, 3c intestino odio placiunque laborare. Illas autem,qus ab Vno reguntur concordes esse, Ut quς iuste. legitimeque imperanti, aequo animo pareant. vltroque obsequantur,sui mulatione, aut obtrectatione aliqua. Quibus quidem ex rebus perpetus sunt. 8c bonis omnibus assaαtim semper abundant. Quinetiam ciuitates atque respubIice ipsς eum bellorum calamitatibus. aut maximis difficultatibus premuntur, ad unitatis remedium se conserunt. nullaque ratione alia facilius evadunt, Romiti, quam si res omnis ad unius arbitrium redigatur .Romani in magnis perieulis dictatorem unum creabant.cuius imperio omnia permittebant, Et tacti esidcirco Dictatorem appellari Uarro arbitratur quod illius dicto omnes visita auscultarent.obsequerenturque. Lycinius Romanus ciuis, qui magna dis
82쪽
relicto aratro dictator creatus est. M. arm ylius.
data est. Patius mammus dictator. Corona MD
Heiba dare. L.Sylla foedilix cognotat'
ligentia de antiquitatibus scripsit.retulit Romanos huius magistiatus exeplum ab albanis,a quibus magna ex parte originem ducebant, sumpsisse, x post Amulli, Numitorisque mortem deliciente regia sobole annuos mores designabant, qui regiam potestatem haberet. Theophrastus vero in libris suis de regno scripsit Ciuitates Graecas in rebus dissicillimis
ad modicum temporis eiusmodi magistratus instituisse quos Esymnetas vernaculo verbo appellabant, quemadmodum Mytilenei elegerunt ali quando Pittacum contra exules,qui cum Alceo erant .vt Dionysus Halicarnasseus etiam testatur. Romani id agebant, ut qui clare cognosceret in unius principatu maximam auctoritatem esse liberam sententiam, consilia no ambigua iudicia in rebus ordinandis potiora,& executionespropnores alacrioresque.Hoc quidem pacto e multis periculis aliquando eua serui 3c pene victi victores extiterunt.In dissicillimo cotta latinos bello Aulus Posthum ius ad regillum Iacu Dictator em icuit.Et aduersus Equos re male gesta apparuit. Lucius Quintius Cincinnatus dictator factus, & ab ata tro accersitus, quam primum Uictos hostes sub iugum misit. Et ad optatuagellum rediit.Sic etiam fidenates ante victores Marco Aemylio dicta tore Victi sunt, et Fidens eaptae. Furius quoque Camillus Dictator primu obsessos per annos decem vetos cepit.& rursus cum Galli senones fusis Romanis ad Alliam fluuium urbem cepissent,totam praeter Capitolium de coacti time Romani mille auri pondo iam spoponaissent, pecuniaque expenderetur Camil us Dictator creatus cum exul esset aduenit.&Gallos Urbe expulit ae trucidauit. pristinamque patris libertatem. vendico uit. Romanumque populum, ut iam Veios migrare volebat. retinuit. Longe etiam post. cum tot elacibus a Carthaginensibus, duce Annibaale acceptis. post Cannensem etiam calamitatem a qua perfugam euasisse in laude fuit.res Romana in ultimo discrimine versaretur, Dictatore crevari placuit. Et Fabius Maximus designatus est.qui cunctando Annibalis vires attriuit . et re Romana restituit. donatusque est a senatu populoque Romano.Et ab omni etia Italia Graminea corona qua nulla fuit nobilior. Na cςteras omnes singuli duces militibus, qui optime pugnauerat, dabat. Hecautem non nisi in summa desperatione. Universo exercitu seruato, seruatori suo decernebatur. Idcirco etiam obsidionalis vocabatur,li urato ab obsidione exercitu. Legebatur haec corona viridi de gramine docerpto eo loci ubi obsessos seruasset. Summum enim signum,summaque victoliae confessio fuit apud veteres cum victi herbam victori dabant. His igitur exemplis intelligere possumus,ex sententia eorum qui virtute & armis imperium omnium gentium quaesiuerunt, rerum publicarum status in magnis periculis. magnisque calamitatibus. nulla alia ratione seruari. saluati que posse nisi ad unius viti imperium redigantur. uinetia in bellis intestinis. in quibus romanus populus in seipsum ferrum consuertit. Post diram saeuitiam, atque immanitatem Lucii Syllae. qui a e tuum iniqua caede acta ficinareelix cognominari voluit. Post Cimnam Marium Carbonem & alios .qui praemium in medio patriae prs damposuerunt. et pro pariae tyrannide certauerunt. Postquam ad Pommi Cssarisque seditionem ventum est.complures prudentes atque optismi ciues, publice asserebant nullo pacto ab intestina lue rempublicam in rati posse.
83쪽
tan posse nisi delato impetio ad unius arbitrium. Hanc sententiam tactim qui nunquam nisi de optimo statu reipublieae cogitauit, manifeste do cuit cum ad Pomponium Atticum se ibens inquit. Ego autem usque eo sum enervatus,vi hoc ocio quo nunc tabescimus malim λανακισθου hoe est a Tyranno gubernari.quam eum optima spe dimicare. Illos vero imter se non de re publica, sed de Tyrannide certare elatius ostendit in alia quadam ad eundem Atticum epistola aus verbis. Cum Caesare aut depudignandum est aut habenda e lege ratio. depugna,inquis potius qua seruias. ut quid si victus eris proscribere si viceris tamen seruias. Utilitas redigendae rei ad unius arbitrium apparuit Caesare rerum potito. Nam δέ sediti nes intestinas compressit. Pacem non modo urbi,verutri Italiae & uniuerso terrarum orbi praebuitanstaurates bella e reuit,leges iudiciaque in tuit,labascentem Romanum populum erexit, nutantem Italiam firma est, ciuibus pepercit. inimicis induixit, exules. proscriptosque restituit. Tune vetustissimum illud oraculum verum esse apparuitan quo consum lentibus Phrygibus de fine ciuilium discordiarum respondit Iupiter, καν in seditionibus opus esse. Proinde Gordius vir prudentissimus. sed humillims sortis,ut qui eonductis bobus araret iussi dei rex constitutus est. Qui discordias omnes virtute. atque eloquentia compescuit. Et sumema cum aequitate diuitur imperauit. Hie nodum indissolubilem in tem plo suspenditaex ouo Phrygiae lata pendere dicebantur. Quem longo teαpore p ossicum soluere nequirerabscidit magnus Alexander. Gordio suceessit Mida eius filius.regum omnium opulentissimus,cuius posteri lonαν serie regnauerunt. Usque ad tempora Alexandri,qui eos exegit. sar. ut ad diuerticulum redeam.pi isque claritanis viris.qui contra eum arαma tulerant.Ueniam dedit.Ex quibus Brutus ille extitim quo deinde o cisus est.quo primum post pharsalicam victoriam non comparente grauiter indoluit.& illum diligerer perquiri iusssit. Cum tandem incolumis perductus esset.summa hilaritate.atque letitia ab eo exceptus est. Tantaque beneuolentia & honore a Cssare assiciebatur Brutuq .ut a quibusdam eius
filius erederetur. Nec temere forsitan.Seruilia enim Catonis soror & Bruti mater adolescenti Caesari miro amore induixit. Quinetiam inter vulunera cum ab illo confoderetur, exclamasse Caesarem testatur Tranquil, Ius Graecis verbis qus ad hane sententiam vertuntur, Brute fili. Brute nali,quid facismed & alios nonnullos ciues patris causa liberos dimisit Cata arAE quibus deinde peremptus est.& cum eos internosceret, rursus exclasmans ait,men seruasse ut essent, qui me perderent Et certe rem publicam ει uniuersum imperium optime constituerat.adeo in vere admodum in senatu dixisse videatur Antonius.cu inquit. Nationes, reges potentatus& quaecunque ab oriente ad occidentem sunt. Cssar nobis virtute, ac potentia subegit.&legibus.& benignitate,clementiaque firmauit. Non est prosecto admirandum populum Romanum inuo Caesari templum commune eum dea clementiae condidisse. et plebem ei solidam columnam
viginti pedum Numidici lapidis in foro statuisse inscriptam patri patris,
Apud quam longo tempore sui Tranquillus etiam refert in sectificare,Uota suscipere, eteontrouersias quasdamanterposito per Caesarem iureiurando,dastrahere perseuerauerit. Nee porro immerito eiusmodi munera.Nur. 's; lai d iij eomplura Cieero ad Aticuli. ii. epidi stola. xiiii
Canasia beneficia in . Rep. suo singulati
iussu rex consstitutus Gordianus nodus, Alexander
Brutus Caesiari .p vita mortem reddidit.
Caesare perdiderunt, quos seruauerat ipsse.
vivo teplum dea semetis dicatum est.
84쪽
complura alia ei delata sunt. Nullum enim mansueti, ae Mementis animi Status Pomes ossicium unqua omisit. Pompeii disiectas a plaebe stituas reposuit. Quod peianae a Usu eum accepisset Cicero est,cum Pompeii statuas erexit Caesar suas fixit. sare restituis. Et cum Alexandriam iuuasisset Pothinum.& Achillam Pompeii interis
Ciceronis dies sectores interemit. Quocirca verum esse cernitur,quod Plutarchus Chesctu de insere ronensis scripsit Cesarem rerum potitum nullum crudele facinus aut Tyex plutarchi rannicum unquam exercuisse.Sed in principatu se quasi clementissimuapopthe. medicum a deo datum omnibus in rebus ostendisse. Proinde eum popes' Plutarchus in Romanus adeo desideraui ut infestus atque inexorabilis eius interfecto C. Cssaris. ribus semper extiterit.criminique idem auctor Bruto obiicit, quod cum a Uita. Caesare seruatus esset. & quoscunque voluisset .etiam ex captiuis liberas Brutus Urat' set,praelatusque ab eo omnibus fere amicis esset,sacta tamen conspirati erga Caesare. ne per dolum illum consederit. quod si nulla gratia.nulla in se collata a sesare beneficia eum monebant cui quod vetueret, incolumisque esset, iure optimo acceptum referre debuisset aionne illius potentiam,virtutem fora lunam veteri debuit Cuius etiam solum nomen Parthoru Sc Indorum reti
Biutui. Π s pnum capere non sinebat,ipse quoque Brutus ad Ciceronem seu si,ut idem Plutarchus meminit. Bonus profecto vir erat Caesar, sed pingenitores nostri mites etiam dominos non tulerunt.Vere de se ipso validicinatus est Caesar.eum renunciarentur ei nonnullae coniurationes, eouetusque nocturni quos quide non vltra arguit nisi ut ostenderet eosde sibi nau ip itererat tos esse, Et ae t non tam sua qua reipublice interesse. Vt saluus esset. Se ita Caesarem sal, prido potentiae.glorisque abude satis esse adeptum rem publieam vero auum esse. quid Rcciderit, neque pacata, neque quieta fore. Et aliquanto ciuilia bella deteriore coditione subitura. ς quide omnia.Ut praeaixerat,& loge d riora accide tui. Sed ad brutu redeo,que opinor antiqua maioru suoru persuasione id egisse. quos cernimus summa gloria esse assectos, quod exactis regibus se publica statuerintiste ipse quoque se factum putabat qua opinione ductus ad Atticu scripsit.Optimo in statu mente se loeata habere. aut enim victor Romanam rempublicam liberabo, aut moriens a seruitute euadam.Sed cum iam ciuilium bellorum peripsum esset, res ad unius imperium quasi adiuuante deo in linabant. qus Bruto omnia rem consilia. EschyIua. omnemque laetam fortunam Ut dicitur auferebat. Eschyli quidem poeatae sententia est, casiones malorum diuinitus dari his hominibus, quos deus propter eorum delicta punire voluent. Nihil quo animo audire poterat Brutus.quod contra rei publicae rationem diceretur .Erant inter a ueos 3c contubernales eius philosophi duo, Stallius Epicureus 3c Pharnus Stoicus Catonis sectator. Hi inter se sui moris est) aliquando in disputa
Stallius tionem inciderant. Assirmabat enim multis argumentis Phamus ciuile Epicureus. bellum Ionge durius esse quam unus viri imperium, quod contra legem Phamus. non esset. Stallius autem acutissimis rationibus ostendebat. viri sapiendi Stoicua. tis non esse.ob ignauam imperitamque plaebem periclitari ex anxio semper animo pendere.Labeo,cum his sermonibus interesset contra Utrum sque sententiam suam protulit. sed cum obiecta illorum minus diluere, Labeo. ac dissoluere valeret, tacuit Brutus. Ut qui contra sententiam suam loquentres iniquo ferret animo. 8c philosophos illos deinceps a tabernaculo suo
prohiberi iussit. Iaruit deinde multo magis post vanas, multiplicesque reipublicae
85쪽
TITVLUSO DECIMUS TERTIUS. XLIII.
reipublicae calamitates. Unius principis imperio ciuiles discordias sedari. Ut primum enim Oetainus Caesar rem potitus est ita pasti m omnia quie, Octauiusuerunt,Ut post aduersam maris tempestatem .residentibus cunctis ventis, Caesar.&placido surgente sole, fluctus omnes desidunt. Quocirca ex miniacii Plauci sententia Augustus appellatus est quasi augurio ac Delicitate popuα Augustus ali Romani cosecratus,vel ut Suetonius scribit ab auctu .vel ausum gustu, quo& Unde gestu Ue imperium nanque auxit,& Urbem pro maiestate imperis excoα dictus. luit adeo ut non iniuria gloriaretur se marmoream relinquere,quam lateα Marmoream ritiam accepisset. El. Ut Strabo Cretensis ait iunquam tanta pacis facultas reliquit Ru stantaq; bonorum omnium copia Romanis ac sociis affluxit quantam supα gustus urbem peditauit Augustus Canar postquam imperii habenas accepit. Cretenses qua latetitia
antiquam habuerunt rempublicam. Erant enim in ea insula complures acceperat. urbes quae Omnes inter se societatem seruabant. communi iure commuα Straboli. xviinique consilio regebantur.Harum praestanti tama erat Cnosos quam Midi Cretenses.
nois regina Homerus appellat: secunda Gortyna: tertia Cydonia quarta Cretae urbes Lycton His Rhadamanthus vir iustitia.&aequitate claritamus primus te coi societateget dedit quas Iouis iussu se afferre comentus est,in duriores homines ad regebantur. ciuilem Uitam facilius redigerentur,quibus legibus noua decreta diu post Rhadamatus addidit Minos quem poeta dicit annos nouem regnasse Iouis mandata Minos. rursus ex antri abditis penetralibus captasse.Horum quidem leges tanti Plato. fuerunt Ut eas optimi omnium Graecorum & Lacedaemonii in primis ut
Plato in libris de legibus refert imitati fiterint. hae sanctiones rempublia
eam instituerunt ex omni populo commixtam .Cui tamen rex Unus p aerat,in qua dignoscerent,legumlatores illi prudentissimi turbida esse multitudinis in rebus dubiis consilia . nisi ab uno aliquo,Ueluti gubernatore in aduersis tempestatibus regerentur. Secundo enim vento remiges ipsi facis te cursum sine puppis magistro dirigunt. Fuit quidem apud Cretenses amtiqua sane regum prosapia a Celo illo qui quando primus deo sacrificauit, Celas rex
nome suum numinum domicilio dederit deinde a Saturno.&nue,& eoarum posteris,qui primi in ea insula regnauerunt:de quibus multa Poetς tabulantur. Rex apud eos belli potestatem habebat magistratus iudicia age a Cretensium bant. Populus autem magistratus Senatumq; credebat. No dissimilis adα resp. modum huic erat laconia respubliea duas quidem regias familias habueαrunt Spartani quarum una Eurytiontidaaltera Agitivocabatur. Harum Spartanoruoriginem in Herculem usque referebant.Nec unquam passi sunt regnu respu. vlla ex parte decidere nec ipsi reges maiora unquam quaesiuerunt. quam quae principio regni maiores eorum per leges accepissent. Hoc temperaumento Lacedaemonii assecuti sunt, ut principes in is haberentur, NHerculi similes dicerentur. Nam sicut heros ille leonis pelle amictiis re Herculis.
claua armatus iniquos homines.immanesque omnes coercebat:sie illi scuatica & pallio Volenti graecie imperabant. dominatus enim iniustos comapescebant,bella dirimebant.factiones sedabant non vi aut armis, sed Uniaco oratore misso.cui statim omnes obteperabant.parebantque Ultro. Tau ii
enim apud singulas quasque nationes eorum dignitas habebatur, Se Usque adeo auctoritate iustitia.optimis institutis mirincaque aequitate pollebat. PETEBANT enim alis gentes.ac nationes ab eis.non classem,non m militem,non aurum,sed unum sparuatam ducem mi obsequerentur. Quod iiii accepto
86쪽
XLIIII. PROOEMIUM LIBRI SECUNDI
Gilippus. accepto se tui .atque hostium victores fore arbitrabantur,ut sicuti Gilip Lacedemo , pum petiuerunt Chalcidenses brasydam Asiatici lysandrum, Callician, nil viriqalica dam.& Agesilaum . Carthaginenses vero Xantippum quo imperante quurexerunt poe: plurib' praeliis semper victi extitissent exercitum Romanorum cui Atipulos. tilius regulus praeerat profligauerunt. Et cum deinde inuidia perciti Xan
Attililaegul' lippum ingrate ac perfide dimisissent,deo Ultore omnium scelerum pota Duce mutato nas victi dederunt: planeque didicerunt mutato duce fortunam . Utresque fortunam mu exercitus etiam mutari. Neq; enim ab re diuinus ille poeta ait. Tutiorem rati. eeruorum exercitum esse duce leone, quam leonum duce ceruo . Harum
Chabriae di, igitur duarum ciuitatum auctoritate atque exemplo constit no posse remetu apud Plu multorum imperio bene geri nisi eis unus praesit,qui veluti gubemator tarchum in navim reflantibus colluctantibusque ventis in portum salutis impellati apophteg. Huiusmodi reges, qui mitem ac pene communem eum populo potestistem habebant agenda omnia ad Senatum populumve referebant:Vt erigerentur in rebus dubiis semperque potiora essent. Quod quidem & H Agamenon. merus probare videtur. saepe enim Agamennon belli principes consulit. quid facto opus sit:& inter plures fit consultatio.tametsi nihil arduum uni Nestor. quam deliberassetinisi prius Nestorem in consilio habuisset. ut ab eo eo Aristoteles. tatam rationem haberet quid agendum aut non agendum esset. Aristote les quoque eligibile,consultabile assectibileque esse dicit.& electione eo, sultam asse statione esse definit.Hactenus superioribus argumetis Sc exeuplis satis abude piatu sit naturale imperiu uni' esse hominis.& Unu lonage melius imperare qua plures:deinceps aute in sequeti volumine ostedeamus iustu impertu unius esse regnu,& rege bonum iuste imperare.
Eupolis. Alcibiades. Eratosthenes
Greci scriptores iani se in uice accusant Ephorus.
LIBRI PRIMI FINIS. N LIBRI SECUNDI PROOEMIUM
ad Alphon sum Aragonium inclytum Calabriae ducem. V RIS Samius rerum Graecarum scriptor extam ius. secutus quorundam vanam ac futilem opimnionem. qui vel Alcibiadi smuli atque infensierant, vel comicam dicendi libertatem ae liceriam oderantisci ipsit Eupolim Comicum poeta ab Alcibiade eum Atheniensium elasse in Siciliam nauiαgante in mare demersum extitisse. Hoc cum leges
ret Eratosthenes vir in historia diligentissimus. ΠαIum irrisit, quod per incuriam ac desidiam malis auctoribus nimiam fidε adhibuisset: attulitque nonnullas fabulas quas ille longe post ea tempora
docuisset. Theophrastus vero peripateticus comunem multoru imitatus opinione.asseruit rateucum Pythagoricum leges Locrensibus conciuiubus suis scripsisse.id tamen a Timpo Platonico rep*hensum est,& tanquatissum repudiatum. Luctantur inter se complures Graecorum. & alter alitem furti ac mendacii criminatur. Ephorum Caustrius 8e Lysimachus acacusant. Theopompum aute Apollonius Sc Nicagoras. Sophoclem Phialostratus. Pollio Crosium &Herodotum. Nee a nuerunt quidam a Plastone.dicut enim illum a Prothagora,Pythagora.& Epicarmo siculo mulata accepisse.
87쪽
ta accepisse sicut Aristoteles ab eo Sca Socrate Sca pia iisq; aliis deinde Aristotelis abstulit. Haec eo eosilio dixi Alphonis Ducum atque Imperatois omniu furti ac sar.
fortissime ut intelligas exemplorum omnium quae huic volumini inse, ruimus .partim ex auctoribus Graecis eruta esse partim e nostiis sumpta. Illi inter se platrunque varis ac diuersi sunt nostri Uero non semper cum eis conueruunt. Proinde non erit admirandum si a Livio, Valerio aliisve Liuius. latini saliqua ex parte nostra dissentirent. Varietas nanque scriptorum Uau Valerius. rietatem quoque iacere solet eorum qui illos imitantur. Luctantur inter se Graeci scriptores,dicam quidem quod senti neque furaces neque mendaces eos esse arbitror quos accusant. Fructus enim legendi est modeste addi Fruct Qedi.
modum in rem nam conuertere qus ab ali is optime scripta sunt. HU α ρε MANITATIS tamen ossicium esse duco eum profiteri per quem proficimus sed si minus id fieri possit quando non omnia destinato opeuri quadrant. videndu est ne bene dicta in deteri corrupamus, ut de Hyα Hypericleae pericle Apollonius grammaticus ait qui multa illum a Demosiliene absi Apollonius.
tulisse refert quae ex optimis pessima fecerit, ne manifestum furtum cor Demosthetineretur. Neq; etiam eos mendaces dicerem qui cum doctis pluribus errau nes. rent. COMMUNIS error tolerabilior esse videtur quam singularis. Grauior enim culpa eorum habeti solet,qui soli peccant quam eorum qui Error eois to cum multis aliis delinquunt,quorum enor repullendendus magis est qua lerabilior. culpa punienda:facit etiam historiam ancipitem nominum mutatio. Vi
demus nanque montium fluminum. Urbium,regionum ciue nomina alio
tempore aliter fuisse nuncupata. Taracinam quam nune dicimus Trachi nam Ausuremna vetustissimi appellabant. Pestum possidoniam. Putem Ios dicearcheam: sie etiam venetiam Henetiam siue Euga uiam, Padum vero Eridanum. Ferraria quae nunc urbs opulentissima ac pulcherrima est, paululum quidem a priscis sedibus remota ut quae Barbarorum latro, ciniis atque excursionibus crebro vexaretur, Spina quondam dicebatur. Spina. Pelasgi enim per mare Ionium ad Italiam vecti.vnum ex Padi ostiis Spi Pelas . netum nomine occupauerunt:& pone eius ripas Urbem statuerunt, quam Adci.
spinam ab ostii nomine appellarunt.quae breui deinde tempore interiera Spinetum. ad maximas creuit opes.adeo ut diutius Delphos ad Apollinem deα Deldihes. cimas mitteret,in Dionysius Halicamineus refert:&vt Strabo Cretesis Dionysiu,
testatur. Thesauros peringetes in eodem templo ad omnes sertunae casua Strabo.lib. deposuerit. Haec Terrariae Urbs per Virtutem sapientiam, celeritatemque Feriatia. tuam ex hostium faucibus superioribus annis eruta est. Veneti enim poteαtissimo exercitu,terra. marique eam obsederant.& hoste,fame pestilenatia adeo urgebatur Ut ciues iam de deditione agerent: et Hercules eorum dux inclytus.qui cum soror tua illustrissima denupta est fugam meditareatur.Tu vero rumoreae nunciis concitus Neapoli cum expedito exercia tm,quem ad omnes casus paratissimum semper habes, Italiam pene omne celeri cursu permesus.illuc aduolasti:& quamuisvix aditus ad obsesses, nisi . . . . ia coelo relictus esse videretur.vi tamen & armis eiecto hoste intra Vrbis . ., qti m Cenia penetrasti: paruoq; tempore assiduis congressibus atq; excursioni αbus egisti ut veneti de statu urbium suarum soliciti .pacem aequis condiationibus pepigerint. Qua quidem per te nue etiam Terratia sevituti. & iam instaurata pristini splendoris speciem ac decus recuperauit.
88쪽
XLVI. LIBRI SECUNDIN LIBER SECUNDUS DE REGNI M
D MUNUS REGIS IUSTITIANI ESSEM
Iustum unius viti imperium regnum esse.
rociora alatia venabatur. Iulus. Spartanorulegatus. Cratherus.
sitae prodigii. Theoplitam Scipionis di
etiam. Timotheus. P. Decius. Graminea co
Minutius. Annibal. Iustitia regis
LEXANDER cui magno ob virtutem cognometum fini eum at quid ocii a summis negociis nauetiis esset venationis studio summopere tenebatur. Eamque in tygres pardos,apros,ursos leonesque Itabentius exercebat qua pecora inter inertia,ut optaubat Iulus apud Maronem. Et quidem aliquando colis luelatio fuit aduersus maximum ferocillimumque leonem quem post magnam dissicilemque pugnam summis viribus tandem strauit. Forte aderat Spartanorum legatus qui vehementer admiratus dixit, utinam rex inclyte pro magno aliquo imperio cum leone tibi esset certamen . Hare tamen venatio tanti fuit,ut Cratheurus vir illustris Sc Alexandro gratissimus, a Lysppo. Leochareque , qui praecipui omnium artificum eo tempore habesantur aere conflatam deluphico Apollini suspendi fecerit. Cernebatur illi e Alexander qui leonem adoriebatur Sc iuxta eum aderat Crathetus inter canes 3c alios venatores. Expressit enim Lysippus similitudinem Alexandri Sc amicors eius adeo ut pene spirantes vivique esse viderentur. Sed ad Spartanum oratorem redeo cuius sententia illuc quidem mihi spectare videtur,ut intelligamus regem fortem esse oportere nonautem audacem ferocem Ue,dc quasi victae suae prodigum ac contemptorem. Vbi enim imperatoris periculum magni alicuius momenti foret ut res profligatas posset restituere,illic forti animo.magnoque conatu pugnandum esset: secus autem si parum proindesse potest. decet enim eum qui imperat, ut ait Theophrastus ducis mortem obire,non autem gregatis militis aut gladiatoris in arena. Hi honeste cadunt si viritim certantes.fortiter se contra singulos hostes gerunt.Impexrator vero pro toto pugnat exercitu. Pulchre Scipio maior ad quendam qui dicebat illum parum esse pugnacem .ait. MATER mea me imporatorem peperitaron autem bellatorem.Timotheus quoque laudatur.Naquum quidam ostenderet Atheniensibus cicatrices,quas in bello pro pastria imperator aceepisset. idens inquit. Equide valde erubesco quod quum Samum obsidere iuxta me sagitta forte ceciditiqua exanimatus non quasi dux tanti exercitus,sed quasi ignauus Tyro profugerim. Iusta imperatoris dimicatio fuit Publi i Decii qui tot Romanos ciues in pnesidio obsesses propria virtute liberauit,3c seruator a seruatis Gramineam coronam accesIit,quod satinus quale fuerit ex religione ipsa cerni licet bouem enim alium Marti immolauit.& centum fulvos quibus virtutis ergo ab obsessis donatus fuerat. Iusta etiam dimicatio extitit Quinti Fabii Maximi, cum Minutium magistrum equitum. 8c eius exercitum ab Annibale oppresesumseruauit. Qua ex re patera seruatis honoris gratia appellatus est. Sed si recte iudicamus proprium regis munus est iustitia,quam a Ioue eum do ii no accepissie
89쪽
accipisse testatur Homerus non autem bellicas machinas aut rostrati Homerus, tas naues. Proinde eum Iouis discipulum vocat,dc non ferocem,audacem, aut immanem inducitised omnium iusti stimum. Rex enim magistratus omnes in se uno continet.& uniuersorum lex habetur. Vnde Demetrium Demetrius. Antigoni filium reptinendit Plutarch0s.quod expugnatoris cognomen Plutarchus. ambitiose affectauerit cum id a rege decorum Ionge alienum sit. Deus nanque urbium ac ciuitatum seruator. stosque habetur,& dicitur. Laudat autem Aristidem qui quamuis inops Nignobilis esset usti tamen cognou Aristides. me per virtutem est assecutus, quod nullus regum aut imperatorum ante Expugnat eum optauerat. Sed expugnatores fulmina,victores aquilas,accipitresque res olim quiuse appellari gaudebant.quasi viribus & potentia potius gloriarentur quam bus nominib' virtute eum iusti cognomentum deo & regi admodum conueniat. Ex gaudebant. romnibus diuinis bonis solius virtutis,homo particeps esse cernitur. Idciro Iusti cognoueo si secundum eam vicit nihilo egere potest,ut Stoici docent.& smilis mentum. st deo: sin vero ab ea alienus est nihil boni habere potest,&-a seris ac ben
Diuitiae opes potentiae si iustitiam comitantur, splendorem suum reα Diuitiae iusti, tinent: sed si ab ea secernuntur obstitiae fiunt.& turpitudinem temerita: tia comitataetemque augent. Isocrates quidem regi suo praecipit in primis, ut Videat illustrant l, ne deteri or ipse melioribus imperet,neUe indoctior peritioribus. Et natu: minem. rae legem Dionysius Halicarnasseus esse dicit omnibus communem. Ut Isocratis praedeterioribus seinper imperent meliores. Non erit igitur importuna defia ceptum.
nitio illa, qua dicitur rex est vir bonus,cui per generis dignitatem, vel per Dionysii hasi
Iegitimam electionem concessum sit ut ciuitates, populosque regat. Reu carnasset sciu te enim nonnulli interpretantur recte agere,quae interpretatio si durior tum
fortasse ridebitur relinquatur a lectoribus.&nos lusisse putemur. si enim Regis definia
verbum minus acute expotumus. rem profecto ipsam optime declaram'. tio. . Nec tamen alienum erit virtutem regiae determinationi addere,cu ora: Regere. torem Cicero virum bonum dicendi peritum esse dicat. Et similiter Stra Orator. bo poetam,quasi nec orator dicere nec poeta canere sine virtute recte vadi Poeta.
Ieat: mesto etiam minus rex sine probitate bene regere posset ad que pertinet omnis virtutis moderatio. Cui' quoq; officiu est iuste guo ernare eos, quibus prsest,& i lioru comodis semper adesse. Na sicut medicus languentis Utilitati non suae 8 gubernator eoru quos vehit consulere debet,sic rex eoru quibus imperat. Aliter rex neutiqua habedus esset.sed Tyranus inuiuste imperas omnia ad utilitate sua metitur. Quocirca sinis regis est Ut Socrates. ait Socrates apud Platoneὶ ciues suos adscelicitate perducere qS nequaq Plato. nisi per virtute assequi posset. Diani aute finis est eos quib' dominas in
voluntate sua copellere. Et sie alter virtute ac ratione.alter vero Ui ac poutetia nititur. Hoc declarauit Timotheus cum dixit. Mars quidε 'hanus Timotheus. est cu statuat violenta omnia iniusta esse, rex quidem comunis lex esse de Mars. . bet.singulos enim ciues non beneuolentia solum. Verum summa pietate complectatur oportet et humanum secunctis facilem que praestet,& ill rum congressu atque consuetudine delectetur. Vere Isocrates inauit. non Isocrates. homine.non cane non equo bene quispiam uti potest.nisi eo delectetur,
dc eundem charum habeat. rex quidem pro dignitatis eriti , virtutisque
90쪽
Sol. ratione sie omnibus prosit,sicut sol omnibus lueet. verum aedificia illa quAristoteleti patentiores fenestras habent magis illustrantur ut Aristoteles testatur. Virtus quidem omnium rerum mensura esse debet. Sic quoq; rex se prae, stet ut meliores amet mediocres diligat: reliquos autem non negligat necFodio habeat,sed cupiat meliores fieri.Sic civile praeceptum illud Platonis Plato. imitetur eum ait.Nec eo ordine rempublicam instituimus Vt Vnum geunus in ea duntaxat Delix existat.sed ciuitas uniuersa quae beatitudine per solam iustitiam consequetur,sed si bonis animi externa quoque addere volumus ut Academicis 3c Peripateticis placet dicemus regem beatam clauium vitam se sibi praeponere debere,ut sit ciuitas virtute honesta, gloria ampla,copiis locuples, opibus firma. Optimus enim pictor non solu oc Pictor. Ios δέ faciem quanquam potiora sunt penicillo exornat Verum totam imaginem colorum varietate honestatinee perfectam dicimus imaginem ita Uenetis ima iam Veneris qua ultimam Apelles pinxit.nam faciem Sc pectus politi susima arte perfecit reliquas autem corporis partes inchoatas reliquit.Tyarannus quidem nisi Utilitatis aut voluptatis causa diligit nemine. Cui optii potius quam deterrimi odio sunt. Infensus siquidem est omnibus qui
magistri. Pueri. Lenis duntaexat castigatioeocelsa est doceti. l. sed etsi in s. s. adleu
nimia saeuitia culps assignatur. Tad lege aquil. l. praeceptoris. Trasybulus. Periander.
virtuti student. Nee patitur quempiam ultra alios sapere aut in praeclaruin rum euadere aut opibus augeri aut amicis, clientibus hospitibusve fiui. Domini imperi u in ciues quasi in seruos exercet, ut formidine perciti nishil homine libero dignum agere audeant.in timore enim nimio qui Qua eantur ignaui fiunt.& seruilem abiectumque animum semper habent. LAterarii ludi magistri qui minis ae verberibus nimis in pueros saeuiunt hebetiores illos tardioresque reddunt. Et in odium disciplinarum bonarumque artium eos compellunt quos nimia sormidine coercent. verbisvero ac Verberibus obdurant.Vt pessima quaedam mancipia quae plagis consuescunt: ingenia quoque puerorum nimia seueritate emedationis deficiunt. Et ut
ait Quintilianus quum desperat dolent 8c disciplinam ipsam odio habet.
ne dum omnia timent,nihil conantur: maluntque ignorare, quam tanta cudifficultate perdiscere. Eode pacto Uscordesdc ignaui fiunt cive qui Tydranni inuitiam semper formidantiis Audiamus nune Trasybulum ,quid consulenti per internuntiu Peria, dro Corinthio responsi perliteras afferat. Trasybulus Periandro salutem. Praeconi quem ad me misisti .dissimulaui nihil. duxi enim eum per segmtem.& altiores spicas bacillo decussi .ut ex eo qui coram affuit scitari poteris.& quid viderit,audiueritve intelligere.Tu igitur sic essicies si Tyra nidem tuto tenere cupis ciuitatis principes tolleatue amici, siue inimici esse videantur. Tyranno enim potentes etiam amici exitio aliquando fuerunt. non dissimili exemplo fuit Sextus Tarquinii superbi filius qui decopiis per dolum Gabiis. nuncio missis patrem consuluit quid secto opus esuset ut tuto imperaret. Tum ille mutuatus. Ut arbitror,argumentu a Trasybuli historia nihil responsi nuncio dedit.sed deliberaturus sequente illa in hortum aedium descendit, ibique tacitus ambulans papauerum sublimiora capita bacuIo quem in manu gestabat.deturbat. ncius vero fessus Ionsgiore mora . putans se ludibito haberi .Gabios inconsultus redi it. Quae diuxerit.quaeque viderit refert. At filius ex noto patris ingenio sanguinasium consilium intellexit. Et festim primarios ciuitatis per varias calumnias interemit,