Pandectes de Justinien : mises dans un nouvel ordre, avec les lois du code et les nouvelles qui confirment, expliquent ou abrogent le droit des pandectes

281쪽

contra maritime.

V. Ilulat δ' usage dans e contra de stipuler uiae eine dans lecas oti te obit eu sera it en demetire de remetire' argent a 'es clave que te pro leti aurait enuoysii Our te rece voir. Par apport4 celle eine, in ut rem arque que u le rhte Ur ne Peu pas exiger our indemnit du ravai de tresclave qu' illa eo VOV recevoi soti argent, ii ne si tribution qui excederat la omine pro lsie, ou es inthi sit de et te omine 2 D. Pare ille ment, si dans a stipulation deci 'in thrhi, aprh l'bpoque des sirit , e qui a sit stipulo fh parsiment pota cliaque oui , sera Suppi si par ne a uir stipulation relative aia ravai de Pes clave ius lutaria concurretice de 'inthi hi sigili me 3 n. Cette stipulation sinale sita it enco uriae , on-seulement si led sibi leur interpeti parci' es clave de payer, ' hlait resu Sy mais Cn Coreis si comme il est 'us age, i a to stipulsi ne pol ne a sis aut de palement de la sommo prothera a grosse aventure, en Core su 'aes' ch hanc te di bit eu soli de cod ), parce que la eine estene Ourue comm si te debile ur ut ais S uia siritie n. Ceci 'erate nil se ut ement dii cas oti eu ne sic irationde vant te motus, tenant licii 'interpellation Car, ii sui varitia bsion , 'it ne se troiive personiae , interpes er our e pate-ment de a soni me plache dans e commerce mari lime , ne d si claration evant thinoinscitetit licii 'interpellation ait a dii

Ce que dit Servius est vident, quo ucia pei ne impossie Draiscndu Ou-palem 'ut 'tine somme placo datis e commerce maritim e

282쪽

γ6 LIB. XXII. PANDECTARUM TIT. II.

intra certum tempus praestitutum accipia n. V. . Ut p. l. 77. ad ed. g. IV De aliis contractibus mutui, contractu nautico oss/ΩbtlS. VI. Quae de contractu trajeci itide peculiis diximus, trahi pos- Sunt ad quamvis aliam speciem muttii in quo creditor pecuimum utuo alae periculum tu alicujus conditionis eventum Suscipit. Ninnicte vota Periculi pretium est i , et si, conditione quamvis poenali non et existente, recepturus si quod dederis, et insuper aliquid praeter pecuniam is modo in aliam 3 speciem non cadat veluti ea ex quibus conditiones nasci solent ut, si manumisias 5 i, si risu illud aci s , si non con alias ct , et caetera. Nec dubitabis 6h: si piscatori erogatur in apparatum , plurimum pecunide dederim, ut, si cepisset, redderet 7, et athletae unde Se exhiberet exerceretque, ut, si vicisset, redderet n. l. 5. Scaev. lib. 6. reSP. VII. In his autem omnibus 8h et pactum 9 sine stipula tinii ad augendam obligationem prodest . . . . . I.

1 Id est, recte, quasi per cuti quod creditor in se suscipit, pretium

constituitur.

2 Cui acuas censet legendum, et si condisione quamois non Poenali exia iterate hunc u te a sensum esse docρ iure recipis aliquid praeter pecuniam quam credidisti, licet hoc non in alicujus morae poenam stipulatus sis, sed quasi pretium periculi hujus pecuniae quod in te suscepisti Exempla suppe ditat sequens, nec dubitabis. o Sensus est si contractas non cadat in aliam speciem , id est, diver Sam a mutuo, puta in spe iis mih rem drati. In hac enim specie nihil creditor potest ultra pecuniam, quam dat, repetere is ullum enim periculum Sus ei pit. In Florentin legitur in alem msciem', quam lectionem reprobat Cu iacit S. Ita legendum : vulgo conditiones. 5 Legendum non manumit aS. 6 Jam hic asser exempla pecuritae, quae ita creditur, ut hujus peri Cia tum creditor in se suscipiat quasi diceret nec Bilabis hoc verum esse hoc posse fieri . . silisca Dri, etc. Sin mirius , nil redderet. 8 In his omnMias speciebus, in quibus periculum, pecuniae creditae tu Aliquem casiam creditor in se suscipit. 0 Intelligit Maelum quo de usuris convenit; quae usurae sortis obligationem augent. In caeteris contractibus stricti aris, inuti iter tua sit in Asionem promittitur

283쪽

pocli oti a ian athlὰ te, a condition de me te restituer, 'il

VII. uir, dans tous ces contrat. 8 , ii pacle 9 tient lieu de stipulation i Our augmenter i 'obligation des interdis M.

visque a sa chargea commeis' i dis ait : ous ne potave Pas do uter que Celta Decimisse se satre par exemple, si 'a prὰt , uti pecti eur, etc. Sinon 'lu'il ne rendi ait ien. 8 C 'est-.-dire, dans to ut es es sphces oli te crsiancier prend les risque Pota son compte dans certain cas. v I ente nil te paete par equel on est convenia des inti rpis , lesquel in t r is augmen lent a somme principale Dan scies utres contrat de droit. lirit, Ou cn prome iuutilem erit sau stipulation.

284쪽

De Probationibus et Proesumptiora tibus. Quum iri omnibus iudiciis, tam in rem, quam in personam de quibus actum est superioribus libris', docendus sit judex hoc quod quis intendit veritate constare sequod sit aut probatio nibus, aut praesumptionibus , hinc merito hic , velut appendix subjicitur tractatio de robationibus et Proesun tionibus.

Quae circa hanc materiam in hoc titulo continentur, in qua tuo sectiones distribuam Prima erit de probationibus ; secunda de consessione, quae adversus eum qui consessus St, Vice probationis est tertia de praesumptionibus, quae etiam probationum Vice sunt; quarta de probationibus et praesumptionibus quae in causis status admittuntur.

SECTI I. De Probationibus in gerictrc. Circa probationes potissimum quaeritur : cui incumbat onus probandi quando quis probasse quod intendit, intelligatur, et eae

quibus rebus conficiatur probatio. ARTICULUS I.

In causarum discePtationibus cui incumbat onus Probandi I. Prima regula. Et incumbit probatio , qui dicit, non qui negat . . . lib. 69. ad ed. Hinc docet Paulus , re interrogatiotas sectae probationem actori inponi debere, id est ei qui in jure interrogatum dixit respondisse, Se Solum heredem esse vel si tacuisse dicatur interrogatus, aeque tantumdem erit dicendum , impositam improbationem 1 , non ei qui excepit se non respondisse, sed actori n. l. 18. g. I. Ulpian. lib. 6 disp. Similiter, si quotiens quaereretur genus vel gentem quis a beret a), necne eum probare oportet n. l. x. apinian lib. 3.

Item, si quis in agendo aut excipiendo, minoris aetatis suae privilegio nitatur, de hac tetate probare necesse habebit. Hinc Diocl. et Max. Quum te minorem quinque et viginti anni Messe proponas, adire praesidem provinciae debes, et de ea aetate probare G. . Od. 4. I9. h. t.

1 Id est onus probandi. 2 Puta, ad obti11endam hereditatem legitimam.

285쪽

des prὐ somption S. Nous dixi serons la mali hre de ce iitre et qua ire sections Dan si premihi e , iacius traltero iis de pretives Notis ira iseconde , est 'avei et reconnais sance qui iienneni licia

A qui it in combe de prouoer dans la discussion de cauSeS.I. Premthre dile si 'est a celui qui assirme, de pro uvem, et non is cella qui Die n. 'est ourquoi aut di que re 'est aurae mandeur u 'il aut impo Ser a pretive de la siponse u 'it a falle par interrogato ire, 'e St-h-dire . celui qui, dans et interrogato ire, a si ponitu qu ilc lait seu heritier, ou a resus de ro pondre, et non a celui qui sedes en d 1 parri' exceptio de son Sileuce n. De mῆ me toules es sol qu'on a demand a uel lu'un 'ils lait ou 'otait pas de elle a mille a), 'est a lui de pro uver a

Si uia indixi dia, en demandant ou encisis endant, excipe dia pri' vilsige de a minorilsi, i do it a pro uver. 'est Oui quo Dioclύtieti et Maximieti di sentci re uisque 'a

ile ingl-c in Maias, it aut don vo us adresse aii pro sident de laprovince , et te lui prouuer n.

286쪽

166 LIB. XXII. PANDECTARUM TIT. II. II. Tam in eo aute ut quain in actore haec regula obtinet.

Hinc u quum de lege Falcidia quaeritur, heredis i)probatio

est, locum habere legem Falcidiam : quod dum probare non O- e St, merito Oudemnabitur . l. 17. Celsus, lib. 6 dig. Ilinc et qui negat se ex persona collegae conveniri debere , quod ille solvendo uerit, hoc probare debet. Unde lexander EX Persona collegae avi vestri conveniri non debitis, si eumdem collegam te inpore depositi officii solvendo suis se ostenderitis n. l. 3. eod. h t. I9. Item , qui dolo dicit sactum aliquid , licet in exceptione , docere dolum admissum debet n. d. l. 8. . . Denique, qui rem sibi a patre donatam fratribus suis objicit,

Si V eam petat, sive ea ab ipso petatur, probare debet esse dona tam Ita enisti rescribunt Diocl. et Maxim. u Sive possidetis praedia , quae a patre communi sibi fratres emancipati et donata contendentes vindica L ipsis incumbit sacti probationis necessitas sive ipsis ea praedia quasi a patre vestro sibi donata tenentibus vos coheredes constituti patris petitis, ut intentionem Vestram non constitisse detegant, unde domini sacti sunt, emergente quae Stione,

docere compelluntur n. l. 16. Od. h. t. c. 9.

Haec tamen regula, ei qui dicit, probandi onus incurribere, X-ceptionem patituro nimirum, nisi hoc quod dicitur tale sit pro quo militet praesumptio junio hoc enim casu , incumbit ei qui negat conti iri uui docere. De his praesumptionibus infra seci.

tertia.

Secundia regula. - Actori incumbit onus Probandi. III. Haec regula ex priori manat Nimirum ea quae asseverat aetor , probare debet. Hinc Dioclet et Maxim Actor, quod asseverat, probare se

non posse profitendo, reum necessitate monstrandi contrarium non astringit suum Per rerum naturam factum negantis si nulla sit n. l. 23. Od. h. t. c. 9.

Sic etiam intellige quod alibi rescribunt Frustra veremini, ab eo qui lite pulsatur, probatio exigatur . l. 8. COd. h. d. t. Caeterum, ita demum id quod asseverat actor probare debet, nisi, ut modo diximus, praesumptione iuris munitus sit.

1 Qui actione ei festamento convenitur.

a Poni speciem in emancipatis manti donari non potest ullo qui est in

potestate.

287쪽

ment condamia D.

C 'est poni quo celui qui prsiten d ne a devotr tre actionia si

PQur Son Ol ἡgue parce que e dernier tali solvabie, do it te Protaver C 'est potirquo Alexandre dit Vous ne deve pace treas signo potir votre seu qui silai voire collἡgue, si Ous pro uve zqu 'i silai solvat te auraenas oti it 'est simis de ses Oncti On D. De hine i 'individi qui se plain J' uti ol, hine dans ne exception , do it prouxer que e do a sitsi commis. Ensia, elui qui oppos a se si seres ii 'une hos lui Meldd Oniasi par on phre, do it pro uver et te donation, Oit en de mandant ii en sisendant cari ioci sitieri et Maximieti di sent dansilia re Scri Si votis posso de la maison que re vendiquent vos si res mancipes . u), comine leti ayan oth Oniae par voti e phre,c' est Deuca prolixe cette donation si 'ailleurs il la posshdent, et que, en quatile de colis ritier, votis a re vendi qui e VONS-mὐme, non obstant la donation ei vertia de laquelle iis pretendent en OUir, Our res Ousser voti e prsitention iis soni obliges dupro uver te roit et vertii duque iis posshilent . Cependant ei te rhgle svivant laquelle 'est a celui qui assirino de pro uver, Oust re exception datis e cas uri affirme ne cho sepou laquelle milite la rhsomption duraro it a laque cas, 'est hcelui qui te, de pro uver e contraire. Sur es res Omptions , OJe ci-aprhS, Sectiona. Se conde rhgle. - 'est a demat deuri ymu Per. li I. Cette rhgle est une conssique iace de a premi sire avo ir, quel demati deur dot proii e ceriu'il affirme.

si potia quo Dioclὐlien et Maximion disent: Si te deman

de Ur vove ne potivo i pro uve ce u 'il assime, te siser, deuri 'est pas tenu 'administre la preuve contraire, a nature de cho Ses opposant a ce que 'On puisse pro uverine tisigalion D. 'est alia si qu'il aut en core enteni re ce que les momes em Perela Sili seni dans uti aut re rescrib re Votis avector de irraindre qu'On L Ous demande de pro uver quelque cho se pilisque 'est Ou quiete acti Ontisi .

288쪽

268 LIB. XXII. ΡΑΝDECTARUM TIT. III. IV. Incumbit quidem actori onus probandi ea quae asseverat; at non ea quae negatu . . quum riggatoria actione agens, negat standum suum servitutem debere. Aliud exemplum habes quum minor adversus magistratus , quit Ilores ipsi dederunt, actione subsidiaria experitur, eo quod neget idonee cautum esse. Hoc enim casu, re non est necesse pupillo

probare dejussores pro tutore datos, quum accipiebantur, id Oli eo non suis seri nam probatio exigenda est ab his quorum osticii sui providere ut pupillo cavereturis. l. Q. Cels lib. O. Q. Tertia regula. Maec etiam manat ex priori.'V. IV exCγtionibus dicendum est reum partibus actoris ungi Oportereri ipsumque exceptionem, velut intentionem implere I). Ut puta, si pacti conventi exceptione utatur, docere debet Paclum convenium factum esse n. l. 19. Ulp. lib. 7. dis .ltem, quum quis promisisset judici se sisti, et reipublicae causa ab suisse dicat, et ob id non stetissen vel dolo malo ad ver Fari, Retum quominus sisteretur, vel valetudinem sibi impeditnentosuisse, vel tempestatem probare eum id oportet n. d. l. I9. g. 1. Idem erit dicendum, et si ea pecunia petatur, quae Peus laus D. d. l. I9. g. 3.

Moc amplius : si judicatae rei, vel juris jurandi conditio delata

Nicatur de eo, quod nunc petitur, sive in alea 2 gestum es et Ontendatur, eum implere probationes oportet n. d. l. 19. - . Regulis quas tradidimus haec quarta subjungenda est.

Uuarta regula Si iactor et reus singulis dioersa et contraria SSC-VCVCiat, actori incultibis, ut prior Probet quod SSC erat. VI. Hinc Marcianus re Verius esse existimo ipsum, qui agit, ii est, legatarium probare oportere, scisse defunctum alienam Serem , vel obligatam , legare moti heredem probave portere, igno rasSe alienam vel obligatam, quia semper necessitas probandi incumbit illi qui agitis l. 21. Marcian lib. 6. institui

Et generaliter tenendum est, quandiu actor non probat ea Ude asse Verat, nullam probationem a reo exigi sive reus Simpliciter neget qua actor asseverat, sive aliquid asseveret. ix Id est, probare debere.

289쪽

DE PREUVE ET DES PRESOMPTION S. Is 9 IV. Le demandeur il est rat, do it pro uver e u i assii me; mais it ne do it a pro uver e u 'it te, comme par exemple, quandri Die que son soniis de terre Oive uti servitude. On en volt uia uir exemple dans te mineu qui intento Paclion subsidia ire contre les magistrat qui lui yant doniae des tu leni sti'ontias Ourvi a ce que es dernier urnissent de cautions sol, siles. Λuquel cas, re te mine uri' est a lenia de pro uver 'iu- sol abilli des garans de son tu leur, quan iis ni t accepths rear 'est a ceu qui latent obligsis de ourvo i a ce que te tu leurdoiana de cautio us Sussisantes, a prouuer que e tu leur es a

Troisse ne i gle. Cette rhgle mane ussi de la premi hre'. V. remans es exceptions, it aut dire que lethsen deur devient de mandeur, et 'lu'il doli I pro uver On exception comme tant sa

M a exemplo, 'il excipe 'une convention, i do it pro uve laconvention dolat i tire son exception D. De hine, ut orsque uti individia ayant promis 'ester en ius lice, di qu'il a satirasi saut soli parce u 'il a th obligh de 'absenter oti te Service de la sipublique , sol in hine parce que lam au ais sol de On adversa ire , ne mala die, iamne tempsit l ontem pocli si de se prsi senter, i do it te pro uver D. . I saut en cor dire la hine hos si te hsen deur prsitend avo irpayyla sonam qu 'On tui demande D. plus sorte raison , si 'on solitient questa hos en question hi jughe que te demandeur 'en est appori ait sermen dud si senileur, oumu' elle Visi ii rhe a sortia , i faut que te sisen

290쪽

a7 LIB. XXII. PANDECTARUM TIT. LII. Hinc . . quan diu in actione in rem petitor non probat rem suam esse, reta S, Sive hoc simpliciter neget, Sive suam esse ipse contendat, non tenetur quidquam probare. Unde ita rescribit Antoninus Gulossessiones, quas ad te perti- aere dicis, Ore judiciorum p rsequere. Non enim possessori in cumbit necessitas probandi eas ad se pertinere, quum , te in pro Latione cessante, dominium apud eum remaneat D. l. I. Od. h. tu. c. 9.

VII. Vidimus cui in causa rura disceptationibus onus probandi Incumbat. Non ideo autem alicui haec necessitas remittitur, quod fatali casu perierint instrumenta ex quibus posset erui probatio. Hinc Gordianus Sicut iniquum est, instrumentis vi ignis

consumptis debitores sui uti latum debitarum renuere solutionem; ita non statim casum conquerentibus facile credendum est. Intelligere itaque debetis, non existerili bus instrumentis, vel aliis argumentis probare debere fidem precibus vestris adesse , . l. 5. Cod. c. i. de id instrum. Inde est quod apud eos, qui rem gestam ignoraverunt, mi S-sorum instrumentorum habita testatio nihil ad probationem veri latis prodesse potest . l. 3. Od. c. I. de sta instrum Diocl. et Maxim.

Quando quis Proba e id a ur quod intendit pVIII. Probasse quis videtur hoc quod intendit, quum probaverit ea intervenisse ex quibus sequatur hoc ita esse, sicut intendit; si non intervenit aliquid alaid. Hinc, si quis titili seruiana agens, intendat sibi jus pignoris in

aliqua re S Se non solum ante omnia probandum est quod inter

agentem et debitorem convenit, ut pignor hypothecaeve sit; sed etsi hoc probet actor, illud quoque implere deo et rein pertinere ad debitorem eo tempore, quo convenit de pignore, aut CujuS voluntate hypotheca data I sit n. l. 3. Mirci an lib. iustu ad formulau b Othecariam. Similiter, si quis uoiana actione agat, non satis erit si probet

1 Si alterum untaxat probaverita puta convenisse de ignore : non dum sequitur ius pignoris ipsi in ea re esse. Sed si uirum iu pr obaverit, et convenisse de ea re pignori subsicienda, et debitorem tunc satas ejus rei dominum inuum alia ad pis nus constituendam non re quirantur ea probavit actor ex quibus se tu tur ita esse ut intendit, scilicet ius ignoris ipsi in ea re esse misi aliquid aliud intervenisset, quod huic uri igno ris obs ditisset, aut illud destruxisset quod ab adversario probanduin foret.