Opera omnia

61쪽

DEVI PER A. 23tur. Nec aderat ulla aut adfuit postea quaevis differentia ab alia ejusdem sanguinis parte , quae veneno intacta in alio vitro fuerat assiervata. Utraque ejusdem sanguinis pars seors 1m acidis Walca linis liquoribus remixta fuit , eadem ratin venenato sanguine mutatio , eadem in illo quia veneno integer remanserat.

Spiritus nitri, spiritus falis , limo num succus seorsim in ipsam injecta antem , nec merves

centiam , nec colori mutationem ullam attulere.

Sal tartari per deliquium , spiritus cornu cervi

volatili , guttatim in venenum instillati nec colorem mutavere nec liquori ebullitionem induxere. Mixtus veneno violarum syriapus nec ruborem , nec viridem accopi colorem. Heliotropi tinetura, id est charta cerulea a sanie in ipsam injecta nullatenus mutata apparuit. Hac exsiccata nativam chariae flavedinem sa-ities impresserat. Varia diversi generis animalia , cane , feles, columbas , Viperae furenti mordenda objecimus quae quidem omnia longior alia , alia vero re viori temporis intervallo periereri id Pro in omnibus constanti observaraone deprehensum , quod statim a morsu omnia haec ali malia, cum acutit simi dolo iis stianis . aftecta simul anxietatibus lipothymiis, convulsionibus, vitae, praeferans insignia. Abscindebatur insignioris Viperae Caput, quod tribus horis repolitum , accessebat omnino cevadebat immobile , lentibus tamen huiusce capita vulnerata ad thoracem columba , con strinin convulsiones agebatur ut si a viva morsus in-

62쪽

tua concidebat.

Acum recurvam forma vipereo denti non absimilem convexa sui parte non procul ab acum Nne sulcatam seu concavam , parari curavimus. In tra sulcum, veneni guttulam infudimus vi ipsa naribus junioris canis vulnus inflictum est. Soliti in de producebantur vomitionis, purgationisque tumultus c. Hi vero saevitia minori, ut inde sospes Canis evaderet. Id autem memorandum est quod dum vulnus inferretur cani , vix ille sensum ali- em latratu exprimeret, at ubi pervenit in vulnus, quae sulco recondebatur veneni particula, tum porro in ululatus erumpebat quales mordente Vipeia solent canes effundere. Eadem acu colum ba in carnea thoracis parte percussa solitis corripiebatur symptomatibus, quibus intra octo horas obiit. Haec instituentibus experimenta , ante oculos obversabatur , quae inter Cl. Redi in Italia m. Charasm Gallia, exorta fuerat controversia Prior scilicet pluribus addi ictus experimentis quae ab hisece nostris multum non abluderent, viperini veneni sedem in flavo gingivarum liquore esse repositam , arbitratus erat Posterior contra propositam ab Hesmontio opinionem amplexu , ipsum a furentibus furore percita Vipera spiriti pus esse repetendum duxerat favum hunc liquorem puram innocuamque salivam appellans. Cui quidem astat ruendae opinioni plurima congerebat experimenta quae longe alio successu fuerant excepta, quam

quae a Cl. Redi instituta fuerant. Nihil vero ampli is inde videtur esse concludendum, praeter quam quod etsi nulla prorsus

63쪽

DE V1pER A. Siniter viperinum venenum in Francia δε Italia intercedat diversitas, ingens tamen in experimentorum eventu occurrit disterentia , cum illa ad exactae fidei normam , rectoque consilio confecta sunt, aut contra ita timidei caute disp*nuntur, ne praedilectam aliquam hypothesim subvertant. Hinc D. Di eme e Regia Scientiarum Academia , dc Doctor Aresbitne qui tunc commora batur Parisiis , diversis ibi experimentis , quae successu cum Cl. Redi mire conveniebant, elu opinionis veritatem adstruxerant. Quod ipso ref

ne mihi referente postea didici. Hasce nostras de Veneno Viperino inquisitiones, absolvere intenderamus , liquorem ipsum gustu judice explorando. Quo consilio aliquam eius Bartem aqua calida diluentes, ipsam summo linguae apici admovere ausi sumus. Inter omne autem conveniebat, quod saporem referret acrem dc

igneum , quasi lingua fervido aliquo aut aestuante corpore fuit Iet perculsa. Quae quidem importuna sensatio vix duabus vel tribus horis, evanescebat. Unus vero qui nonnis largiori, nec dii tiori veneni guttula sibi satisfaciendum crediderat , e vi ori inflammatione tumefactam linguam habuit, nec nisi duorum dierum inter 'allo malum persa natum est. Nec t mei aut illam aut nostram audaciam longioris aliquid excepit incommodi. Nulla vero inde adversus noxias hujusce succi qualitates quaerenda est objectio. Ut enim in Chymia quidam e liquoribus , cum determinato

succorum genere es rvescentiam tantummodo ineunta sic ea venenosa alia . unum e corporiSRiidis afficere pstim , aliud vero intactum rClinquere. Qualis sit humor ille, alibi demonstrandi

64쪽

, TENTAM r. IRIMυM sese seret occasio. Praesenti suffecerit proposito dixisse salina spicula intra os disrumpi Sc salivae viscositate involvi atque dissolvi ; si vero ex iis

aliqua in ventriculum c intestina ab ore rapiuntur , biliosum ibi balsamum occurrit , antidotum vere estica ad illorum vires retundendaS. Haec de sanguine humano vipereoque Venenore mixtis instituta experimenta non mediocriter firmare videntur , quaecumque in Introductione attulimus Nerveum scilicet liquorem ab illo veneno tantummodo assici. minus perspicua demonstratione satis declarant quam parum a turalium corporum actionibus explanandi , con-Veniant, manca admodum chymicorum principia acidum scilicet laicali Neutrum en 1 ex hisce salibus , vel minimam vipereo veneno videntur mutationem attulisse. Antequam ulterius progrediar , operae pretium erit annotasse , aliquos etiam ex antiquioribus, hujusce veneni naturam recte omnino intellexisse.

Quod quidem Galeni testimonio pluribus ex locis desumpto comprobari potest. Praesert jm vero libro de Temperamentis sa aperte pronuntiat ramul- , lam dari substantiam quae eamdem in corpusia humanum externe , intem eamdem exerat e GD ficaciam. Sic, inquit, nec Viperae , nec Aspira dis Venenum , nec spumans rabiosi Canis salivaM eamdem intentant perniciem , sive in cutem in- Dcidant, sive assi amantur intra stomachum, sivei demum externe Corpori , per Vulnu commu-M nicata fuerint.

Hinc Lucanus qui dum historici Poeta vices sustinet, quod inventioni detrahit, judicio solet

a Lib. iij. cap. 2.

65쪽

D 4 V 4 E A. γε ingenio in suis descriptionibus , abunde compensare, imperterritum Catonem dum relliquias Pompeiani exercitus per Africam traducit , siti languentibus militibus , verba vere sapientia facientem introducit, quod proximi fontis potum sitientes horrescerent plena scilicet serpentibus

aqua.

Noxia Serpentum est admixto sanguine psis;

Z ossa virus habent, fatum dente minanturi Pocula morte carent. -- a' Nec minus hisce remotissimis temporibus notum erat venenosum hunc liquorem eamdem inferreno Xam , sive cum corporis humoribus vulgari vulnere remisceatur , sive Viperae morsu instilletur. Hinc enim consilium Celsus K instituit, nedum vulneris virus exsugitur, ulcus aliquod in ore pateat, quantum vis haec cautela a Severin sc in

aliis flocci facta pro ridicula, habita fuerit. Qui

nobis inde satis aperte ostendunt , quam parum in hujusce veneni natura sede intelligenda, ver sati fuerint. Ipse vero Galenus d historiam Cleo patra narrans ex aliis refert Authoribus, lethum eam sibi intulisse , venenum Aspidis, in vulnus quod sibi mordicus intulerat, instillando. Uno Verbo, eod m nititur fundamento quod Plimas assertum reliquit Scythas scilicet sua tela Viperarum sanie , humano sanguini remixta inficere. Quo vero uterentur ad id peragendum

a Lucan Pharat. lib. X. V. 6Iq. 40 Loco ante citato. o Vipera Pithia pag. 36 I. a De Theriaca ad Pison. lib. . . . vide etiam C. O. Nat hist. lib. xj. cap. 3. Scythae sagittas tingunt Vi- Perina sanie. humano sanguine. Irrenaediabile id scelus.

66쪽

, T sNTAM IN PRIMUM Mechanismo , fusius ab Aristotele narratum habe tu sa). Imo ad hoc usque aevum eodem uti dicuntur artificio Tartari. Nec dissimilis est Indorum methodus qua ad eosdem usus lacertar cujusdam quam ecco vocant, , venenum usurpant. Hoc animalculum cauda suspensum crebris exasperant puncturis , donec ira percitum , Venenum

tandem profundat , in eo tela sua intingunt, qui-His vulnus vel levissimum semel inflictum , celerrima morte excipitur b). Nuperrimus quidam Author in sua promonto-rii Bonae Spei descriptione sec), hanc a loci incolis Mot tentot vocant ad feras insigniores , leones scilicet elephantes aut tigres occidendaS, rationem adhiberi putant. Vesiculas scilicet veneno

turgidas ex gingivis serpentis hujus lethi feri qui Lusitanis obra de capelo dicitur , sibi sumunt. Has ii sole exsiccata intra duos lapides in pulverem comminuunt. Ex illo pulvere Cum ejusdem animalis muco salivali pasta fit. Hac extrema sua tela intingunt sinuntque ad usum exsiccari. Cium porro in Introductione generat1 ratio nem mechanicam qua venenum illud sicut alia quaecumque quae ex animali prosapia desumun-rur, corpori possit intentare perniciem , uberius expenderimus hic solummodo addendum superest quo Mechanismo particulari vipereo veneno inducatur clerus , stupendus sane iraeter com

munem rerum ordinem vulgo creditus.

Icterus est expansae per universam corporis su- i De Mirabilibus.

4 Boni Hist. Indor lib. V. cap. 'is

67쪽

perficiem, imo cinternas etiam membra iras bilis dimus o Bilis sapo a ruralis haberi debet, id est olei, quae atque salis tum fixi tum volatilis, iii

hepat tecreta conjugatio. Ut porro rite peraga tur ejus secretio , aequiritur uti in omnibus corporis animalis secretionibus , debita singularum ejus partium proportio , .servanda simul est re

.cta secernentium organorum dispositio Partes vero ad secretionem illis concurrentes actione tam subitanea mutatae multate iam possunt concipi , sed canalium bili excipiendae dicatorum oriticia ita subita constrictione nerveoque spasmo corrugari possunt , ut jam intra ipsorum cavitarem bilis amplius derivari non possit , ac proinde intra sanguinem debeat haerere , qui dum solitum circulationis cursum implet, ipsam in omnemi corporis superficiem deponit. Ejusdem generis iste rus supervenire solet vehementissimis colicis doloribus, in quibus spasia

modica membranarum in abdomine contentarum,

contractio , motum bilis intra canales hepaticos interrumpit. Nec aliam ideo curam admittit, printer uberiorem diluentium de anodynorum copiam.

Alia prorsus ratione sese res habent in vulgari c-tero qui morbum hepati proprium designat in hoc icteri genere bilis ipsa re agenda est. Quantumvis enim vulgo dici soleat, plum ab hepatis obstructione esse repetendum id tamen annotandum est,

raro vasa in farciri, obstrui nisi liquorum vitio qui initis devehuntur. Ac proinde depravatae bilis conditio, exceptis quibusdam cassibus prorSu sim gularibus, auctuum biliosorum farctum neces sario antecedito ut porro prorsus inter se diffe-

68쪽

Iuni, Variae rationes quibus compositi de fluidi compages potest alterari, sic aepe icherus non motadbdsversa, sed etiam prorsus contraria tympio ismata , secum invehere potest. Quibusdam in ca-fibus nulla comitante febre , intestinorum focces

durae atque albae cum insigni alvi duri te observantur , aliis in casibus emicat simul cum febrediar rhoea , flavisque dejectionibus aeger insigniter debilitatur. In priore qui generali his vitam otiolam selentariamque excipis, deficiente salina parte , pars bilis oleo a crassior evadit atque viscidior, hinc in hepaticis stagna ductibus. In altera vero icheri specie qui ut plurimum a vita lautio te, spirituosorumque rabulu natales repetit . eminet

contra pars salina volatilis, hinc ipsa bilis subtilior , fervidior novis acrior stimulis emergit. Huc etiam refertur aliud morbi genus, quod et vulgo ad aliam partem credatur pertinere ita genere tamen icteri ita comprehenditur , ut hac occasione de eo mentionem injiciendi locus sit, Diabeten intelligo. Hic en1m morbus male a Medicis inter renum affectus recensetur , sed ipsum hepar assicit, Sc a litata bilis natura ducit originem. Illos autem potissimum impetit qui dum debito corpus defraudant exercitio , spiritu osorum interea liquorum potui nimisem indulgent, sitimque ab illorum ab usu exortam mimia refrigera tium liquorum copia solent restinguere.

Ab intempestivo hujusmodi calore, praeposteroque frigore humoribus inducto , nativa salinae partis in bile proportio imminuitur, nec jam uia

ficiunt adunandis aqueara oleos parte quae nectit inter utramque vinculari exundat ergo aqueus

latex, partiumque oleos arum misce lana respuit;

69쪽

DEVI PER A. Illinc pars ejus maxima, Cum tenuiori olei parte per rene rapitur. Urinos ducitus, tam constanti

fluidi impetu dilatantur. Interea pars simul olei crassior atque istidior, in angustioribus hepatis ductibus coagulata haeret, ibique in pinguem te

nacemque cogKu substantiam. Ea quidem omnia luculenter comprobantur, eorum sectione cadaverum , qui diabete perie runt. Secanti enim mihi semper intra eorum e par occurrebat steatomatosus tumor , facie quidem huic non absimilis materie quae per alvum

in ictero deponitur, sed quae consistentia multo

firmior foret.

Quod vero insipidum urinae saporem spectat pendet ille totus a bile quae enim clem constituit aqua sale ejus nativo separata , insipida est. Bilis bovina chemica distillatione , ex quinque partibus quatuor aquae suppeditat a : Hanc ego

fragrantem Observavi , quasi mo scho fuisset vitiata. Urina pariter incipiente clero, saepe violarum odorem refert. Et in diabete fluxus via go circa vitae finem imminutus , bilis amarorem in urina prorsus mentitur. Unde nobis morbi quanquam primo aspectu summe diversi videantur, eadem tamen gaudere demonstrantur origine. Nec observare non possum Annotationes hasce

Diabetis cura stabiliri atque confirmari. Ea enim curatio peragitur potissim tim , dum sanguini salis fixi copia largior restituitur , praesertim vero ex eo alium genere qui in aquis Calcariis re periuntur , ut iii illa quae ex calido Bristoliensi puteo hauritur. Nihil enim est illa rarier nati-Vam calcis aquam. Verum huic exhaurienda ma- a V. Halle Not in Boerbaa v. Inst. p. s.

70쪽

teriae, vix integra suffecerit oratio. Nunc tempus ad Viperini veneni curam revocat e X ponendam Habebatur antiquitus in Africa gens hominum specialis, Psylli vocabantur. Hi Serpentum , quo'rum haec regio praeter alias ferax est a), mortuum

curatione inclaruerant. Hoc omnium genu . constitutione venenis adeo contraria pollere credebatur , ut ipsorum contactum perola venenata animalia quaecumque horrerent atque re gerent.

IJnde ipsis etiam legitimae genuinaeque proli ar-pumentum duci dicebatur. Hac in re verum illud est Persanandis venenis rationem adhibebant, quae vulgi mentes redderet attonitas , Ore scilicet, vulneri applicito , venenum suctio in extrahebant. Fadem se donatos efficacia adtabant in tali 1 Mars: Superstitios addebatur aliquid , ut aegro tanti sacer incuteretur terror, operant Ver Venerationis seges amplior accederet. Verum Romanus Hippocrates, Celsus sapienter. Neque her-M cul , inquit , scientiam praecipuam habent hi, qui Psylli nominantur, sed audaciam ipso usuis confirmatam. Nam Venenum Serpenti ut quae, dam etiam venatoria venena , quibus Galli a praecipue utuntur , non gustu , sed in vulnerea nocent. Ergo quisquis exemplum Psylli secu-M tus, id vulnus exsuxerit in ipse tutus erit, csa tutum hominem praestabit bo Aliquid in eamdem sententiam dixit Aristoteles ci Hominum , inquit, saliva pluribus Ser- D pentum morsibus adversa est. Hyat observat a Uid .Plin. Hist nat. lib. vij. Elian Hist. Anim lib. .

y Medicin lib. V c. 27. O Hist Ahim. lib. Viij. c. 2'. Nicander,