Marci Fabi Quinctiliani Institutionum oratoriarum liber decimus

71쪽

INSTITVTT, ORAT LIB. . CAP. V. quantum virtutis habeant, vel hoc ipso cognoscimus, quod imitari non possumus. II. Nec aliena tantum transiares, sod etiam nostra pluribus modis tractare prodarit D ut ex

industria sumamus sentent a quasdam BRSqu. VBrsemus quam numerosissimo, Velut eadam

cisa aliae atque alia forma duci solent. Plu 10ximum autem parari facultatis existimo ex simplicissima' quaque materia. Nam in illa multiplici personarum, rerum, temPorum, locorum, dictorum, factorum diversitate Dolis dolitosost infirmitas, tot se undique rebus, is x quibus aliquam apprehundas, offerentibus. Il-11 Iud virtutis indicium est, fundor quae natura contracta iunt, auger Parva, arietatem simi Iibus, voluptatem expositis ars et bens diacere multa do paucis. In hoc optim facient in ita quaestio. nes, quas Vocari θέσεις diximus, quibus Ci-os o iam princeps in republica exerceri sole bat. His confinis est destructio et confirmatio 1 a sententiarum. Nam eum ait ententia scretum quoddam atque praeceptum; quod do re idem do iudicio rei quaeri potest. Tum loci communes, quos etiam scriptos ab ratoribus sci mus. Nam qui haec recta tantum et in nullos flesacus recedentia copios tractaverit, utiquo in allis plures excursus recipientibus magis abundabit eritque in onmea causas paratus. Omnes 13

72쪽

64 H. AB. Q VINCTILIANI enim generalibus quaestionibus const/nt. Nam quid interest, Cornelius tribunu Plebis quod

codicem legerit, reus sit an quasramu3 Vio-- letum mairatas, Si magistrat rogationem

auam Ορul ψse recit υerit Milo Clodium rectene occiderit, Veniat in iudicium an ON teain insidiatorem intersici et e niciosum re ublicae loem, etiamsi non sidietur PCato Marciam honesten tradiderit Horten- aio: an Conveniatne res talis bono iro PD personis iudicatur, sed de a obus contendi 14tur. Declamationes vero, quales in scholia' rhetorum dicuntur, si modo sunt ad Veritatem accommodatas et orationibus similes, non a tum dum doloscit profectus, sunt utilissimaε, quas inventionem et dispositionem pariter

exercent, sed etiam cum est consummatus Oiam in soro clarus. Alitur enim atque enitescit, velut pabulo laetiore lacundia et assi dua contentionum speritate fatigata renovatur. 15 Quapropter historiae nonnunquam ubertas in aliqua exercendi stili parte ponenda et dialogorum libertate gestiendum. Ne carmane qui dem ludere contrarium fuerit: sicut athletae, remissa quibuydam temporibus ciborum atquctoxercitationum certa necessitate, otio et iucun-

16 dioribus epulis reficiunt. Ideoque mihi vi dotur M. Tullius tantum intulisse eloquentiactsumen, quod in hos quoque studiorum secessus excurrit. Nam si nobis sola materia fuerit ex litibus, necesso est detexatur fulgor t

73쪽

INSTITYTT ORAT LIB. . AP. v. 65 durescat artronius et ipso illo riuor ingenii

Oottidiana pugna rotundatur. Sed quemadmodum forfnsibus ortaminibus 17 excitat se quas militantes reficit ac reparathaeo elut sagina dicendi si adolescontes non debent nimium in falsa rerum imagine detineri et inanibus a simulacris usque adeo, ut dissedis ab his digressus sit, asseresacer , n ab illa, in qua props consenuerint umbra, Vera discrimina, Velut quendam solem, resormidorit. Quod acoidisss etiam Porci Latroni qui pri-18inus clari nominia professor fuit, traditur ut cum ei, summam in scholis opinionem obtinenti, causa in foro osset Oranda, imponse e tisrit, uti subsellia in basilicam transferrehtur. Ita in eoelum novum filii, ut omnis eius eloquentia contineri tecto a parietibus videretur. Quar iuvenis, qui rationem inveniendi elo-19 quendiqus a prascsptoribus diligenter accepe rit quod non os infiniti operis, si docer sciaan Et Velint exercitationem, quoque modicam: fuerit consecutus, oratorem sibi aliquem, quod apud maiores fieri solebat, deligat, quem a quatur, quom imitetur iudiciis intersit quam plurimis et sit Osrtaminis, sui destinatur, re quens spectator. Tum causas Vel easdem, quas 20 agi audioxit, stilo et ipso componat vel etiam

s. 16. quotidiana pugna. . f. 17. certaminibus exercitatos et inandibus simulacris difficile ab his di gresso sit assuefasere, ne etc.

74쪽

66 al. FAB. QUINCTILIANI alias, eras modo, et utrinquo tractat et quod in gladiatoribus seri idemus, decretoriis κε ceatur, ut secisse Brutum diximus promitone. NeIius hoc quam rescribere Veteribus orationis bus, ut Dei Cestiua contra Ciceronis actionem

habitam pro eodem, cum alteram partem alia nosse non posset ex sola defensione.

21 Citius autom idoneus erit iuvenis, quem praecepto coegerit in declamando qnam si MIimum esse veritati et per totas ire materias et quarum uno facillima, ut maxime favorabina decerpunt obstant huic, quod secundo Ioco posui, fere turba discipulorum et consuetudo

classium certis diebus audiendarum: nonnihiI tiam Porsuasi Patrum, numerantium Potiusta declamationes quam aestimantiunt. Sed quod dixi primo, ut arbitror, libro, nec ille se ho

nus praeceptor maior numero quam sustinero

Possit, onerabit et inanem loquacitaten me det, ut omnia, quas uni in controversis, non, ut quidsm Volunt, quas in rerum natura, Goantur: et vel Iongiore potius dierum spatio laxabit dicendi necessitatom vel matorias divi radero permittet. Vna enim diligenter effecta plus proderit quam plures inchoatae et quasi degustatae. Propter quod accidit, ut ne ovo Ioco quidquid ponatur ne tua, quas Prima

sunt, serVent suam legem iuvonibus flosculos omnium partium in ea, quae sunt dicturi, o , 23. loeo quid me potititur. l

75쪽

INSTITVTT OBAT. LIB. . CAP. V. I. AETgerentibus: quo fit, ut tamentes m sequentia perdant, Priora confundant

De eius vi et natura. Quomodo ista compare tur. In eoote Oralitate non superstitiose cogitatis inhaerendum esse.

Favxima stilo emitatio est, quas et ipsa Vi 1 res ab ho accipit estque inter scribqndi laborem extismporalemque fortunam media quaedam nescio in usus sesquentissimi amrcrihors eo ubique eo semper Possumus: ψ-gitationi temporis ac loci plurimum est. Maeopaucis admodum hori. magnas, etiam causas complectitur. Maso quoties intermissus est somnus, psis noctis tenebris adiuvatur. maeo inter medios remm actus aliquid invenit vacui. nec tium patitur. Aeque ero rerum ordinem 2 modo, quod ipsum sati. erat . intra se ipsa disponit, sed verba etiam copulat totamqua ita contexit orationem, ut ei nihil praeter manum desit Namque memoria quoque plerumque inhaer ni fidelius, quae nullε scribendi securia vas laxantur. f. i. accipit, et est inter. f. . plerumque inhaeret fidelius, quod

laxatur.

76쪽

6t, M. FAB. QUINCTILIANI Sed no ad hau quidem vim cogitandi per 3 veniri potest aut subito aut cito. Nam Primum secunda multo stilo 'rma est, quae nos tiam

cogitantes sequatur tum assumendus usus Pau---

latim, ut pauca Primum complectamur animo, quos reddi fideliter possint mox per incr-menta tam modica. ut onerari ae abor ille non sentiat, augenda Vis et Exe citatione multa continenda est, quae quidem maxima ex Parta memoria con tat ideoque aliqua mihi in iIlum 4 locum differenda sunt. Eo tamen perarenit, utas, cui non refragetur ingenium, incri studio, adiutus tantum consequatur, ut ei tam quas cogitavit quam quas scripserit atque didicerit, in dicendo fidem servent. Cicero certe Graecorum Metrodorum Scepsium et Empylum Rhodium nostrorumque Hortensium tradidit, quas cogitaverant, ad Verbum in agendo retulissm Sod si forte aliquis intor dicendum essessε rit oxtemporalis color, non superstitios cogi talis demum est inhaerendum. Nequo enim tantum habent curae, ut non sit dandus et se tuna locus, cum saepe etiam scriPtis ea, quae subito nata sunt, inserantur. Ueoquo totum lio exercitationis genus ita instituendum Est, ut et degredi ex eo et regredi in id lacus pos-6simus. Nam ut primum est domo assere paratam dicendi copiam et certam, ita refutaro temporis munera longe sivitis,imum est. Quare f. . ut et digredi ex eo

77쪽

eogitatio in hoo praeparetur, ut ps Artima demper non possit, adiuvare possit. Id auteni fiet memoria viribus, ut illa, quas comploxianimo sumus, fluant secura, non solicitos orospicisntes et una spe suspensos recordatio nis non sinant roridore alioqui τε extemporalem temeritato malo quam mala ομε--ntem cogitationum. eius enim quaeritur re Tirorsus, quia dum ilia desideramus, ab aliis avertimur . ex montoria potius repotimus quam ex materia Plura sunt aulam, a vivum, quo qua-endum est, qua inveniri possunt quam qua invinia sunt.

DE MOLTATE EX TEMPORE DICENDLI. Haec facultas commenda fur. I. Qvqmodo paretur. Huc facere A. artem, . studium ex ouo utroque existere usum serαιωnatim θαλπον τριβήH Q etiam imagines rerum animo concipiendas e nonnulM Iia. I Quomodo conservetur. Huc Hi adduntur.

I. Niaximus vero studiorum huctus est et, diu praemium quoddam amplissimum longi laboris, ex te Ore dicendi facultasu quam qui non erit consecutus, mea quidam ementia i-- f. . sollicitos et resplaientes. l

78쪽

m M. FAB. QVINGTILIANI vilibus ossiciis renunciabit et solam scribendi faculiatem potius ad alia opera convertet. V xenim bona id viro convenit auxilium in pu blicum possiceri, quod in praesentissimis qui busquo periculis desit ut m ostrare Ortum, ad 'uem navis accedere misi lenibus Ventis 2 Vecta non possit. Siquidem innumerabiles a cidunt subitae necessitates vel apud magistra tu vel repraesentatis iudiciis continuo agendi. Quarum a qua ' non dico cuicunque innocenti'um civium, sed amicorum a propinquorum

alicui evenerit, stabitu mutus et salutar mie tentibus vocem statim, si non succuratur, Perrituris, moras et secessum et silentium qua

ret, dum illa verba fabricentur et memorias 3 insidant ot ox ac latus praeparetur Quaevum patitur hoc ratio, ut quisquam possit 0rator aliquando mittere casu. Quid, cum a prsari respondendum erit, et Nam saeps. , qua opinali sumus et contra quae scripsi mus, fallunt ac tota subito causa mutatur; at quo ut gubernatori ad incursus temp'statum, si agenti ad varietatem pausarum ratio mu-δtanda est. Quid porro multus stiIus t assidua lectio et longa studiorum aetas sacit, si manet

φRdem, quas fuit insipientibus, dissicultas Periisse prosecto ponsitendum est praeteratuis la- f. . sinam qna fidei viro.

i. a. quisquam ait orator amparatus ad H

79쪽

A. Nota sit primum diuendi via. Neque 5

Enim prius contingere cursus potest quam suis ximus, quo sit . qua perVen endum. Neo a tis est non ignorare, qua εunt causarum iudicialius paxips, aut quaestion ura ordinem reci

disponere quamquam ista sint praecipua sed quid quoque oo' primum sit φ. secvndum et dei hceph qμε a ita unim'tura copulata, ut mutari ab intervelli sine sonfu i ne non possint. Qqisquis autem via dicet, ducetur ni omni qxorum ipsa ris, Velut duce: Propi' quod bo'migha etiam modice exercitati facillime teno

rem in narraticainibus ervant mind quidqu'que 'o' qua ant, sient, ne circumspε- elabi ni nec offerentibus o xliund sensibilis turbabuntur ne confundent ex diversis orati nem, velut salientes huo illuc ne usquam ivsistentes . ostremo habebunt modum et finem, T

qui ess citra divisionem nullus pote4t. ple is pro facultat omnibu , quae Pr OSRBYxint, peremisse s ad ultimum senti'nt. B. Et haec quidem ex arge, illa Ver e studio ut copiani sermoni optimi, quomad modum Praeceptum est, comparemus multo ac fides siti si sormetur oratio, ut eximorum dolorem etiam riuao subito effusa sunt re

80쪽

dant ut eum multa scripserimus, etiam quam 8 multa dicamus. Nam con-etudo et Exe citatio facilitatem maxima parit: - quae si paululum intermissa fuerit, non Velocitas illamocio tardatur, sed ipsum os quoquct concuse . it. Quamquam enim opus est naturali qua dam mobilitate animi, ut dum pro ima dici mus, struor ulteriora Ossimus somperque nostravi Ooom ProVisa et formata cogitatio excis piat Vix tamen aut natura aut ratio in tam multaplex officium diducer animum queat, ut inventioni, dispositioni, locutioni, ordiniis . Tum Verborumqus, tum iis, quae dicit, quas subiuncturus est, quas ultra spectanda sunt, ad hibita vocis, pronunciationis, gestus observa 10tions una sussiciat. Longo enim praecedat oportet intentio a Prae se res agat quantum , quo dicendo consumitur, tantum ex ultimo pro- Togetur: ut donec perveniamus ad finem, non minus prospectu procedamus quam gradu, si non intersistentes Gnsantesque brevia illa atque concisa singultantium modo eluctaturi sumus.11 Est igitur usus quidam irrationalis, quem Graeci αλογον τριβὴν V ant, qua manus inscribendo decurrit, qua oculi totos simul in Iections orsus flexusque eorum a transitus intuentur et ante sequentia rident quam priora dixerunt. Duo constant miracula illa in scenis

l. . etiam multa aleamus omismm quam s. o. singultantium modo ieeturi sumus.