De verborum peregrinorum apud scriptores romanos usque ad Ciceronis tempora usu et compensatione

31쪽

29 que transtulisse, deinde in poSterioribUS VOC per quasi omnibus nolo usum esse Ennium valde dolendum igitur est, quod cuius libri hic versus sit non constat Pacuvi fabulae in Voc. per compensandis simillimae sunt magistri operibus, id quod imprimis confirmari censeo trag. 90, ubi poeta nomen aether

explicat, cum paulo post 3 similiter atque Enn id iam quasi civitate donatum adhibeat. Nec aliter res se habet apud Catonem, quem iam supra p. 23 in oratione quasi veniae

Paverit, Commemoravimus; cui loco addenda sunt gr. 102 et g. Non. p. 77, ubi scriptor Graecam terminationem adhibuit Lucii quamquam permulta voces per Sermoni Lat. inculcavit, tamen uno versu 55 Vocabulum χολήν, quod posteriores Scriptore imprimis Cic. saepissime nulla excusatione addita usurpaverunt, introducit et Graecam terminationem servavit. Etiam apud Lucr. qui se Graecae philosophiae

termino Conversurum esse professu erat, reperiuntur Complures loci, quibus poetae illud consilium non contigit, qua

de causa his versibus occurrit Verb. Graec sed plerumque aliqua excusatione quasi veniae petendae causa annexa 1, 831 nec nostria dicere lingua Concedit nobis patrii sermonis egestas, Sed tamen ipsam rem faciles exponere cerbis . Sed postquam poeta hoc modo Verb. per semel introduxit, in sequentibus versibus eo ut omnibus nolo uti non dubital, praesertim cum difficile sit Graecum terminum iterum atque iterum pluribus verbis exponere harmonia 3 99 11 T. 4 1248. homoeomeria 1, 30 83 Graeca terminatione retenta lapis Magne 6, 90T. 1046 presseri, 423. 45. Si numerum Graec terminorUm, UOS

Lucr propter patrii sermonis egestatem usurpavit, Conferimus Cum VOC. mere Graeci, quae XStant apud Cici poetam perraro

illa licentia, quam M. Tullius saepissime adhibuit in dialogis,

usum esse intellegimus. Similiter auctor rhetoricae ad Herennium nonnullis locis ad Lai nom. planius illustrandum Graec. voc addidit Cic. in libris rhetoricis perpauca voe exi. aSSum pSit in linguam Lat. velut rhetor, rhetoricus, prooemium, epilogias, ironia sed Verr. 5, 14 irrisio), imprimis ad communem vitae usum pertinentia, quae sermoni Lat tamquam aliena non intervenie-

32쪽

- 30bant. In libris ante annum 5 scriptis maiore diligentia verb. mere planeque Graec vitavit quam in eis post illum annum: Brut 275 illa lumina, quae Ocant Graeci σχηsi ατα inu. 2, 49. de orat. 3, 20 Graeci termini desunt quae ratio similis est ei, quam Cic. in libris philosophicis constituit neque hoc mirandum est, cum illo tempore eum iam maxime operam dedisse philosophiae studio inde concludere liceat, quod non multo post dialogi Academica et de in bonorum et malorum libri in lucem editi sunt. In libro qui inscribitur Orator ad M. Brutum Cic. paulo liberius ac saepius illa ratione usus est eo consilio, ut rem illustraret 10 formas appellat o εας ille Plato. 36 formam, qui χαρακτri Graece dicitur Magna sermonis integritate et sinceritate praestat dialogus de pari. r. quem in usum filii Sui conscripserat nullo loco Cio terminum Graecum addidit: cf. part. 5 et Top. 83 orat. 36; pari. 72 et orat. 166 170. In libris de philosophia scriptis Cic. praeter ea VoC. Per. ,

quae nova apud Romanos introducta erant cum novis rebus, terminos Graecos eo consilio usurpat, ut Lai nom. quod ad aliam significationem transtulerat aut novum fabricatus erat, planius reddat interdum saepius Graeco termino usus velut

εννοια ac 2 21 30 in. 3, 21 Tusc. 1, 57. δογμα ac 2, T. 29. 106. 109. id γνη in. 2 8. 12. 13. 3, 35. Porro eum in prioribus dialogis maiore cum diligentia verb. Graec vitasse et interpretatum esse quam in posterioribus videmus. Ex verb. ext ad philosophiam ipsam pertinentibus tantum usitatissima ascivit velut philosophici philosophus, ironia, dogma in atomus, harmonia, pronoea atque haec ipsa saepius Latine explicavit; eximia sermonis integritate praestant dialogi de senectute et de amicitia. Magna disserentia est inter Cic. libros rhet.

dialogosque et orationes, in quibus a Verb. per. quae SVrpare cogitur, explicat vel interpretatur, quod Romani respondentia Lat. Verb. non exstabant velut err. 3, 50 1 5q. 5, 128. 132 6, 148 aliaque etiam pro usitatissimis Voc Circum Scrip

i Ouod in finibus neque isum neque dogma neque decretum XPlicantur, iam Linderbauer . c. I p. 6 concludit libros de in posteriores esse

Academicis imprimis conferas in. 2, 28. 3, 105 2, 1. 4 50 - c. 2, T. 29. 49. 2.

33쪽

tiones adhibet: Mesrina' philosophia Mur. 60. 62. rex tyrannUs Verr. 5, 29. Aliter res se habet in epistulis, quibus Cic.

similiter atque saturarum scriptores Lucii et Varro secundum eruditorum Romanorum sermonem aliquot Voc mere GraeC. linguae Lai. miscuit; sed Graec Voc non opponunturiat nom.

nonnullis locis exceptis ut Att. 1, 16 8 4, qa 1 16, 4, 3 aliisque. Similiter Varro in Men permultas voces mere GraeCAS in sermonem suum inculcavit nulla explicatione vel excusatione annexa Men. 541 Voc per. quod Cic. saepius adhibuit, introducitur oeni nunc ad alterum genus testamenti, quod dicitur physicon. In ling. at Varro ut iam priores grammatici ad ingenuam significationem cuiusque verbi prospiciendam ad originem recurrebat et etymologiam prosequebatur, qua in re SaepiSSime Graec nom. usurpare cogebatur. His vocabulis exceptis Varro saepius Latino termino Graecum addidit, quod imprimis attinet ad artem grammaticam, ut vis atque significatio nominis dilucidior fieret, et similiter atque Cic. introduxit per nom. eisdem fere semper verbis quam Graeci sociant, dicunt postquam autem tali modo terminum interpretatus est, Saepius eum quasi omnibus notum usurpare Varro non dubitat velut tumologia ling. 5, 2. 7, 9 anomalia et analogia ibid.8, 23 9, 1. 33. 10, 1. 16. q. Pauciora VoC. mere GraeC. inveniuntur in libris rerum rusticarum nova accedunt Verb. per. quae ad pecuaria, apium cultum cellamque torculariam spectant et quae nondum usu cotidiano recepta esse videntur, praesertim cum Graeca terminatione afficiantur archei ΟΠ, ornithotrophion 3, 5, 8 ornithoboscion 3 9, 2 mellitur e 16, 3 alia. Quarto denique dissertationis capite disputabam de ea ratione, quam secuti sunt scriptores in Verb. ext compensandis vel interpretandis, quod altinet imprimis ad doctrinarum terminos, ut intellegi possit, quantum auctores Romani elaboraverint, ut philosophiae, rhetoricae, grammaticae terminoS Latine transferrent et novam patrio sermone augendo SSequerentur laudem. Apud Enn sapientia significat philosophiam

34쪽

4, 1 Enn principia mundi numerat anima est conversio Graeci termini aer, cum aliis locis anima idem significet quod αρχη Lucr. 5, 236 6, 78 693 anima aer). Apud Pacuv. non inveniuntur petra et platea, sed saxum et oia trag. 11. 100. Cato neque aura neque aere utitur; porro dicit lapicidinae gr. 135 non atomiae), bilis atra et iecur 157 non melancholia et hepatia ut Lucit 3103, brassica et pomarium 156, 1. 8, non raphanus et morotheca ut Varro rust. 1, 23, T. 1, 2, 10). Lucii nonnullis locis nova verba fabricatus est velut 2 capitatus - κεφαλωτος cf. arxi porro transtulit 129q numerus μέτρον, modus 9υθμος neque platea neque astrum' invenitur, sed i 993 et sidera 99; conferas adnotationes arx adv. 215. 247 33 al. Lucr saepe verbis quod Ocamus, nominitiamus, Ocitamus significat aliquod Lat. nom. esse translationem Graeci termini, ita ut quisque statim cognoscat nomen

in aliam significationem transferri 1 368. 39. 458 3, 4. 139. 352 4 30 6, 29T. Saepius autem illa verba omittens

usurpat poeta Lat. Voc quasi omnibus notum, quem Graecum terminum hoc modo interpretetur; non invenitur atomus, Sed rerum primordia glomeramina, corpuscula figurae aliaeque Conversiones non philosophia scit metro dactylico non apta, sed doctrina sapientium 2 8; non paradoxon, sed mirabili 2 308; non echo ut Acc trag. 572 Laeu carm. rg. 10), sed imagog, 570 cf. Cic. Tusc. 3, 2 Varro rust 3 16 123; non Sphaera, sed globus 5 69 aliaque Saepe fit, ut idem Lat. nom. variis significationibus usurpetur et perlucida interpretatio Epicuri philosophiae poetae non contigerit ratio Grund Bereclinunga, 108 philosophia 1, 50 3, 14. 5, 9 coniunctum est συμβεβηκ0 1, 51 os παθὶ ς 3, 136. Neque semper Graecus terminus eodem at verb explicatur et transfertur: ψυχη - caus 1, 154 principium 1, 707; sed quis illo tempore Romae de philosophiae doctrina tam perlucide et aperte disputare potuit, ut iam nihil obscurum atque reconditum relinqueret Similiter auctor artis rhet ad Her secutus

' Thes. in carmine primus posuit Cic. Arat. in prosa oratione Varro ling.

35쪽

rationes, qua ipse constituit, omnes fere terminos transtulit: exordium 1, 3, 4 προοίμιον, conclusi ibid. πίλογος sed quod perraro Graec nom. addidit, ut at plane cognoscatur, idem verbum saepius translatio complurium terminorum est velut conplexi συμπλοκκὶ , 14, 20 - γυστολή , 21, 29; coniuncti συνεζευγμενον , 27, 38 of hεσμος , 30, 1 al. Tales obscuritates auctori opprobrio dare non poSSUmUS, quippe qui primus rhetoricam in Lat. sermonem introduxerit et quamquam re nova erat, tamen non ad Graec linguam confugerit Cic. in libris rhet et in dialogi plurimos Graecos terminos Latine interpretari conatus est aut nova oc fabri- Cando saepe magna cum anxietate inv. 1, 4 ambiguitas Rhet Her. 2, 11 16 ambiguum top. 92 iuridicialis squamois molestum nomen hoc sto aut verba iam usitata in aliam significationem transferendo. Si qua verba primum certa vi praedita usurpat, saepissime ipse indicat addens excusationes

velut nos nominamias, licet Ocare, ut ita dicam, quasi quidam

similiaque In prioribus libris anxietate quadam terminos Graecos non tam explicavit quam interpretatus est inu 1, 27 de orat. 2, 133), cum in posterioribus magis certe fixis vocabulis illos transferat et maiorem verborum varietatem adhibeat orat. 12 et inv. 1, 34; in b, 5 12 83 et Tusc. 5, 13. 14. 71 Cic. circuitionibus utitur, ut i δαιμονίαν explicet, cum nat. deor. 1,95 beatifas sive beatitudo dixerit ac 2 9 et 118 desunt Graec termini, qui exstant top. 15 et in 1, 21). Quoniam ars grammatica iam ante Varronis tempora apud Romanos vigebat et plurimi termini Lai nom. erant translati es Aur. Opillium irg. 28 Fun.), Varro patrii sermonis verba neque interpretatione neque Graeca voce annexa, iam praedita certavi et significatione usurpare poterat; similiter adhibet philo-i C. M. Bernhard de Cic. Graec philos interprete Progr. Berlin 1865. C. Crome quid Graecis Cic. in philos quid sibi debueris usseldor 1855. V. Clave de Cic. Graecorum interprete Paris 1868. C. Atrer de Cic. Graecorum interprete Diss Gott. 1908. R. ischer de usu oc apud Cic. et en Graec. philos interpretes Diss. Freib. 1914 p. 7 elegi autem eam partem philos qua de bonis malisque philos disputabanti.

36쪽

Sophiae quoque terminos, quippe qui Ciceronis dialogis illo tempore iam omnibus doctis atque litteratis Romanis noti fuerint ling. 5, 11. 6, 9 ruff. 3, 1, 53.

Nemo negabit ut summam faciam imprimis Ciceronem Summopere studuisse, ut eleganti ornatu Latino Graecas litteras suis civibus mandaret eaque de causa optime meritum esse de lingua Las. ita ut Plinius nat. 7, 30 eum nominare posset parentem facundiae latinarumque litterarum atque ipse Caesar singulari illa laude extolleret, quam Cicero Brut 252 servavit.

37쪽

Natus sum Aloysius entwi a. d. VIII id. Jul anni proximi saeculi C in pago Hausdor prope Neurode comitatus iacensis oppidulum sito, ex patre Emanuel et matre Maria de gente Hein, quos ambo adhuc salvos esse gaudeo. Borussus sum civis, fidem profiteor catholicam. Primis litterarum elementis in vico patrio et Reineret imbutus per septem anno gymnasium Glacens frequentavi. Vere anni MCMXtestimonium maturitatis adeptus primum in universitate Friburgensi, tum Monachi studiis philologicis historicis, philosophicis me dedidi. Autumno anni MCMX Vratistaviam

me contuli, ubi per unum semestre Versatus sum. MenSe

Aprili anni MCMXII nomen meum in album universitatis Gryphiensis relatum est, cuius per quinque semestria fui civis academicus. Studium meum iam iamque eram absoluturus, cum bellum exarsit atrocissimum. Statim nomen meum dedi inter milites, ut patriam virtute tunc florentem et potentia ab inimicorum rabie defenderem. Fui in armis usque ad exitum nunquam satis deplorandum. Deinde dimissus munus mihi demandatum est praeceptoris in schola publica oes- liniana, quo adhuc fungor. Hi me docuerunt viri doctissimi Friburgenses Aly Colin, Schwartz, Thurneysen; Monacenses Buchner, Crustus Guttier,

de Heiget, ansen, acobsolin Koniger, de Leyen, Otto, de Poehimann Rothenbucher Streilberg, eyman; ratistavi- enses Cichorius, Foerster, aufmann Preul Roeder, Scheer, Schrader, kutsch, Ziegier; Gryphienses: Bernhelm, Friedericlisen, lagau, Hostus, Lommatetsch, Mewaldi, Otto, Pernice, Pietsch, Rehmke, Schoene. Postquam per quattuor semeStria proseminario philologico interfui, vere anni MCMXII receptus

38쪽

sum in inferiorem seminarii philologici Gryphiensis classem, sex mensibus post in classem mediam, deinde in classem superiorem, cuius sodalis fui per duo semestria Hostus, Lommatzsch, Schoene moderantibus. Ad exercitationes historicas aditum mihi praebuerunt Bernhelm, Cichorius, Otto, Preuss, ad archaeologicas ernice, ad geographica Friede

Omnibus magistris optime de me meritis me sempergratum fore pronuntio, praecipue Ernesto Ommatzsch, qui et ad hanc dissertationem scribendam me incitavit et in opere perficiendo semper semperque consilio adiuvit.