장음표시 사용
201쪽
Aedis toreuma, in 'uo Virgo demortuum Seruatorem gerit, Mediolanenses Christophoro suo Gobbo asciiberent, noctu nomen suu incidisseBonarotum in toreumate ; tanti vel aestimabat sua, vel Mediolanensem il- Ium sculptorem. Postrema est, eaque proxima Museisoribus statua Palladis ferentis Aegidem , ac galeam ;exemplar Romae in Capitolio est locatum. Horum vero simulachrorum spatia ornantur, alterno ordine, fictilibus signis, quae pulcherrima fecit Prestinarius, reserentia virtutum speciem, & singula sustinentur basi . Varia' subinde ceruix pendet, nimirum Laocoontis, Niobes, &Bucephali, tu lacerti immanes, q uales in Romano Moyse casauit artifex, herm q,brasaia,& pedes ad erudiendos sculptore Signa minora impendent foribus, aIibi caput humano maius, aIibi expressam ad imagine D. Caroli si gnu, quod ab Io. Andrea Bissio factum Horatius Cruce- Ius Canonicus Templi Maximi, vir munificus, & libera Ilum artium sudiosus dono dedit. Distinguuntur etiam simulachra praegrandibus thecis, queis conclusae opes artis statuariae, di ferreis reticulis munitae igiunt manus
contemplantium. Alibi signa fictilia plurima Prestinarii
ac lupos maiorum statuarum conspicimus, Saturnum vorantem liberos, galeatam cum Marte Palladem, hu-dam Venerem, Bacchum uuas comprimentem manu.
Herculem, qui Romanas aedes, fanaaliae Farnesiae exor. nat, innixum claua, humani item pectoris assectiones, quas finxit egregie Prestinarius ex argilla. J bidem nobile marmor spectantes tenet ue nam surgit sua sponte Iapis
in pinnas, ac murin, varioque naturae ingenio aedes ominnes architectatur; ad haec conchae vitro inclusae, lucer
nae sepulchrales aeneae, lituus ex orichalco squem in tumulo quodam ad fanum Ambrosij repertum memoria proditum est index certe Pontificij muneris . atque
202쪽
Pontificem eum incisis literis docet tumulatum suisse anno millesimo quinto. Asseruatur itidem fictilis lychnus ignis arteriai ue eum essOssa urna marmorea inuenit Flaminius Pasqualinus, cum Triuultianum Sacellum in Basilica Protomartyris excitaretur, tum argentea numismata Romanorum Consulum nomine, ac Ore inscripta, quς hominem indicant ante annos bis mille tumulo conditum . A Pasqualino lituum, lychnum, eaque numisma-.ta dono accepimus. Alibi signa fictilia eiusdem Prestinarij se offerunt oculis, & statua iacentis hominis. cuius artifex Solarius, & Virgo a Lesanio Mediolanensi sculptore faeta , & magnes ferri tenax: tum typiplures Apostolorum, & exempla Seruatoris Crucifixi,
ac gemini toreumatis 3 quae omnia mira ars Ioannis Bolognae elaborauit. Altera theca seruat fideliter prae-- clara opera, & exemplaria artificiorum Annibalis Fontanae, quem Insubrum Praxitelem iure vocaveriS. Ec qui -ν.. .rita. dem Ipectamus arche piloreumata, quae Fontana in argento incidit, ac frontem arae in Fano Celsianae Virginis r. n. 7 aυ. ,. rexit; nam ille non modo marmori, verum crystallo '' in 'atque auro, opificij sui pulchritudine, pretium attulit. Elegantissimus quoque est geminus aliger, atque eo rum proro pi sunt, quos Annibal ad Diuini Panis labrothecam gerendam fecit ex argento, cum in ara Templi Maximi colitur. Alij item nixi altero genu Angeli commendant sculptoris artificium , tum Seruator astixus cruci, atque exemplaria Angelorum, quibus frons sum. ma Mariana: Aedis ad Ludovicam Portam exornatur. Cernere est humana membra, fictile Christi simulachrufunibus obligati, Vitellij Imperatoris vultum , tui vatis cuiusdam signum , quod finxit Ioannes Baptista Volpinus.& unum toreuma Brambit Iar sculptoris, exemplar nimirum operis exim ij, quo fornix Mariam sacelli. - Υ et in
203쪽
in Aede primaria est insignitus: tum proto pum Hele-,na ferentis crucem , quam Ceranus sacrae columnae in regione Ludovica urbis imposuit, ac Graeca longe venustiorem secit. Hanc Helenam, & Hirenem fictilem Se hastiani vulnera sanantem a Flaminio Pasqualino accepimus 3 Sebastianus autem cum Hirene est Lesan ijscu . roris minime obscuri. Porro Fontana ille Mediolanei sum sculptoru Princeps conditus est in Templo Virginis prope fanum Celsi, immatura quide morte ereptus, verum immortalitatem nominis ob singularem opificii excellentia cosecutus. Postrema theca subi jcit oculis fictilia simulachra prestinarij, Fontanae praesertim gemina signa, atque exemplaria simulachrorum Dei parae, queis aram Virginis ac frontem Templi iuxta Celsi Aedem illustrauit; insigne pariter est marmoreum sigillum militis ademptum Castonis tumulo, di aenea commentitiorum Diuum ; reliqua sunt exempla nobilium signorum', quae procerum Romanorum aedesinobialitant . In eadem theca consecrat membranam unas religio ue ea vero. subsignata est a Diuo Carolo, ac Episcopis , qui Concilio Prouinciali Quinto interfueruntue subscripsere hoc ordine: primum Carolus Cardis natis, S: Instiorum Metropolita stat iacias, ac rata habcias quaecunque in acta totius S nodi relata, assentientibus Episcopis sancita sinat: tum vero caeteri Antistites, urquisque in gerendo Pontificatu erat antiquior: Caesar. Episcopus Dertonae, Hieronymus Laudae. Petrus Aquarum , Dominicus Brixiae, Nicolaus Cremonae, Hieronymus Bergomi, Dominicus Astae. Guarnerius Alexandriae Statelliorum, Io. Franciscus Vercellatum, Vincentius Al- hae, Franciscus Albintimelij. Caesar Sabatiae, Alexander Casalis, Alexander Viglebant, Pomponius Cotta Noua tiae. Inter hos cminuit Nicolaus Ssentiatus, non in ta
204쪽
BIBLIOTH. AMBROS. LIB. V. 17 3
generis, ac virtutum claritate, verum Romani Pontifica- tus fastigio; iusta quoque persoluerat Carolo,iaderant- una tu. caro ique tum soci j feralis pompae, ac luctiis Antistites Alexan φdrise , Viglebant, & Castri. Dominicum Bollanum a Brixiensi Praesectura ad sacros fasces, & insulas vocatum, extulit D. Carolus, ac laudatione stinebri commendauat;
Ioannem Franciscum Bonomium inaugurauerat idem se D. Carolus: Cotta vero primus ex Iurisconsultorum .diolanensium Collegio Romanae Rotaei Auditoribusiascri- oea μινε εο ιibitur, cum eum liouorem Pius Quartus suis ciuibus de tulisset. Ibidem spcctamus argenteam Seruatoris imagi- enem, quae morientis Federici dexteram ad supremam pugnam armauit . Francisci Petrarchar, & Galeatij Vicecomitis in cuprestina tabella effigie a Vincio ex pre Tama, cereum item vultum Is abestae, quam duxit Carolus . Quintus, ornatum gemmulis, ac margaritis, icunculas a Cerano. & Figino, aut pictas, aut deformatas, tum, imaginem fortunae altero pede prementis orbem: quod opus est Annibalis Fontanae ora Romanorum Caesarum, -tum vultum Seruatoris ex cera, micante subtus Iaspide,& imaginem largitoris Pasqualini, cui pugionem SQ
tianae necis memorem arcula cupressina condi tum dcber . , , muS ; eo Ioannes Andreas LampugnanuS Galeatium uis. μεινα, eri- Ssortiam Ducem Insubrum in fanoStephani intercinit
Micat in eadem theca Amethystus ingens, & vultus ad .: Σα
Catharina Cantona acu pictus uehaec phrygij operas sin- m /L. i. gulare inuentum excogitauit, quod ab anuentrice tona nomen obtinuit . Eadem arte claruit apud InsubreS Picturis e. M ..
Peregrina filia architectoris Peregrini; utraque sane vin- ccre potuisset Arachnem, i& Palladcm. Nec pretium deest arculae . qua sacrae pallae condebantur ad Limnwm 'Ioannis Vigesimi secundi Pontificis Maximi; theca enimiphrygia arte pulchra est, ac rutilat margaritis. Misit hocm unus
205쪽
munus Cardinali Basilius Serenitis vir literarum, & disci λ
si plinae seuerioris amantissimus, eoque nomine acceptus Federico. Tres vero vultus referentes mortalium animos , cum c corpore profecti, aut num inis aspectu gau dent, aut ex piantur nam in is, vel aeternis igni sus cruciantur, plane delectant intuentes. Singulorum enim studia artifex mirabiliter expresiit, siue voluptatem inter sidera gestientis, siue spem patientis expiantes flammas, siuer
hiem exaestuantis animi,'cum perpetuo igne torretur.
, IT, ' Lapis vero Begoar donum est Didaci Torres, ex Sodalitate Iesu: includitur laminis aureis; in ijs titulus munificentiae est incisus: munus Didaei Torres ex ethima India in Toetarum in Cardinali transmis m. Eiusdem vero lapidis arculas alias
Pt missitatas ad Federicum, monumento sunt literae Did
.. cis nam hic cum esset summa virtute praeditus, charissi-ATTI: muSerat Borromaeo, qui in eius auribus sui animi arca---- - ' μ. na omnia deposuerat, cum Mediolani restitisset, osculatus etiam discedentis manum; immo postquam magnis muneribus Didacum abeuntem cumulasset,iradidit etiam dono duos & triginta calices argeteos, inauratosque sera queis uterentur ad aras Mystae in Para quama Prouincia, inquam suae Societatis viros, mandante Claudio totius
ordinis Antistite, inducere debuerat. Eiusti tiri sqrtasse Didaci munificentiae debemus idolum ligneum in eadem theca suspensum , scipio autem est in speciem pugionis, humano ore, ignarus tamen artificij. ac omnino rudis nisi qudd summa pars est pieturata. Huic autem Indi excitauerant aras, incendeoant thura: tum positis genibus venerabundi accipiebant oracula, quae ad animorum , auriumque ludibria findebantur. Indicat in .saniam gentium Q a b , & docet idolum illud ex nouo orbe delatum, loquax ibi, hic penitus elingue ad fraudes cacodamonis detegendas , & coarguendam.
206쪽
eibulcoram inscitiam in ea theca fuisse suspensum. Porro haec omnia signa cum in tinacotheca essent: una cum tabulis pictis mi ita promiscue, substructo conclaui altero, inferenda in sculptorum Musteum curaui, ac ordinadistributa collocaui singula in basi, argentea tantum, at
queqneanumismata in thecis alterius nausera me sunt rite digesta, eamue titulis inscriptae. Haec fama renascem iis instituti nobis exterorum beneuolentiam captaui Vix BibIiothecam tractare coeperam, cum Ferdinandus II. Magnus Hetruriae Dux dono codicem dedit, cui titulus, de periculis rerum naturalium, quaeFlorentinorum
fecit Academia. Nidos Ambrosianos beauit ea Principas munificentia, non modo ob Academiae ipsius dignitatem , verum quia Medicari Duces, aut restituere, aut occupa sse regna facultatum videntur, atque hac una literarum republica gloriari. Purpura certe sua velare cremditur Musas Cardinalis Leoptatas, & Romani muricissu ore lumina Phoebo deserre , ut in domina Hetrusco rum urbe florere discant etiam disciplinae. Cosmus v ro III, quem literatorum omnium bono sapientia princreauit , Federici Cardinalis Borronam institutum aemu Iari pergit : quippe scientiarum cultores, & viros linguarum Omnium doctos ab exteris quoque prouinciis Florentiam euocat, Ionge plures iam sapientes habiturus. quam ciues, atque Bibliothecam ingentem cognatam Ambrosianae adornat ad alenda huec studia scients aruiri.
Sane, cum Mediolani substitit Magnus Dux Cosimus, commendauit maxime magnificentillimum hoc domi cilium literarum ,:qua aedificatione molis, qua Collegarum nostrorum exercitationibus, ac postea summopere
in hanc curam, & cogitationem rei librariae incubuit. collegitque undique vim magnam te missimorum codicum ad ultimam prope Thulem profectus, interiore ib
207쪽
tcrarum, & scriptorum omnium notitia. Quod princi pisconsilium adiumento erit exulantibus disciplinis, ct Magni Ducis imperium, inuidente Roma, in veteri Latio, totaque Graecia propagabit. Per idem ferme tem pus profanae aedes, ac sacra Gregorianae villae sunt restitutae ;& quidem Aedicula, quae D. Gregorio Pontifici Maximo posita est in sepulchreto, iamdiu clausa desiderabat cultores, obnoxia imbribus, ac vocalis auium loquacibus nidis. Reddidit religionem sedi Carolus Ambrosius a Laude Canonicus Templi Maximi, vocato ad rem diuinam quotidie peragendam mysta : Aediculam restituit Hieronymus Beccaria eiusdem Templi Canon
tus, ut deinceps religiose coleretur, ac precibus leuarentur eorum manes, quorum corpora saeuiente pestilentia
illata ierunt in illud sepulchretum, quod a Diuo Carolo histratum serunt. Caeterum dum parentale sacrum curatur manibus, e vivis excedit Petrus Maria Bizogerus paulo ante suffectus in locum Ferrarij. Expectationem 1ane Musarum decepit; nam cum in Collegio Helvetiorum, ac in Seminario adolescentiam politiorum litera rum docilina formasset, magni ingenij specimen dederat. Interea dum fata Collegas Bibliothecae subducunt, ditauit scrinia Iosepta Annonus a Secretis Aedilium, &Decurionum urbis, vir amabilissima suauitate morum, atque pluribus ornamentis decoratus; intulit autem insorulos Ambrosianos autographum Vrbani Monti j , quod nondum tractauit typographia. Accessere ingentes tabulae, quibus Vrbanus inclusit terras omneS, ac maria: quemadmodum descripserat regiones singulas in autographo, proposita terrarum imagine , persequendo Caeli, solique virtutes & vitia, tum incolarum ingenia; cm πω Ctiae ratio studiorum Urbanum Montium delectauit. Haec rerum forma, & status manet in prassens, reuiuI- scen-
208쪽
scentibus in dies literis, quae crebris Collegarum funeribus intermortuae videbantur. Artes ingenuas, iniecto studiorum certamine, excitauit Ioannes Thomas Bullus Iurisconsultus, facultatum optimarum patronus, vir auriaeque inina icus, ac sceleris. Dedit ille in Romano Sapientiae Gymnasio operam Francisco Angelucio Verulanin A. Arum Episcopo, cum ad Iurisprudentiam animum appulisset; ornatus eius disciplinae laurea rem Ambrosianam, cum se retulisset in Patriam , defendit, atque nomina tarda urgendo amplificauit. Suo autem aere artes ad certamen accendit ; nam ingentes tabulas ab Academicis Ambrosianae graphidis pangendas curauit, queis facta immortalia Federici Conditorisexprimerentur. Primam ta-hula Antonius Buscha antesignanus instituti elegantissi- , . . . me absoluit; in ea Federicus caseste viaticu defert D. Pli, lippo Nerio aegrotanti. Enimuero osseri se oculiS structu- saluis Q. ra angens: innititur columnis aedificiu ; quemadmodum facile inuenit ars pingendi, & excitat nullo negotio mirificas moles. Cubiculum Philippi caelesti lumine coruocat; expectat ille creetus in cubitum a Federici dextera Angelicas dapes. Cardinalis Augustinus Culanus snamque assectatus fuerat Fodericum, atque ambo appella--3. bantur vulgo Diui Philappi spiritus &'animusὶ nixus, . 'genibus, acreIiqui sectatores linteati caeremoniam honestant. Subsistit ad Qres pars serens umbellam ,& ignes venerationis indices: pars ad imos scalarum gradus redeuntem Federicum opperitur, cosa interim benigne in egenos pecunia. Tabula ubique nitida est, laeta, collustrata. Alteram tabu Iam exornauit labor Caesaris de
Floribus,& Ambrosij Bestitis, describitur pompa inaugurandi Cardinalis, quae caeremoniam eam sequitur, cum a Romano Pontifice peragitur. Sedet ad aram Clemens Oetauus nam is Federicum inaugurauit Pontifi-
209쪽
cijs vestibus amictus, imponit tiaram ceruicibus Bor-
romaei procumbentiS . decorant caeremoniam velati insula Cardinales, & circunfusi multitudine. cum illa in Vibe sit instequens , atque Romani Pontifices in tam, longo Mediolanensium Antistitum agmine paucos admodum initiaverint. Elegans tabula est , non modo apparatu aedis, structura, ac varietate rerum, sed etiam pingendi opificio. Sequitur passbus aequis caeteros Academiae proceres AndreaS LanZanu summa expectatione uiuenis ue circumfert sub umbella per urbem Federicus reliquos cineres Sancti Calim erij Archiepiscopi, & complurium Diuorum sucollantibus Episcopis, ac per interualla Superum exuuias gestantibus, postquam Prouincialem nodum absoluerant. Occurrit spectanti pompa tota supplicationis, velatisacris amictibus, linteatique mystae, sublata spectacula ad multitudinem serendam; alij positis genibus onusta Diuorum cineribus fercula colere, alij submouere consertam turbam; quae omnia Lan-zanus pinxit egi rate, ac belle excogitauit ad imaginem rerum deformandam. Postrema tabula est Aloysij Sca-ramuciae a patria urbe cognomento Perusini; tanta est elegantia picturae, ut etiam epyde iam oculis, & animo conciliauerit. Descripsit Federicum , cum Vallante lue Linrocomium adluit, ac aegrotantium egestatem large accepit, subit primum in recessu contemplantium oculos urbs, tum vero Limocomij ipsius interior moles, ac am piae porticus, quae molem totam circumeunt Alibi iam exanimata iacent, sanie, taboque fluentia corpora. alibi
nuda, & tosta serali igne, alibi sublata in lacertos mulier Libitinae circumferre speciem videtur; humeros demum hominis ex pectantis stipem, ac iacentis in plaustro ita pinxit Perusinus, visortasse Prometheus humana corpora non elegantius finxerit. Pestilentia haec si vulgetur,
210쪽
vitam feret tabulis: nec quisquam extimescet tam et gans malum. Interea dum artes optimae excoluntur, Clemens X Pontifex Maximus Federicum Borrom qum, abist irit ,
quem ab Hispana legatione reuocatum a secretis Status esse iusserat, Romano murice exornat. Triumphauit V gaudio Ciuitas, non modo quia Borromaeorum Fam sam iamdiu commendauit ciuibus pietas, ac magnificetia operum, quibus urbs Romanarum substructionum miracula exaequat, verum propter Federici ipsius specta
tam tot annorum curriculo virtutem, cognominem, &consanguineam alterius Federici Cardinalis. Itaque a censis circa domos faces, missilibus flammis rutilare cae- Ium, helusque tubarum, atque sacrati aeris Cantus au res animosque ciuilis lamitae admonere, clara atque ob
scura capita purpuram Federico gratulari. Aedes quidem Comitis Antonij quamlibet amplae populum, plebemque minime capiebant, cum singuli prope ciues irent gratulatum. Data sunt confluenti popello per triduum congiaria, ac squod mandauerat Fodericus, cum de a cepto murice fratres suos faceret certiores in egestas urbana, sacrarum Virginum prassertim, Iiberaliter Ieuata est. In fanis Diuum gratiae Superis ac ue Comites Antonius,& Paulus Aemilius Borromaeus in Antoniano Templo eadem officia persoluerunt, qua multiplici sim phonia, qua aeris bellici tonitru : ut religiosus Mars, & Martia religio videretur. Certe ressacra maxima pompa peracta est, nec impares studijs nobiliores Basilicae Ambrosiana, Nagariana, & Laurentiana, quod Federico Cardinali Archiepiscopo essent obaeratae, mystas suos gratulantes ad aras operari iusserunt; veluti fana singula Federicus suo murice decorasset Oeterum hetiiijs omnibus incessere Conseruatores, & Ambrosiani Collegae; nam Fc- isri. dericos suos, parentem alterum, alterum Conseruato Z et rem