장음표시 사용
11쪽
Αpes Romanorum collium reo gnatrices: agnosco in Aureis Api-
hus aureos mores tuos, auro in
cendia nil formidante, &, si flagret , exploratiore. Eadem erit, uti spero fortuna libello huic, auspice Te; qui ad maxima natus
minima non aspernabere. Nam diuinum quoque Numen, cui Solis caelo lampas accenditur , Cereas aris faculas non dedignatur. Eminentiae Tuae
Seruus humillimus Iulias casis ' cupitus:
13쪽
conscribere,eiusq;causas imquirere, consilium mihi est. Anno a nostrae salutis exordio C I DI DC xxx i . xvij. Kal. Ianuarias, imminente hora post Sosis occasum decima - . . . quarta, albescente iam die, ne famosae tragoediar spectatores deesse cum viginti,& eo amplius terraemotus ea nocte praeces.ssient, prima quaedam suturae calamitatis veluta tentamenta: mons Vesuuius duodecim a Christo nato, multo pluribus ab Orbe condito clarus incendi js, ex eo latere, quo per subiectam planitiem ad mare vergit, post bombi sonitum, quasi dato signo,fammam eructare coepit,& cinerem.
inio sumo, bitumine, aliaue materia picea per B mistus,
14쪽
mistus,tam in nubem concreuerat,quae quo Ion-z. ιι ὰ . gius agebatur e monte,eo se latius porrigens,pri-υ a. ad Ta. mo ut olim,teste iuniore Plinio,in pini similitudinenti, tum in vastissimi effigiem montis excreuit, qua hiantis in voragines, qua in antra, & cauemnas recedentis introrsum, & praerupta rupium Ostentantis: ut mons montem peperisse videretur. Hic incredibili celeritate primam aeris regionem, nubesq; transuectus, Neapolim Versys, ur-' . bem non procul a Vesuuio sitam, vento impel-' Iente, ferebatur. Cumque ψ'bicineret, alijςκ alijs' perpetuo eruinperint: montes videbantur aggesti montibus; quasi, iuxta Pqetarum fabulas πψbilisui ὸ quod in ali eiusdem montis incendio sub Tito
ς D' suspicatos fuisse ethnicos, tradit Dio gigantes xi h Iudein hmι instaurarentv Emicabant identi. mi r osvum caliginem fulgetra, lapi dunx ob inm prK ncia; . qui e fando submissiiuia inins j inv ingenti boatu tonitrus viri tante. Montem diceres fulminare, tonare,miscere Campaniam,& non semel olim de caeso tactumi rq rgdere: . Interea vicina loca
Oppidani Vesuuio propiores eo, unde sonitus acciderat,animis ioculis'; conuersis, ut Montem late .flammi relucςntem,cipereos inter flammas omςntς tu; bings , fumoq; Oppiqntem Omnia
conspexςre: inopin to mala pςrculsi, di iam sibi
extrema immiperς pati, deiisti igribus, raptimq;
15쪽
portatis iis ἰ quae tuique expeditiora casus ob
tulerat, se se in effusam fugam dedere. Diffugi bant hac, illac, inter agrestium turbam multi viii nobiles,semisopiti, seminudi, cum coniugibus,a Iiberis, tanto impendentis mali pavore ; via Saacerdotibus in itinere obuijspublice noxarum seiallationem exposcerent. Cardinalis Boncompagnus, Neapolitanus Archiepiscopus, qui tum sorte commorabatur Herculani, quo se paucis
ante diebus ob caeli clementiam receperat, eam que noctem inter terraemotuum iactationes, ac strepitus plane insomnem traduxerat ; animaduerso viciniore periculo ab igne, quam quod sibi
a terra metuerat,pedes proripuit se ad littus,mox equo,dein scapha exceptus, qua celerrime Neapolim appellens, ciues aspectu montis iam terri tos,illico ad preces,ac vota conuertit. Princeph Castilionis Gongaga, hospes apud Casertar principem in pago, quem PorticuS appellant, pag norum trepidatione comperta, ex diuturna febri adhuc aeger valentissime fugam arripuit quandoque ingenti metu vires addente,quas leuior solet inseingere . Erat hic in Siciliam nauigaturus ad abducendam coniugeni, Kattolicae Principis filiam, nisii morbus importune detinuisset.sed,nondum transmisso freto, Aetnam in Vesuuio repe- rit, faces maritales ea flamma commutaturus , nise opportune discrimini subduxisset . Hunc moκ secutus est Casertae Princeps Aquauiua, qui suo-
rum vociferationibus excitatus, cum muliebrem metum suspicaretur,monitus ut aspiceret, dece
neretq; oblato per senestram Montis aspectu, ad
16쪽
quem expalluisset audacia, expiari se velle inclamauit. Quod vi a Sacerdote, qui tum sorte aderat,rite, raptimque praestitum est ; ipse cum ceteris Neapolim versus contendit. Visebantur resertae fugientibus viae, quasi hostis Vi geret a te go: & miserabilis turba mulierum, insantibus appressis ad ubera, gradum celerare conantium, omnia luctu , ac terrore complebat. Haec tua rerum facies inter initia surgentis incedij: hic,ve . Iuli amoto sipario,primus fuit scenae conspectus, mox daturae tragoediam nobis, ac posteris lacrymabilem. quae quasi quinque conclusa actibus, inter damna innumerabili quinque terrores e hibuit . Primus terror,terraemotus . Praeluserat suturae cladi paucis ante diebus coeca quaedam montis Obmurmuratio; quae a nonnullis nocturno silentio animaduersa, nec vulgata, metu vel dissim Iato,vel spreto. Tum nocte,quae incendium praegressa est,terra motus identide auditi,sed tenues, quasi leues quaedam velitationes ante praelium.
Demum, erumpente flamma, ingens stagore cacumine montis acceptus. quem, tanquam tubae clangor pugnam praenunciasset, terraemotuS excepere adeo crebri ; ut non multi, sed unus per dies multos, continenti ductus halitu videretur. Nutare perpetuo solum , saepissime sucussari, frequenter etiam subsultare: idque ea, quae secuta est,no te circa primam horam,& quintam;postridie circa decimam septimam tanto impetu, Vt Vrbem suis d i uellendam sedibus putaremuς Reque moueri tecta, sed euerti. Nemo certe suit
17쪽
pectoris adeo saxei, quin saxis, terraque trementibus contremuerit. Repente mutata facies umbis: & iam,silente forensi strepitu, exaudiebantur clamores veniam, acimisericordiam deposcentium. Conuolauere paene omnes ad eluendas consessione labes. neque solim confertissima suere templa,sed in soro etiam sacerdotes pete tibiis aures dedere. Extortae sunt eo metuco sessiones criminum, quae Iongo , aut etiam toto
vitae decursu pudor impudentissimus obstinato silentio texerat. Vetustissimae inimicitiae depositae: nefariae amicitiae resectae: concubinae aut desertar, aut in coniuges commutatae. Profecto nullus maior terror mortalibus, quam C terrae concussione: dum ab ea ingruit bellum,quae nos, Ut communis parens,excipere solet, atque alere. Unicum in ceteris malis praestat illa perfugium .s fulserit, si tonuerit, si suerit quidpiam tactum de caelo; praebent valles, & antra securitatem . si venti,si pluuiar,si grando strat; aeris iniurias tecta defendunt . si flumina exundent; tuta est in sicco salus . si mare deseruiat; ad littora,portusque
Confugitur. at, dum terra concutitur, quae cetera
sustinet; ipse ruinam minari videtur Orbis terr rum; &, quasi fundamento lapso, cuncta corruere . Admonemur etiam,nihil hic fixum,ac stabile reperiri: quando nutant immobilia, atque illud ipsum experimur instabile tae,in quo stamus.P riculo tamen huic minus patent campi patentes, ac liberi,quam consitae tectis Urbes . nam qui degunt in campis,quamuis terra fluctuet; nisi dehiasi at,liberi sunt ab omni pernicie . in urbibus vero tecta
18쪽
6 tecta ruentia habitatores vix precipites trahunts& subeuntes ruinis opprimunt.Itaque,ut ad institutam narrationem redeam, cum,exacto iam die,
aduecta nox plane illunis:metum istito spissior,bus tenebris geminasset: commigrauere plerique adapertam planitiem, quae Neapoli late landrutur circa suburbia; atque urbs in solitudinem, campi in urbem transiere. Deserebantur alta palatia serico,aularisque constrata.non hyemis asperitas, non noctis inclementia non venti, non , pruina, non nives, non halitus aeris e vicina conflagratione grauior timebatur. victa haec Omnia metu maiore. Erecta per campos viris primariis tentoria, quasi aduersus naturae bella castrameta
tis.multi etiam,rhedis per campos, atque hyppodromos dispositis, sternebantur, vehiculis itinerum in quietis domicilia commutatis. Quamquam quae quies mortalibus esse poterat, cum quietem tellus ipsa dedisceretὸ Quotus enim . quisque fuit, qui noctes illas non plane vigiles duxerit,strepitu excutiente soporem,& timore , quasi tortore,vigilias imperante ad supplicium Quod, siquando somnus sessis obreperet; mOX territi excitabantur,inter somnia vanis ludente imaginibus, atq; animis obstrepente metu. Pleriq; ad templa confugere quasi, diuina insectante iustitia,ad commune asylum reorum e rati aduersus naturae insultus non alibi se praesidium habitu ros, quam apud conditorem , & moderatorem naturae: nacti apud aras perstigium,si euasiissent; tumulum,si cecidissent.Ex hac tamen peste damni minus illatum essiquam terroris.Per duos dies
19쪽
Vrrae trepidatio perpetua ,su ccussus frequentissi- ipi: quinque diebus consequentibus terraemotus per interualla rariores: tandem iactatio resedit: nulla Neapoli domus corruit: multae concussae, Iaxatis compagibus,rimas egere.Herculani,ne
quid ibi ad cladem deesset, palatium Neapolita ni Archiepiscopi terraemotu aliqua ex parte collapsum est. Tanti stetit terror septem dierum e lde tam ingens terraemotuum vis tam parua clade idetonuit.Equidem crediderim hanc terrae, quam Imperti sumus , iactationem non eidem causae I adi ibi debere,cui ceteri terraemotus. Eduntur isere hi i spiritibus calidis intra terrae cauernas occlusis,atque exitum molientibus, nempe indignatis , quadam se ignis cognatione ad celsiora iloca nato ,inseme quasi carcere detineri; ideoq; ivd impetu facto, tentantibus claustra perfring .re,atque euadere ad superna. Quamobrem a spis ritu,qui extra fuit,venti; ab eo, qui intra, terrae motus proficiscunturr Quod testatus est Aristoteles,cum dixit, causam terraemotus esses ritum , eum intro si erit. Longe aliter hic dicendum , t ρος πη neque haec terrae concussio spiritibus delitescentibus,sed faminis prodeuntibus tribuenda.Nam, quemadmodum in tormentoru explosione, ignis exiliens ex angusto, tanta vi aerem elidit ; ut tommentum ipsum meum sponte resiliat, &vicinae intremant domus: ita ex angusto montis hiatu perrumpentibus flammis, atq; ingentis magnitudinis lapidibus magno impetu, quasi e tormento pilis explosis,tum monti circumfusus aer,tu eius-
de cauernis insusus magno impety collidebatur
20쪽
Concusso monte, adnexa planities.ut loquuntur
Philosophi, per consensim contremuit, catenata quadam partium inter sese inhaerentium serie,n xuque.Eius rei argumento est,quod vicina iactabantur,remotiora erant immunia: & quo longiusserebatur a monte; eo tememotus tenuior,donec sensim evanesceret. Huc accedit,quod initio senestrae per totam urbem, valuaeq; sponte sua , quatiebantur, dum neq; terrae ullus motus, neq; ventorum vis vlla appareret,ianto insolentis tem' rore spectaculi; ut iam terraemotus esset in votis. Id vero referri non potest, nisi in aerem concitum impetu,tactuq; volitantium faxorum. Resonabant etiam non raro ingentes bombi, explosioni tormentorum simillimi, quos mox terra motus validissimi consequebantur: ut hinc facile appareat viciniora contremuisse, dum Vesuuius vi latentium flammarum ex angusto foramine saxeas pilas extruderet; atque inusitato naturae miraculo in bombardae locum mons cederet. Illud - etiam animaduersione dignum, terraemotus, teste Aristotele, plurimos maximos tranquillitat seri,feriantibus ventis, ac silente caelo, nenape spiritibus intra terrae viscera digladiantibus.Hi vero terraemotus plurimi, O maximi contigere, ventissantibus: quia scilicet non a spiritibus ortum duxerant intra terram luctantibus,sed ab ijsdem sese seras ex arcto efferentibus; cum faucium angustiae impetum morarentur. Quamobrem intra paucos dies disrupto monte, ct laxata voragine, cuius nunc diameter ad mille fere passus protenditur, liberiore flammis exitu patefacto, terrar-