장음표시 사용
41쪽
29 columitatem cessit. quippe, cum breui se extri casset; animaduertit,comites paululum progressos turbine abripi, atque oculis repente subduci. quorum cum ne reliquias quidem, aut sipremum cinerem videret: existimauit nouo terrae hiatu voratos . Ipse ingenti periculo defunctus, consilio casui permisso, inter circumuolitantes flammas Edeuii saltus angustijs tandem euasit. Hic,alijque semineces, de mortuis, quam spirantibus propiores Neapolim eum deuenissent; tantum ciuibus incusseri e terroris, ut iam iam Vrbi flammam imminere arbitrati, non pauci alio auolauerint, Omni a in maius augente metu Desaeuiebat interea vis flammarum, quae siue sulminis in morem, siue igni,vt Meteoristat vocant,fatuo similis, erratica, exlex,hacullac transiliens, plerosque caedo; lucti
ac metu ceteros funestabat. Neque minor e cinere pestis,quam e flamma- Nempe inter circumducta in orbem faminarum volumina turbines icineret admiscebantur. In hos aliqui, quos cinediris aspectus sesellerat, dum incurrunt, misere com flagrarunt, sub doloso cinere flamma delitescente ad sallendum. Illud admirabilius,quod cinere , quo extincti suerant, desidete in aggeres,tumul bantur: &, versis naturae legibus,praebebat tum tum cinis; dum cineri tumulus praeberi solet. Iam
in via regia ignis,& cinis publice grassabanturesam quidquid obuium suerat, demoliti, si Neapolimci
attigissent; tectis ruinam, ciuibus stinera, vibi vastitatem minitabantur. Persecerant impium con- . silium mali Daemones, quorum, ut reor, impulsu
pestis illa serebatur: aju Deipara, ut assolet, eoru
42쪽
3 impetus retussisset. Surgit ad Hae limites non procul Neapoli aedes dicata Virgini, cui a Sir
currendo appellatio . Hic sorte Sacerdos coram conferta multitudine faciebat: cum ex improuissifugientium cIainores,morientium gemitus , flammarum crepitus exauditi. Perculit omnes pra
λ'ia periculi, & saepe letho grauior lethi metus .
obuersabatur animis, oculisque vicina mors: atqἰ in ea,veluti cauea, deprehensis aut misere expe-
ctanda nex erat,aut flammae temere occurTendu .
Timendum etiam,ne inter loci angustias,& ingruentem turbam,si eniterentur,obtriti ut superioribus annis in fortuito incendio contigit, vltro interitum anteuerterent. Ergo dum,inter fugiendi, sistendiq; consilium,haesitant, clarescente iam somnitu,& flamma propius crebrescente, clamitare Omnes, pectus tundere,atque humana spe deiecti, opem Virginis implorare, unicum in re deplorata
suffugium: cum torrens Igneus, turboque cin
reus,visi ad sores usque decurrere,mox aediculam deuoraturi,qui palatia,turresque sorbuerant. Sed patrocinio Deiparae resedit ad fores turbo cin reus : torrensque igneus vel extinctu ς, vel, ut alijserunt, ad mare delapsus. Nimirum non poterat ignis ille tartareus e Vesuvij faucibus, tanquam e Gehennae portis emissiis, in templum illi sacrum perrumpzre,quae dicitur Porta Caeli. Cernitur ad hunc usque diem ante fores, unde decliuis ad t plum est aditus, supra tres ulnas elatus cinis, Vlt rius progressurus; nisi Deipara inhibuislat. cuius etiam manus amnes igneos, Neapolim, ut serunt, collineantes a Neapolitanis muris reieci Urbe
43쪽
indemni, &Iam destincta tanto metu. Multi ex ijs, quos diximus, rivi ad mare vicinum procubuere. Nempe hoc unum ad fluuii similitudinem
deerat,vt siue undantes flammae, siue flammantes undae, inundatione per campos facta, tandem ad mare defluerent. in quo tamen incendium pertinacius exarsit: vi,quo terrae inundauerant,eodem mare conflagraret. Ardebant,nouo miraculo,inter Undarum vortices flammae: & ignei fulgoris assultu late maria collucebant. Triumphabat inter aquas ignis,a quibus toties cladem acceperat. Commiscebatur marinus fremitus stridori crepitantium flammarum e & fretum aestu nouo,ac non solito exaestuabat Crederes aemulatione vicini Montis nouos e mari erupisse Vesuuios. Non praeteribo hic Iacrymabile quorundam insortunium, qui cum ignem undique occursantem prospicerent fugam ad littora meditati, proiecere se tande ad mare,siue mitius occubituri inter aquas ,
siue nandi peritia salutem sibi ab undis polliciti,
quam a flammis impetrare non possent. scd irritae spes , conatusque . etenim ibidem ab igne deprehensi in ipsummet lethi genus,quod fugiebant,incurrunt, extincti maritimo incendio, inter aquas non naufragi,sed combusti Prosecto incredibile videri non debet, faces in Dodonaeo sente sucr . I, lib. icendi: in stagno Samosatae urbis linum, in Lyciae e. io 3. lo . Hephaestijs motibus rivos ardere; ignem in Nym- 'ε phaeo aquis pluuijs inardescere: cum certis a ctoribus nolierim, duodecim, & eo amplius dies inter Tyrrhenas aquas igncm Vesuuiant m arsisse.
Erat quippe materiae bituminatae,& olcagineae,illi
44쪽
Pli . Uidem similis,quae ut animaduertit Plinius, in Chimaera,
Lyciae monte, aquis accenditur: terra, foenoque ε se βῆ - extinguitur. Simile quid narrat Strabo, prope Modonem,igneo halitu erumpente, re ad quinquo
sudiaferbuisse. Idem plane de flammis Aetnaeis
lib. 3 Augustinus refert, qui, legimus,inquit, apud ethni η ' 3 coram hisorias Aetnaeis ignibus ab stso montis vertice et que ad lacum proximum decurrentibus ita fembuisse mare, ut rupes exureret: cum ct pices nauium
t soluerentur. Haec Augustinus ex Iulio Ethnico,qui
ad .IV., addit,magnam tum piscium multitudinem exani- ibi qm. malam enatasse. Hoc olim contigisse in V esu-δρ' ω Diq uiano incendio tradunt Zonaras,& Dio: & nunc omnium testantur oculi . Siquidem aquis inter flammas ebullientibus , infinita prope vis piscium extincta, ne in maris quidem lando a Vesuvij faucibus tuta: Extitere postea ingentes piscium turmae ex imo ad mare summum eiectae, flammis ia,& aquis elixae,atq; in dapes paratae, praedae, & gu'lae irritamen inm. Sed abstinuere incolae, quod halitu insectos suspicarentur, sapientiores prose- O si F, cto,quam olim Liparenses. qui,Vt narrat Orossius, '' pisces Aetnae incendio exanimatos cum avide
deuorassent, mox morbo arrepti, absuinptique
sunt,pestilentia in eam insulam importata . Illud etiam inter haec contigit prodigio simile . Mare per id tempus visum destituere littora; ut iure N '3 usurpari possit illud Prophetae, Mare vidit, ct fugit, nauibus,quae Neapolitanum portum tenebat, paene haerentibus in sicco, nisi mare moX reflueret, perituris. sed , aestu reciprocante,& aquis relabentibus,emersere. Idem contigit in Surrenti
45쪽
no littore, per passiis sere mille arescente mari. Non desuere, qui dicerent euocatas e littoribus auxiliares undas, qua bellum ab igne timebatur resim flammae veluti coniuratae volitarent ad maria. Sed reiicienda isthaec inter commenta,lususq; poetarum. etenim, si res ad philosophicam truti-nim expendatur, in tanta effusione ignium, cinerum, lapidum, metallorum, ac materiae prope immensae,Natura,quae tantopere abhorret a Vacuo,
ne inferitissimis Vesuvij recessibus quidquam
ititerciperetur inane, aquas eo per latibula attraxit, attractasq; detinuit: donec, laxato,aut intruso aere, aquae per eosdem meatus ad sedes pristinas dimitterentur. Attestatur hoc arenae tanta vis effusa, quantam ne mille quidem arenariae prosu- dissent. Reperta quoque inter cetera purgamenta Montis marina conchylia: ut parum Vesuuio suerit se ignibus ingurgitasse, nisi etiam in gulam maria conderet. Pluribus praeterea in locis,tum prope Porticus, tum inter Pompeios,& Herculanuminare prorsus euanuit. Ibidem superingesta enormi trabium, & carmentorum materia, quam to reus ille deueverat, extuberante tellure, portus emersit n.n contemnendus peninsulae in modum,
mari hinc, inde circumsuso, longo tractu porro eius: opus momento confestum, cui per plures annos vix opes regiae suffecissent, suturum post ris perenne Vesuvij monumentum. ad cuius nutum enatae peninsulae, extructi portus, exhausta maria. Mutati etiam sinus, stationesque littorum, mari sedibus alijs decrescente, succrescente alijs. Porro extat longe maiora terris Vesuuianae satin F mae
46쪽
mae vestigia. Apparet alia quaedam. Iacimabilis rerum facies. Oppida, quibus frequentissinus
maritimum Montis latus resertum erax, ubi se rint non agnostatur. Tecta partim solo tenus deiecta, partim surgunt deusta, quassata, semiruta .. Pauca, quae integra superfuere, squalent incolis viduata. Agri,qua ignis excurrit,arboribus spoli ti.SyIuae resectar apertam praestat planitiem. Campi, in quos, multi rami, truncique inciderunt, tantpaene sylvescunt. Aequatae valle ,quae vicinis oppidorum ruinis creuere.Cinerum tumuli pluribus in locis prope in montes assurgunt. siquidem turbines cineret,quos Vna cum tori ente igneo Mons efflauit,antequam ad mare procumberent, subs dere terris. iamque alij alijs aggesti plurium referunt collium imaginem, sterilem, squalidam , horridam,nunquam unius montis dispendium instauraturi. Sed spectaculum inter cetera, supestissimum exhibent loca, quae Pompeios, ct He culanum interiacent. Nuda cernuntur nullo discrimine prope immensa camporum spatia, paulo ante discriminata villis, ac turribus, & lectissimis uitibus conuestita. Non arbor ibi superstes, non seges,non frutex,non herbula.Solum,quod laeta modo viriditate herlaesccbait,plane exherbatum saxis perustis, alijsque montis eiectamentis.conspergitur. Non unum Campaniae iugum,sed P
Iion, Ossan, Olympum, & paene quidquid ubique
est montium,disrupta credas in lapides. Haec se-ralia ignei tramitis, flammaeque vestigia, in vasissimos protensa tractus, incredibile est quantum spectatoribus introris incutiant. Nemo eo accer
47쪽
dit saccessere autem sere omnes e vicinis urbibus, atque oppidis aeque summi, & imi9 quin fateatur aspectu vinci, quidquid magnum mente praeceperat. Stuporem auget vastitas tanta in lo .ca tam dissita sere momento importata. Viae praeterea per plures dies occlusae, obstructaeque cinere,qui varijs in locis ad sex,ad decem,ad quindecim etiam palmos attollebatur, domorum culmunibus,&,paene dixerim,pinnis turrium eXaequatis. Tentatum est per cinerem iter,qua iacebat humilior : sed luere poenas audaciae,qui ausi sunt. Ha rebat pes in viscoso cinere,ac si in tenacem argillam incidisset.Non homo,non equus,non hos imde se expedire poterant:quamuis maxime adnit rentur: &, nisi celerrime iubuentum esset, miserudeperibant. Quidam,dum aliorum metum irridet,
ct contemptim,ac ioco cincrcm calcat, intra paucas horas e nctus est. Perurebat acrius cinis, quam ignis: nequc, Ut solet, flamma in cinerem,
sed cinis abibat in flammam . Narrauit mihi vir fide dignus,qui tertio, an quarto incendij die ad
ea loca propius accesserat auiditate spectandi, vidisse se in via duo iumentorum corpora,seX homi num,cinere demersa, & exanimata: unius ex his dexteram inter exultantes fammas adhuc ina
descentem nihilo secius, quam si piceam faculam ignis corripuisset. Retraxit ille gradum eo specta culo territus, ne Plinii audaciam aemulatus inte-' ritum etiam sortiretur. Iacuere pala in sero quae' te dam delata in Urbem combustorum cadauera,lugubre spectaculum ; quod non parum elicuit ID crymarum: ora nigrantia a bustis dissita,ossa carni-
48쪽
bus dilapsis extantia; manus , pedes, crura disiecta,Vesuuianae cladis exuuiae. Huc recidere seditem,quos recesuimus,torrentiS ignei rivi, seu potius,quae septem,nec fabulosa extulit capita noua Hydra, tacunda in perniciem. Ceterum verita tem eorum, quae de torrente igneo diXimus,com probat id, quod scripsit Orosius. qui, abruptum, inquit, Vesus montis verticem magna profudissimendisserunt: torrentibusqueflammarum vicina regionis cum urbibus , hominibvsique deleuisse. Ex Aetna quoque monte, qui Catanae, celeberrimae in Sicilia urbi,adiacet, fluuium igneum decurrere solitum testantur incolae, pernicie, quacunque fluit,agris inuecta, omnia devastaturum, nisi malo ciues Occurrant, Agathae Virginis velum hasta suspensum igni ostentantes. ad cuiuS aspectum , , quasi ad erectum pudicitiae trophaeum , reuoluto cursu, flammas trepidantes effugere , constantissime fama fert. Quintus, & postremus terror, aquarum Inu datio. Male consultum reor ij qui magna,& noua conscribunt cum nouarum magnitudo rerum,
animis ad dissentiendum pronis , fidem demathistoriar. Prosecto posteri, qui haec legent a peritioribus dirigenda in annales , lacile in suspicione
venient, non tam narrationem hanc esse Olunia
ad veritatis normam metientis historici, quam fabulam multa ad voluptatis licentiam ementientis poetae. Quis enim credat eodem plane tempore ex eodem Monte ignium,& aquatum scaturigines prodijsse, partamque flammam unda obstetrice .
Otiis sibi persuadeat quod inter ea, quae fieri ne
49쪽
queunt, recenseri solet2 aduersantia elementa , ignem,& aquam,coijsse inter se se, ac prae foedus iniisse ξ Quis non inter sabulas numeret,eumdem Vesuuium,qua mare prospicit,torrentem igneum,
qua continenti adnectitur, torrentem aqueunsia,
demisisse;&,quasi diuisiis copijs,ex utroque latere flammis,& undis ; fulmine, & flumine;conflagratione,&inundatione oras finitimas inuasisse ξHaec tamen vere ita euenisse , nostro detrimento didicimus,non multo grauiore a eammis quam ab aquis accepta clade. Scilicet in hac vel tu rebellantis Vesuuij desectione omnia cum eo in nostram coniurauere perniciem elementa,Terra co-cussionibus, Aer pluuijs cinereis, ac lapideis: ἰIgnis conflagrationes Aqua eluuione Aut hins
praesensionem quadam ha remus extrema diei, i ct suprema diuinae irae argumenta: dum iam pugnaz. Orbis terrarum contra insessatos. Itaque,du in Vedilauius per maritimam oram cinere, fiammisque obacchatur,paene maria debellaturust ex alio latere,quo Palmae, Nolaeq; campos despectat, ingentem aquarum Vim magno impetu coepit effunde-xe . Secutit haec,qua rabies ignis defecerat, quicquid flammarum voracitati subductum fuerat,demolitura. Namque in agros effusa,omnia longe, - lateque demersit: ut aequora camporum transijsse - viderentur in maria .i Primo, vijs occlusis, aquaei ad quindecim palmorum altitudinem assurrex re, aemulatione quadam ingentium fluviorum , . quae,quamuis non multo post detumuerint;non ,- tamen transiri vado porerant a mirantibus , unde
tam subito nouus hic fluuius erupisset. Colitur,
50쪽
uerat no cum flammis modo,sed cum aquis etiam cinis, qui plurimus torrentis alueo serebatur. Horrent adhuc circumfuso cinere arborum fibrae,
non sine suspicione perustarum radicum, spe quoque proximae colligendae vindemiae paene perdita. Haec dubia pernicies, & sutura prospiciens: illa ,
certior, & cum presenti iactura. Aquar, cum eodem, quo fammae, impetu quasi certatim e Mo te decurrerciat, atque obstantes arbores, glebas, trabes, caemcnta, saxa , alueo iam tumidiore con- uoluerent; non in mapalia selum,& tuguriola, ut in domos etiam,ac tecta irrupere.& iani,tabulatis egractis,in cellas vinarias intrusae, dolia vino pretioso abulide plena ruptis compagibus, eXOner mere . Natabant pauimenta vino:& inter aquas iam rubescetates, nis pulpuretis excurrebat, ita. bore', Iucroque praeteritae vindemiae una cum vini rivis est se . Neque ea sol iam lues ab aquis fuit. nam per agros villae, cataque deturbatae: per pagos non paucae domus deiectar, aliae obsessae: itinera obstri acta: commercia sublata: quasi perruptis obicibus, Eridanus, aut Danubius exundassci. Mc morandum illud.& in re tenui non tenue diuinae prouid cntiae argumcntum, quod in agro Nolano contigisse narratur . Rapuit cunas, &iace tem infantulum vis aquarum,quem repente e suorum auexit oculis.Credidere illi mortuum loluere,fleuere.Jvix trahentem' auras,absorptum aquis, atque in terra naufragum querebantur. itur sorte
postea ad syluam .repertae ibi cunae una cu pupulo incolumi planc, ac sospite: quasi aquae illi admurmurantes, blandae somni conciliatriculae ; & sto dium