De simplicibus medicinis laxativis

91쪽

in horis holere percitir, et ursici choleram. Eisdem horis debes dare medicinam, si voliteris purgare melancholiam per inferiora. Si ergo volucris purgare melancholiam debes dare medicinam ante horam nonam ut in horis melancholi operetur medicina et educat eam. Si vero volueris phlegma ursiare, dormiat patiens per tres horas noctis, vel quatuor, et tunc ante mediam noctem detur medicina nec post dormiat. Si sanguinem volueris purgare, mane minuas, nisi senex fuerit, vel egritudo, vel aliud repusinet. Quidem si in alijs horis purgaueris humorem, quandoque massi nocet quam conferat, quam humor qui tunc dominatur expellitur, et non ille qui est purgandus. Copho De arte medendi, ap. de consyderatione dici et noctis in purgationet.

lanam succidam . . . a lanam non lotam, quam OeSyperon i. e.

succidam vocant Galeni ethodi medendi liber. XIV Ktili X 96SJ. Om do medicinsko Anvendeis som fordelendo mest edKontusioner rivulsieri. l. se De simpl. med temp. ac facult. lib. XI, Ktili XII, p. 348 si Galens Kommenta ii Hippol rates: De fracturis bor AEuhn XVIII, p. 524.

fimos Rursus et hic probe remediorum indicationem ab affectu corporis sumpsit simulque ConsideraVit VireS, non tanquam remediorum usum aliquando indicantes, sed tanquam Contraindicantes, interdum autem et prohibentes. Non enim quod aeger validus sit viribus, ob id clysmate est opus, sed clysmatis indicatio ex ventris dosumitur affectu. Si ero vires validae fuerint, vacuare Concedunt, si imbecillae prohibent. Sed rursus ad Hippocratis consuetudinem converte animum qui in talibus aliquando de solis viribus montionem facit, ut in prasecripta dictione interdum autem et aetatem adjicit Praecipuus siquidem est virium scopus sed ad eius dignotionem confert etiam aetatis cognitio, cito quidem in pueris laborantibus ob copiam effluvii viribus in aetate vero lorentibus abunde sufficientibus. Caeterum quemadmodum in pueris corporis substantia tum mollis tum humida praecipua exolutionis virium Causa eiiicitur sic et in regionibus anni tempestatibus res habet. Nam horum Calores velociter confestimque vires vacuationis copia solvunt Hippocratis de acutorum morborum victu liber et Galeni commentarius

92쪽

scommiam se Practica Bartholomei Coli Salernit. IV, p. 324l. mastico se herom Galen De simpl. medicament temperamentis ac iacultatibus VIII Ksilin XII, p. 113. De resinis . . . Nam praeterquam quod paucula ei adest astrictio, adeo ut stomachi ventrisque et jecoris imbecillitatibus et phlegmonis conveniat in super illi

inest mordacitate vacans desiccatio. inimum enim acris est et maxime tenuium partium. Inter alias praefertur terebinthina, manifestam quidem non similiter atque mastiche astrictionem possidens caeterum adiunctum habens amarorem quendam, per quem magis etiam quam mastiche disserit. pontica Ponticus er et epitheton saporis certi salini respondentis aquae marinae et denotat sal cum seculentia coniunctum'

Castellii Malon miater kko pontica diret te. duos dies Practica Bartholome har de sammo idsirist l. c.

p. 331J.

apori Donam: At si est medicina earum que conceduntur et solutivum non fuerit sed fecerit angustiam et mordicationem inventre generabitque estuationem in corpore et in capite dolorem vertiginosum cum cotomia et in oculis tenebrositatem et alices et oscitationes. Festinabimus succurrere eum collyrijs et clysteribus trahentibus eam ad inferiora post administrationem rerum CompreS-sivarum deponentium eam: sicut sunt citonia et mastix et similia.

Plurima enim talium medicinam ad inferiore cum virtute compellunt: Si autem talia non proderint et accidentia mala multiplicant, et materia levigata fertur sursum, necessaria erit flebotomia tunc, et proprie de basilica et post illam de aphena. Est enim virtuosa ad hoc. Μesue Canones univ. Fol. XXI J. malicia medicino Medicinarum ventrem solventium quaedam Suni, quarum malignitas magna est, sicut . . . Et quia res istae malae sunt, tunc si bibitae fuerint et mala inde accidentia provenerint melius erit ut medicina a corpore expellat quanto plus possibile fuerit, vomitu, aut per secessum et medicatur cum theriaca omni quoque res, quae acuitatem transiit glutinatione et lenificatione et unctuositate in qua sit glutinatio ad hoc confert Avicenna

I, IIII, cap. l.

non dormiat neque etiam quamdiu medicina operatur, dormiat

93쪽

nisi voluntas affuerit ut restrinilatur. Avicenna I IV cap. 5 p. 4 l. I Fotile Bartholomeus p. 332 si uide ma sorsio ior at Patiente ikkeso ind: jordo an ei, si uide an troel ko ham imaare o kaldepa ham Dei man irysitede a Kvaeininsi Saepius enim suffocationem adducit humores enim in stomaco retenti et commoti plurimam fumositatem generant, qua tumositate Stomacus repletus spiritualia comprimit unde et uisucalio quam plurimum in somniis iit poris constrictis, et calore interius retento. non exhibeas cibum: Quod si ipsius stomachus non toleraverit, ne comedat, propter quod Stomachus eius est cholericus, o cito effunditus ad ipsum cholera, aut propterea quod a Comestione vehementer abstinuit et famem toleraverit, detur ei parum panis infusi pauco vino super medicinam antequam venter soluatur. Avicenna

I, IV cap. S p. 4 l. solucionem: Qui autem medicinam bibere voluerit calidae existens complexionis et debilis compositionis et debilis stomachi orito molius ut eam bibat, postquam prius biberi aliquid, quod sit, sicut

aqua hordei aut succus granali, aut ut universaliter dicam, cum stomachus receperit nutriens subtile et leve sed qui non ita uorit crit o molius ut eam ieiunus bibat Avicenna , V, cap. 5 p. 4yl. cavendum ne inveniat oportet ut illius cibus, cuius soluendus est Venter, aut vomitu provocandus, partiatur ut quod ei in una dio sufficiebat multis comedat vicibus et ut sunt cibi diversi et potus etiam diversi. Ex hac nanque dispositione accidit stomacho: ut expellere desideret quod est in eo superius, aut inferius. Ex cibo autem non diverso, neque super alium cibum ingrediente stomachus est avarus et ipsum forti continet retentione et proprie si fuerit eius quantitas parva Avicenna , V, cap. 4J. timendum est Postquam medicina cessaverit cuius signum est quod nullus dolor vel tortio sentiatur in stomacho vel in ventre dotur ius galline vel piscium, vel amisidalarum secundum quod tempus exigit. Datur hoc ut stomachus et intestina mundificentur, si qui do medicina remanserit in eis; post jejune per horam tunc detur membrum galline paratum cum imino vel dentur pisces, velius amigdalarum et si tempus exigit, detur vinum lymphatum multum, et nec bibat, nec manducet gulose ne febris ephemera Sequatur.

94쪽

Secundo die eat ad balneum, ut cavea sibi a frigore et a labore per tres dies, utatur cibis bonos humores generantibus. Copho f. CCCXV Sammenlisin Esaa Aisnilio de febre ex potione data si Practica Bartholomei p. 333.

excoriacionem Ei autem qui excoriationem timeri intestinorum boliis armentus cum succo ranali detur, et oportet ut huiusmodi vel similia eis quae diximus administrentur post solutionem ventris

Avicenna G, IV cap. S . St. qui bibit Illo quoque qui medicinam bibat secunda die est

balneum intraturus. Et si ex humoribus ipsius aliquid fuerit relictum, balneum ipsum mundare poterit. Nam si videris quod balneum sit ei sapidum, et in ipso delectetur, erit hoc signum, quod ballaeum ipsum ab eo quod relictum est mundificat. Ipsum ergo in eo dimitte quod si inveneris, quod in ipso non delectetur immo in eo estuationem patitur, expelle eum. Avicenna , IV cap.

Non bibat se Noton timendum est, p. 82. opar Post solutionem quoque ventris et minutionem multoties in hepat advenit dolor quem quae calidae potus removet Avicennaci IV cap. 5 . Si in hyomo Et isto cui in hyeme necessarium fuerit medicinam bibere, ventum observet meridionalem. Et in state dixerunt quidam eorum, e converso. Avicenna , IV cap. S . Si Practica Bartholomo udiale si ii k om Vindene me har: Detur autem medicina in fine veris vel statis principio, ut calor diei vitetur'. osi Tempore emis in mane, vel de die ne noctis rigiditas offectum medicine impediat autumno tempore sicut in vere est eius determinatio danda in istis temporibus medicina danda est, in aliis

autem nequaquam nisi necessitate cogatur.' Bartholomeus Anglicus

l. VII c. LXIX har Alia nim medicina exigitur in hyeme, alia inestate, morbi inchoatione alia in statu alia in declinatione. caveas Ommaanens Induiri nin pa Mennesi et Sygdomine so Bartholomeus Anglicus VIII c. XXIXJ. millen rogerede denno dorsi Delis Underlivet, Tarmone o Naulen Fiskene regerede

95쪽

Foddorne si var et oryngelseslesin amplum dat pectus parvum caput, lorentem barbam et pulcram album iacit hominem, asini animi rotundisque oculis. VIII c. XXIJ. korpione resierede Kons- delene, Nyrerne si Vesica. sitis: Hos dem de har lasset et ovat veronde odit ament si soni kke torsior, forisaelter Eval uatione si ii Torston indiraeder

Hipp. Aph. IV 19 ed Lilire IV p. 509 sammenlisin herme 3 p. 508J. Henricus do Dacias elis stolior si alter her fit Avicenna I IV, cap. 6 p. IS J Ex significationibus quibus cognoscitur hora, qua est

Calliarticum constringendum est sitis. Cum ergo ventris solutio perseveraverit et sitis non acciderit non erit timendum quod superfluitas pervenerit. Verumtamen sitis quandoque accidit etiam non propter multidudinem solutionis ventris, neque propter eiu superfluitatem, immo propter causam dispositionis stomachi quoniam si fuerit calidus aut siccus aut utrunque aut in talibus, quales sunt Causae huiusmodi non est longinquum, quin faciat cito sitim, aut propter causam dispositionis medicinae, cum fuerit calida pungitiva aut propter causam materiae in se ipsa, quoniam cum fuerit calida sicut cholera, aut in talibus quales sunt causae huiusmodi non erit longe, quin festina veniat sitis.

indilnides ver aenderne si a Undorlivet me varme Salver, si de varme essisten anbringes a lians ave, ut calor naturalis conforte et virtus medicine excicetur'. Johannes de St. Amando

IV cap. I, p. 25 Solutio ventris superfluit, aut propter Venarum debilitatem aut propter orificiorum ipsarum amplitudinem, aut propterea quod pharmacia earum pungit orificia aut propter quod ex ea complexionis malitia corpori acquisita fuerit aut ex eo quod Currit ursu eius. Cum ergo ventris purgatio superfluit lissa extrema superius et interius, incipiens ab ascellis et inguinibus descendendo ab eis ambobus et in potu parum Thoriacae aut Philoni tribue, et

96쪽

si poteris fac ipsum sudare in balneo, aut vapore aquae calidae, Sub annis suis capite exterius tracto, cumque multum sudaverit constrictiva ad potandum da ei et fricetur.

si in Opietas Contra sincopi si non bene purgato supervenerit, move incopigantem per capillos vel per barbam et nares, et sparge Super faciem aquam, sequens vero solutio solvit. Practica Barth.

ΜEDICIΝ VOΜIC . . . . in attractione humorum helelacite Stylinc harier ringspunt te iselles med elle e en Omarbojdnin asAvicenna I. IV, p. q. .l: Et debes scire quod humorum attractio

quae fit potu medicinarum solventium ventrem aut vomitum facientium, non est nisi per vias per quas expulsi fuerunt, donec ad intestina perveniant, et ili natura movetur ad hoc, ut eos expellat extra. Et raro quidem accidit, ut ipsi humores cum ventris solutivum bibitur ad stomachum a cendant et si ascenderint, ad vomitum declinabunt et ipsi quidem non ascendunt ad stomachum propter duas CAUSAS. Una quarum est, quoniam medicina ventris solutiva velociter penetrat ad intestina. Et altera est, quoniam cum medicina ventris solutiva bibitur natura properat ad hoc ut ipsos humores ex venis mesaraicis ad inferiora expellat et non ad superiora, quoniam hoc propinquius os et facilius et quia illud quod est post eos etiam ipsos Comprimit. Et hoc quidem est ex eo quod naturam movet, ut ex propinquioribus expellat vijs. Quod si medicina virtutem habet attractivam

97쪽

quae retineret humorum, tunc esset virtus naturae expulsivae magis digna ut in sano et forti superaret, licet medicina non attrahel, nisi ad viam significatam, vel ad terminum signatum. edicinae vero vomitum facientis dispositio est diversa ab hoc quoniam cum in stomacho fuerit in eo morabitur, et humorem ab intestinis ad se ipsam attrahet et sua virtute superat ad resistendum virtuti naturali. Et scias quod plurimum attractionis humorum quos medicinae attrahunt ii quidem ex venis, nisi sit ex loco multae propinquitatis quare fiet attractio ex eo in venis et in eis quae non sunt Venae, sicut humores qui sunt in pulmone, qui propter vicinitatem ad stomachum et infestina trahuntur, licet in venis non vadant. Et debes scire quod plurima eorum, quae sunt exuCCantia seu exiCCantia ex medicinis siccis sunt causa evacuandi humiditates a Corpore

sicut fit in hydropisi.

humores grossos Scito etiam quod medicina ventris solutiva expellit illud quod evacua cum virtute attractiva quae attrahit hunc eundem humorem et fortasse attrahit grossum et relinquit subtilem.

nux vomica: Quod si administretur vomitus, deinde ventris solutio erit rectius. Et si est inobediens quod non eradicetur, tunc oportet ut facias vomere cum eis, quae sunt fortiora, sicut decoctio nucis vomicae et sinapis et piperis. edicamen faciens vomerephlegma medulla cartam dissolvatur cum aqua anethi contriti et projiciatur Super ipsum oleum laurinum Avicenna III XIII T. I p. 291 l. sapitii a resto: se salvis agrosiis. Salvio bruges a Cophomo Blodbrael ning. ypocras Aphorismerneci 14 15. I iitre I p. 50JJ. vomitus Constantini Constantinus Afric naevner i osse de stomachi naturalibus et non naturalibus affectionibus p. 241 mansietorsi ellige Brael midior udo a de dosi an ses, vili et de erran-

98쪽

ilivet i ham solv. Hos an sanatidisse si hos de citeriolsionde Foriatiore inde into Middo med et aniliune Navn natali. Domitiis patriarcho Sammensaetningen Var: lapsi li. I, crociatricani GV cinnamomi, sari a II cataplici 5 li, mel quod sufficii detur cum tepida ante accessionem Antidotarium Nicolais CCLIIII.

Domitus Nicolai Vomitus noster dicitur a vomendo eo quod frigidos et calidos purgat humores noster quia a nobis compositus est. p. iasie Thapsio panormitanae vel arrasionensis collecte in mense mali sive Julii G III croci africani 5 1 et semis nucis vomice semis asar 5 1, mollis sarini quod sufficit quidem sic fit in duabus i. mollis dispumati addo G IIII succi asar o bullat ad Succi Consumptionem, et si succum habere non Volueris, pone plaste, asari a ci ci semis ot dimidiam catapliciarum et totum depone in aqua marina et bulla usque ad medietatem et aqua pone tunc in h. II mollis dispumali et coque usque ad aque Consumptionem, et cum tali molle confice detur mane in modum Castanee Cum tepida vel xigaccara duris hominibus cum tota substantia debilibus colatura tantum Antidotarium Nicolaici CCLIII J. ANTE VOΜITUΜ Oxizacari ab Oxi quod acetum dicitur doli.

A do Si. Amando fol. CCLVIIIJ.

eruca Res quoque quae vomitus sunt praeparativae, Sunt eruca

et raphanus et altarichi et calamenthum montanum recens et cepe et porri et aqua hordei cum sua fece et melle et pulte fabarum cum dulcedine et vinum dulce et amygdale cum melle Avicenna ,

IV, p. 26'.

in hora: In hora preterea vomendi oportet ut oculi sientur suppositis plumazolis duobus Avicenna , IV, p. 26' l. post vomitum post vomitum completum debunt os et facies lavari Cum aceto et aqua tepida . . . hoc est bonum et hoc duabus de causis. Primo et per hoc anseratur mala materia et sapor mali fumi in ore remanentis et ideo os debet lavari cum acie . . . Se-Cundo quia vomitus nocet dentibus doli do St. Amando CCIXXVJ.

99쪽

confortaticia quia vomitus multum nocet stomacho et ideo debemus post vomitum stomachum Confortare cum styplicis et aroma

mitus superfluus: Superfluus vomitus stomacho nocet nocet hepati pulmoni oculo et aliquam Venarum quandoque scindit

Avicenna , IV cap. 14, p. IIJ.

nfra primum Tensio vero et dolori qui sub hypochondrijs fiunt, conferunt panni aqua calida inius et superpositi et oleis lenificantibus Avicenna t. c. cap. St.

secundum fortem autem mordicationem in stomacho remanentem removet bibere iura unctuosa, quae Cito disserantur ... Avicenna'. o l. fortium: Singultum vero si cum eo acciderit ei permanserit retinebit sternutatio. Avicenna l. l. quartum intersectioni vocis, quae accidit post ipsum, confert ligare extrema et stringere ea, et Superponere stomacho pannum infusum oleo in quo cocta fuerit ruta, et cucumer asininus et dareo bibendum mel cum aqua calida quintuml. Et habenti quidem salsubot fiat hoc et in Aurem eius mittatur Avicenna l. l. me ut Fac ut ipso dormiat Avicenna l. , cap. 16J.

sextum Quod si vomitus superfluerit et incessanter egrediantur humores, donec sanguis exeat, da ei ad bibondum lactis vino admisti quatuor olylas quoniam medicinae vomitivo malitiam reprimit et sanguinem prohibet et naturam lenit. Quod si partim pectoris et stomachi a sanguine cum hoc mundificare volueris ne exo aliquid coaguletur, da ei ad bibendum syrupum Cetosum, Sive sit ex melle, sive ex uCCharo . . . Avicennari. α Cap. 16J.

100쪽

primis ut ita dicam, annis iusti quodam illa oportet magnique est discriminis, sicca an pluvia tempestate colligantur: sicut et inlest loca esse montosa, edita ventis pervia, rigida et arida talium enim medicamentorum fortiores sunt facultates. pluuioso Liber servitoris CCXCII si rivor in Fro at o si alsanales antequam Cadat Super ea aqua, qua deStruantur'.

Montano Et herbe quo colliguntur in terris montuosis et duris sunt fortioris virtutis quam illo quae colliguntur in vallibus et terra pingvi et viridariis ot hortis Libo servitoris CCXCVII o Saladin

MEDICAΜINA QUE SUNT perfectionis Sed nec illud ignorandum est ea saepenumero pro loci proprietate annique temperie citius tardiusve adolescere Dioscorides p. 6l. flores: Dico quod in vere scilicet in mense aprili et mali sunt primo herbe et secundo floros colligendi Saladi CCCII J. semina Semina vero sunt colligenda in stato scilicet iunii mense vel tulit, quia tunc complete Saladi l. l. Radices: Radices vero in autumno sunt colligende et quia iunciolia et semina ceciderunt, vel sunt exsiccata, et tunc tota virtus herbarum est reposita in radicibus. Saladi l. c. Liber servitoris har et tempus collisiendi radices et ramos et cortices est quando incipiunt cadere folia earum. Om disse Forhoid a Dioscoridos p. 8J Fruticosa autem, ut . . . dum semen gestant, colligenda sunt: flores autem antequam sponte decidant. At fructus maturos decerpere decet et semina, dum Siccescere coeperint, antequam defluant. fompus Hos Saladi findes en Listo ver 'vad de si uido ind-samlesci livor aanod CCCII ' CCCssi'. humido superfluo se Noten pluVioso'. tempus collacionis herbe colligantur in tempore Serene, Claro, non ventoso Lib. serV.l. CV Sl COLLEGERIS ligna Flores autem et quae odorata fuerint in cistulis iliaceis minime humectis reponantur. Dioscorides p. 8J.