Metallotheca Vaticana Michaelis Mercati

441쪽

Eximio hoc opere ApoIIo eleganter exprimitur , pharetram sagittis plenam humeris gestans, quod ipsi tantum, ae Dianae proprium esse animadvertit Scaliger. Dextera arci fragmentum tenet, quo Pythonem notissima fabula est juxta exculptum intersecit.

ANTI NOUS.

ANrinous vero r Pauli III.Pontificatu extra Urbem inventus est,in hortis propinquis moli Adriani Imperatoris, ubi nunc S. Angeli est Arg. Haec igitur qui Romae viderunt ab eximio Artifice bene, periteque incisa, & expressa non sinE voIuptate agnoscente Qui Romae non fuerunt, habebunt, ut opinor, gratiam , quod non solum METALLOTHECAM meam in Vaticano positam his libris ante ipsorum oculos libenter exprompserim, sed etiam ea monimenta, quae propter sunt, quaeque egregia, & visenda esse duxi, fecerim , quantum ars consequi potuit imitando , ut e longinquo aspicerent, & hos libros perlegendi satietate in , ac molestiam tempestiva oblectatione lenirent. Hac igitur digressione, & quiete, paulisper recreati ad institutum opus r

vertamur.

443쪽

a A Mereato dἰserepat Nardinus , Ο ait enim Antino I statuam Inventam sit Isse apud S. Martinum de Montibus Leonis x. aetate , in loco , qui vulgo appellatur Adrianelio, ubi Thermas Titi ab Adriano amplificatas fuisse asserit. Ephebus hie obseuro lo eo natus in Bithynia Adriano Imperator I max Ime fuit In deliciis , ad cuius vitam producendam voluntarium fatum poscentibus magis , eunctis retractantibus Antinoum objecisse '' Ie referunt: quam ob causam urbem ejus nomine Adrianum condIdisse , statuasque ipsi es ocose fama est. Vide Sextum Aurelium Victorem b , ae Xephilinum cc .

NOTAE.

b De Caesaribus in

Adriano.

445쪽

marmora.

Ieon hae artubus & eapite mutIlata Herculis esse ereditur, in m ob leonInae pellis Indumentum tum ob musculorum robur. PMe cum in Campo Florae fuisset inventa, a Iulib II. inter caeteras flatuas in impIuvio sub dio fuit collocata: verum CLEMENS XI. qua est in veterum monumentis reparandis , ac tuendis propensione , ut aeris iniuriis , puerorumque insultibus subtae retur, sub propinquam porticum transferri, ae latreis emcellis muniti jussit.

CLEOPATRA .

Huius Statuae leonem, licet ejus nulla fiat a Mereato mentIo, hie addῖ mandavῖe sanctIss. Pontῖsex, tum ob eius elegantiam , tum quod juxta idem statuarum impluvium ad sontem ornandum jugia Iulii II. collocata fuit. In brachio aspis spectatur, Ο enius morsu Cleopatram Oeeubuisse vul- tors in Vi garis sert opinior quamvis alii epoto veneno mortem sibi conseiv Isse, contendant. Sed quam pene spirantem vidisti, Lector, audias etiam loquentem, illustrium Poetarum, quae hic traducimus , Carminibus.

446쪽

ε marium Decimum.

Poetarum tom. I.

CARMEN.

M A x M o st g quisquis in hoc Levis admorsa colubris

Brachia, dc aeterna torpentia lumina nocte Adspicis ; invitam ne crede occumbere Ietia . Victores vetuere diu me abrumpere Vitam, Regina ut veherer celebri captiva triumpho ;Scilicet & nuribus parerem serva Latinis Illa ego progenies tot ducta ab origine Regum, Quam Pharii coluit gens fortunata Canopi , Delitiis fovitque suis AEgyptia tellus,

Atque oriens omnis Divum dignatus honore est. Sedulitas pulcraeque necis generosa cupido Vicit vitae ignominiam, insidiasque Tyranni: Libertas nam parta nece est, nec vincula sensi, Umbraque Tartareas descendi libera ad umbras.

Quod licuisse mihi indignatus perfidus hostis,

Saevitiae insanis stimulis exarsit, dc ira; Namque triumphali invectus Capitolia curru, Insignes inter titulos , gentesque subactas Extinctae infelix simulacrum duxit, S amens Spectaclo explevit crudelia lumina inani. Neu longaeva vetustas facti famam abolcret, Aut seris mea sors ignota Nepotibus esset, Efigiem excudi spiranti e marmorc jussit, Testari & casus fatum miserabile nostri. Quam deinde ingenium Artificis miratus Iulus Egregium celebri visendam sede locavit Signa inter veterum Heroum, saxoque perennes Supposuit lacrymas aegrae solatia mentis: Optatae non ut deflcrem gaudia mortis Nam mihi nec lacrymas lethali vipera morsu Excussit, nec mors ullum intulit ipsa timorem Sed charo ut cineri, & dilecti Conjugis umbrae Aternas lacrymas aeterni pignus amoris Moesta darem, inferiasque inopes, & tristia dona. Has etiam tamen infensi rapuere Quirites. At tu Magne Leo , Divum genus, aurea sub quo Saecula, de antiquae redierunt laudis honores, Si te praesidium miseris mortalibus ipse Omnipotens pater aethereo demist Olympo, Et

447쪽

Don hare artubus & eapIte mutilata Hereulis esse creditur, tum obleonInae pellis Indumentum tum oci musculorum robur. Haec cum ici Campo Florae fuisset inventa , a Iulio II. Inter caeteras statuas in impluvio sub dio fuit collocata e verum CLEMENS XI. qua est in veterum monumentis reparandis , ac tuendis propensione , ut aeris iniurias , puerorumque insultibus subduc retur, sub propinquam porticum traniserri, ac serreis eiacellis muniri jussit.

Huius statuae Ieonem, I eet eius nuIIa fiat a Mereato mentio, hὶe addi mandavIt SanctIA. Pontifex, tu IV olus elegantiam , tum quod iuxta idem statuarum impluvium ad sontem ornandum iussu , Iulii II, collocata fuit. In brachio aspis spectatur, a euius morsu Cleopatram Oeeubui se vul a P tς o rit garis fert opinio : quamvis alii epoto veneno mortem sibi conscivisse, eontendant. Sed quam μιρο 'pene spirantem vidisti, Lector, audias etiam loquentem, illustrium Poetarum, quae hic traducimus, Carminibus.

448쪽

3σδ Armarium Decimum.

Delitiae m. Italarum

metarum tom. Ia

BALTHASSARIS CASTILLIONIS CARMEN.

4 Ax uox in quisquis in hoc saevis admorsa colubris

Brachia, SI aetcrna torpentia lumina nocte Adspicis; invitam nc crede occumbere letho. Victores vetuere diu me abrumpere Vitam Regina ut veherer celebri captiva triumpho ;Scilicet, de nuribus parerem serva Latinis Illa 4o progenies tot ducta ab origine Regum, Quam Pharii coluit gens fortunata Canopi, Delitiis fovitque suis AEgyptia tellus, Atque oriens omnis Divum dignatus honore est. Sedulitas pulcraeque necis generosa cupido Vicit vitae ignominiam, insidiasque Tyranni:

Libertas nam parta nece est, nec vincula sensi, Umbraque Tartareas descendi libera ad umbras.

Quod licuisse mihi indignatus perfidus hostis ,

Saevitiae insanis stimulis exarsit, de ira ;Namque triumphali invectus Capitolia curru, Insignes inter titulos , gentesque subactas Extinctae infelix simulacrum duxit, Sc amenS 'Spectaeso explevit crudelia lumina inani. Neu longaeva vetustas facti famam aboleret, Aut seris mea sors ignota Nepotibus csset, Effigiem excudi spiranti e marmore jussit, Testari de casus fatum miserabile nostri. Quam deinde ingenium Artificis miratus Iulus Egregium celebri visendam sede locavit Signa inter veterum Heroum, saxoque perennes Supposuit lacrymas aegrae solatia mentis: Optatae non ut dcflerem gaudia mortis Nam mihi nec Iacrymas lethali vipera morsu Excussit, nec mors ullum intulit ipsa timorem Sed caro ut cineri, dc dilecti conjugis umbrae bEternas Iacrymas aeterni pignus amoris Moesta darem, inferiasque inopes, M tristia dona. Has etiam tamen insensi rapuere Quirites. At tu Magne Leo Divum genus, aurea sub quo Saecula de antiquae redierunt laudis honores, Si te praesidium miseris mortalibus ipse, , Omnipotens pater aethereo demisit Olympo , Et

449쪽

Et tua si immensae virtuti cst aequa potestas, Munificaque manu dispensas dona Deorum, Annue supplicibus votis, nec vana precari Dic sine: parva peto, lacrymas Pater optime redde, Redde ore fletum, fletus mihi muneris instar, Improba quando aliud nil jam sertuna reliquit. At Niobe ausa Deos scelerata incessere lingua, Induerit licet in durum praecordia marmor, Flet tamen, assiduusque liquor de marmore manat.

Vita mihi dispar ; vixi sine crimine, si non

Crimen amare vocas, fletus selamen amantum est.

Adde, quod afflictis nostrae jucunda voluptas

Sunt lacrymae, dulcesque invitant murmure somnos: Et cum exusta siti Icarius canis arva perurit, Huc potum veniunt volucres ; circumque, supraque Frondibus insultant, tenero tum gramine laeta Terra viret, rutilantque suis poma aurea ramis: Hic ubi odoratum surgens densa nemus umbra Hespcridum dites truncos non invidet hortis.

S i te spectaclum infelix , si tristia tangunt

Fata meae duro bene stulptae in marmore sertis, O nostros dignata lares invisere mundi Cardine ab extremo, patri ρ, regnoque relictis, Regina Heroum nulli virtute sccunda, Aurea, quos olim tulit artas, maxima Olympi. Numina cum humanos non dedignantia coetus Tecta frequentabant mortalia, castaque gentis Pectora non falsae complebant laudis amore , Huc ades. Illa ego sum Latiis celeberrima fastis Femina. Nosti angues, animumque in morte serocem Quo properast saltem alloquio selare dolentem, Reginam Regina ; nec est indigna videri Forma loci, & sacris regio gratissima musis, Quae nemus hoc, fontesque colunt, jugaque alta viretis Cyrrhae posthabitis , & verticibus Parnassi . Hic ubi Grajorum artificum miranda videbis . Signa antiqua tuae gentis, quibus ira pepercit, Abstinuitque manus artem mirata Vetustas, Ut de me sileam, viden' hos qui robore multo Aa a Luctan-

450쪽

37ο Armarium Decimum.

Luctantem, ingratosque Deos, arasque vocantem

Arrecti miserum spiris ingentibus hydri Laocoonta liganti Ut anhelati ut ore supremum Ingemiti ut socios implorat, opemque propinqui Herculis i ipse quidem casum dolet, & cupit angues Elisisse manu , ac primos iterare labores, Phidiacus labor Alcides ; sed enim aspera Iuno Heroa immeritum dum grandine pulsat, de imbri,

Non tantum orbavit clava, exuviisque leonis,

Verum M poplitibus nervos, humerisque torosis Brachia divellit, fecitque ex Hercule monstrum Insorme, ignamque nefas l) ludibria turbae. Hi illum informem licet, & sine nomine truncum Miratum huc Ararim veniunt, Rhenumque bibentes, Et vivos illinc discunt Mngere vultus. Caetera quid memorem Nilum, Tibrimque parentem Spirantes docto in silice, Eridanumque, Tagumque Nativo fulgentem auro , Gangemque superbum Eois opibus, quos omnes daedala, & ipsi remula naturae finxit manus Hic habitant dii. Aurato hic Phoebus percurrit pectine cordas:

Hic gelidam fundit proles Semeleia lympham

Doeula , deliciasque tuas: hic otia degunt Mercuriusque, minaxque rubenti casside Mavors ;Et magni meae genitrix, dc candida Phoebe, omnes aut Divi, aut Divum genus; unaque deerat, Quam studiis, vultuque refers, factisque Minervae Huc & Alexander Fabium tunc nomine dici Audieram) indocti fugeret cum murmura vulgi, Nobiliumque manus juvenum comitata solebant Ferre pedem, hic tristes animo deponere curas; Dulcia secum ducentes gaudia mentis. Vidi ego & in cubitum surrexi oblita doloris, Incessumque viri observans, & tumina, dixi: Aut Babylon ignara futuri; aut hic erit, hic vir, Olim qui Latiam regnando restituat rem, Qui veteres artes, & iacula prisca reducat, Iratasque pio componat foedere genteS,Quanquam animi flecti indociles, & vulnera tactu

Crudescant, medicamque manum impacata recusent. Quo properas, ne Diva oculis te subtrahe nos eis: Namque ego te rerum seriem, eventusque docebo,

Qui super heroum sedes, super aethera tollent Nomen Alexandri, sub mortem plurima quando. Et longe faciem venientis cernimus aevi: An te proxima sylva trahit, studiumque serarum, Non tibi torvus aper, non duris unguibus ursi