장음표시 사용
11쪽
έ Dip FERENTIARUM haec duodecim scilicet non sit in usu sed si quis furem metis
occiderit, non dubitamus quin lege Aquilia non teneatui, sin autem cum posset apprehendere, maluit Occidere, magis sin ut iniuriam fecisse videatur, ergo etiam lcge Cornelia te nebitur,nihil ergo distat hodie fur nocturnus a diurno, nam& diurnus ita demum Iure occiditur,si ei non potucrim parcere sine meo periculo,ut si se telo defendat,ne apprehenderetur.& sublata est differentia it. duodecim tabularum inter nocturnum & diurnum,quia idem est Ius in nocturno, quod lex duodecim tabularum volebat esse tu diurno, sed ex constitutionibus ad aliquid in fure nocturno haec distinctio inistroducta est, ut in agris fur nocturnus quoquo modo posite occidi. l. i. quando liccat unlaui. sine iud. sevind. quae de nocturnis furibus loquitur, qui depopulantur agros, in agris ea lex permittit cuilibet furem quoquo modo occidere, etiamsi sine periculo eum potuit apprehendere. non idem igitur in ciuitate,nec sine ratione, qua etiam Graeci sepe utuntur dis. tinctione, quia quo masis est in agris noctu grassandi facultas eo qui in agris noctu furantur odio sunt digni maiore. D nique valet lex duodecim tabularum ex nouissimis constitu. tionibus hodie in agris tantum, non in ciuitatibus. S. Augustinus de libero arbitrio. lex dat potestatem, ve, viatori ut latronem,ne ab eo ipse occidatur, occidat, vel cuipiam viro aut mulieri, ut violenter in se irruentem stupratorem aut illatum stuprum, si possit interimat.l. I. g. penu l. ad i. Corneliam de siccariis. L. ut vim. male opponitur a Doctoribus Friderici Imperatoris Constitutio Neapolitana libro primo, titulo septimo. exigit utense qui lacessitur acuto aut subacto, Vel vi ipse loquitur armis mollitis, etiam armis mollitia se defendat ipse: qui aliis armis incessitur, ut aeque genere armorum defendat se ulciscaturue. male. nam haec non possunt ita parari accurate incontinenti: dc quicquid tale non fit in continenti, Iuro
bi familia alicuim album corruperit, ηonsimiliter bie edictiar Oa
12쪽
in fano,ne in reliquos actio detur, si tantam dominus cum defindere molais unius nomine praestiterit, quantum uber praestaret, fortasse quia his es contempta maiestas praetoris vindicatur, se plura facta intelliguntum quemadmodum cum plures serui iniuriam fecerunt Adamnum dederunι, quia plura facta sunt, non vi in furto unum, Octauenus hic quoque dominosuccurrendum ait, sed hoc potest dici, si
dolo malo carauerint,vi ab auo album corrumperetur quia Iuncvnῶ
consiliam sit, non plura facta,idem Pomonius libro decimo notat. Huie definitioni nihil obstat l. I .f. vltimo. quod metus
causa. quia ex illo Edicto, quod metus causa, ita comparata est actio quod metus causa in quadruplum, quae mixta actio ost,ut tamen re restituta poenae petitio non sit tripli. Itaque si
duo metu illato rem aliquam Titio extorserint,ea re restituta
ab uno,ut Edicto cautum est, nihil omnino vel ab eo vel ab alio peti potest: res autem restituitur ab uno tantum, si ultra eam restituat initio litis,sed & si ex sententia iudicis quadruplum restituat, quia in quadruplo inest res metu extorta .ergo nec hoc casu quadruplo ab uno praestito quicquam ab altero peti potest, quia res salua est actoti. Nihil etiam obstat superiori definitioni.l.I. s. vltimo. l. a. . 4.de his qui deiecerunt, quae leges, si plures in eo coenaculo habitent,unde quid eiectum vel effusum est, quod nocuerit alii,nec appareat quis eiecerit, vel effuderit, aiunt singulos quidem teneri insolidum poenali actione, sed tamen in eo titulo proponitur,vno soluente caeteros liberari, hoc ideo,quia
non omnes recte eiecerunt, vel effuderunt,sed unus tantum:& quia incertum quis ille sit, omnes pro Vno accipiuntur, de unius poenae praestatione funguntur, multo minus superiori definitioni obstat l. i. ρ. si plures. de eo per quem factum erit, quominus. quia ex illo Edicto, de eo per quem factum erit, quo minus quis in iudicio sistat, non est poenalis, aut mixta actio: superior definitio est latum de poenali aut mixta actione,actio inquam,in illo titulo de eo per quem proposita, noest poenalis aut mixta, pura si quis dolo malo impedierit aliquem iudicio sisti,forte dum triste aliquid denuntiat, sed est actio rei persecutoria,hoc est, in id quod interest actoris. l. 3.
13쪽
eodem titu. nec nos mouere debet,quod in dicta l. r. s. s plures. poenam nominat. nam est frequentissimum in Iure,ut poena accipiatur pro eo quod interest,no pro ultione delicta.
Huic sententiae opponitur quod est in titulo, si familia Nium fecisse dicatur, ex Edicto proposito in eodem titulo: si, familia alicuius furtum fecerit,dominus non tenetur pro singulis rem vel duplum vel quadruplum praestare, si familiam defendere velit, quoniam satis est id dominum praestare, quod praestandum foret, si unus furtum fecisset,vel teruus vel liber homo. Respondeo hac in re Edictb speciali praetorem dominis prospexisse&consuluisse, ne serui qui plerumque, ut quidam ait, furtificas manus habent, euertant domini patrimonium, si ex causa furti unius admissi a pluribus,
omnes noxae dedere, vel pro omnibus litis aestimationem OL ferre cogatur, ne ex unius rei furto dominus tota sua familia
careat, plura quidem sunt facta, si familia furtum fecerit,sed heneficio Edicti praetoris unum factum esse intelligitur, Mideo satis est a domino rem restitui, poenamque praestari se mel dupli, vel quadrupli. . At rursus opponitur, quod etiam citra Edictum vel legem, quo vel qua id specialiter expressiim sit, si familia alicuius damnum culpa dederit, puta si deteriorem rem aliqua fecerit: vel si seruum alienum culpa occiderit, satis est a domino praestari, quod praestandum foret, si id damnum unus dedisset. l. i. s. penultimo, si familia furtum fecisse dicatur.l. illud. ad legem Aquiliam quia ut ait lex illud.eadem ratio interuenit in actione damni iniuria dati, quae in actione furti,
ne serui hac ratione patrimonium domini exhauriant,atque euertant,ne ex damno unius rei tota familia dominus careat
vel dedendo totam, vel pro singulis offerendo totam aestimationem litis,aequitas paribus in causis paria Iura desiderat. l.vlt.de cloacis. I penult.de fideius tui. l. I s. . vlt. de instruct. vel instru .lega. in qui b. locis omnibusIurisconsulti argumen tantur aratione pari, ab utilitate pari. ut dict. l. illud. S tamen hoc loco ait: si familia damnum dederit. plura esse facta seut si familia i muriam fecerit vel si album corruperit, ergo &plures debent inferri poenae,tot scit. poenae, quot sunt facta.
Iasane hoc quidem est verissimum, si familia culpa da-
14쪽
mnum dederit, nec quo minus plura esse existimentur, lego Aquilia expressum est:sedae tra exigit, ut diximus, ut et i in hac eausa domino subueniatur , Utque lassiciat ab co prae- stari tantum quantum si unus damnum dedisset, ut in furto: quia par ratio interuenit,ne dominus omnem fami liam amit. tat,& quia etiam quae additur in dicta l.illud. interdum est te utor causa delicti,cum scilicet damnum datur culpa non dolo malo,nam & actio legis Aquiliae est de damno culpa dato. in ea lege iniuria significat culpam, eandem Vero aequitatem Octauenus Iurisconsultus producebat ad eausam albi coria rupti, si familia album corrupisset,satis esse existimans & hoc - easu tantum praestari,quantum praestandum foret, si unus id fecitat. & solus quidem Octauenus in hae fuit sententia, nam praeualuit durior senoentia vindicandae contumeliae praetoris causa ut scilicet plura facta, ut sunt, & esse intelligantur cum & vindicandae priuatae contumelis causa, quam priuato familia alicuius plura facta esse intelliguntur. dicta l. si plures.vide plenam huius quaestionis explicationem,quam hoc loco ex prima & iterata praelectione resecauimus, in come .ad lib.3. Pauli Edictum.
.i Iarisdictioni mest.neque sibi μι dicere debet, ne ae v vel liberis seu reque libertu,vel caeteris quos secum habet. Obstare videtur l. in priuatis. 3cl. sequens. de iudiciis. Respode sibi quide nec Ius dicere, nec iudicare potest, ut habetur in titu. Cale quis in sua causa. puta uxori,liberis, comitibus siue adsessoribus, is qui magistratu fungitur, eis Iure magistratus Ius dicere vel iudicare non potest eis tamen personis, quasi priuatus iudex esset, potest.dicta l. in priuatis Sc Lsequenti. Huic legi ro. male opponitur. I. Senatuscons. ωp. de oss-eio praec&colligunt male praesidem prouinciae posse Ius dicere libertis 3c comitibus suis, sed parcissimδ. male nam ea lex loquitur de Iurisdictione urbana, non de Iurisdictione. Haesidis prouinciae, & non tamen ca lex loquitur de libertis
15쪽
uilis scientia cognitionem perducunt: altera lata est inubis oesentibus aspera, totu enim vita tempus vix legendis interpretibus seu cere potestiali ra angusta formosa in eminenti residemolio conti nens leges dissiciles cir inuicepugnates,quastasiim reperiuntur in libru Jacobi Cuiac' excellentisin mi Iurisconsulti: quibus omnibus perlectis,qui
quid ex his pulcherrimum erat,n optimum ordinem peruenit. Etenim sit aluo cum Cicerone, ut in ceteris artibus cum tradita seunt cui que artis
dissici ima , reliqua quia aut faciliora aut ilia sunt,tradi necesse non esse: ut inpictura, qui hominis speciem pingere perdidisicerit, posse eum, vel
cuiusuis vel forma velatatis, etiamsi non didiscerit , pingere. Neque se stericulum, qui leonem aut taurum pingat egregie, ne idem ille in multis aliis quadrupedibus facere non possit. Similiter mhac asciplina, qui furisconsultorum sectas, diuersascivola autores, amulationes, auersastudia, rationes diserentiarum, disceptationum causas, temporum m atatum distinctiones, actionum formulas ac priscaram legum emendationes intemnoscerepoterit,reliqua facilia videbunturisi tertio deinde aut quarto quoque mense partem aliquam Iuruperlegerit, omnia qua his voluminibus coutinentur , mustofacibus memoria percipiet. nam quod viteriores retiones arena C siccitat qualida eraque aut Scythica iuga, aut mare frigore
16쪽
concretum,Syrtes Gr Scopuli sunt peregrinantibus id legum segmata Grtenebricosa iura,ciuilis
scietis studiosis essessi acrisThemidis initiatus
optime nosti. Demum pertis tu iuris aurambus, foru ingressus, optimis disciplinis ornatus mgenio,prudentias acutissiminis oratione maxime limatus,atque siubtilis,eloquentia rimas adeptin es. Deinde libellorum sunticum Magister,
nominisgrauitateρerfunctus,principatum orna'. post biennium ad urbana praefectura rLflensis culmen erectus, in rebus iudicandis, quid mirutas ciuitatis, quid communis salus , quid Reipublica tempora poscerent: semper cogitasti. perfecta enim huius rei fides eis, ubi consentanei testes probantur essesummates lublica ciuium vo
ta concomιtantia , fauores alissimi consona tecum voce procedentcs. quantum vero in re
gia Senatus aduocatione periculosissimis temporiabus eir ij animi lumen effuserit: hinc est quod Henrico IIII. Re Valgiaru acceptus. Prases in Senatu ascriptus fueris, paulo postad Republicamet metam legationis gratia missus e nouimciarum utilitate de totius Regni statu vindicando contra subtilissimos distulasti, Ginconuentu doctissimorum sic egisti, nesusceptam causam tot eruditapossent ingenia superaresed omnes quos adhuc gradus dignitatis consecutus sis es autem adeptin amplissimos ,) eos honorum voca-
17쪽
bula habituros, non dignitatis insignia, nisi cum
'etatis amore coniunxeris,es arbitratuw.Non ta
men bonorum oe dignitatumstiendor ,sed uor in omnesscientiarum studiosos impulit, ut hac tibi consecrarem,quasi bene merentis animi vota reiasticis,amico animo acci es. Vale, Lutetia Sexto Idus Iul. a partu Deipara Virginis. Anno M. D C. XV.
20쪽
LIBRI Q V A T V O R,RVIBUS CONTINENTUR LEGES
' dist cillimae inuicem pugnantes, a Iacoti Cuia cis . J. C. ill ratae εν conciliatae.
. in tam atque istarim propulsemm,ram Iare hoc evenis, inqapae usque ob taιelam corporis suifecerit,Iure fecisse existimetur, orcam inter nos cognationem quandam natura constimis, consiquem es homin m homini insidiari nefas esse. Ex F v R E M.ad rCornelir de siccariis.vid tur pugnare cum lege duodecim tabula
rum, quae furem nocturnum omnino permittit occidere, furem autem diurnum ita
demum si se telo defendat.l. si pignore. s. si furem. de furtis. l. quarta. ad legem Aqui-lbam. illa autem lex ita statuit in fure noctumo,quod lex duodecim tabularum in fure interdiario seu diurno, neque enim vult occidi nocturnum quouis modo, sed ita demum, si sit cum teso,si se telo defendat,ne apprehendatur, si non possuneum apprehendere sine vitae meae periculo: verba Vlpiani perelegantia haec sunt ex8. ad Edictum. titu. si quadrupes pauperiem fecisse dicati si quis, inquit, furem nocturnum oc- .cidit,quem duodecim tabulis omnino occidere permittitur, videamus an l. Aquilia teneatur, Pomponius dubitat, num