장음표시 사용
41쪽
a1 DIFFERENTIARUM stit. non possunt. ubi generaliter in parentes vel patronos liber. vel libertis denegatur restitutio in intcgrum. sed loquitur ca constitutio Iustiniani, non de restitutione quae sit ex hac parte, sed de ea quae sit cognitione praetoria ex tertia parte id est, beneficio aetatis. haec non praestatur aduersus paren tes vel patronos,'quasi in liberorum vel libertorum rebus non
rite versatos. olim praestabatur Vt indicati . . f. sed virum .in fine .supra.ti tu .prOX. item .l .patri. . Vlt. eodem ritu. in qua tamen ex constitutione Iustiniani animaduertendum est Tribonianum addidi sic haec verba, Nisi quaedam pcrsonae speciali lege excinae sint.excepti enim sunt parentes Sc patroni ex Iustiniani Constitutione. hodie igitur si captus sit libertus minor 2s. an pis calliditate patroni, nec liberto dabitur restitutio in integrum,id estFognitio praetoria, nec de dolo in factum non denegabitur, ne cx sua calliditate lucrum, vel impunitatem patronus serat.
Cum quispersuaserit familiae meae vi de pes ione decedat: posses io quidem non amittitur, sed de dolo malo iudicium in eum competit, si quid damni mihi accesserit.
Familia vel colono descendente de possessione, nec alio ingrcsso,possessio non amittitur. Sane si non desercndae possessionis causa discesserit, non amittitur, retinetur enim ani mo, l. si colonus. infra. de adquirend. possess. at si deserendae eius gratia discedat, dubitatum est inter Proculianos, & Sabinianos, & Proculus non amitti, ut reor existimabat, Vt ex hoc capite colligi potest. Sabinus amitti, de ideo in d. l. si colonus,Pomponius ad Sabinum,si colonus, inquit, non deserendae possessionis causa, Sabinum Africanus sequitur ini. si de co .F. I. vers. aliud cxistimandum. infra. de adquirenda
Sed hanc controuersiam dirimit Iustinianus in l. vlt. C. eodem. titu.& pro Proculianis pronuntiat, licet autem ex sententia Proculi possessio non amittarur: is tamen qui id
familiae suasit,domino tenetur de do' malo se quid ex eo da-
42쪽
L I B E R I. 23mni senserit, ut si ob id non sint arua proscis ,quo nomine
constat Aquiliam non competere, is qui suasit seruo ut arborem ascenderet,utili Aquilia ideo tenetur,in g. penult. instit. de lege Aquilia, quia ex eo corpus mortuum aut aliqua parte hesum est. t. 3 ficum mihi. si eum mihi permisisses saxum ex fundo tuo eiicere, vel cretam mel arenam fodere orsumptum in bane rem fecerim, es non patiaris me tollere nulla alia quam de dolo malo actio locum habebit. Huic coniungenda est l. qui saxum. infide donationibus quae eandem inscriptionem habet, in hunc modum: permisisti mihi donationis causa cx fundo tuo lapidem eximere, exemi,donatio perfecta est,& in rem, atque ad exhibendum competit actio.d. l.qui saxum. l. permisisti. g. I.infr. de praescriptis verbis. quod si nondum exemi, sed in eam rem dumtaxat sumptum aliquem feci, nec tu me velis postca eximere de tollere de dolo est actio,vt in hac l. ostenditur, de in d. s. permisisti .3.Vltimo. Hodie non erit de dolo actio, quia ex pacto donationis Iustiniano placet actionem nasci, quod Accursus notauit
Si quis tabulas testamenti apud se depositas post mortem testato - is deleuit, vel alio modo corruperit: heres scriptus habebis adversu eum actionem de dolo. Sed se bis quibus tegata datasunt danda Mitri dolo actio.
Videntur potius in hac specie aliae competere actiones, puta depositi ad exhibendum, Aquilia. l.qui tabu . in f ad leg. Aquiliam. at illae actiones testatori dantur, itemque heredibus post aditam hereditatem , l. . infra. quemad. testament aperiantur.l. ob id. infra.adi. Aquiliam. Anis aditam hereditatem heredes nullam aliam quam
43쪽
de dolo actionem habent, & ita haec lex accipienda est, ut Martino videtur, de est verissimum. Ex tit. q. de minoribus
L. 3. s. ergo etiam .legendum ego. & est similis error in I. furti. g. si quis alieno. supra. de his qur notantur infamia.l. 6.9. Aristo.quod vi aut clam. Unde sequitur restitutionem dari filiae aduersus patrem, quod tamen Iustinianus abrogauit, ut ostendi in l. non debet. supra. tit. proXim. N ec obstat l. lis nulla. insita. de iudiciis:nam ut ex castrensia peculio filiusfamilias litigat cum patre, sic & fili afamilias ex dote,quae propria eius est, licet profectitia sit. l. pater. infrαad I .Falcidia m. l. 4. infra. de collat. His addatur etiam filium familias minorem restitui in in tegrum, si in probanda aetate praesidi errore lapsus sit. l. vltiama. C.si minor se maiorem dixerit.
Si quis minis viginti quisque annis adrogandumse dedis, s in
ipsa adrogatione se circumuentum dicat, P enim a praedone eum hominem locupletem adrogatum.dico debere eum audiri in integrum se restituentem. Obstat l .si ex causa a. Papinianus.hoc tit.res, inquit, restitutionem non capit, cum statum mutat, adrogatus statum
mutat,ergo ad rogatio restitutionem non capit. eadem Vero. ratione restitutioncm nulla res capiet. cum enim restitutio
omnia dicatur reponere in pristinum statum, certe nisi aliquatenus mutato statu fieri non potest. Sed loquitur tantum Papinianus de statu Iuris publici, hoc enim statu mutato nullae sunt praetoris partes t M ideo ciuem ad peregrinitalcm,vel liberum ad seruitutem redactum ciuitati vel libertati praetor non restituit, princeps restituere . potest, aluo alitem hoc statu adrogatio contingit, i. I.Lcapi- ttis .infra ad Trebullianum.
44쪽
Si tutor vel curator rem minoris vendiderit, non aliter restitui. tur minor aduersis emptorem, quam si tutor aut curator soluendo
Nee obstat l. vltima. C. si tutor Vel curator interuenerit, quae minori electionem dat: nam id ita tunc procedit dumtaxat,cum vel emptor rem minoris mala fide emit. argumento Icgis in causae. g. vltimo. hoc tit. Vel maxime minoris interest rem habere, l.si ex caissa.in principio. hoc titu. dicta l. in causae.ν. penultimo. illo loco Vel re sua careat. regulariter autem restitutio in integrum in personam datur, non in rem, & in personam quidem semper datur, etiamsi in eam alia actio sit. L .ait praetor. Dices non esse necessariam rcstitutionem, quia nihil minor amisit, debitor enim ci soluendo non liberatur,t .pupillo. infra. de solutionibus. s. ideoque. si debitor. instit. quibus alienare licet vel non. quod equidem si pupillo sine tutore solutum sit, concedam: nam puberi curatorem non habenti soluta pecunia debitor liberatur, & ideo necessaria est restitutio in integrum: sic puberi quaesita restitutionecessaria est, ut abstineatis. impuberi non item. l. necessariis. de adquirenda hereditate Obstat etiam l. I. si aduersias solutionem. C. puto non facile audiri minorem aduersus solutionem curatori factam, sed ex magna causa interdum audiri eum non inficior. Itaque is qui curatori soluit, Vel minori ex decreto, sine curatore tamen non semper securus est. Securus estis qui non timet restitutionem in integrum, ut in hac l. vers. quid tamen .at certe securus omnino est is,qui ut a Iustiniano proeditum est, pupillo tutore auctore. Et cx decreto soluit. l.ian- , Cimus. I. C. de administ. tutor .haec quae a Iustiniano prodita est securitas, plenissima est. illavero quae in hac lege proponitur, non adeo plane persecta. f.restitutus. Nec obstat titu. Cod. si saepius in integrum restitutio postuletur, cuius sentcntia haec est: in una eadem que causa petita restitutione in integrum, & petitore repulsam pasio iterum si ustra restitutionem peti, nisi nouae de-
45쪽
ac DIFFERENTIARUM.fensiones proferantur, Sc hoc est quod Paulus ait lib. r. sententia. integri restitutioncm plus quam semel non esse decernendam. at si data semel ruerit restitutio ad adeundum, non ideo prohibetur aliam rursus petere ad abstinendum, sed adhuc valde huic ν.obstat, livltima. f. non autem filio. C. de bonis quae liberis adqui . quam Thala laeus lib. s. Basilicon notat quasi huic ε. contrariam, quod mihi verissimum
g. sed quod Papinianus. Obstat l. ex contractu. insea. de re
Respondeo, nos loqui de vulgati stabstitutione facta impuberi extraneo, legcm cx contractu de substitutione vulgari facta impubcri lito,illa simplex cst, haec duplex, illam ρο- tinguit aditio impuberis, adeo ut nec eo testi tuto abstincndi causa resuscitari queat, hanc n5 extinguit imniistio, si tamen postea se impubes abstinuerit, suo enim Iure sint restitutione abstinct lc pupillus suus qui miscuit se,l. necessarias. de adquirenda hereditate. Substituto excluso, δe instituto abstinente se per restitutionem in integrum, quaeri solet ad 'ucin hereditas perueniat an ad agnatos demortui minimc vero, quia intestatus non decedit, qui ex testamento heredem habet , ex testamento autem ei heres esse non desinit, qui restituitur abstincndi causa. placet igitur fisco quasi vacantia bona deserti, 3c hoc probat l .vit.inf. de succeis. Edicto. Obstant tria. primum l.I. F. si quis adita. sup . ad Trebellianum. ubi si filius adierit ex Orphitiano,& abs muerit se per
restitutionem agnati mariis vocantur. ex Iure antiquo veru id fit ex S.C. Orphitiani verbis, quae extensiva tu .l. filii. eodem tit.ut 8c in eo g.significatur.
Secundo obstat l.χ. g. si bonorum. eodem tit. ubi si filius adierit ex Iure antiquo, de restitutus sit, mater defuncti admittitur ex Grtylliano: quod tamen etiam ipse suspicor pendere ex S. C. verbis: quo si nollet filius, tum demortui
Tertio l.6. s.si filius. insta. de bonis liberi. ubi si filius adierit,& restitutus sit, defuncti patronus admittitur, quod su, der videtur patronatus reuerentia i in l. qui duos. S. si cum Diuili od by Corale
46쪽
LIBER I. 2 filio.infide rebus dubiis, Sc sententia praetoris. restat igitur in specie proposita bona vacare, & agnatos repellere.
Si ex causa iudicatipignora minoris capta sint o distracta: mox restitutus sis aduersus pententiam praesidis vel curatoris Caesaris: videndum an ea reuocari debeant qua distracta sunt: nam istud certumes,pecuniam ex causa iudicatis uiam ei restruendam. Sed inire subrui corpora poιιus habere, spato interdum permittendum, id est,sigrande damnum sit minoris. Obiicitur quod sit ea dotis constitiuio ipso Iure nulla, l. siue generalis. in fide Iure dotium. id vero ita procedit, non si ignorans sed si sciens bona non sussicere dolo malo,ut ait lex, curator auctoritateis interponat. Nam proinde est, atque si sine curatoris auctoritate dos promissa su i siet. Deinde obiicitur, quod & in haς specie maiori succurratur,l. I. g. Vltimo. in f eodem tit . at non succurritur maiori per restitutionem,ut opinor, sed iudicio dotis,ut puta cum in aestimatione dotis alteruter circumuentus est,i. si rcs, f. I. infeodem titu. qtuad illa verba indicant,quia bono S aequo non' conueniat. respiciunt enim ad actionem dotis, quae in bonum & aequum concipitur,l. eas. ins tit. hoc modo, quanto aequius mellus.
Papinianus libro 2. Restonsorum ait, exuli reuerso non debere pro. rogara tempus ιn integrum restitutioni latur ii, quia abfuit, cum ρο- tuerit assire praetorem per procuratorem: nec dixit vel praesidem ubi erat.sed qώod idem dicit O indignum essepropter irrogatam poenam, non recte, quid enim commune habet delictam cum venia aetatis: si
quis tamen maior vigintι quinque annis intra tempus restationis
statutum contestatin postea destiterat, nihil ei proscit ad in integrum restitutionem contestasio, vi eDVi me rescriptum. Caeterum tentari posset & in proposta specie exuli reuerso indistincte subueniendum ex l .s qua . 3. vltimo .infra .eX
47쪽
quibus causis maiores, sed loquitur lex de usurpato, non devia capto, usurpatum Vero in malam partem accipimus. L. cum minor. male obiicitur. I. I.6c 2. C. si aduersus trans
actione in . nam separata Se seiuncta sunt haec duo tutelae iudicia, atque adeo separatae species,& ideo licet restituatur directum iudicium,non debet restitui contrarium, quod ei n5 cohaeret, id est, quod cum eo commune nihil habet. l. proxima. g. I. infra. in tit. si aduersus Transactionem, unum est iudicium,una species. de ea transactum est pacto, vel Aquiliana stipulatione interpositarc scinditur transactio. ergo & restituitur pristinum iudicium, si Aquil lana stipulatio interuenerit contra exceptionem transactionis, actori replicatio datur in extremo legis 2. ex veteribus libris legendum sic est, tributa actione rescissoria concedendum est, ideo autem rein scissoria dicitur,quia rescissa accepti latione datur. L .auxilium. Accursus male obiicit i. r. ad i. Iuliam de ambitu. Lex ait de ambitu damnatum in integrum restitui si aliam conuicerit: verum qua in re id cum sententia huius Iegis pugnat fateor condemnatum restitui, quae restitutio praetoria non est, sed lege Iulia pro praemio datur, num consequens est ideo omittentem maritum accusationem per praetorem restitui Z Rursus perperam obiicit. l. r. f. merito itaque. infra. ad Turpillianum. lex ait, minori desertionem accusationis non noccre, id est, minorem Senatusconsulto Turpilliano non plecti,num vero ex eo enicies pro b c contra sententiam huius legis, minori quoque omissionem accusationis non nocere Pdiuersia enim haec sunt, deserere& omittere, & diuersum Ius in utroque propriis rationibus,qui deserit non punitur, quia nec potuit accusare. qui Omisit eam accusationem quam potuit instilucre, aeque punitur, sed eam tamen etiam non repetit Iure restitutionis in integrum, ne minori praetor calumniae&improbitatis auctor st. Postremo obiicit constitutionem Iustiniani, ne praescriptiones temporales currant aduersus minores xxv. annis, de
qua ia sqpe dixinis su p.sed loquitur aperte Iustinianus de pr
scriptionibus iudiciorum ciuilium non criminalium, aut eo
tum quae vindictam proinde spectant,ac criminalia. Digiti ou by Cooste
48쪽
LIBER I. as L. AEmilius. Obstat tamen. l. etiam . infra. hoc titu. nisi dicas eam loqui de eo, qui est in Ulcro,non de iam nato, de illum articMlum etiam natum non includere, sed alias restitutionum Causas. .
Nec rursus obstat his quae diximus vexata toties illa constitutio Iustiniani de exceptionibus, ne aduersus minores curranimam aliud est exceptio, longe aliud usucapio. Denitaque licet ab initio minoribus non currant exceptionum tempora,quae tamen a defuncto coeperunt, currunt porro aduersus successores minores 2y. auporum. l. si intra. C. de non numerata pecunia', in specie autem huius legis de usucapione non quaeritur, vel de exceptione temporali, sed de pacto commissorio,cuius dies incidit in tempus pupillae,nec tamen ideo pupillae integri restitutio datur.ut Paulus sentit.
Si minor fuerit admissus, non poterit ante annum 2s.suffragium ferre. l. ad Rempub. l.spurii. 3. I.dedecurioni b. similiter ante annum ets. non potest iudicare, neque obstat. l. cum Iege. supra. de recepi. nam illa lex non definit aperte, sed si
evenerit,ut admittatur minor. Eo. aut 2s. annis ex Consens
partium,ait lex Iulia eum non cogi inuitum iudicare Nec obstat L quidam . infra. de re iudicat. nam ea etiam lex non dicit minorem 2s .annis posse iudicem fieri. sed si euenerit ut sit iudex,tueri sententiam oportet dummodo non sit minor I 8.nam qui est minor I8. annis, ne ex consensu quidem partium iudicare potest. Postremo non obstat I. cum praetor. hac lege. ubi ena tantur qui non possint iudices dari, ut serui poenae, licin qui senatu motus est: item impubes,qui natura prohibetur,quOniam omni iudicio caret,puberem autem non excipit, potest cxgo pubes dari. si md Lues or ludo ad tempus datus, in omnes litigatores congentians;
nisu cialiter principali iasione prorogatio fuerit inhibita classa tremora intra qua issus es litem dirimere erorogari.
49쪽
Nec obstat l .properandum. s. sin autem. C. eodem. nam l. si iudex. hoc tit. loquitur de iudice dato ad certum tempus. l. properandum. loquitur de iudice, qui nullo tempore est circumscriptus hic si moriatur aute triennium, subdito nun-
uana dabitur, minus anno plus dabitur si prior post annum
ecesserit, scilicet reliquum biennium. Huic postremae sententiae opponitur l. non alios. in principio. hoc titu .ea lex non loquitur de legatis, nos solos legatos excipimus, ait tamen eum qui est Romam euocatus, a principe non aliter posse conuelori.quam si eo tempore contraxerit,crgo si alio tempore Romae contraxerit, omnino no poterit conueniri. at nos hoc tribuimus solis legatis: denique pugnat hoc cum fi . legatis, hac lege, in quo agitur de eo, qui tutelae causa cst euocatus a Principe, 5 tamen traditur eum poste conueniri, succo tempore, siue allo Romae contraxerit.
Respon. sci, initium l .non alios, non cst accipiendum de eo, qui euocatur a principe priuati negotii causa, sed de eo qui euocatur publici negotii causa : hic non multum distat a
legato. ideoque statim in ea lege ei comparatur legatus: intelligitur ergo de co qui cu ocatur per secram euocationem. l. r. C. ut omnes iud. tam civit. l. vlt. C. de dignitatibus . extat formula apud Cassiodorum lib.7.Variarum.
In omnibus autem in quibu protelatur admonisis, hoc procedere sine temporali damno creditorum oportet. Neque obstat l. 28. g. sed de si dies. hoc titu. loquitur de legato, legatus priuilegium habet domum reuocandi. at si creditoribus actio sit tempore peritura, plerumque legatus cO-gitur litem contestari, & deinde eam transferre in prouin Ciam, idque ideo ne actio percal. quaeritur cur cogatur litem contestari,cum dies actionis interim non currat. superflcium est Rei p. tempus actionis currere ipso iure, idque non nega tur hoc 3. sed dicitur hoc procedere sine praeiudicio crCdito rum: nam cx causa facile restituuntur, videlicet si actionis tempus fuerit continuum, nam si fuerit utile, ipso Iuso non Diqiligod by Corale
50쪽
currit.Nam non computatur id tempua, quo agi non potest.
Lis nulti nobis esse potest cum est gaem ivpotesate habemus, nisi ex castrensi peculio.
Opp.restitutionis in integrum causa est lis. l. I. infra. C. de restit. in integrum.l. si filius. supra. de minori b. at filiatam. restituitur aduersus patrem .l.3. g ergo etiam . de minorib. Respon. hoc fit extra ordinem, nam restitutio est extra
ordinaria. est enim cognitio praetoria λ deinde in ea specie filiatam .litigat ex causa dotis,quae eius est propria effecta sicut peculium est filii tam . proprium. dos autem dicitur propria
filiaefam quamuis sit profectitia. l. q.infra. de collat.bono .hodie ex constit. Iustini.non datur rostitutio filio aduersus patrem. l. vltima. qui&aduersi quos in integrum rest. Noucit. Iss .extra ordinem filius cum patre litigat, ut eum emancipet ex certis causis. l. si cui legatum . infra. de condit. &dcmonstrat. item extra ordinem filius a patre alimenta petit, cuius cognitio erat consulum. l. si quis a liberis. de agnoscend. de alend.lib. summa. Iarc ordinario nulla lis est inter patrem de filium,extra ordinem autem saepe.
Si quis posteaqu/m in Ius vocat tu est, miles vel alterius fori esse
ereperis in ea causa Ius reuocand forum non habebit quasit uentus. Oppo. huic sententiae. l. qui autem. supra. si quis cautionibus.qui nouo priuilegio utitur, non vidctur in eadem caula sisti. ergo post coeptum iudicium licet uti nouo priuilegio .ergo ctiam priuilegio militiae. Respon. potest quis nouo priuilegio uti: ut si debitor impetrarit inducias anni aut quinquennii. at iudicio semel a cepto nulla est praescriptio fori. Deinde opp. l. 4. . reus. de re militari. loquitur de eo qui reus est capitalis criminis, Se nomen militiae dat: in eo ita Ius procedit, ut si damnatus capitali crimine militiae nomen dederit,capite priuatur, etiamsi leuior poena damnationis fuerit irrogata, aliud dicendum est, si semel dixerit causam capitalem,vel si annotatus fuerit inter reos: nam si postea no-Disiligod by Corale