장음표시 사용
21쪽
, DIFFERENTIARUM haee duodecim scilicet non sit in usu sed si quis furem metu
occiderit, non dubitamus quin lege Aquilia non teneatur, sin autem cum posset apprehendere, maluit Occidere, magis sita, ut iniuriam recisse videatur, ergo etiam lege Cornelia tenebitur,nihil ergo distat hodie fur nocturnus a diurno, nam& diurnus ita demum Iure occiditur,si ei non potu im parcere sine meo periculo,ut si se telo defendat,ne apprehendo retur,& sublata est differentia i l. duodecim tabularum inter nocturnum & diurnum,quia idem est Ius in nocturno, quod lex duodecim tabularum volcbat esse in diurno, sed ex constitutionibus ad aliquid in fure nocturno haec distinctio in . troducta est, ut in agris fur nocturnus quoquo modo possit
occidi .l.i.quando liccat unicui. sine iud. se vind. quae de nocturnis furibus loquitur, qu i depopulantur agros, in agris ea lex permittit cuilibet furem quoquo modo occidere, etiamsi sine periculo eum potuit apprehendere. non idem igitur in ciuitate nec sine ratione, qua etiam Graeci saepe utuntur disetinctione, quia quo magis est in agris noctu grassandi faculistas eo qui in agris noctu furantur odio sunt digni maiore. D nique valet lex duodecim tabularum ex noua ilimis constitu. tionibus hodie in agris tantum, non in ciuitatibus. S. Augustinus de libero arbitrio. lex dat potostarum, ve, viatori ut latronem,ne ab eo ipse occidatur, occidat, vel cuipiam viro aut mulieri, ut violenter in se irruentem stupratorem aut illatum stuprum, si possit interimat.l. I. g. penu l. ad i. Corneliam de siccariis. L. ut vim. male opponitur a Doctoribus Friderici Imperatoris Constitutio Neapolitana libro primo, titulo septimo. exigit utense qui lacessitur acuto aut subacto, vel ubi ipse loquitur armis mollitis, etiam armis mollitis se defendat ipse: qui aliis armis incessitur, ut aeque genere armorum defendat id ulciscaturue. male. nam haec non possunt ita parari accurate incontinenti: Sc quicquid tale non fit in continenti, Iuro
bi familia alicuim album eorroriri , Nnsimiliur his edictio ma
22쪽
is furio,ne in reliquos acyro detur, si tantum dominin cum defindere moluit unius nomine praestuerit, quantum liber praestaret, fortasse quia hie s contempta maiestas praetoris vindicatur, se plura facta
intestigantam quemadmodum cumptaresserui iniurium fecerunt,uel damnum dederunt, quia plurasarii sunt, non ut in furto unum,
Octauemia bis quoque dominosuccurrendum ali, sed hoc potest dici, si
dolo malo carauerint,vι ab auo album corrumpereior clara tunc unῶ
consilium sit, ηon plura facta idem Pomponim Iibro decimo notat. Huie definitioni nihil obstat l. I . g. vltimo. quod metus caula. quia ex illo Edicto, quod metus cause, ita comparata est actio quod metus cause in quadruplum, quae mixta actio
ost,ut tamen re restituta poenae petitio non sit tripli. Itaque si duo metu illato rem aliquam Titio extorserint,ea re restituta
ab uno,ut Edicto cautum est, nihil omnino vel ab eo vel ab alio peti potest: res autem restituitur ab uno tantum, si ultro eam restituat initio litis, sed & si ex sententia iudicis quadruplum restituat,quia in quadruplo inest res metu extorta.ergo nec hoc casu quadruplo ab uno praestito quicquam ab altero peti potest, quia res silua est actori. Nihil etiam obstat silperiori definitioni. I. I. . Ultimo. l. a. 3. 4.de his qui de icccrunt, quae leges, si plures in eo coenaculo habitent,unde quid eiectum,vel effusum est, quod nocuerit alii,nec appareat quis eiecerit, vel effuderit, aiunt singulos quidem teneri insolidum poenali actione, sed tamen in eo titulo proponitur,vno soluente caeteros liberari,hoc ideo,quia
non omnes recte eiecerunt, vel effuderunt,sed Vnus tantum:& quia incertum quis ille sit, omnes pro uno accipiuntur, dia unius poenae praestatione funguntur, multo minus superiori definitioni obstat l. I. θ. si plures. de eo per quem factum erit, quo minus.quia ex illo Edicto, de eo per quem factum erit, quominus quis in iudicio sistat, non est poenalis, aut mixta actio : superior definitio est latum de poenali aut mixta actione,actio inquam,in illo titulo de eo per quem pro posta, noest poenalis aut mixta, puta si quis dolo malo impedierit aliquem iudicio sisti,forte dum triste aliquid denuntiat, sed est actio rei persecutoria,hoc est, in id quod interest actoris. l. 3.
23쪽
eodem titu. nec nos mouere debet quod in dicta l. r. s. s plu
res. poenam nominata nam est frequentissimum in Iure,ut
poena accipiatur pro eo quod interest,no pro ultione delicti. Huic sententiae opponitur quod est in titulo, si familia furatum fecisse dicatur, ex Edicto proposito in eodem titulo: si familia alicuius furtum fecerit,dominus non tenetur pro singulis rem vel duplum vel quadruplum praestare, si familiam defendere velit, quoniam satis est id dominum praestare, quod praestandum foret,si unus furtum fecisset,vel seruus vel liber homo. Respondeo hac in re Edicto speciali praetorem dominis prospexisse&consuluisse, ne serui qui plerumque, ut quidam ait, furtificas manus habent, euertant domini patrimonium, si ex causa furti unius admissi a pluribus,
omnes noxae dedere, vel pro omnibus litis aestimationem OL ferre cogatur, ne ex unius rei furto dominus tota sua familia
careat, plura quidem sunt facta, si familia furtum fecerit,sed heneficio Edicti praetoris unum factum esse intelligitur, Mideo satis est a domino rem restitui, poenamque praestari semel dupli vel quadrupli. . At rursus opponitur, quod etiam citra Edictum vel legem, quo vel qua id specialiter expressumsit, si familia alicuius dainnum culpa dederit, puta si deteriorem rem aliqua fecerit: vel si seruum alienum culpa occiderit, satis est adomino praestari, quod praestandum foret, si id damnum unus dedisset. l. I. g. pen ultimo, si familia furtum fecisse dicatur.l. illud. ad legem Aquiliam,quia ut ait lex illud.eadem ratio interuenit in actione damni iniuria dati, quae in actione surri, ne serui hac ratione patrimonium domini exhauriant,atque euertant,ne ex damno vnius rei tota familia dominus careat vel dedendo totam, vel pro singulis offerendo totam aestimationem litis,aequitas paribus in causis paria Iura desiderat. Ivlt.de cloacis. l.penuit .de fideiuss.lut. l. Is . . vle. de instruct. vel instru .lega. in quibuocis omnibusIurisconsulti argumenis tantur a ratione pari, ab utilitate pari. Vt dict. l. illud. 8ctamen hoc loco ait: si familia damnum dederit. plura esse iactaseut si familia iniuriam fecerit,uel si album corruperit, ergo & plures debent inferri poenae,tot scit. poenae, quot sunt facta.
Et sane hoc quidem est verissimum, s familia culpa da-
24쪽
mnum dederit, nec quo minus plura esse existimentur, lego Aquilia expressum est sed aequatas exigit, ut diximus, ut et i in hac eausa domino subueniatur, utque sufficiat ab eo praestari tantum,quantum si unus damnum dedisset, ut in furto:
quia par rat o interuenit,ne dominus omnem familiam amit.
tat,& quia etiam quae additur in dicta l.illud. interdum est te utor causa delicti,cum scilicet damnum datur culpa non dolo malo nam &actio legis Aquiliae est de damno culpa dato. in ea lege iniuria significat culpam, eandcm Vero aequitatem octa uenus Iurisconsultus producebat ad causiam albi coria rupti, si familia album corrupisset,satis esse existimans & hoc - easu tantum praestari,quantum praestandum foret, si unus id fecisset. & solus quidem Octauqnus in hac fuit sententia, nam praeualuit durior sententia vindicandae contumeliae praetoris causa ut scilicet plura facta, ut sunt, & esse intelligantur,cum 8c vindicandae priuatae contumelis causa, quam priuato familia alicuius plura secta esse intelliguntur. dicta l. si plures.vide plenam huius quaestionis explicationem,quam hoc loco ex prima & iterata praelectione resecauimus, in co-ment.ad lib.3. Pauli ad Edictum.
tarisdictiminas. Oeque sibi μι dicere debet, negae uxori
.el liberis sineque libertis,vel mero quos secum habet. Obstare videtur I. in priuatis. N l. sequens. de iudiciis. Respode sibi quide nec Ius dicere, nec iudicare potest,ut habetur in titu. Cme quis in sua causa. puta uxori,liberis, comItibus siue adsessoribus, is qui magistratu fungitur, eis Iure magistratus Ius dicere vel iudicare non potest eis tamen personis, quasi priuatus iudex esset, potest. dicta l. in priuatis & I.
Huic legi Io.mala opponitur. l. Senatuscons. sop. de offi-eio praes.& colligunt male praesidem prouinciae pone Ius dicere libertis Se comitibus suis, sed parcissime. male nam ea lex loquitur de Iurisdictione urbana, non de Iurisdictione praesidis prouinciae, de non tamen ea lex loquitur de libertis
25쪽
ό DIFFERENTIA RUM vel eomitibus prassidis, sed etiam de praeside ipso, ut scilicet
profecto praesi)e in prouinciam de rebus ab eo contractis iuurbe, ante qua proficisceretur, ut de cis dicatur Ius parcissime quoad redierit ne iusta abs etia ei noceat, & sanc iudicare vel Ius dicere sibi nemo debet,vel potest: at liberis,uel uxori,vel libertis vel parentibus, vel domesticis potest quilibet Ius dicere .l. 6.de recept.qui arbitrium.& dicta l.in priuatis. quibus locis ostenditur,de re patris fidium, vel de re filii pauem iudicem esse posse: addita hac ratione, quia iudicare munus est publicum: quae ratio cum iam Iurisdictioni conueniat, nam& Ius dicere munus publicum est. ideo dicam & patri fili vel contra filio patrem Ius dicere posse, quod etiam omnino probat.l. ille. a quo cum sequent. ad SenatusconL Trebellian, Denique dicam, patrem de re filii iudicare, vel Ius dicere posse,& multo magis de re uxoris, aut liberti,aut domestici, quod fgnificat dicta l. in priuatis.& d. l. 6. sed ut ait Vlpianus hoc loco posse quidem,sed non debere, nisi parcissime licere,sed non decere,ut l. let. f. I. de ossi . proconsu. dicitur proconsuli licere adimere, &reuocare mandatam legato Iurisi dictionem,sed non debere inconsulto principe: quia legatus proconsulis ut docuimus in l. s. non tam mandatam, quam &propriam quodammodo Iurisdictionem habet, ergo in priuatis tantu causis dicimus posse patru filio Ius dicere aut iudi- Care,&contra, sed utique debere, & ita haec qia aestio explican ja est, explosa sentctia corum, qui faciunt differentia i ter iudicare & Ius dicere. Accursius putat praetore apud collegam manumittere posse,& in t .apud. s. I. de naanumissi. vindict.est scriptum,praetor manumittere potest. sed rectius Florenti. additur negatio, quod confirmat l. apud. de manum it l. apud. collegam manumittere non possumus.
Si per errarem alii pro alio p-to uis aditus nihil salebi quod actam est: nec enim feren in est, qui dicat consensisse eos in praesidem,
cum ut lutians scribiι non constentiant quι errent, quid enim tam
contrarium consensui est,quam errorius impentiam detegit.
26쪽
In I.xv. de Iurisdict. vulgo Iogitur hoc loco, non videtieos consensisse in praesidem: & malc,quia non praesidcm, sed praetorem fuisse aditum podit,alium pro alio, ut puta praetorem pro praeside vel quod Verbis legis congruentius cit, printorem Augustalem, verbi gratia, pro Constantiniano, cuius de ea re iurisdictio est,ut ostendit lex ultima C. de praed. mino. vel praetorem peregrinum pro Urbanu, & nulli in legere hoc loco: hon esse ferendum cum, qui dicat consensisse eos in praesentem,hoc est,in praetorem quem adierunt.
Si conuenerit τι AElius pratoriquam cuius uri dicito est in d ceret , Opriasiquam adiretur, mutata voluntas fuerit: proculdabio nemo com estetur eiustmodi conuentioni stare. Si obiiciatur l. penust. C. de pactis. dico in eius legis specie contractui ex continenti adi etiam fuisse conuentionem ad- . eundi ea de re iudicis incompetentis,omita competenti, vereperies ad Africanum. tractu.I. in princip.
cum quadam paesta apud eumpetentem iudicem litem suscep rat,deisdeondemnata erat, posteaquam ad viri matrimentumali, Iarisdictionisubiecri peruenerat: quaerebatur, an prioris Adicissententia exequiposiit: tripos quia ante fuerat sententia dicta ,seMOEpost Fufice .m cognitionem ante sentensiam hoc eueriet, idem putarem , sententiaque . priore iudice remferfur, quod generaliter oris amnibis huiusmodi casibus obseruandum est, quotiens de quantia tale ad Iurisdictiomem pertinente quaeritur, semper quantum petatur aerendum est, non quantam debeataν. '. i
Nec obstat lex qui autem, si quis cautionib. quia ut docuimus ad Papini.adl. 24 le excepi. tui. ea lex non loquitunde praescriptione seri, siue priuilegio fori. - .
27쪽
ess enim naturalem causiam, qxa inlibet reptiisionem. Nec obstat. l. vltima. infra. ad Macedonianum, quam interp. deduxit in aliam sententiam, & loquitur de filiosam ilias qui pecuniam sumpsit contraSenatuscons Maced.etiam pateria. factus expromisit eam pecuniam per errorem facti, quem si conueniac ex promisione noua interposita per errorem facti, ait, se posse tueri exceptione in factum, quanquam filiusfamilias natura debitor tuerit, quia Senatusconsulto Maced .non tollitur naturalis obligatio. l. quia naturalis. Io. eodem tit. Verum non obstat quia loquitur de eo, qui promittit, quod natura debuit, non de eo qui soluit. facilius ei qui promisit, datur exceptio & retentio, quam ei quiloluit, quod natura debuit,condictiosue repetitio.
Labeo ait conueηire posse vel re, vel per epistolam, vel pernan. tiam. inter absentes quoqueposse, sed etiam tacito consensu conuenireisi Eutiar. O Messi debitori meo reddiderim cavitonem, videtur
No obstat.l. I.=Alc.l. 3. delibera. lega.Resp.si reddatur inviato non soluitur vel ignorante creditore, fateor non solui pi-Mus. l. quod debitori. C. de solui. sed si ex creditoris voluntate , pignus soluit omni asseveratione cyfirmo.reddi avitem quid est aliud,quam retro ita dari, ut eo loco se, quo sute prius,quam pignori opponeretur, id est , liberum & solutum, Lverbum. infra de ver. significat. aut igitur non reddit creditor pignus,aut certes reddit,pignoris obligatione restauit.
Item quia conuentiones etiam tacite valent luces in urbanis habit rusibus Deandu 3nuecta Paro pignora esse locaron, etiamsi nihil nominatim conuenerit. . Qua Diuitigod by GOoste
28쪽
. LIBER L sina in re distat conductio praediorum Vrbanorum,a conductione rusticorum, nec enim inuecta in praedium rusticum tacite pignori esse videntur. g. interdictum. instit. de inter . dict. l. . infra. in quib. caus. pignus Vel hypoth. l. . C. eodem. sed ea tantum quae ibi nata sunt. .3.C.eodem. l. in praeis sis infra eodem. longe dissimilis inter haec duo conductionum ge- . nera videtur differentia poni in l. certi.C. de locat. quam pes-
μὰ quidam dum dispungendo peruertunt, ta sunt adsiccuti, merito ab aliis non multo post reprehenderentur. equidem voluntatis,aut scientiae nomine eo in loco, non quidem omnino significari, sed expressam conuentionem adsignificari aio, quod enim voluntate domini induci exigimus, nisi de inductis aliqua inter eum, & conductorem pacta pactio fuerit,& ita voluntatis quoque verbum pactionem subindicat, in l. Pomponius . infra. in quibus causis pig.maneat. igitur superior illa disserentia,cuius ra Rosi quaeratur, sumenda est cx moribus. pop. Romani, solebant in praediis rusticis nata pro mercede obligari. l. si seruus. F. locavi. infra. de furtis. inurbanis inuecta, quod autem erat in more positum, ut alias
saepe in Ius paulatim transit, & pro dicto habitum est, sicubi dictum non esset, quod &ad eam de illatis pactionem trahi potest,quam praescribit Cato mi. oleae pendentis & pabuli.
Resicriptum aulem diui inanisic loquitur, quasi omnes debitores debeant conuenire, quid ergo si quidam absentes sint i num exem piam praesentium absentes sequi debeanι Zsed an or priuilegiarias absentibus hae pactio noceat, eleganιer tractatur, si modo vales pactios contra absentes , se repeto ante formam a diso GMarco datam
diuum Pium rescripsisse cum quoque in hu casibus, in quibus spothecas non habet, or cereros priuilegiarios exemplum creditorum sequi oportere. hac enim omnia is his creditoribus, qui 'pothecad non habent, onseruandaseum.
Sed an priuilegium aufert Vlpianus auferri ait hoc loeo, Paluus negat in l. si praecedente. Lucius. infra. mandati . fuit haec qua*o maxime vexata ut Vlprumas indicad, dum ait
29쪽
eleganter tractatur. Vlpianus retulit rescriptum D. Pauli, quod Paulus vel ignorauit vel non aduertit, & ex Iuris di Dciplina quod sbi videbatur, scripsit ex Iuris ratione, non ex rescripto cum Iuris rationibus rescripta plerumque pugnant.
g βριλ eiusiam uis. Si pactu subiectasii paruea stipulatio, quartιM mrum pacti exceptio locum habeat, an exstipulatu actio. Sabinus putat quod es verius,utraque via wiposse erout elegerit qui stipulatus est, si tamen ex causa pacti exceptione utatur, aeyuum eris accepIo eum stipulatione,
g. si pacto . obstare videtur. I. qui Romae. f. vIt. infra. deverb. obligationibus. poenam enim committi ait Scaevola, licet ex causa pacti siue transactionis exceptione usus iam sit reus obtinuerit. solet Scaevola de Iure breuiter & abscise respondere. interrogatus an poena commissa sit, respondit comissam esse,quod verissimum est, verum agenti obstabit exceptio doli vel in factum, quod iam usus sit exceptione pacti, velut in hoc F. traditur, omnino eam stipulationem acceptam facere cogetur: ergo ipso Iure poenam esse commissam hic quoque . indicat, dum poenae acceptilationem facien- . dam ait.& ita Accursius, quo aes pacto denon petcnda pecunia subiecta sit stipulatio Aquiliana & accepti latio, qua ipso Iure tolli obligationem constat, post haec stipulatio poenalis non poterit reus & accepti lationis commodo uti, ne quando actione teneri, & poenam exigere, vel igitur poenam non exiget,& se actione teneri negauit: vel si poenam petar, actio nem patietur rescissa accepti latione, quae actio erit villis rescissoria, restitutoria I. pacto.infra.tit. proximo. l. ubi pactum de transactionibus.
Si cum emptore hereditaι is pactumsit factam se venditor here- .itatu peta ,doli exceptis nocet, nam ex quo rescriptum est a diuo Pio miles a nes emptari hereditatis danias, merito aduersias vendito rem hereuitviis exceptoxe doli debitis hereditatis utitotest, sed se Diqitired by Corale
30쪽
LIBER I. Hsistra dominam rei vendita es emptorem conuenisset, ut homo quie με eras, redderetar ei, qui pro domino rem vendidit, petenti upretiam doli exceptio nocebit. Obstata.siate.F. vltimo. infra.de execut. rei iudicat. ubi res iudicata inter emptorem & alium quendam venditori non obest, ideoque rei iudicatae in eum exceptio non datur. sed doli exceptionem dari nego, loquitur autem de emptore rei hereditariae, non de emptore hereditatis. . possisser.
Cum possesso aliena hereditatispa Im es heredi, siesiceris, neque nocere,neque prodesse plerique putant. Alim frausus pacificatur
ne a patre dominbue petasur. Obstata.s post. infra. de constit. pecunia. sed statuenda. ditarentia est inter pactum & constitutum. constitutum est accessio principalis obligationis. sequitur ergo heredem penes quem est sortis obligatio.pactum,accessio dici nullo modo potest. itaque pactum possessoris heredi euicta hereditate ne per exceptionem quidem doli prodesse, aut obesse Potςst.
Et bendi patris viso Aio. post mortem vero filii, nec patri, ηαheredi eius,qaupersonalepactum est, quodsi siem. ne ase peteretur, pacIm fueriι, nihil valebit pactum. de doli exceptione υιdeamus. OE in rem paciscatur, proderit domino, s heredi eius pacti conuentiooeptis,quodsiis personam pactum concepιum est,tunc domino doli Iuperest exceptio. Nos aure his qui in nostra poto an sunt paciscendo prodesse non possumus: sied nobis id profaturam si nomine eerum con
me ramur, Proca ait. uod ita recte dicitur, si in paciscenda id actum sit, caeterum Daciscar ne a Titio petas, deinde actionem ad-aemud me nom ne tam 3Uisuas, son es danda pacti conuenti exceptio .nam quod is muιιle es,nec defensiori compeiiι. Iulianus q-oqae
stribi spater pactui sit ne a Re neue a filio peratur, metu es τι pacti exceptio uinamιθώ da da non At, sed doli σν.