장음표시 사용
21쪽
Arabs aliquo ordine atq; methodo hanc arici stradidisse videtur: Scis,ut ipse i tetur capite Vltimo quae suminae pessectionis N magis aperi locutus est bimagis artem suam occultauit Plura c-thanc id sitica atqt inutilia veris dc utilibus miscuit,& quam plerique ex illius libris metamorphosin cXpeci abaiar, in sese ipsis experti sunt: Ita ut ex diui tibus patuperes euaserint, & ex honestis viris turpes habiti sint. Quod & ijsidem
accidisse video, qui aliorum scripta nullis rationibus fulta,sed per manus tradi ta cxperiendo rniseri & mendici conspiciuntur. Qisae cum Omnia apud me per
pederem, aliquem reipublicae fructu ablaturum me posse putaui, si quam Vere haec ars posset subsistere , aperte,
certa methodo,explosis omnibus ambagibus,quantum animi vires flarunt,in lucem proferrem. Ita enim fici, ut qui in re tam abstrusa magis veritatis agnosce-dae studio quam acquirendarum op Um desiderio tenebuntur, cos forsitan minime haec perlegisse poenitcat Hi vero,qui
oleum re operam hactenus perdideriat, auctorum suorum proprioS errorcS M
22쪽
liquando emcndent, & sapere incipiant: hi vero qui nondum in his aliquid degustarint, si forte incumbere studium sit, viam recta ingressi nusquam postea
aberrare possitnt. Omnes autem quili scperlegerint,& intellexerint ab impostorum & sophistarum dolis & fraudibus imposterum tuti sint. Quid quaeso utilius 3c humanum magis, quam aliquo pergentibus, Viam , quam ignorant, rectam demonstrare,& m candemii forte aberrauerint,reuocare Nec quisqua nisi iniuria possit institutum hoc meum danare quasi ab ea arte,quam profiteor, alienum. Incidunt Cnim stepe in forensibus iudiciis quaestiones, quae a IUreconsultorum responsis aliena videntUr, Ut
de arte medica , de quamplurimis alijs
artibus,quas tame eos ignorasse pudcat, qui causas agunt, atque hac ratione peritos artis prius consulere, quam clictes defendere cogantur. Memini paucis abhinc annis foro nostro Niuernensii, tum causas adhuc agere,qib stion e hanc tractatam csse. Quis quidam huiusce v bis,a quodam , quem tunc impostorem ignorabat,torquem, quem aureum assem
23쪽
lapidis lidij examini probandum mandauerat. Ea probatione coram emptorestatim peracta, renutiauit faber aurarius torquem esse aureum, & ex auro puro constare, Hac fretus fiducia ciuis to quem , tanquam eX auro puro coitaret, cinit. Paulo posset tempore una ex codetorque fibula scissa intus esse argeteatatium,exteritis vero & in superficie aurea esse depraehesa est. Emptor statim fraude cognita de damnis & interesse aduersus fabrum aurarium contedit, quod illius asseveratione falsus cinerit, quasi ignoratione propriae artis de culpa teneretur. Contra faber aurarius se roga
tum solum lapidis lidij probationem,
quam Vere retuliis et, non autem scalpri,tentasse, eiusque rei nomine nullam accepisse mercedem. Consultus a prodentissimo atque amplissimo viro,cuius
nunc sum collega,quid iudicandum putarem,respondi. Sinorqui latum deauratus esset,aduersus fabrum aurariti sententiam dici oportere quodUla deauratio lapidis ii iij probatione iterata &
pius deprehendi I uisset,sin vero ausu
24쪽
superficiei torq uis adiutilinatum corpiis perie substitisset, exceptione tutum fabrum aurarium eumque absol uendum,
quod minime lapide lidio, sed scalpro
tantum iudicari potuisset. Secundum hoc interlocutione lata , aqua acri probatione unius ex fibris facta substitit corpus aureum in imo vasis vitrei, argentu vero effusiim & solutum in aqua acri conspeximus. Quod si sola deauratio fuisset,in puluerem impalpabilem & tenuissimum eiusdem vasis vitrei fundo subsidiiset. Hoc ubi ab emptore cognitum,a lite discessit, prcitidicialem enim sententiam praeuiderat. Verum ita iudicari non potuisset, nisi consultis hac de re fabris aurariis, atque emendicatiS CO-rumdem consilijs. Quod autem Erasto, qui probris & conuitiis multis hanc philosophiae partem, cuius ignarus fuit, lacessivit, respondere sub finem Apologiae conabor, iudicio saniorum hominia re linquam, responsio nostra futura sit necne potior probris & conuitijs. Equidem Erastus vir fuit summae authoritatis,sed fuit homo,multasq; artes & faciles quidem ignorauit, quae imbecillioris inge,
25쪽
nij homines non ignorauerunt. Multas quide uniuersales propositiones in medium adduxit , at eas, quae arti huic sunt propriae, & peculiares, ignora uit. Quod ad c teros attinet,institutum hoc metum, t Volent, aestiment. Iis tantum scribo, sui non indicta causa, sed omnibus hinc inde examinatis perpensis recte iudicant, & arcana Dei suspiciunt& venerantur. Nec vero mihi quis imputet,vel vitio vel crimini,sii quq hactenus celata sunt,in lucem proferam. Imo coarguedi uctores necnon dc caeteri, qUI rem per se satis obscuram suis inuolucris obscturiorem reddiderunt. Quod sit agendi methodum celare illis licuit, saltem rationes & causas, ex quibus,a quibus,per quas , & propter quas arS consistere possit,aperuisse debuissent: sati oda nullo eorum praest itum video. Nec tamen Verendum fuerat ad hanc artem perueniri poste,quantumuis perspicue aevere scriptis mandetur, nisi a peritissimo dc in principijs artis maxime cXperto manibus tractetur. Speculatio tamen sola periucunda est, & grauioribuc studiis praegrauatos animos reficit. Iam igitur
26쪽
quotquot estis arcanorum perscrutatores acerrimi, Veritatis amatissimi, huc
adeste , Vobis enim admiratione digna nusquam ab aliquo scriptis mandata perspicue vere patefaciam, & definitionibus, diuisionibus & demonstrationibus physicis,quantum fieri poterit, illustrabo. Uno etiam momento comprehedetis,quidquid iam senex de sexaginta annoS natus multis meditationibus de Experimentis triginta quinque fere abhinc annis, cum per otium licuit, comprehendere potui, ut, an vere haec ars subsisteret, inuestigarem. Agendi tamemethodii sileboanec nisi quantum qiu iustionis probandae, an sit ars , necessitas iucumbet, generaliter attingam. E R A- Proposi- s T V s Germanus natione in schola Hy-tio. delbergensis professor librum edidit, cui titulum fecit, De Medicina noua Para- celsit, Pars prima. Is liber excussus Bas1-leae per Petrum Pernam anno Domini Is et Librum hunc cum succisiuis horis perlegissem , vidi sub finem tractatam quaestionem hanc ab Erasto, Vtrum ex argento vivo aut ignobilioribus metallis transmutatis,uerum, legitimum, nav
27쪽
A R G v R o P. E T C H A v turale sancerum aurum argentiumue
arte confici possit:Multisque tandem validissimis argumentis, & ex Corum authoritate, qui iudicio & eruditione praestant,constanter negat id fieri posse. Ego vero contra constanter adfirmo ex argento,plumbo lanno aere erro c- non eX argento vivo,aurum , & ex iis quinque posterioibus argetum Vemna, legitimum, naturale sincerum , causis naturalibus arte ministranta confici posse. Hae sunt sententiae ex diametropugnantes. Posterioris sententiae defentione suscipio: Atquc idipsum est quod hac Apologia praestare conabor. Equidem si quis unquam validissimis argum
mentis arte hanc oppugnauit, Vnus Ommnium est Erastus summus philosophusae consummatae eruditionis. Sed tanto
magis insignis erit victoria, si in hac philosophiae parte vicero. Quod cfficero me posse confido. Et si autem ad probationem propositae quaestionis, scilicet Argyropoeiam & Chrysopoeiam artem esse veram, sola sufficeret experientia, quae vicem demonstrationis habet, tamen ut rei clarior sit, & manifesta
28쪽
gis,ali ius defodiendum esse existimaui Argyropoeia & Chrysopoeia est ars ou qmateriam argento & auro proximam eamque raturalem a causis naturalibus efficientibus in formam argentcam aut auream promouere docet. Et ut desinitio explicetur, DiXi esse artem,quae mouet naturales causas, Ut discerneretur a natura, quae etiam sola sua spote nullius alterius ope accita argentum aut aurum
ex suis principijs & causis gignit. Dixi
Ctiam materiam a causis naturalibus moueri,ut quatenus materia causst e ficientes spectantur,arginti & auri conficiendi ratio tota a natura pedeat, satiam tenus vero naturae suam propriam materiam subiscit, ut ipsa agat, sit licaec administratio arti propria. Sic & plurimqartes definiuntur, ut Agricultura,Medicina,quarum effectus sunt naturales, sed quia praeceptiones certas &arti propriasta peculiares tradunt, efficere dicuntur:
Sic qui ova gallinae subministrat , ut
ijs incit l, dum eXcludantur,auΓc ore gallinae imitando e uet ut etiam l-li generentur,pulsos efficere dicitur, tammetsi hic ortus a vi naturali ouis insita dependeat.
29쪽
poetae artificeS argentum re aurum ei sicere dic Lintur, tum velinti ministri proximam materiam subi jciunt, & praeceptiones tradunt, quibus cadem a causa naturali efficiente lituit. Sic de Aristoteles artem nimirum id esse statuit, a quo demum omnis motus proficiscitur. Adieci in definitione materiam proXimam argento & auro subijci oportere, quod non ex omni maneria promiscue omne fiat, sed quod ex ea tantum quae forma certam nullo intermedio a causa efficie- te apprehcsura sit. Id autem in progresssu manifestum magis erit. Tandem postremo loco additum est , materiam hanc proximam in argenteam aut auream formam promouendam esse, Veintelligatur idem argentum & aurum arte ministra a natura fieri, quale a sola natura. Ex hac definitione partienda mihi videtur in tres partes haec Argyropoeiae & Chrysopoeiae ars. Harum erit cognitio naturae metallorum Uti e dem natura ipsa in lucem aedidit sua spo- te ex se sola. Cum etenim idem argentum de aurum atque natura producit,ars
30쪽
illi ministrans producere contendat, hoc praestare ne tutiquam posset ignorata mctallorum natura, praesertim argenti &auri, ut eadem omnino efficiat. Secunda pars erit cognitio materiae proximae argento & auro , & causae essicientis &movcntis eam ad formam argeti & auri,arte scilicet minit ante naturae. Et si enim diuersa sit materia proxima eX qua argentum & aurum a sola natura sit, ab Ca, eX qua arte ministra eadem ortum subeunt, tamen utriusque & naturae &artis scopus ad unum eumdemque fine contendit,scilicet ad formam argenteam aut auream capessendam pars crit methodus aut modus agcndi, & hic solius est artis , nec natura omnino prommiscite aemulatur, nisi quatenus ad cundem finem & scopum ad quem natura, deducit. Tres igitur has partes ArgyrO- ordodice de Chrysopoeiae ordine tractabi
bimur , hinc experimentis quibusdam confirmabimus. Tandem argumentis Eras Pirespondebimus. Sic Apologiae finis imponetur. Sed priusquam naturam metallorum disquiramus,cadem in Om-