Pauli Iouii Descriptio Larii lacus

11쪽

tis a Citreorum, ' Medicorum pomorum amoenitate beatissimis P quid de toto collo ficu,

olea, cuiusuis generis seecundis arboribus, ui-teq; in primis generosio u Ino exuberante, Uestito atque ornato P ut praeteream mirabilem

illum aditum, ascensumq; ab imo lacu ad summum montis per scalas, quae per octingentos amplius gradus miro artificio e durissimo lapide fabricatos facilem ascendentibus uiam praestant Cad summam , nunquam alias iucundiorem uidi locum . quem tu per iocum, cum me satietas humanarum rerum ceperit, gratisis .

mihi sedem , laborumq; quietem destinas', ac offers. munere illo functus domum cum redii Dsem, tibiq; quid mihi de regione illa uisum so-ret, percunctanti, quantam coepissem uoluptatem, exposuissem, dixisti uelle te mihi delecta-.tionem candem renouare, oculisq; loca eadems ne ullo uiae labore subiicere, proserriq; statim ex bibliotheca tua Pauli Iovii libellu quendam iussisti, quo ille iucunde smul R eleganter totius Larii lacus amoenissimum stum , lo-corum , ac hominum utranque ripam habitantium nomen, ingeniumq; describit. hunc ille libellum ingratiam patris tui, uiri clarissimi, &nunquam satis laudati, olim scripsserat . aut- de paucis horis totum perlegi, uisusq; mihi dignus

12쪽

gnus est, qui publice cunctis legendus praeberetur, pulchrumq; in primis tibi, ct honorificumelle iudicaui, si in manus hominum e X iret . magna enim ex parte in describenda ditione tua est occupatus, quam ad Larii dexteram ripam magnam amplamq; summa cum dignitate obtines,& iustissime regis. recte itaque iudicio meo feceris, remq; tibi ac nobili sis. familiae tuae honorificam, si tam elegantis opusculi copiam orbi quam primum impertiueris. quod te facturum

pro summa prudentia tua , amoreq; erga cuncta studiorum genera mihi facile persuadeo. Vale. Mediolani, Cal. Iunii, M D L V II I.

14쪽

AD FRANCISCUM SEONDRATVR

O M E N s E M Lacum , Francisce c. SAndrate Senator amplissime, ab C Etruscis Larium, uti omnium Ita- liae Principem, antiquitus appellatum se isse, Cato in originibus tradit. ad quod Virgilius Maro, antiquitatum eruditissimus, quum in Georgicis, T E LA RIMAXIME, diceret, allusisse uidetur. Eius Oram , in qua eximiae nobilitatis tetrarchiam tibi ct posteris tuis uirtute quaesuisti, periucunda nauigatione percurrimus , annotauimusq; diligenti commensuratione utrinque littora lambendo , sinus , promontoria, peninsulas, sontes, sigillatimq; oppida, Ruicos, ac in his quae litterarum memoria, ct laude digna uidebantur, ut id, quod a me proximis diebus optimo iure postularas, cumulate, nec sine celeritatis gratia solueretur. Essicit autem Larium, aut certe in immensum adauget Abdua, limpidissimus amnis, qui ab Adua monte, a quo no

15쪽

men accipit, excelso Rhoeticarum Alpium i

go delapsus, raptis secum multis torrentibus volturena in Larium per Volturenam uallem euoluitur. Vδ. β Adulam pro Adua corrupte legimus apud Ptolemaeum, nam ea uox Graece inaccessum significat, ita ut hinc liquido constet , montem a Graecis nomen accepisse. is enim & hodie Graius appellatur. maximorum amnium fontibus nobilis, si quidem Danubii, Rheniq; origines in aduersa Aduae regione reseruntur . Adiacet Burnium. Craii radicibus Burnium oppidum , ad urbis effigiem maxime turritum, aquarum calidarui balneis' ad pituitae morbos percelebre et nec

multum inde absunt Abduae sontes , argentifodinae, secturaeq; serrariae, Sin rigentibus gelu cautibus christallus, pari periculo , quaestuq; a montanis hominibus colligitur. Has Α- duae rupes Claudianus poeta , quum Stilicone

aduersus Gothos armato exercitu in Germaniam penetrantem celebraret, iucundissime

descripsit his uersibus, Protinus umbrosa uestit qua littus oliva Larius , ct dulci mentitur Nerea fluctu, Parva puppe lacum praetervolat Ocyus, inde Scandit inaccessos brumali sidere montes. Et alio in loco,

Sublimis in arcton l; is

Prominet

16쪽

DES CRIPTIO. VProminet Hercynice confinis Rhaetia fluae, Qua se Danubii iactat Rheniq; parentem. Et in alio loco, Sed lacus Hesperiae, quo Rhartia iungitur Orae, Praeruptis serit astra iugis, panditq; tremedam Uix an a te uiam . multi ceu Corgone uisa obriguere gelu, multos hausere profundae Vasta mole niues : cuinq; ipsis saepe iuuencis Naufraga candenti mergutur plaustra baratro. Interdum subitam glacie labente ruinam M5s dedit,ct trepidis fundamina subruit hastis, Pendenti male fida solo. per talia tendit Frigoribus mediis Stilico loca. . Ab his alpibus Abdua sexaginta millium cursu in Larium decurrit, mediam Voltur renam

uallem proscindens, adeo multis meandris tortuosus, ac ingentibus impeditus faxis, ut nec tuto rates sine remige profluenti committantur.

Eam uallem, celebritate insignium oppidorum N praestantissimi uini tacunditate ditissimam ,

C. Se pronio, uetustissimo Italicarum rerum scriptori, notam videmus. Id uinu facile inueteratur, 'in multos saepe annos perdurat,fitq; odoratiuS, quum maxime canescit, tanta potestate, ut ab honore mensarum in uarios medici na: Usus transferatur , melleo utique liquori,

quam perspicuo uino, similius. In infima uallis

B parte

vini laus.

17쪽

Origo Comensium.

V LARII LACUS parte ad ostium Abduae Larium influentis, Vol

tur tenam urbem florentibus Etruscorum re

bus aedificatam fuisse, Paulus Logobardus asse

.uerat, de cuius situ, ruinisq; suo loco dicemus. decet enim a Como patria, unde ei hodi e nomen , descriptionem Lacus exordiri. nam portu urbis egressi ad leuam enauigauimus usq; ad ext rc mum lacum , ut inde per aduersa demum littora consecto ci rcuitu reuerteremur. Orobiorum stirpem esse Comum , Cato in originibus tradit. nam Graecos, qui coloniis suis terrarum orbem compleuerunt, auctore Cornelio Alexandro, magnam I taliae partem imperio tenuisse, constat. Hi crescentem a paruis in i liis urbem, Graeco nomine Comum, id est Uicti appellauere. Caeterum. ai Gallis Senonibus , qui Etruscos, graecam gente, uictricibus armis summa Italiae parte depulerant, Comum adauctum, et plane conditum fuisse, Trogus Pompeius auctor est, eo fere tempore, quo Mediolanum, ct Bergomum , ct Brixiam ab iisdem

Senonibus aedificatas legimus. Uerum Comes cs, supra uetustatem originis, Caesaris dictatoris magnificentia et patrocino nobilitantur, quando incomparabili iudicio uir, opportunitate, amoenitateq; situs, ut credi par est, inuit tus , in eam urbem nouos colonos deduxerit,

18쪽

DESCRIPTIO. VI in queis ad quingentos nobiles Graecos fuisse

Appianus, et Suetonius tradunt, unde et Craecorum familia honestissimi nominis apud nos adhuc uiget. et id graecis litteris inscripti sit

ces abunde testantur . uerum non aliunde magis claritatem appetimus, quam ab ipsis Romanae magnificentiae monumentis, quae passim et in urbe, et in agris uel nihil tale indagantibus occurrunt. ea diligenti, eruditoq; studio Benedicti Iovii fratris excerpta', relataq; in iustum uolumen , quum historiam patriam' scriberet, apud exteras gentes lectitantur. in aedes quoque nostras nuper transtulimus in gentis epistilii fragmenta Caesariani, uti arbitror, theatri titulu chbitalibus litteris longe pulcherrimis exprimentia , eiu Sq; tri Umphi marmore candido celata effigies in amplissima tabula e ruinis emessit. et ad nos quoque summa cum uoluptate delatum est: Caesaris dictatoris caput, colosseae propemodum statuae habitu Pontificis maximi, infula uelatum, uti persimilem uidere licet in numismatibus argenteis, ita ut aliquado speremus, ad publicam

dignitatem , ex eodem loco statuae truncum, et non multis quidem operis eruturos . Orta

igitur a Graecis urbs nostra, condita a Gallis, a Romanis illustrata, duos Plinios aeternae di-B a gnitatis

19쪽

tas.

I. ARII LACUS

gnitatis uiros protulit . et paulo ante Caecilium poetam , Catulli sodalis sui carmine celebratum, Atiliumq; grammaticum, Plinii Caecilii laude, et marmorea base apud nos illustrem Promeruerat enim ille uirtutis et pietatis ergo a gratissimis ciuibus, quum liberaliter artem proseisus, ex testamento uniuersam substantiam suam ad rempublicam pertinere uoluillet. in eius basis latere, et hoc quoque praeter titulos suauissimum distichon ilicitum est, Morborum uitia et uitae mala maXima fugi, Nunc careo poenis, pace fruor placida.

L. quoque Eabati, qui Plinii Caecilii prosocer

fuit, eximiae magnitudinis elogia uisuntur ..is fortuna , et dignitate amplissimus, auctore Cornelio Tacito, aduersus Neronem, orbis portentum, uel hoc uno consilio illustris , generoso spiritu coniurarat. Et eius Caninii quoque liberalitatis marmorea monumenta e X-tant, qui sub Traiano bellum Dacicum Graeco poemate exorsus , crebris Plinii cohortationibus accendebatur, ut aliquid ederet, quod ecset perpetuo suum. Neque mirum est, Caesarem , hunc potissimum deducendae coloniae, situm delegistet, inhabitasseq; eam , aut fre- , quentasie summae claritatis uiros, qigum Plini-ius Caecilius, et Cassiodorus ad copiam rerum

ε omnium

20쪽

DESCRIPTIO. VII

Omnium'praecellentem, ad incomparabilem subuectionum commoditatem , ad caelii tem periem , et denique ad ipsas humani generis

delicias constitutam fateamur . quicquid enim purum in modum cScultae montium radicesserum , quicquid stuosa, excelsaq; nemora humanis usibus praebent, quicquid in herbidis

ac insertis caelo alpium iugis armenta proge nerant , subiectus, et seruiens lacus excipit urbiq; dominae facili conuectione dilargitur. qui demum undique piscosus, et passim olea . vite, lauro, citreisq; nemoribus littora redimitiis , laetissima facie nauigantibus arridet. Quatuorimontes quadrata facie planitiem includunt; in qua urbem ipsam fluviatili cancro periimilem posita, ab alto conspicimus. Duobus enim suburbiis Coloniola scilicet, et , ico influentem, lunato sinu Larium duabus ueluti chelis amplectitur. ab aduersa ucro parte sub iηrbium,quatuor serme stadiis inter Orientemgtque Meridiem exporrectum, molliter in Re

Xam extendit caudam. ubi uero coeuntium inter se montium fauces itinera coarctant, pinnatae, quadrati lapidis, ingetes portae singulos aditus praecludunt, opportunaeq; totidem inex- celio arces ingressus militares tuentur. Ab or-itu Castrum novum,apparet, fatiscente iam subtus

Forma ca- crina.