Pauli Iouii Descriptio Larii lacus

31쪽

Spuranu. Stabium Balbianu. Campum. Perlana fluuius Isthmus. Promontorium Lanactum

LARII LACUS

nostris impense fauentis addidimus. Post deletum uero Mediolanum, Comeses, Ahenobarbi opibus adiuti, recentem Insulanorum per fidiam uindicantes , Insulam funditus euerte runt, Insulanis Uarenam migrare iussis,adpublicam seueritatem decreto adiecto, ne quis unquam in Insula aedificaret. ita, ruinis ingentibus deformata, quadringentis annis perman-st; hodieq; , durante tantum templo, quod re ligione inuiolatum fuit, solis cuniculis habitanada relinquitur. contra Insulam Spuranum, Stabiumq;, ct ulterius canonica uocatum, templum archi sacerdote, ct reditu celebre. Inde Balbianum, quod Insulae suburbanum fuit,ubi maiorum nostrorum reliquias, fundum scilicet, ct ruinosas magnificentiae singularis ardes, possidemus. Bassii anum a Campo uico, inter labente Periana, infestissimo torrente dirimitur . is a ualle praerupta defluit, in qua antiqui monachi in siluestri admodum loco diui Benedicti templum posuerunt, non longe ab Ossu cio uico largissimi fontis, ct olearum copia celebri. Ceterum a Campo oppidulo lillimus incipit, quo promontorium Lanactum, nemoro sodorso, ct excelsae arcis uestigiis superbum , terris innectitur. id magno ainbitu adeo in diuersalutora porrigitur, ut superioris Larii tra-

32쪽

DESCRIPΤIO. XIIIctus, ct ipsi insulae,st iis, quae notauimus, quinque pagis penitus abscondatur. Humani capillis effigiem id Lanactum praebet,ita ut Isthmus

ceruicis locum obtineat. distant uero litora mi eanus stadiis quinque, intercedente peramoena planitie, cuius iugera propter eximiam rerum omnium fertilitatem uiginti aureis avide coemuntur. In angusta ceruicis margine turris Uacania uisitur , Aquilonibus hieme perflata,

sed aestate umbris iucundior. Sequitur concauci litore Lennum, . templo, ct sacerdotibus 1εhhum

aedificiisq; pluribus, ct priscar antiquitatis mota ubi iijd nimentis memorabile. ad Lennum procul du yy'h bio uillam Plinii fuisse indicamus; quam ille Lario incumbentem, a depresso litore Comoediam appellare solebat, atque inde facile e se- inulata rinesciis, Selectulo piscabatur. Supra suspicitur Camobium, ab algido fontei Aqua frigida

nuncupatu,/unde ab excelsa peramoenaq; porticu cuncta litora, ct nauigantium cursus de spectare licet. In extremo uero promontorio diui Ioannis templum fluctibus alluitur, equo per turbidas tempestates' noctu, tanquam e Pharo, sacerdotes nauigantibus lumen praebent. Inde rursus litora recedunt, efficiturq;

Larius lato pelago smilis. Nec multum abest a Lenno Buzam cum, dc mox diui Laurentii IV templum

33쪽

Minacium Canerniones

Nobialius

uicus.

L A R II LACUS templum ad litus . hinc molli flexu terreni col

les, consiti uinetis , paululum excurrunt, donec producta cuspideiad leuam recedant introrsus. A Tremetiopago, Cri antei uini praestantia, ct fiucunda planitie percelebri , aliud promontorium, me quaquam scopulosa, aut motuosa collium prominentia, sed plana, redimititia': oleis l,st uitibus, in Larium procurrit .ihinc Cathenae Apiar nomen nautarum temulentia secisse uidetur : qui ibi, ueluti expleto mediar nauigationis cursa, a remigii labore livibentissitare cynquiescunt, quum nulli bi libera-liu , aut meracius caupones praeternauigantibus propinent. Inde se litus ad occasum recuruat, sinumq; efiicit, in quo positum est Minacium , Francisco Caluo poeta nobile, ct ma-Σime clarum, marmoribus priscis quae Minicii, Flaminista: Vόspasidni, titulosi ostendunt memoria nostra honestissimis uiris, i atque diuitiis florebat; nunc factionibus, ct bellorum incommodis diu quassatum, eXus a magna tectorum parte, pene funditus interiit Mina dianis finiti mi sunt Caneriones , qui uallem incolunt ad Lugani lacum pertinentem. id genus hominum ingeniose factioso, sagaci maxime cruento, perpetuas, dirasq; in ea uicinia contentiones exercet . Sequitur Nobi alius ui-

34쪽

DES CRIPTI O. XIIII

cus, atque inde abruptae cautos, quae saxa raU- cida uocantur, per eas incisa est uia militaris. quae in Cermaniam ducit, ct Regia uocatur. illac, ad sagittar iactum, nemo sanus eques traniit, quum, fallente uestigio in subiectum a pra alta rupe lacum, horribili despectu uertente

oculos, facile prouoluantur. Inde Caieta accliui ct aprico sinu gaudet, patrum memoria consito Crblicis uitibus, his etiamnunc dignutatem originis praedulci saporc tuentibus . ACaieta statim illae rupes, sed iam nemorosar,nec iumentis omnino dissiciles, in Larium exeunt, timido quodam procursu, donec aquae seriae profluentis impetu frangantur. ita fixa raucuda delinunt. Supra seriae uallem. eiusdem nominis , dc paulo editius posita uisitur Breia. inde recto litore Calaguritani ordinis cucullatorum camobium aditur, cum Deiparae Virginis

4nsgni templo, iuvestibulo populetum hybes, squod micti bus alluitur, hortosq; citreis ct medicis arboribus longe laetissiua os . Ibi uetullae ingentisiarcis radices uidere est, quibus opportune superaedificatum esse templum animaduertimus. Duobus inde stadiis,aequissimo, peramenoq; litone, Rhaetion icti abest, oppiduuiris ac aedificiis frequens, ct copiis multarum rerum abundans. nam montes, qui supra sunt - li D a egre-

35쪽

Mussium.

I LARII LAC VS regregie percoluntur ab indigenis hominibus maxime laboriosis, ct iaciendae fabrilis operae

longinquas regiones magno quaestu petetibus i. commendatur 2 id oppidum Turrianae familiae antiqua stirpe, e qua nomen ducit Paulus contribulis noster a lectissimarum litterarum elegati a medicus insignis. Oritur statim a Rhaetionico eiusdem nominis promontorium, tur rita arce conspicuum : atque inde litora sinnoso tractu ad Mussium oppidum reflectuntur. In medio tau duo templa, quae inter se paucis stadiis distant, lastigiatis eleganter sacris turribus conspicua, Uito, 'Martino diuis dicata, Porro Mussium, ab samae infestaeq; arcis memoria cunctis sere Larii accolis execrabile, portum habet quadratis silicibus extructum adsurgit uero supra ascensu multis giris, ct nexibus uerrucosa rupes, in qua sita erat summa arx, ct specula totius lacus, trinis per gradus

castellorum, munitionumq; coronis circundata . eam paucis ante annis extruxerat Triuultius, bello clarus,& demum Iacobus Medices In suber, per occasionem bellorum custodiae impositus, occuparat . hunc demum,graui bello domitum inde expulit Franciscus SQ r-tia , adiutus Helvetiorum , rhetorumq; auxiliis ; qui eas arces, finitimis funestas, cum

36쪽

ingenti ruina tantorum operum radicitus e uerterunt. In Mussiani promontorii latere maiores nostri candidi marmoris fodinas in- Marmoris

. fodinae

gnifice constructum, exornatumq; unius saeculi labore, conspicimus . Ea uero rupes, uti diximus, in ostentationem tot castellorum exporrecta. alterum sinum aperit, Mussio aduersum interuallo, per connexa montis mille passuum. In hoc Aduncum oppidum cubat, Sip Aduneum. sum multis uicis exiguis , per latera montium sparsis, opulcntum. Rursus ab Ad unco, quod ab effigie litoris nome accepisse uidetur, aequa planities, uinetis consita, proscissaq; aratriS, terrenam linguam sensim effert, absconditq;. Crabadonam, quae secundum Bellanum, de Grabad quo mox in dextro litore dicemus, toto Lario ηδ summam obtinet claritatem. In prominentia sunt geminae sacrae aedes conspicuis turribus,

ct paulo altius a litore Augustiniani ordinis cucullatorum cum eximio templo Caenobium. Inde ipsa sinuatis ripis Crabadona in longum producitur. ibi nuper Curionum familia, domestici apparatus lautitia, honestissimis opibus, ct clarorum uirorum hospitiis florens,in- testina rabie per mutuas caedes se ipsam ad non idubiu interitum consecit. Sequitur in proxi

37쪽

T LARII LACUS

Domafixu ino Domasium, Grabadonae par, si utriusque agri dotes aestimemus. Inde rursus planum,ctar borosum litus paululu prominet, Occcultato Gera. Cerae uico, ad quem paucis inde stadiis Suricu5uriςum, , quod ultimum consumati cursus portum nauigiis grauioribus praebet. e regione Surici Voltur rena uallis petitur, breuistimo traiectu , sed maxime uadoso, propter Abduae supra irrumpentis impetum . Suis enim uortici- .n bus, nihil prope commixtus, sed discolor L

rianis aquis, arenae cumulos trahit. Propterea, quorum nostrorum memoria Picininus, clarissimus imperator, quum, acie dimicaturus cum Venetis copiis, exercitum traiicere properaret, tardatibus nauigiis, subitarii operis Sublicium pontem incredibili celeritate consti L D tuli, atque inde mox prouectus, insigni parta uictoria, hostis cecidit. earu Sublicarum exesi stipites adhuc apparent apud Oloniam turre, quam nuper Rhaeti diruerunt. Non longe ab Olonia Volturrenam urbem antiquitus fuis-2 ' se constat, quae ualli nomen dederit: visen- gh eu, turq; hodi e uestigia dirutae urbis ad Burgum Franconem , unde fossa nauigabilis ad Dele Delabis m. bium usque perducitur; sed ea per aestatem tabanis , ct culicibus infamis, stagnante ibi Latio,

ct inclementem reddente aerem . existimant

38쪽

D ESCRIPTIO. T XVI id fuisse opus Francilionis, qui Mauricii Cauaris auspiciis, cum Longobardis ad Comum, Rire Comacina Insula, Volturrenaq; ualle bellum gessit. Ab Olonia turre ad Liuionem, e X- celsum montem, recta margine desinens La- iiii rius paludes relinquit, quae Volturrenae uallis frontem aperiunt . ea in dextram , inter Aquilonem , ct Orientem solem, ut diximus, ad Aduam montem, Burniumq; oppidum extenditur, a proximo autem Larii litore octo millibus passuum distat Morbonium, ab intemperie Mostqviuearum paludium nomen accipiens. id magnitudine, & diuitiis urbi persimile, nundinis, ct frequenti mercatu celebratur. Medio serme itinere montibus adiacet Delebium, ut diximus, Venetorum clade, & templo, quod in ipsa uictoria dux uouerat, insigne . Ceterum de Uol- turrena aliis sit peculiare negocium : nos ad Larium conuertimur . Abdua, tota ualle demis, Abduaeeursus, nequaquam recta per campos in Larium h*δ discursus habet; sed adleuam in saxa Coderiae Coderia montis distortus inuehitur, deuoratisq; radici ''μμ' bus tandem ingentium cautium obice refractus in Larium pellitur, adeo irato , ct contumaci cursu , ueluti indignatus, ut permisceri

nolit, ct inter vitreas , ct liquidissimas undas spumosus , ct turbidus deseratur. Ab eius ostio

e IJ excurrit

39쪽

DESCRIPTIO. J XIX itas appellari M. Varro prodidit. Ceterum a

Nouato Rhaeti dudum per latera cautium, ut tra Abduae ostium praecisis , excavatisq; cautibus uiam duxerunt, ut inde pedibus Voltur-renam intrent. A dextro uero latere, petentibus Suricum , Dacium ignobilem pagum uide- Dacium. mus . Igitur descripturis aduersam e Surico re gionem , interiacente Lario Lineonis montis cacumina spectantur . is altissimuS omnium perhibetur, a quo ferunt reliquorum montiusseriem perpetua ueluti cathena usque in Dalmatiam extendi . Sub Lineo ne sunt uberes campi, a capite lacus nomen sementes, accipitrum aucupiis nam coturnicibus abundant ad oblectationem aptissimi. Ceterum tria omnino promontoria ab his campis in Larium c L baseruntur, quae totidem piscosos sinus efficiunt. in his piscatores vimineas caueaS per autumnum in profunda uada demittunt; et, quum

hieme in his pisces stabulentur, ad prima ue-ris fgna omni piscium genere plenissimas funibus educunt. In primo castellum cum turre

conspicitur, & introrsus sinu in medio situm

est Colecum uicus. Secundum uero promontorium aedificiis caret. At tertium ceteris amplius. c amomius humani pedis similitudinem repraesentat , ueluti per extremam tibiae parte E litoribus

40쪽

LARII L ACVS

litoribus adiuncti, ita ut talo Comum, planta Aduncanum litus, digitis uero superiora duo promontoria respiciat, tanta litoris enormitate, ut a digitis ad tibiae iuncturam oblongo, ct angusto sinu lacus irrumpat, pene essecta insula in Euripum abiturus, si praecisa ceruice paucorum passuum Iillimus aequaretur. In eius Pl0nae cae- promontorii digitis caenobium, quod Plonam

penitisula. uocant, aedilictis agrisq; opulentum, unitur,

cum uiridariis perpetuo muro praecinctis, ct peculiari ad eas delicias extructa mole, quae portum eiaceret: sedea, per contemptum Chri stianae religionis, auarissimc neglecta, direpta penitus obsolescunt. Ab hoc uero Plonae promontorio regna tua panduntur , in quae perue Dorum. Dimus. incipiunt enim ab Isthmo statim Dorensium uineta Mussiano promontorio aduer- .sa scuti Plonae carnobio e regione Crabadona conspicitur, inde stadiis ferme duodecim faxo Coremim. adiacet Corenum cum arce, unius Sigismundi Medici iucundis aedibus clarum . nam e X perenni , ct largissimo fonte, qui in hortis multo cum murmure muscosa e caute prosilit, hilariter potat, cte senestris hamis, ct arundine piscatur; ita ut eam uillam non ineptis coniecturis esse arbitrer, e qua ille apud Plinium fla- dissimi morbi ulcere consumptus, uitae taedio