장음표시 사용
491쪽
uisit, ac niti ni uses, qua sint prae gnoscenda, melcum praenosse expediat.
VLTA de aegris tum furiara,tum prisentia cognoscere Medicus debet. Hoc enim in primis honorificuin de diuina illa arte dignum videtur ut praeter omnem vulgi expectationem saluum toreae una praedixeris, rursus si forinides , ubi alii spem multati conceperant vel si ventura c riri, ita sic pilictationes.&motus morbo m&tempora eorum praenunciaueris Elusinodi quoq; Praecogo ad n o bos curandos maximos sus praebet. Nam isti victu tua su renerosam altaquod Praesidium admoueas, tunc demi la eant Neq. profecto illud leue existimandum est, si tali
baret Quod si quando lethadem morbum esse con-- i i munem a culpa seruabit,si nihil inopinato ac-
ea utos orbos qui cum febre eueniunt, versabitur seu vero
circa acuto mor morborum gene-
ese uirimi eorum quae praenosse oportet. Primum
euasurus sit quem ubi euasurum conieceris, quaeres,
num aeger' A R si , qualis erit solutioni modu', num criti natura se tempore: non secub
deco i itille sirinorum genere habetur Priinu
an spectantur c d praecognitionem
ciunt, quam quod vel morbi naturam aperiunt,vel aegri statum.
492쪽
Seho, i usi cirra morbi naturam consideranturi cap. LI
Citura primo genere orsi speciein primam morbi pectamus deli inc nagnitudinem, smus qualitatem
Speciem, itide morbi, propria eius specie symptomata hoc est, quae ab ea separari nequeunt, declarant quibus etiam describi ita let: ut pleuritim acuta febris cum lateri pungente dolore, tussi,&spiratione laesa Sic ad reliquos morbos dignoscendo procedes,
quorum nota propria antea tenere oportet. Confirmant tamen
hanc conie eturam Sc pulsuum differenti te, quae X cernuntur, Scaccessionum formula: aegri praeterea natura, Sc externae caus .Veroen methodinia dignoscendorum affecit uiam alibi explicauimus. Vbi vero speciem noueris statim magnitudinem illius considerato. Porro tritagnitudo aut simpliciter in morbo spectatur, aut viriu
torum comparatione Quae igitur simpliciter magnitudo dicitur, expro-
.e o b prioriam eiu specie sympto matu magnitudine deprehenditur ut magnitu magna pleuriti S,in qua omnia pleuritica symptomata magna appadine. rent. Vertim quia saepe accidit,ut leue alioqui onus ad vires comparatuin inagnum dicatur: sic in morbis, quasn uis suapte nati ara mites sint, si imbecillis viribus, puta decrepitorum, aut infantiu comparantur, magni dicuntur. Hic ergo non propriam magnitudine in morbi inspicimus, sed quantuin vires superet. Quo Vero modo virium robur, alit infirmitas cognoscatur, infra docebimus Morbi vero morem dicinam ex arrimantium similitudine, quae ni aligna ropri , aut benigna promorum qiualitate dicuntur. Sic enii morosii aligno vel benigno dicimus, magnitudinem periculi ni iii non iis, ve securitatem significare volentes. Si laq sic generatim malignitas capiatur, omni magnu morbus totius inorbos umete neri comparatione in alignia quoq; erit. Se omni malignus magianus Est autem haec alia magnitudo ab ea, quam paulo ante descript simus: si quidem haec totius generis, illa proprie specie coin paratio, ne dicitur. Sed quae proprio usu vocis malignitas dicitur, citra ui dentem magnitudinem constulit ut malignitas proprie dicatur, qua furtim vitae insidiat tir quales saepe debiles ac sensu in febres graui cu in periculo euenuint. De qua etiam malignitate nobis ino do serino erit,ut quae citra in agniti linein asse eius aliquandiu con sistere possit itaq; seors una a in agnitudine considerari. Num i hir benignus, vel in ali nu sit in orbus ea, illae superueniunt de ad arant, quae ctiain Boud parentia nominari solent Pola d ex sin
493쪽
Imrenientibus alia morbi morem sequuntur, quare Se ipsum signi
cant: alia vero e crisi coiri motione euentiunt: atcs illa in primonstrant uniueria vero duplici genere comprehendimu aut erat in
excrementor Un dilferent ieiunt,atit sympto malia. Dico autem excrementorum disterentias ut cructu melle, vel coctum, vel Prauia,
vel pessimum Sympto mamin vero, quoiasa vel mitia toti generes tint,vel saeua vel lethalia. Ex his igitur omnibus de morbi in ore coniectiaram facimus. De quibus particulatim serino fiet: ubi, hi aereliqua sunt circa morbi naturam exposuerimus. Reliquum igitur erat morbi motum considerareri quem sane translatione tradam velocem, aut tardum esse dicimus, constantem, vel inconi antem, aequalem vel inae citralem. Summii in namque vigorem morbi quasi metam quanda ira mastinati, ut eo peruenire morbia properet consideremus ita . velociter, aut tarde moueri dicimus. Properare Vero morbum ad statum coniectamus prinatim ex morbi specie .Phre rutis enim, tertiana, sin summa omnis qui a bile morbus, velox erit ob Euan oris sane natura . Contra, styri lius, Se quartana febris, kreliqui qui ab atra bile, tardi. Pol haec accession uin natura consideram iis . si uecta febre morbus fiat, siue aliter periodos habeant: ut pilapsia Se arthritis. Nam si inuadere vltra quam Derabatur.
properent, si posterior inulto sit priore vehementior, si longior sit
in alienior: si qua inmininatim ante subsequentem remittatur, velo cis lane inoueri morbum dicito Quod si exigua sit excessus earum differentia. tardius. Si omnia multo tempore aequalia perseuerant, tardissime. Mox Scipsius accessionis partes, quae tempora dicun- r, contemplamur. ac ponatur primum febrem intermittere si qui dem omnia sua tempora veloci sim transigat, veloxqtroq; molt: Stotius morbi erit. Sic enim conditione in causarum conrjcie S, quami velocius, tardius te inouetur. Sin contra fero omnia, i sin aliqua velocius, aliqtia tardius, medis ordinis fuem Pone rursus continuain febrem esse, necesse stati in erit aliquot
excitiatuor temporibus accessionis produci quod si vigor pluriamum duret,(quod in ardente febre enenit, in synochis quibus da in velox motus erit si diuturna sit febris remissio tarda . Quod si morbus periodos nullos habeat, illiu motum ex incremento
uerspicies. Nam si elociter augeri videtur, Velo quoq; totius morbi motus erit: si diu sibi similis, tardissime Porro quam celeriter morbus aue eatur, clarissime symptomata monstrant, tu quae mortabi propria sunt, tum superiarnientia Haec enim vel in horas vehe mentiam acquirere videas, Vel tenet augera, vel similia perstare Misistrant de excretnento radiiser entiae, de quibus dictura sumus .
494쪽
Nam siue bonae siue inalae dicantur, si cito appareant,cit morbum moueri significant: si sero,tardius, pri in Aph ra. quod ex j quoq;
natura causarum morbi, eiusq; conditio monstratur. AEquali S vero aut inaequalis motu morbi, parti in illius comparatione iudicatur. Sunt enim qui ubi principium Melo clier praeterierint, octardius augentur: quin in eodem tempore inaequalita motu euenire potest: ut si cum velociter augeri coeperint, impetum illum remittant. Constante vero morbos dicimus, cum mutationes suas non temeresed legitim aciunt. Est autem legitima mutatio ut ordine quodam recto quatuor illas aetates morbus transigat. At illegitima(vnde in conflans dicitur sit teinere nunc remittatur, nunc augeatur: vel ubi solutus videatur, rursu repetat. Hanc Vero constantiam, vel in conflantia inprimis symptoma a significabui, quae sine ordine aut certa lege nunc augeri, nunc minui videntur. Similiter&excrementorum mutationes significant:siquidem vel ria
te de sirin appareant,vel sine ordine.
Te ignis, quae ab excrementomm psalitates-
NVnc de his notis, quae ab aegro corpore sumittatur agendum:
ac primu de excrementis si quidem umorbi morem, S mo tum,multaq; alia praecognitionis capita inde habentur. Eiusmodi autem signa quandam veluti latitudinem constituunt,in qua ex altero termino simpliciter bona statuenda sunt, valde bona,&optima. Rursus ex altero simpliciter,sivalde mala, pessima me
Aran autem latitudinem occupant, quae neutra dicuntur. Primi generis sunt, quae spem faciunt plus,vel minus, aut certam salutem an nunciant. Secundi generi Vcro, quae periculu laeuius, aut grauius monstrant . aut ineuitabile in mortem.Terib, quae ex siti natura nihil nota dignit in ad salutem, ves ad mortem sterunt: sed ambigunt ita,ut cum alijs signis iuncta in ortem, cum alijs vero salutem I, olli
ceantur. at i in his priminia coctionis prauitatem, cruditatem l notamus. Alteruin quidem terminii d est, coetionem in bonor censu statuentes . alterum vero, prati itatem: unde malignitatem conci pimus: in medio vero horum cruditatem, quae modo neutra signa nominamus. Secundo loco inspicimuS,Vt cito appareant. Multuin enim refert distinguere num citius, aut serius apparuerint. Tertionum cons anter appareant, aut crebro uarient.utrumq; enim ho
rum in morbis euenire conspicimus: nes parum ad praedictione in
495쪽
refert haec discrevisse. Quarto nuin tempestiud excretio eneniat Tempei tu autem dicuntur excerni, quae pol coctiones excernuntur. Sed coniecturam certis Si in conlirinalis confert Sc bene ferii i l irimum diei natura, in qua pri inuinapp., lem dies diem inultumviribus,3 bonitate excedit, tun indicando, tu in in lucticando morbo, quod postea docebimus. Quinto num pro inorbi ratione fiat Altinamque morbi alias excretiones exigunt, aliasque excernendi vias; siquidem re et solui debeant. Haec igitur omnia in excrementis animad
uertere oportet. Sunt autem excrementorum genera quatuor, ii
nae, deiectione S,sputa, Se quae e cerebro per nares, vel palatum de .scendunt. Si a vero quae ab illis immutatur vel ex colore scint vese odore, vel ex inodo substantiae,vel ex quantitate,vel ex facilit te excernendi
Te his, quae ab urinarum isserenti s indican
aeterum melius erit in unoquoq genere exercere lectorem, initio ab urinis accepto. Est autem earum vis significandi maxime in febribus siue solae subsistant,siue cum visceris alicurus aflbini. Monl rant ni in tu is it vis incoctri
uaS: S in unoquoqtie horum quandam veluti latitudinem statuimus: Vtcrudas,& quib' nullia coctionis vestigiu adest . S quibus ob scum; debile est impressum, licamus Ru sus cocta alias, in qu bus euidens iam concoctio visidiari Se quibus abdita adest. Prauas vero vel simpliciter dicimus,vel valde prauas, vel pessimas Cruditas infirmitatem actionis proprie signiticat, coctio robur,prauitaS malam transmutationem. Cuncta Vero haec ex eo, quod velut metrum omnium esse debet sint extimanda hoc est ex ea, quae optruina, cuius comparationes crudae magis, vel inimis: Scio et Magi aut minus Se prauae dicantiir. Ea est sano in urina, cu probo concoxerint. iii igitur in his inspiciendis exercitatus fuerit, facile de omni latit id in iudicium feret. Quod si inbusdam notis depingere ea libet dicamus hanc Sc colore subflauo, aut rusto elle iubstantia vero acie mediocri, ut neq; crassam, neq; tenuem facile dixeris,. ne i instar aquae pellucidam, neq; opacam. Quae vero subsidunt, aequantitate,&substantia mediocri erunt: colore ex rum albicante, sta q
496쪽
leuorem prae se ferentia, at i aequalia. Quod si colore alio praeditas disiue alia consistentia, ab hac plus, minusue degenerant vili
quae subsident pro lsus alba sint sint enim cruda pituitae soboles. Ndiuulsa sintsi partes inaequales habeant inaequale Senim alterationem significant. Similiter situs improbatur, si pendent nebiit instar, qu subsidere debent: at i h c quanto sublimius pependerint,
eo magis ab exquisita concoitione distare credentur. hoc loco biliosas natura excipere oportet quae si praeterea bilios inorbo laborent: idq; in aestuoso caeli statu, ubi antea validi exercitationis biis operam dederint sat fuerit ad coctionem monstrandam tenuis nebula, quando exiguuin,& minim hi culentum est, quod sub id re debet. Quin Sc sola coloris ad bonum mutatio aliquando ad exactam coctionem monstrandam sat fuerit: vi Vbi haec, quae diximus omnia,S Ualida Vna conuenerint. At contra in pueri S,&gulae deditis, Scociosae vitae, praesertim si vemis tempore nituitos morbo
laborent plurima,&bona subsidere oportet ad absoluta coctione monstrandam . quod plurimum in his sit, quod caloris actionem potest effugere. hinc autem subsulentium naturam constare alibi elie Xplicatum.Iam eam quae quasi exemplar aliarum est, Sequales ab hac degenerent, de pili ximus. Ab hac igitur longissim distant, Scqui absolute crudi dicuntur,& quae pratiae. Est autem cruda maxi- aquae persimilis, siue consistentiam siue colorem specte S. Hicetanim nihil adhuc impressit calor.huic proxima est,quq exiguam mutationem adepta, alba vina repraesentat. mox subpallida hae omnes simpliciter crudae dicuntur. Qui ab his coctionem versus proximi recedunt, obscuram coctionem prae se ferre dicuntur: ut pallida v-rina, S tenuis. Quod si ab his turbidae evadant, obscura Dariter coctio erat Ad spem maiorem coctionis facient, quod multam caloris, qui immores alterat, actionem monstrabunt, robur praesertim si in vase repositae non multo post perspicuae fiant, Se subsit lenistiam habeant. Ab obscuris his coctionibus stati in ad euidentes procedit ir: ut sit quae tenuis erant substantiae, vel crassae antea, turbidae, quandam mediocritatem acquisiverint vel si colorem ad me lius mutent: ut si quae subpallidae erant, russae evadant. In hoc quoque genere rubra censenda est, siue sola substantia urinae talis similitaue quae in ea subsident. Proxime vero ad absoluta coctionem accedit quae in caeteris quidem inediocri esse censetur, albam vero ne bulam continet. In altero autem ordine praui dicantur, quae prauam ut dixi inus transmutationem referunt e quibus extremium
locum habet nigra urina, praesertim si una quae subsident, nigra sint. mox quae pendent. Minus si sola substantia urinae nigra sit mi.
497쪽
nus1dhuc si fusca, vel liuens, vel viridis. Odore quoq prauitas de prehenditer. Pra umeni iniunt, quae praua molent putredinem praxit etiam ex sedimenti substant: a: qui vel furfur, vel crassiorem a. rinam imitantur. E. Xcipere vero oportet in priinis criticas excretiones, in quibus saepe praua utiliter excernuntiaret ut si in me. lancholico inorbo nigram in patitur. Secure vero talia excerni facile deprehendituri tum ex his quae dicemus securam crisim facere: tum in avi md quod antea toto morbi tempore salubri astra appa.rauerant te in urini coctione praecesserant. Eii insuperant in ad uertetidum ne eius in odi Urinam in prauae differentiae, evaste elua liquo in Erumentoria in urinae ueniant. Tunc enim non totius cor
poris statum: sed priuatim earum partium affectus indicarent. At que hae de urinis satis, quatenus ad prognot icum negocium atti net. Nana se alia forte consideranda erunt, quae ad affectuum agnitionem faciant. Caeterum qui exurinis iudicat, caueat oportet apparentem, Mfucatam coctionemri crudus enirn humor subsidens bonum sedi mentum imitatur: sed facile error deprehenditur primuin colore, quem ille maximi albicantem habetes hoc vero ex rugo album. Subsidentia quoq substantiam habent minime fractam sed velut continuam,ut diximus, quam illa in crudus humor antecedat. Priterea sedimentum bonuita suspensa nube S. Ad crudos vero humores cuin concoquuntur si pensio fieri incipit; imitatur pus subsit dens in rinis sedimentuli Vtile ed odore discernitur Sc quia an te assecta urinaria ni ruinent esse oportet: omnino partes, luti et urina expurgari solent. Nec minus illud est cauendum, ne praui illi colores ob naturales excretione fiant saei' enim in me lancholicis morbis nigra excerni videas multa utilitate Carte ruinta in secure excerni facile deprelienditur tum ex his, quae dicemus securam crit in facere, tum quod toto in orbi tempore salubriarum ni apparuerint, praecipue Vero coctionis notae.
EX alui ouosi, excrementis plurimum ad dignotionem iuua
murast ecbium earum part im, quae sub septo atrii sunt posita hoc ei ventriculi, intestinorum, laetitim, felli S Vc sicae, simarum parinam iocinora, quod hae parte Speream viam sua ex crementa expureare soleant. nunc vero de tactuum cognitione
non agi inus: sed de praecognoscendi arte; tu quin quoq; coniectu
498쪽
LEO NARDI IACCHIN ream facit in morbis earum partium, quas diximus. In his itidem optimum statutinus, quod Sc concoctum dici nati, Sc crudUm 3 pravum. At i optimum quidem similiter ex eo, quod in sanis cum be, ne concoxerint spectatur, nihil l in Vietus ratione deliquerint noqualitate inquam , non quantitate ciborum, non in varietate non in hora,vel ordine: talia enim ut in quod ad colorem attinet subrussa aut subflaua erunt; nempe colore bilis affluentis mediocriter infecta . Substantia vero tenuis, crassi i media, quantitate propontione respondens assumpto cibo; nec tardans plus iusto, ne i pro ..perans. Hinc consequitur quod neq; cum ster pitu Xcernatur, ne oue acri sentiatur,neq; mordeat. Huius ergo comparatione cruda dicentur maxim quae cibi qualitates referunt quoniam maximo laborare vim alteratricem earum partium demonstrat quibus pri. inum concoctio delegatur. ab hac succedunt ea, quae exiguam in cibo alterationem facta esse demonstrant Tenuia quo O S aquosa cruda sunt, Sc quae cum strepitu emittuntiir,hflatulenta sunt instar bubuli stercoris .Prauae vero deiectione dicuntur decolores qui bus nihil est bilis permistum. Prauae quoq; quae syncero colore sunt, ut vehementer flauo,& cruentae, de nigrae, liuidae, Sc fuscae, sevirides.Male enim affici partes eas significant Minatam in alimeto transinutatione inefficere,nisi natura uniuersum corpus criti cs eiusmodi excretionibus repurget, quod de Urinis dixi inus. caeteruanimaduertere oportet,ne praui illi colores, ex assumpto cibo ori ginem traxerint. Prauieti sunt variae, Mimpermistae, ouod varios quo i asse etias adesse in illis partibus demonstrant unde nec facito superari a natura posse Pessima sunt, quae pingue plurimum permistum habent, Se vehementer foetent. Magnam enim vimextranei caloris colli quantis ostendunt.
his, quae pectore excreantur: stuta ne
SI sputa in pectoris, pulmonis viiij inspicere oportet atque
ea optirna iudicare, quae alba; quae leuore praedita, aequali consistentia fuerint. Summa vero crudita eius excrementi tu dicatur ex arida tussi in qua nihil excreatur: quod crassitiae, vel lentore humoris contingit. Proxima huic est,ubi pauca tenuia vix excreantur. At cum subflaua, vel subrubra fuerint, euidentem coactionem demonstrant praesertim si bene albo sint permista Nam quae syncera suntctaua,praua iudicantur Ciuod magnam partium
499쪽
intemperiem aut humorem, qui non facile temperari queat,stinificant quanto magis viridia puta fit ei int, si fusca, si lilii da, ni era alia enim exuli iris nati ii ex di ne ione: sic si male oleantia chelli sentiantur. Illud enim praua ineatoris putridi alterationem, hoc vehementiam evustioni significat. Prauu tuo l est, 'ar a colore de impermis a esse, quo vero peiores colores fuerint eo deteriora.Varias enim partium affectiones. eas: omnes solutu disiicilc significant.
De iis, quaeper nares, O patitum excernuntur. Cap. II.
reveroὴ naribus,&palato excernuntur, lepartibus, luet intra caluariam sunt, certo significant. In his quoq laudan tu quae colore bene permisto, veleti ain albo fuerint me diocri vero substantia statim ver, facile excernentur Minor laucitate omni carere aeger sentiet. Cruda maxim sunt, cuin nihil excernitur: postea si tenuia,&acria excernantur. Praua dicimus, Quae prauo colore infecta fuerint, ut viridia, nigra,' male olentia. hinc atri sanguinis guttai naribus stillans mortem annunciat.
Se his, quae in morbis superuenire dicuntur,sit de peruententibus Implomatis IL
NEq; excrementa solum in ero corpore considerabis, sed
lia insuper omnia, qtiae in morbis superuenire solent. His enim tum morbi morem,tum motus qualitatem dignosci diximus Horum initur que sumpto malis rationem habent, alia ad
ori corpus pertinet alia ad functiones c 'aegro 'i qm
ecubitus Ormam considerabis: num scilicet cubet, ut sani solent; nempe in latus leniter inflexis cruribet, an dii entis potius ac proiectis resupinus iaceat num diu in eodem situ qui eccat, vel conti- nud positum mutet, Sc brachia manu Sq; pro ciat, eorum exemplo ui veste menter anguntur. Illud ennia lenitatem morbi, hoc prautata in non at Tanto vero maiorem, quantos ne aperta morbii tudine eueniat Magna enim vnn malignita orbi demo strat.
iii nanum orpori admoueris, siquidem media corporis
500쪽
in visceribus haberi significat Molam quoq: corporis nimium d ebus primis contabuisse, idq, citraeuidentem causam, n)alum: quod morbus occulta vi vehementer corpus dissoluat, vi restitie des ciat. Sunt autem euidentes causae excretiones immodice, si quae praecesserint: scia sensiles sint,vi Vomitu, deiectione urinis, sudoribus janguini fluore: seu insensiles, ut quas inedia, vel vigiliae, vel dolores, Se in summa motus vehemente facitant. Contra vero ni hi contabescere, ne i id probatur: attamen malignitatem non mostrat, sed motus potius tarditatem. Pessimum vero esto, si pustulae, aut tubercula aut alia id genus, quae apparuerant , repente delitescant. Monstrant enim naturam, quae causa morbi pellere tenta bat, militi indine via prauitate superari. Quod si antea lcera aliqua aderant v etipso morbi tempore superuenerint: siqvrilem male colorata fiant ut liuida,vel nigra, pessimum iudicato, quod calora natiui extinctionem monstrat: ut si ulcera ante madentia immodice siccentur. Si sudores, igidi, vel inaequales, vel foetidi vehementer praui sunt, praeserta in in acuto morbo . MOX parte inspicio, quae sese visui offerunt ac vultum inspicio in primis, qui quam longe absita natura sui considerabituri tantum enim prauitati Sostendit, quantum inde abes . Si itaq:, ut de toto corpore diximus, nulla ex causaeuidente, sed sola ino ibi ratione, acuta primis diebus naris fiat, Sccollapsas nitempora.&genae, prauum fuerit sed priuatim oculi prae omnibus signa prauitatis dabunt; si quidem natiuum illia plendorem amisisse eos videas, velut emortui appareant; visi aut ad inodum effecti sint, si alter altero minor si praeter voluntatem illachrymeni; si nigra quasi suspensa delitescant, si candida eorum pars rubra immodice fiat; si peruertari turis circii magant Ur; si remant. Lingua quoq; interpres animi aliquid monstrat, prauitatem scilicet, ubi obmutescat,vel deliri loquatur, vel battolopiasn patiatur, vel resoluta,&vi mobilis fat. Stradere quo I dentibus ter dormiendum praeter aegri consuetudinem, malum est ut si labia peruertatur, contortum, siat. Sic manante nigro cruor g ngi UAG Is rael siccae sordes dentibus inhaerentes praua Xtimantur. Ab his peetiis considerabis. ut in respirando moueatur. Nam si respiratio eo difficultatis deuenerit, ut inusculo in senera omnia ad eam concurrant, pes Simiam erat: Vel eniti vare valde inbecillas, vel in
cendi vehementiam, vel una virum i demonstrat. Sed Sc causa, epotest quae prauitatem molli ad augeat; si quidem non bene venti
se turm natus calor. EXtremo SVeroama axit tremere aut conuelli pes imum est viii pollex ad mediam palinam concidere videatur .
cdriffusi liuidus eoru color, qxticinum liam si suis: cat. Contra