장음표시 사용
31쪽
eum suis obtinuit, omneque ius rescriptis potius ac imperatorum placitis, quam iurisperitorum responsis sustentatum suit. Nec vero , ut opinor, decebat iurisprudentiam, iam prope senescentem
contentiosam ac turbulentam esse. Vt enim homines in iuuentute irarundos et semidos, in senectute quietos ac placidos videmus, ita et civilem disciplinam feruidam esse ac sermentantem minime conueniebat. Possumus vero iurisprudentiam Romanam sic satis commode, in quasdam quasi aetates, disperriri, eamdemque Romuli temporibus natam fingere, cuius Usque ad duodecim Tabulas prima quasi infantia extitit. Cum deinde decemviri ius nouum conderent, posita praetexta togam sumst, adeoque ab hoc tempore, usque ad Augusti aetatem, illius quasi adolescentia ferbuit; quam illa contentiosa et honoris appetens virilis aetas Consecuta est; tandem te, Hadriane, imperium tenente felicior aetas Terga dessit, tre-loque gradu venis aegra senectus.
g. XIII. Gutlanti et Iam Sabinianos pro aequitate, Proculianos pro iure depugnasse, A Otati ta id quod potissimum in hac disputatione propositum est , exemplis πώς βm, demonstrabimus ex iure ciuili depromtis. Quamquam enim lain alii idem vaticinati sint, ac similia quaedam in suis libris mussitauerint, tamen, qui per documenta haec dilucide et adcurate docuis.
set, nouimus neminem. Nobis autem hoc loco necessarium vid 'tur, ut ante omnia, illos vitiusque scholae asseclas non ita agglutinatos praeceptorum sententiis fuisse, quin interdum recederent, L ctores moneamus. Ipse s ABINVs interdum cum Proculo, PRO- CVLus cum Sabino facit. I. I. .XXV. f. is' a I. rer. am. I. I. XLV V. de veris. ob . I. r . XXXIV. V. de conae et demon . I. XVILLIV. H in Hem addict. Saepius Labeo et Capito se contra communem praeceptorem O FILI vM 'exarmania Labeoni adscribitur a Pomponio Vterque C ELs Vs , et tamen adolescens Labeonem ridet. l. Io. t. III. 1. de neg. gest. Nec mirum illos quandoque dissentire, nam interdum a se ipso dissidet L κBEO. I. T. g. r. et a. hincf. S. vlt. XLI. Τ. de a u. rer. ..lam. Quis magis Capitoni atque Sabino applaudit, quam i AvoLE'Nus p et Labeonis ille tamen, schol e contrariae principis, sententiai. 1 probat. ι a. f. tr. XVIII. F. de
32쪽
here f. υmi, Ex eadem schola IvLIANus, a Sabini declinat sententia. l. tr. XVIII. de in diem additit. E contrario CELsus, Proculianae, a Pomponio familiae adscriptus, ovinne interdum C pitonis et Sabini sententiam laudat Θ Ρomini huius rei innumera prope exempla inuetiiri. Sic N E R v A dissidet a Labeone, I. I. u. XLILL F. ne quid in loci publ. imo et P R O C v L v s. l. tiri L. fis
verb. An. Idem PROCvLVs cum Sabino facit, NERVA cum Cassio, et quidem aduersus Nemam. I. r. XV. F. de act. reae. μου. I. s. 'L. F. de Uu . stari rer. Hic autem NE Ru A consentit cum
Sabino; dissentit a Sabino C A s s I V s. d. p. XXXV. J. ad L. Falc. Haec annotare debui, ne, si forte uno alterove loco Proculum benignius, Sabinum et Cassium durius respondisse videamus, quamquam id raro soleat, idcirco hanc sentcntiam statim 2buerti, lectores opinentur. Nam de hoc, quod plerumque solet, non de es, quod raro accidit, rem . ipsam et facta denominamus. Non ergo quemquam moueat, quod SABINI., simplicitatis summae aequitatisque hasiatoris, subtilitas L de legat. ab imperatore notatur, qui ita ait: Sed haee s Aa IN I scrupuissitas nobis non placuit. Nee porro moueat, quod e contrario PEGAs Vs, quem duriorem sentcntiam, Proculianus enim, amplecti decebat, Li. V. F. si pars. hered pet. rationem iuris deserit; dicitur enim, in laudato pandectarum fragmento: Haec ratio facit. Dae Pegasi sententia utiliari
Ita et PROCvLus, I. Πα f. de V. S. aequitatem tuetur aduers
Labeonem. Haec sere mihi exempla, qui plerosque illius scholae
loculos summa cum cura et assiduo labore eXcussi, tamquam exceptiones a regula, obuenerunt. Nec tamen Vereor, ne quis propterea se a veritate absterreri patiatur. Nobis eerte duae hae aut tres. tu adde plures licet, hirundulae ver nondum facere visae senti In CELso tamen non dissiteor, me ingenium mitius saepius ob asse. ut initio parum abfuerit, quin aut POMPONIVM, qui eum Proculianis accenset, erroris incusarem, aut ipsim Celsum transfugam atque apostatam declararem. Quaedam Praeterea loca annotauimus. in ovibus manifestum est . incuriosissimum illum atave ne lia
33쪽
DE PRINCIPALI CAUSA.P, obationυ sententiae no
inueniatur, ac plurimi errores eX Perturbato verborum ordine, siue Triboniani, siue librariorum culpa in contextum irrepserint, scutic vi A ci v s libr. I. ObseruatIonum cap. X. et XXXI LII. docuit, quidni multo facilius in nominibus propriis scri ident potuit 8 Sed haec I riboniani, in commiscendis iurisconsultorum nominibus peccata , alio tempore et loco commodiori assuremus. Iam enim locus cxposcit, ut ad ordinem rerum redeamus ci nostram cruditis sententiam cNemplis adprobemus.
Naturalem rationem, ca vero est ipse aequitas, g. IX. no. VII. Sabbatanis prae ciuili placuisse demonstratulis, adclamant ipsi huius sectae alumni, et vera esse, quae diximus prositentur I. I. g. 7. XLI. P. G aEq. rer. Hom. ait enim eo loco Gaius: . . Cum quis ox aliena materia spectem secerit, NERvAM et PRO-c v L ubi dixisse, hunc dominum esse qui secerit; s A B IN v M autem et cAssi v Μ magis Naturalem rationem ejicere putiasse, Vt n . teriae dominus fuerit, idem eius quoque, quod ex eadem materia factum sit, dominus haberetur. Eos diximus, qui aequitatis rationem defendunt, in solum ius gentium g. m. m. VII.) et naturalem rationem intueri. Habemus huius etiam rei non ignobile argumentum. Erat inter utramque scholam nota atque satis peruagata cle emtione et venditione controuersa, an num o non intercedente, sed alia re, venditio contrahatur ξ de qua l. i. g. r. XVIII. V. de contr. emi. P A v L v s: Sed ansne nummis, inquit,. venditio hodie dici possit, cubitaturi veluti flego togam taedi, ut tunicam acciperem. SABIN vs ex CASSIUS esse emtionem et venditionem putant; NE Ru A et PRO CVLvS pe mutationem, non emtionem hoc esse. Manifestum est, Sabinianos
hic ad s,lum ius gentium respexisse, non habita ratione iuris ciuilis, quod singulas causas, singulis nominibus distinguit. g. F. I. in quib. mori res. infirw. Hi enim, cum iure gentium, originem emendi ve dendique a permutationibus coepisse, I. I. pr. J. eod. intelligerent, secundum hoc, si togam dederim, ut tunicam acciperem, emtionem
Memorabilis plane lex II. f. r. XXII. F. de inuri in qua haec leguntur: Si ad nem habrom od id consequendum, quod meum non fuit, Diqitigod by Gorale
34쪽
fuit, veluti ex sipulatu , fructus nou consequar, etiamsi mora facia
I . Guod si acceptum es iudicium e tunc SABINVs et C Assivs EX A E QI ITATE , fructas quoque, pos acceptum iudisium, proesauris putant. . PRO C vL vs contra, fructus, ne quidem Post litem ' - . .
contellatam, deberi existimat; cuius quidem dura videtur, sed ta- mei elegans ratio. Consequitur enim filictus et accessioncs rei is qui dominus est. Quod enim ex re nostra fructus capimus, tule3ccessionis contingit. Ea enim res, quae gignit ex se fructum, res Principalis r fructus vero res accessbria. Adeo que fructus nemo
Percipere potest, nisi qui traditione vel alio modo factus est domianus. Quare si actionem habeam ad id consequendum, quod meum non fuit, id est, si actionem tantum personalem instituam, quomodo
fructus consequar Promissa quidem res, sed nondum tradita, ergo
nec ullum mihi dominium illius. Non Potium ergo ex re pronidia consequi fructus, quippe illius nondum dominus. Itaque se uis dum subtilem iuris rationem, si personali actione ancillam, quae Promissa est, petii, plus petam, si et partum Velim, quem ne quia dem post litem contestatam editum, immo si in mora si, restituere. qui possidet, tenetur. Sed haec PROCvLi subtilitas contrariae sectae disciplicebat, itaque ex aequitate eum praestandum indi
Regula iuris erat, ut in disiunctiva stipulatione: AvT STICHUM, AUT DECEM sPONDEO, debitoris electio sit seluere virum velit. I. Io. g. vlt. XXIIL. V. de rure At. Vnde si aut Stichum aut decem debeam, alterutro dato, soliatus 1zum. Quod si autem per errorem, ine sub coniunctione debere cxistimans utrumque dederim, dubium non est, quin unum eorum . condictione indebiti possim repetere. Quaeritur autem, an quemadmodum a terutrum soluendi, ita etiam alterutrum repetendi apud me electio sita cELsus, qui Labeonis familiae adscribitur, dedit creditori clectionem reddendi quem velit, satis, ut arbitror, subtili ratione. Creditor enim iam debitor factu.; Penes debitorem auicu niuili do Coo leelectio. IULIANus vero, qui agmen Sabinianorum ciaudit, natu- d
35쪽
uetita seentum esse sententiam 8 Quamp nis Iuliani. Non enim. Iustiniano subtilitas sed simplicitas probatur. Si dubium est, isne, qui natus est, vixeris s Alli Ni A Ni existimabant, opus non esse, ut insans vocem emittat, sufficiens enim esse, si aliis signis vita probari possit. I. s. C. M po . hereae in
Sed p RocvLIANIs, qui omnia eo referebant, Vt ius certum esscretur, haec signa vitae, quae ex motu cordis et anhelitu desiimuntur, non satis clara, hed suspecta atque incerta videbantur. Hinc illi, vocem et vagitum, eXcellentiora fgna, eXigebant. IvsTI- Ni AN vs, ut semper solet, Sabinianam sententiam probat, motus aequitate. Nam fieri posse dicit, Vt quis mutus nascatur. Cuni PROCvLIANIs nostri maiores fecerunt, ita enim in Iure Fendati Saxonico capite XX. scriptum est: mnu der Son nata des intersnde Iebet so lange, do man sine Stime gehoren mac, in vir mem en des Huses,s is er herebet mit fines Vatera Lene. Ait v LPiANus, in Fragmentis Tit. XI. g. 28. PMerem autem CΛssIANI quidem eum esse dicunt, qui habitu corporis suis . bes apparet, id est, qui generare potest. Proculiani autem eum, qui 'quatuordecim annos expleuit. Vetus haec controuersia, quae olim etiam in centumuirali iudicio multum iactata est, Qv I N C T I- , hi A N o lib. I. Insi. .. H. commemorante: Vt apud centumuiros, inquit, quaeriture pubertas annis, an habitu comporis aestimetvr CAss Ius, quem leuitatis et incuriae suae Sabinus heredem reliquit, naturalem rationem et luc secutus, o generandi lacultate et fgnis a natura impressis corpori, pubertatem iudicauit. Sed quoniam haec naturae notatio incerta, nee in omnibus hominibus eadem, sed diauersa esse solet, Pno CvLIANI, qui omnia ad punctum et cenam normam exigunt, quorumque maXima cura, Vt iura omnibus sint . 'eadem atque legum certae definitiones, fg. . VIII. n. I. statutum ac . praefinitum temporis Punctum pubertati assignauerunt, et arithmetica proportione pubertatem eodem omnibus anno tribuerunt. Ius Pontificium, quod, scuti constat, plerumque aequitati fauet; Sabini sententiam praetulit c. S. X. de despons impis. In accessionis materia, vetus est definitio, ut res minus principalis potiorem sequatur. Hanc regulam LABEO et no Luseonstantissime seruarunt; Ecce enim' in I. assi g. r. XLL V. M MEHν. dam. ita scriptum est: Proculus indicat hoc iure ποτι vel , quod or
reni placuisset: In quibus propria qualitas exspectaretur, si qui
36쪽
addistim erit, toto reditsi is tuae pes, Apho ansa, lecto fulcrum, naui tabula. Tota enim eius stat, cuius ante fuerinit. Hac ratione picturam etiam cedere tabulae, quoniam ei additur, et eius esse oporte, hat, cui tabula erat. Hoc ciuilis ratio dictitat. Nam rem minus principalem, par est, primariae adiungi. Est autem tabula res primcipalis, quoniam tabula quidem sine pictura, pictura autem sine ta-hula consistere non potest. Nam et literae, licet aureae sint, tamen chartis perinde membranisque cedunt, ac solo cedere solent ea, quae aedificantur aut seruntur. Ideoque si in inartis .membranisque tuis carmen, vel historiam, vel Orationem scripsero, licet oratio plurimum, charta vix sestertium numum valeat , huius corporis non ego, sed tu dominus intelligeris. Sed qui aequitati litant, relicta hac subtili ratione in pictura, ad pretium et dignitatem artis respiciunt, et i bulam peruerso modo cedere iubent picturae. Ait enim S. I. de si . reri dom. IvSTINIANVS, quem Sabinianum esse, XII. diguimus , Nobis videtur melius esse, h. e. utilius et aequius, eastitam pHurae cedere. RUdicurum es enim, pictinam Apellis vel Parrbasii is aerusionem vilissimae tabulae cedere. Aequitati hoc effatum quam maxinie consentaneum, sed disielitaneum doctrinae ; monstro enim
senile et in iure quasi miraculum. . Duram . prosere PROCUL Vs, benigniorem contra C Ass Ius
sententiam I. V. f. de bereae stet. ibi : Interdum dinum es quid vitis. Sed hoc iustum esse Proculo placet; Cassius contra sentit. Iam declarandum est Labeonem, Proculum, Neratium, et totum. denique seuetioris disciplinae chorum, semper illam iuris anxietatem magis et scrupulositatem, quam simplicitatem amplexos fuisse. Nilviarius verbis l. v. LX. Τ. de satu. lib. In quo fragmento
- o L E N v s, qui Capitonis gregem sequitur, diserte ait: LABE ora x s sententia R AT i o N E M' quidem balet, sed alio iure utimur. Scripto autem LABEo maxime et verbis adhaesit, ut g. VHL.M. II. demonst-uimu . Huius rei ex-plum est. I. IIL L. V. de
tierb. An. stilicet, si ita- in leuamento scriptum sit: QVISQVIS
MIHI ALIUS FILII, FILIUS VE HERES SIT, L
37쪽
Similiter L υ. f. . XXXII. F. de leg. q. SI S PICH Vs ET DAMA SERVI MEI IN POTESTATE ERUNT CUM MORIAR, TUM STICHVS ET DAMA LIBERI
SVNTO. alterum ex bis, post te mentum factum testator ali vasset vel manumisisset, neutrum liberum futurum, LABEO putat. Verbis hic etiam nimium ille detulit. Neutrum enim vult liberum esse, hanc ob rationem, quod coniunctim dictum erat; Stichus et Dama in potestate erunt cum moriar, liberi sunto. Sed aequitatis patroni, eum, qui remansisset in potestate, liberum suturum opinati sunt, quia id menti defincti magis videbant conuenire.
Deinde et hoc diximus, LAREO NE M, Vt iura certa efiicerentur, maxime curauisse, Ut verborum certa ac definita potestas esset. eamque ob causam, unde verba ducta snt 8 anxie perquisiuisse. Naiii, ut GELLIus ait, hac arte, laac sola notationei nominis mutatos iuris laqueos summo ingenio enodauit. Ut ergo constare pos. sit, GELLI v M vera retulisse, fidem huius rei ex corpore iuris ficiamus. Respondit LABEO:
rapidicinas non esse, si lapides ibi non eaedantur, l. 7 . XVIILT de contr. emi. Riduam Zictam esse, quasi vecors, vetanus, qui He corde auisanitate esset. Similiter viduam esse, quas sine duitate, i. r. f. 3. L. ff. de Verb. fgn. Donum a dona o l. 194. Κ eod. Praevaricatorem ex varia certatione, I. 4. g. 4. III. ff. de his qui not. ins l. i. XLVII. ff. de praeuar. Furtum a furvo, id es nino. L 1. XLVII. T de surt. Turbam ex graeco, ἀπὸ τοῦ 1. a. g. a. XLVII. ff. de vi bon. rapi. Possessionem a sedibus, quasi positio, l. i. XLI. T de adq. vel am. Supposiectilem ab iis, quae sub pelgibus fiat, i. r. XXXIII. ff. de suppel. leg. Cognatos a communi nascendi initio, l. r. I. I. XXXVIII. T vnde cogia. Sororem, quod seorsim nascitur separaturque ab ea domo, in qua nata es, et
in aliam famulam trinum inur, GELLIus XIII, Io.
Si quis ita pactus sit: CVM MORIAR TIRI INSULAM
AEDIFICABO. Labeoni non tam sententiam, quam verba aucupanti, impossibilis videbarur eiusmodi stipulatio, quae valere non posset. At contrariae sectae discutienti sensiam potius et mei tem contrahcntium, verisimile videbatur, hoc inter eos actum, ut incipiat quidem contra morientem obligatio, soluenda autem sit he- redibus. Id quamquam aequum videatur, tamen, fi iuris rationem spectes, nihil ineptius. 3VβTINIANus vero, ille aequitatis tam
38쪽
ratione, quod nemo tam sulfus mueniatur, ut putet posse aediscidim tanto in uno momento horae attolli, ab heredibus promittentis aedificari itisulam iussit. l. F. C. de contrab. et coinnite. I p. obruimur propemodum infinita 'exemplorum atque immensa copia; Nulla enim sere iuris consultorum disputatio et controuersa, quae his radicibus non excreta videatur. Quid Θ eorum etiam qui de re quadam in iure altercantur, in plerisque causis unum iure, alterum aequitate niti, videas. Credit uterque se iuste litigare.' Vnde hoc Θ Nempe ille ad ius attendit, hic ad aequitatem. Quemadmodum autem aequitas a iure, ita Sabinnianos a Proculianis distare diximus. . Utque hi subtilitatem, ita qui fiant a Capitonis partibus, smplicitatem magni faciunt. Ecce IULIANus I. s. XXVII L . de lib. . et Iosb. palam ita pronunciat: Licet sv nTILI iv nisAEGvLAE couueuiuat , ruptum seri res amentum; attamen H - -MΑNιTATE svGGERENT E aae aliam sententiam decursum est. Alius ex eadem aequitatis schola , i AvoLENvs scilicet, in . quem omnis de Capitonis sonte humanitatis amor pros erat, in I ge u. XL P de satu lib. aduersus ius sebtile, ob lihertatis fauorem, ita disputat: Si hereditas eius, qui scrum, INTRA DIES TRI-
.GINTA MORTIS SUAE SI RATIONES R E D D I DI s s E T
esse iusserat, post dies triginta adita s, IVRE QUIDEMsTRI-C T o ita manumisus liber esse non potes, quoniam conditione de sicitur. Se auor libertatis eo rem perduxit, ut respondeature e pletam conditionem, s per eum, cui data esset libertas, non flaret,
Eiusdem Passci aduersus iuris subtilitatem , benigniorem sententiam, vide Lis XXXIX. J. de donat.
- Proseram unum adhuc, eiusdem I A v o L E N I non tam iuris,
quam aequitatis consulti, emissum, L M. XVIII. F. de eoni. eme. utilitatis causa, aduersus sebtiles iuris regulas, decretum. Lex Italial, t: Fundus ilis es mihi Intio emtus. Guaero e utrum in- j itigod by Coralec H tum venditio consipat, an nisis actum sit 8 Respondito Pese
39쪽
causam dedit. Primo sitis cognitum est, neminem alteri stipulari posse. Haec vetus atque perpetua regula. Nec ergo alteri emere postam . . Quaerit in L Io. XLVILδ verb. obt. Pomponius, si mihi et Titio , in cuius potestate non sim, stipuler decem, utrum in partem, an in totum stipulatio valeat, an omnino nihil actum sit 8 et respondet: non tota decem , sed sola quinque deberi, partemque alienam deduci. In emtione iundi longe aliter definit i A v o L EN v s noster. Nam si mihi et Titio fundum emerim, omnem sui dum ad me pertinere, et quod pro extraneo inutiliter contraxi. meam partem augere. Quaenam huius diuersitatis ratio 3 Quae, nisi commoditas Illic enim cum decem essem stipulatus , quoniam
quantitates ipQ iure diuisae sunt, Lis in sn. XLV L F. de solui.
dimidia pars haud dubie ldebetur. Verum hic, cum fundum mihi
et alteri emerim, totus ad me pertinebit, quoniam landus tam com-
mode, quam quantitas diuidi nequit. Nemo enim inuitus compellitur ad communionem incundam. In fundo igitur, cum pars illa quae debetur, sine incommodo ab altera, quae non debetur, secerni non possit, I A voLENus commoditatis causast veteri regulaeessit. Ex his aliud pandectarum fragmentum, nempe illud M A ac E L Li I. assi f. s. XIL V. de condict. indis. lucem mutuabitur. . Quaerit videlicet: virum ego, qui Centum debebam, errore quodam me ducenta debere existimans, fundum .ducentorum si soluerim, condi- ctione indebiti eum repetere possim. Et respondet, me totum fim- dum recte petere, tanquam indebite selutum, Licet enim placuerit , rem Pro Pecunia solutam parere liberationem, tamen quia agellus, ita ut nummus, diuidi non potest, condictio integrae rei m net. Id enim utilius atque commodius visum est. Iam stamina huius materiae diducere longius meditanti, innumera enim sunt longeque plurima eiusdem rei exempla, ecce Atropos adest, fatale numen, quod haec nobis fila inuitis rumpit. Pos.
sunt tamen, qui illa legerunt, smilia in libris, Iustiniani facile reperire et nostris addere. Habemus et nos huiuscemodi exemplorum
adhuc instructissimam penum et longe plura in aduersariis, . Verum animo fatis haec τestigia parua sagaci