장음표시 사용
21쪽
3. Duabus quae secuntur paginis 38 Is continentur scholia Persiana ad II I, II 3, II 8 III AT III 3 de Phalaridis tauro, IIII de gladio Damoclis, quae nuper edidis irgius
i. c. p. da8. Compluribus tamen locis alia in eo die exstant. alia ille typis exprimi iussit certe equidem haec descripsi schol. ad Pers. IVI : no mcterine L . Prima litterare omissa est, quae a rubricatore adderetur Olim cto kOS con titubunt. schol ad Pers. II 3: tinde schol ad Pers. II 8 Mens ' bonu
Eadem scholia inveniuntur in cod. Montepessulano I 25 r. m. eisdem fere litteris scripta et supra p. 1 sq. . Cumber in cod. Ioni nulla praeter haec Persi saturis pr. m. adscripta sint scholia et in nostro codice integer sequatur in Iuvenalem commentariuSatque sicut in illo, ita hic prima littera rubricatori addenda relicta sit, haud absurdum erit conicere in cod. olim Sang. 3od, de quo cum omnia fere, quae in nostro leguntur, tum haec descripta sunt, ad Persium scholia non fuisse nisi haec pauca'. Sequitur ut in eis codicibus, qui optimam Iuvenalis recensionem bonaque in eum scholia qualia hodie leguntur continebant, Pergio perpetuus ommentarius additus non fuerit. Sed Cornuto, qui totum des Persium commentum conscripsit antiqua
Quae verba in catal codd. mss. bibl. mon. Sangail. quem R.
IT5s olbius confecit, leguntur II p. 3o D. n. Od Persi Fl ei Auli
Satyrae Thebaidorum cum utimis notis morsinulibus et interlineoribus in dis membr. Seculi circiter decimi, his sane crebriora scholia indicari videntur; potest autem hic, ut in cod Mont. I 25, glossa Cornuti vel similis addita esse, postquam noster codex inde descriptus erat.
satisque ubera scholia praesto fuisse necesSe St. quorum tamen, si incertissimam Iani Parrhasii de Probi cuiusdam commentario mentionem de rebus per epistolam quaesitis, p. V. t. I p. 35 ruteri lamp. f. Ialin proli ad Pers. p. LVII sq. excipias, hodie neo vola nec vestigium apparet. Nostra autem scholianum inde deprompta sint, alii doctiores videant id solum moneo unum ex his scholiis ad III 3T ad verbum fere convenire cum Cornutiano Iahia Pers. p. 2ss . Ceterum sermo horum interpretameniorum pessimus ima Latinitatis tempora redolet a. Inde a pag. do incipit integer in Iuvenalem commentarius, qui usque ad neni libri confinitatur. Adscripta sunt in Superiore p. do margine manu satis recenti haec verba: Ineis sto uti Tlim Prima totius ommenti littera S missa est, ut po8tea elegantius pingeretur; quod tamen non est factum Scholia continua serie nullis intervallis scripta sunt; sed uniuscuiusque scholi littera prima uncialis esse solet qualis tamen littera interdum tum quoque adhibita est, cum in eodem scholio novum incipit enuntiatum. IIaec scholia sine dubio e codice olim Sangallens D o nunc deperdito descripta esse atque accuratissimae convenire reum codicis Montepessulani 12, interpreta
Si quis accuratius horum scholiorum sermonem, enuntiatorum structuras, participiorum Sum, Sensentiarum coniunctionem, locutioneS, vocabula consideraveris, ei in mentem veniat necesse est haec primitus Graeca lingua fuisse conscripta et postea ab homine haud ita erudito in Latinam versa e g. voc. pacificus non tam Latinum sermonem redolet, quam Graecum; es Stephanum, Labbaeum Passovium sub voco. εἰρηνικο ef εἰρηνοποιοc v. etiam abbaei gloSSam: κατατετακτα , De- γνιαtur. Accedit, ut uecholerus me monuit, quod haec res optime ad studiorum litterariorum vicissitudines quadrat Byganti enim scholia Persiana, quibuscum Cornus commentum nescio quo modo cohaereat, iam Sexto P. Chr. n. saeculo lecta esse hoc luculentum est indicium, quod Ioannes Lydus de magistr. Rom. I 32 Persium narrasse contendi Seranum dictatorem ab aratro bubusque ad Romanorum imperium arcessisum Sse. Quae verba spectant ad Pers. IT3 at hic do
Serrano nihil: Quintium t Atilium Serranum dictatorem quis novit 2 de C. vel M. Atilio consule tale quid nescio quo iure narratur cf. Plin. n. h. XVIII 3. Cic. pro Sex Roscio XVIII 5 et schol Gronou. p. 3I Or. Val. Max. IV d, ); Persius vero aperte L. Quintium Cincinnatum dicit cf. Ialin Pers. p. 8 . At vide scholia: en Quintium filium Serranum dictatorem subnatum ex versu qui adscriptus est, Vergilii Aen. VI 8 d), e fontem, unde Ioannes Lydus falsam loci Persiani interpretationem hausit.
22쪽
mentis inter v. d. constat et Ialin. d. IVV. minor praef. p. 6). Novum vero id esse censeo in codice Sangallensi nullum omnino exstare scholium, qui in Pithoean quoque inveniatur. Quae enim huiusmodi alinius adfert in adnot. crit. d. Scholi., ea falsa esse supra p. 11 sq. demonstravimus' Sane verba quaedam Sangallensis habet, quae in illo non leguntur; velut schol ad VIII o prius in Sang. hoc est Cressumti tunice. d. tunica destinaeicis, in Mont autem verba de si nictili desunt. At contra a Sangallens nonnulla scholia absunt, quae in Monte-peSSulano exstant, neque ea tantum, quae in hoc recentiore manu sunt addita, de quibus cf. supra p. 6 sqq. Sed etiam quae prima manu scripta certeque genuina et antiqua sunt. Quorum quaedam cur miserit monachus, qui librum nostrum scripsit, haud
difficile est intellegere Sunt autem haec: Sat. III inscriptio in cod Mont haec est: QUARE M-
Sat V inscriptio in cod Mont : N PARASlTOS DE OENlS CONTUMELlOSlS In cod. Sang. r. m. in margine haec tun
sat VII inscriptio : De feribitus Sitidiori in in san deest; ibi enim in eius locum successerunt verba: Nol DE T lO
loco haec tantum leguntur: DE LlBRO Illi . SAT ivv.
Verbo monere liceat Iahnium in proti ad Pers. p. LVI falso adfirmare schol ad VIIII abesse a cod. Sang. deceptum ut videtur Crameri adnotatione l. c. p. 2so); quam tamen ad Vallae scholium pertinere apertum St. De sat III inscriptione cf. infra p. 3 n. l. IIuno titulum antiquum rectumque esse eo evincitur, quod idem
invenitur in codice Vindobonensitar. XI Endi , de quo fusius egit A. Goebel in actis acad. Vindob. v. XXIX a. I 858 Nov. p. 3 sqq.In hoc enim sat V sic inscripta est: V. IMPERASITOS A CENIS CONTUMELISIS cf. b. p. 66J.
Ex eis, quae hactenus disputavimus, conicia quispiam codicem olim Sang. D. nr Boa, e quo nostri libri seliolia descripta sunt, e Pithoeano fluxisse. Ialinii enim coniectura, qua codicem illum deperditum eundem esse putavit cum Pithoeano es. eitschr.f. Alterili. 18 38 p. 165 sq. et proth ad Pers. p. LVI et CCXIIIJ, postquam ex ipso codice Pithoeano de origine fatisque eius accuratiora comperimus, a nullo opinor iam defendetur. Atque ipse Ialinius in ed. Iuv. niinor praef. p. 6 exfr de hac re multo cautius rectiusque iudicas. Cum autem nuper . Matthias in dissertatione de Iuvenalis scholiis IIalis I 8T5 p. 1 et Chr. Strachin libello, quem seripsit de Iuvenalis exilio progr. gymn. Lau-hachensi a. 188o , p. 3 Sangallensem ex Pithoeano exscriptum videri adfirmaverint, paucis demonstrandum esse censeo neque codicem Sangallensem r. io neque eum, unde descriptu est, Montepessulano fluxisse. Compluribus igitur locis, quibus a Pithoeano discrepat, Sangallensis aut veras genuinasque exhibet lectiones, quae interdum a Probo Vallae confirmantur, aut propius ad illas accedit quam Pithoeanus, aut denique lectio Sangallensis ex Pithoeana orta esse nequis. uiusmodi in scholiis sati. I-III haec repperi pauca quidem, sed quae ad id quod volumus probandum sufficiant recompendiis rutor datinianis praefere d. Ialin. a. 185 I):
Neglegentia vel oscitantia librarii omissa sunt etiam in Schol. ad IX T verba alii ut nubat is atque in schol ad Io verba: deinde Metum erum ivrofundebui et Sic cecidit.
23쪽
Sequitur ergo codicem an gallensem in edendis his scholiis minime esse neglegendum. Sed cave ea sufficere putes, quae Ialinius in adnot. crit edit scholi de scripturis huius libri adfert. Adnotavit enim ea tantum quae alicui ipsi esse videbantur usui ' cf. Wirg. l. c. p. daa), neque quae adnotaVit, omnia recte e g. in se sol ad I 33 extr. Iahit. p. 1T6, 2 in codice Sang.non exstat Seelere cilcllioniS, sed celere cunctitoriiS, non Stinio,
sed simio in schol ad II lo2 Ialin p. Is si non ut Ialinius refert iBitute te, sed ei Pilus to legitur, ut in cod Mont. in schol ad III id non putoris, sed stilus hoc loco sane typothetae errore S pro se Schopen . positum esse videtur).
Iam nobis quaerendum est, quale fuerit illud in Iuvenalem commentum, quo usus est Georgius Valla in editione Iuvenalis Veneta a. id86. Fundamenta vero totius huius quaestionis ea esse debent, quae ipse Valla de illo commento fradit; neque enim alius quisquam de reo novi quid rettulit'. Ipse autem codex periisse
De ordine scholiorum, qui in codice plurimis locis alius est atque in editione, quamquam interdum maximi est momenti, Ialinius nihil fere adnotaVit.: Perquam mirum est, quod in Domitii, derint in Iuvenalem commentario, qui primus prodiit Romae a. I T. cf. Rupertit Iuven. v. I p. LXVI , ad sat I v. 58 haec adscripta sunt Tipillinum cutissime intelliisit ricini ei h sunt DBenctiis ad id re ondentiS, Moddiaeit pone Tisillintim nullum tamen eaestat festimonium, nisi quod circumfertur eae libello Probi strammatio his erbis M. Ophonius Tipillinus homo omnium nequi8Simus triS patruo habuit; sim jm S, ut eorum
videtur certe quid eo factum sit, nemo est virorum doctorum qui sciat. Magnopere igitur dolendum est ne Vallam quidem, qualis ille fuerit, satis accurate descripsisse. IIaec fantum de eo in praefatione: Sune, inquit, coniserti mi Stint ni Fer robi stram- mulio in itit enulem commensuriitati initim ilhuc viliueerim tilii alii e niti se miro breBitulis e lioqtran tumen Perquet OPPOr-ltinos liquundo Se nobis obtulere rite obstitissens ero Sese ch in is nisi nobis sincti l rimuntibus cocleis nimium ciarios inτicisse Peli plus et Si in lines libros con erit ubeunti re tituet fertii libri Seotin - ltibere Sutyrum. Inνυ αυime S eroissi si mo o id conseqtii ostiinitis ut omnis Mitis sesct φα-leret eruditio si ob inferseresstinent cuiusmodi est verunt e lictesturi sereaeotist Sunt ne in minimct i idem sui se Subtruximus: alit immulctνimus. Ad VIII vero sat v. Is Valla haec adnotat: hi nos uni ceserit robus nec ecfr him l lini tistrittimst me serBeneris inter gretullis Si quicqvum .' ae sunt omnia, quae de eodice illo Valla narrat ut igitur accuratius eum cogno SeamVS, praecipue ut Videamus, quae inter eum et Pithoeana scholia intercedat ratio, diligenter inspiciamus oportet et perserutemur Vallae in Iuvenalem commentarium. Sed ante indicandos eSSe censeo, qui adhuc de hac re scripserint. Breviter Pithoeus eam attigit in monendis', quae adiecit Iuvenalis editioni Pari- Sinae a. 1585, quae compluries iam commemoravi. Post eum iudicium de hac re fecerunt ramerus non omnibus partibus iustum rectumque l. Saepius e. p. a sqq. falsissimum vero Osannus inhvereditatibtis potiretur, Beneno hSumpsit Subtriactisque nimis et fulsolabimis siqniatis hue reditates unam Scelere consecutus est 2 Usus est hoc loco Mancinellus, qui in suo commentario Venetiis a. Ids2 haec adnotat Tribus patri is de ipso Hillino intellipendum probus enim iιιctiunt sic scripsit M. phonitis fictillinurum homo' et ut supra Sed ne Calderinus quidem Probi libellum inspexisse videtur, quoniam circumferri hoc festimonium dicit, sed descripsit, nescio quo proximae aetatis scriptore. Id vero maxime miror Vallam hunc locum prorsus aliter explicare adnota enim haec: feneraliter diaeit cf. schol Pith ad h. l.)sse quocumque ut leg. Bel j ui temporis liquo Videtur igitur illud Calderint interpretamentum in Vallae codice non exstitisse of tamen Vallae adnot. ad I 68 . . . Sunt qui hunc dumosissum qui Oi honium fictillinum velint); unde conicias etiam alterum codicem tum in Italia fuisse, in quo scholia Iuvenaliana nescio cuius pretii Probi nomine ornata exstarent. Ceterum f. quae de Probi nomine infra .s dispu
24쪽
libro, qui inscribitur Belirago urreriecti und om Literaturgesehiclite', v. II p. 2is Fusius deinde rem fractaverunt cho- penu ea adnotatione, quam seripsit ad vitam Iuvenalianam in
edit. einrichii v I p. 32T-32s, et Ialinius in proli ad Pers. p. LIV sqq. atque hi quidem quod ad rei summam pertinet
Satis recte nuper denique . Matthias l. e. p. 1 sq. et Chr. Strae l. e. p. 3 sqq. Qui omnes quatenus recte, quatenus falSoiudicaverint, iam ipso A aliae commentario inspecto Videamus. Ac primum quidem quaerendum est quibus sindiciis agnoscamus, quid de Probo suo deprompserit allati deinde quemadmodum Valla codice suo usus i. e. quam religiose eius eXcerptiScodicis exemplar redditum sit; postremo suam rati, intercedat
inter Probi scholia atque Pithoeana Agnoscuntur igitur in Vallae commentariin ea facillime Probi interpretamenta, quibus hoc nomen adiectum est a Valla d quos locos collegit Ialinius proli ad Pers. p. LV n. I. atque adscripsit imites fere rin adnot. crit. d. scholi Berol. a. I 8SI Id tamen in multis horum locorum dubium est, aut unde Probi verba incipiant, ut in inferpretamentis ad I 55 sqq. aut quo Vocabulo coneludantur, e g. in scholio ad nos eum neque initium meque sinis singulorum Probi scholiorum illo signo des Vallam commentari, indicetur. Multo vero glures sunt loci, quibus Valla Probum tacite usur
Monere liceat hoc indiculo non omnes locos contineri, quibus Probus a Valla nominetur e g. desunt ad I 2. III H. m. H6. VI 32 l. VIII l 5. Is8 neque adnotaium est, si quando ad eundem versum Probi nomen compluries a Valla memoratum est, ut ad In ter ad I 33bis, ad III 263 bis. f. meum indiculum infra p. d. Desunt tamen hic quoque loci pauci e g. ad III 32 Valla adnotat lactis est in stultici qui sie, eliciti re ut Probus geribit ad VI do: Mularumque iubis inquit Probus eristis o cragv otc. Neque semper pleni loci adscripti sunt a Ialinio e. g. ad III integra Vallae nota haec est Sed leoni stigemuli tres dieant in cibica hoc est yllum eritiae ctrctuant Gesci Pompeius russus qui Sylla fuere disemici: ut certe tres diselytili Auctustus etc.
2sPers. p. LIV se his locis mune non rufi dicit atque in adnot.
erit edit scholi Berol. a. 185 multos eorum attulit. inde igitur alia interpretamenta e Probo sumpta esse deprehendere licet Inde nimirum, quod plus minus asaepissime benim id verbum conveniunt aut cum scholiis Pithoeanis inus cum interpretamentis aliorum quorundam deterioris generis codicum, imprimis eidensium oss. r. et rar. 6d bibl. ubi rer. 82, im quibus cf.Supra p. b. 1, atque PariSini lat. r. si O, e quo eilius edidi glossas in Iuvenalem in indice scholi. in n. IIalens p. aest. a. 18T habb. iam laesi quoque scholia Vallam ae Probo suo deprompsisse eo evincitur, quod interdum alia ad ipsum nominatim refert neque se aliis incholiis usunt esse ullo Verbo indicas. Quomodo Nero explicanda sic mira haec res infra videbimus. Quid autem in Valla Probo non nominat, ab loc ea mutuatus esse quae neque in Pithoeant selioliis reperiantur neque comparatis aliis codicibus agnosci possint Ex huiusmodi scholiis, nisi confugere velis at sermonis inquisitionem, Tenus quaerendi perquam dubium incertumque in tali scriptore, ae tantum deprehendere licet se quae sane maximi sunt pretiis quibus novi quid traditur, quod aliunde haurire alia nullo iodo potuerit quodque in se omnes ut ita dicam numeros veritatis habeat. Luculentum huius generim exemplum protulit dractavitque da inius in mus. Rhen. v. I p. 62 I ad IV enim sas. v. s. Valla haec adnotat:
otii mine, bello ei munico tioc Domitiusti Cestit robustis. Itimin Nestorei mitis sexti enim rivi. Et Fabius eiento e solentem lancti ulrtimqtie. Pu tira fer memore in tertini nomine fustos. Et si ope ceSurecte confinis Cilitis victe. Qui versum cum alibi nusquam inveniantur certum est Vallam eos ex Probi scholiis deprompsisse. Iam videamus, quam religiose Vallae excerptis codicis Probi imago exprimatur. Ac primum quidem quaerendum est, utrum Valla omnia, quae in codice exstabant, scholia vel paene omnia in usum suum conVerterit, an ut ramerus puta l. c. p. a sqq.pauca tantum, ubi ex usu ipsi videbatur, ἀποσπασμάri inseruerit de libro suo, plurima autem suppresserit. Posteriori sententiae obstant ipsius Vallae verba, quae supra p. 2T exseripsimus, quibus se Probi interpretamenta, cuicuimodi ia fuerint, Dubito cum Iahnio corrigere Imbricius.
25쪽
Bone minimani quidem partem subtraxisse contendit Sed ramerus(l. c. p. 5 fidem hominis vacillare adfirmat obis magna in haere diiudicanda spus esse videtur cautione, reum quae scholia in codice deperdit exstiterint, quae ab eo fuerint, merso dici nequeat Ceterum primae quidem saturae omnia fere scholia, quae in codd. Mons et Sang. in Vallae quoque commentario aut integra reperiuntur aut certa eorum vestigia At rex Pithoeanis ad ceteras saturas solioliis in Vallae commentari desunt permulta. Sed possunt haec etiam ab ipso Probi codice fuisse, et plurima eorum Vera afuisse Iersuasum mihi isth et infra p. 8 sq.Magnus autem eorum locorum est numerus neque ut videtur a Cra mero quantus sit satis perspectus, quibus facite alia Probuni in usum suum convertiti ipse vero plane perexigua fuisse Probi interpretamenta adfirmat. Quit porro si propter cariosam codicis vetustatem multa omnino non iam poterant legi cf. ipsius Vallae verba supra p. 2T . Adde quod Valla saepius scholia perexigua et usie nihil novi adferrenti in commentarium suum inserui eo tantum permotus, quod Probi erant, rus ad III 11 stetit re ommeelmis, et ad I as in minore debilis celere Quamquam igitur Vallam codice suo satis diligenter usum esse neque quidquam omisisse censeo, quod maioris esset momenti, si tamen concesserim sauea Tum Suppressisse scholia, quae aut plane inutilia et superVacanea et Visa sunt, ut schol ad I ad quem versum haec tantum adnotat Nee tim finistis Orestes e ce reste r se licte nolet litem Siati est e reste imbutu) aut quorum doco aliorum scriptorum testimonia adferre posuit velut ad I 23 pro prima
Desunt neque omnino apparent scholi Pith ad I I. 6. Io. 23. 26 alterum d primum et alterum si prius. 56 alterum e tertium. 58. 5. 66 prius. 5. 6. 8. 3. 5. T. o. 3. Io6. II 8. 22. I 26.12s Ido I 2. Id d. Id prius. I 56. Isis prius. I 63. Id alterum I6s. Plinius Apicium vel Apiciana quinque locis n. h. VIII 2os. IX66. VI 33. XIVI 3T. I 3 commemorat neque tamen usquam aut illum titulum adfert aut Apicium librum conscripsisse expressis verbis refert. Neque aliunde illa inscripti nota est quam unde alia habeat, nescio; et tamen titulum, quo liba , qui alias inscribitur Caelii Apicius do recoquinaria', in editione IIumelbergii Tigur. 5.2 instructus est: De opsoniis et condimentis sive arte coquinaria' Bahr. Las Lit. d. IV
Bilium Pithoeanum in codice Vallae eo probatur, quod reliquam eius partem adhibuit, cum id quod sequitur interpretamentum conscriberet Miser et risi Morcus vicitis fuit, Si cum rivino con uretur, misi ille icue uberesti eae sium cs schol Pith. :fuit num mei limi sti ae me , fructi Gil eon strutione in Crimini). Cum igitur hoc in genere Vallae fidem defendere potuerimus, in alia re idem non licere vehementer dolemus Quod enim iam antea ramerus l. c. p. 5 exfr. Seliopenus i. c. p. 328 , Ialinius a proli ad Pers. p. LV Matthias l. c. p. 2 frach(l. c. p. x viderunt atque adfirmaverunt, id nos quoque Vallae
commentarium accuratius perscrutati Verum esse cognovimus et rarissime integra scholiastae verba adfert solet vero Probi interpretamenta aut verbis aut verborum ordine immutatis, aliis missis, aliis additis, contaminando detrahendo interpolando ita reformare, si saepissime sui prorsus dissimilita evaserint Quod eum maxima exemplorum copia confirmari possit, me in nimiam molem hic libellus excrescat, locum uniani atque ut mihi quidem videtur maxime ridoneum rex Sallam commentario decerpam adscribamque scholium Pithoeanum, ut quivis ipse possit iudicare.
hi tannes Aseronis inertins liberti
26쪽
Ex hoc exemplo satis superque intellegi puto, qua fide, immo qua licentia Valla Probi interpretamenta usurpaverit graevissimum autem crimen simul in illum intenditur: sibi enim adscribit, quae Probi sunt, cum dicit it mea fert opinio delibertina Massae Cari Latini condicione nusquam alibi traditum est quidquam nisi in scholio Iuvenaliano supra adlato. Neque verum est tres illos homines sub Nerone delatores fuisse sis. Tac. Agric. c. d5. hist. IV O. schol Pith ad Iuv. IV 53 neque
Totum ho scholium iugis est refertum Traiani nomen quod
apud Vallam additur, sicut in scholio ad I 33, ita hic salso intrusum est;
mirum vero maxime est neque credibile Massam, Africae et Baeticae procuratorem illum avarissimum et delatorem saevissimum, morionem fuisse atque Carum, famosissimunt erennii Senecionis accusatorem,
nanum, quamquam hoc bis a scholiasta adfirmari videtur os verba quae Secuntur: hi Omne . . . . fuerunt . . . . deliciae Auctustis . Sed fac scholiastam alios homines ac nobis prorsus ignotos intellegi voluisse: iam alius insimulandus est erroris, quoniam Iuvenalis quidem nobiles hos quos supra scripsimus viros dixit. Quae iam secuntur Latini sctrumn - Celai tint), aperie sunt falsa quae enim de mimo narrantur, non ad Latinum, sed ad Mnestera pertinent of Tac ann. XI 36). Nam neque cum Paride histrione, qui floruit sub Nerone cf. Sues Ner. l. Cass. Dion LXIIII 83, neque cum Paride pantomimo, qui iussu Domitiani in media via interfectus est cf. Cass. Dion LXVII 3. Suet Dom d), Latinum esse confusum demonstratur et nomine Messalinae et ipso Crimine, propter quod occisus esse dicitur quasi onscitis adulterii M. Occisus est); unde corrigenda sunt, quae disserit r. Strauch de personis Iuvenalianis p. 3T. Neronis autem nomen, sicut aliis locis Permultis, ita hoc falso positum est, atque hic quidem pro Claudii' quod quamquam in Probo exstitisse Valla festari videtur, tamen id pro Neronis nomine in edendo hoc scholio substituere valde dubito, quia
33 unde Valla hoc contendas, explicari potest, nisi concedas eum Probi interpretamento falsum coniecisse. Ne eis quidem locis, quibus illum prorsus eadem e Probo referre Ialinius adfirmat(proli ad Pers. p. LVJ, quae a Pithoe et e cod. Sang. edita sint, integra Probi verba adfert etiam ex his Vallae interpreta-
mensis ne unius quidem Verba cum Pithoeanis omnino oonsentiunt; quod magnam partem diversis ipsius codicis lectionibus effectum esse eaVe censeas immo compluribus horum locis aperte ipse scholia, quae in codice suo inVeneras, plane commutaVit, . .
schol ad I 1. Quibus vero causis Valla permotus est, ut verba codicis mutaret Saepissime ea, quae in Probi libro corrupta aut erant aut esse videbantur, suo arbitrio emendaVit atque, quae omnino legi non poterant propter cariosam codicis vetustatem, e suo ingenio supplevisi id quod aetas isti condonabimus. Etiam saepius eo impulsus est, quod sermonem, quo scholiasta utitur, improbandum corrigendumque censebat. Accedit quod ei Probi interpretamenta saepe longiora videbantur, quam ut integra adferret infer- dum singula scholii alicuius verba melius ad singula poetae verba
qui haec conscripsit, accurata certe antiquitatis notitia carebat, Valla autem falsum illud nomen suo arbitrio emendavisse potest Carum
vero, nam Massa qua ratione sit mortuus, incertum est, non oc
cisum esse delatum a deliodoro, licet alius eliodorus intellegatur atque ille, qui Neronis aetate L. Iunium Silanum detulit cf. schol ad Iuv. I 33j certissime evincitur Martialis epigrammate XIT . Inculcavit igitur,eliodorum homo sciolus, qui eum delatorem fuisse in scholio
ad I 33 legerat; cf. frauch l. c. p. 2T. Iam iure concluda ea quoque, quae adduntur cuius, mitisiandum), ficta esse atque ex Iuvenalis verbis emere coniecta. Vereor autem, ne haec inde a voce Latinusatilem non sint veteris illius interpretis, qui tot tantisque rebus recte explicatis se non indoctum rudemve ostendis. Permultis fame locis, quibus Valla emendatiora exhibet scholia, non sua coniectura, sed probis codicis sui lectionibus nisus est cf.SchOPen. l. c. P. 328 exfr.), ut in scholi ad D 3. 8. 5. II 3. 33.
II 6. 8. III 2o. 23. Etiam in schol ad III Io non ut vult Matthias
l. c. P. 2 corrupta codicis verba suo arbitrio emendavit, sed in ipso codice interpretamentum emendatius inveneras cf. Schopen. l. c. p. 358 et glossam interlinearem cod. Voss. r. I 8 furi odimus ut serae fri-stiei foetim in domo nostra non citiumvr ede i ναε lusentes. Sane hic quoque Valla quaedam ad suum arbitrium mutavit, sed quae in codice sana fuisse mihi quidem persuasum sit, uiapro tristitiae' ' αε-stieia . pro in domo nostra ii nos scripsit etc.
27쪽
adscribi putabas, quorum quasi glossae essent: ut scholium ad 2 prorsus divellit. Si vero quando scholiasta praesenti ut de sua aetate Verbi tempore utitur, Valla praeteritum usurpat; e. g. in schol ad III ii codd. Mont et Sang. Mucidam ideoqlii Sur eam glictede Cttice St . . . Valla autem mussidoni ideoqilo Suser eam quuecticitis ercti vibit Probi . Denique Valla non euravit, ut qui commentarium suum legerens, Probum haberent integrum plenumque, sed id maxime egit, ut Probi inferpretamentis usus quam plurimos Iuvenalis locos explicaret illustraretque sit quae in praefatione dicit supra p. i): I ivisscti initii ero PS etc. Nunc accedere licet ad id, quod est summum in tota quaestione. Quaenam ratio intercedit inter Vallae Probum e scholia codd. Mont et Sang. qualis fuit Probi commentarius is, quo usus est Valla Ac primum quidem videamus, quot et quae scholia e Probo deprompta alia in usum suum conVerterit, quae que ex eis in Mout et Sang. inveniantur codicibus deinde statuamus, quatenus singula Probi interpretamenta cum singulis scholiis Pithoeanis conveniant, quatenus ab illis disserant. Primum igitur adscribam, quibus locis Valla Probum nominet cf. supra p. 23 n. 1). Commemorat eum ad Iuv. I iter. O. T. 28. 33 bis. 35 ter. i. 52. 1. 6. 82. 5. 1 os bis.111. 116 121 bis i 2 bis. 138. 155. II 28. s. s. O. T. 2.ss. 166 118. 12d Id2. 1 ad 1 ad 152. III 11. 1. 36 38. ibis. d. II 6 168. Is 2 261. Od. 21 3. 21 a. 231. 23 T. 263 bis.
Eorum locorum numerum si comparaVeris cum numeri Omnium uniussiuiusque saturae versuum, invenies Probum a Valla saepissime in primae saturae commentario, deinde, si quartam X- ceperis, ad quam ut quinquies tantum Probus commemoraretur, eas aliquo factum esse videtur, ad singulas rarius nominari. Primae enim saturae irciter ad sextum quemque Versum nomi
natur, secundae ad duodecimum fere, tertiae ad quintum decimum, quartae ad tristesimum, quintae ad sextum decimum, seXtae ad tertium et vicesimum, septimae ad septimum et Vicesimum. Octa-Vae, si conside veris in versu 188 huius saturae Probi fuisse finem, ad quadragesimum fere.
Ηorum interpretamentorum dimidia fere pars in codd. Mons. et Sang. exstat, dimidia ab eis plane abest ad hos enim versus prorsus nova scholia Valla Probo nominato profert Ialiniani numeri in proli ad Pers. p. LV n. 1. 2 d haud satis recte se
Ex his locis maxime notabiles sunt ei, quibus in Pithoeanis plane aliud exstat scholium qua in re respiciendum est scholia Pithoean a recentioribus interpolationibus satis libera esse;
Aliis autem locis eis scholiis, quae in Mons quoque et Sang. odd. leguntur, nova eorundem Iuvenalis verborum explicatio additur novo ac singulari scholio; cf. Vallae interpretamenta ad I i. 116 128. 155. II 2. 12a. Id8. III 8. T. id. 231. 263. 283. IV T. VI Si et Vallae adnot. ad I 121 . VII s. VIII I 68. 185.
In his vero scholiis, quae Vallae demum commentario nobis innofuerunt, habes quae notae sint optimae, ut scholi ad I o.
ios V 36. Os VI 3T. VII 13a. Alia satis vilia sunt etiam
quae a docto grammatico profecta esse nequeant, ut ineptum ad
VII 15 interpretamentum, de quo sit rameri adnot. p. 2s6sq.' Soholi Pith ad I 2 et VI do in cod. Mons interpolata absunt a Sang. cf. supra p. 6 et 3. ' o do duabus Medulinis interpretamentum isto loco non invenitur in Pithoeanis sed depromptum est e scholii quod in Pith. exstat ad VI dZ parte extrema et falso a Valla ut videtur ad Medullinas traiislatum, cum proprie fuerit de Messalinis. Non neglegendum est absurdam'. l. explicationem eandem inveniri apud Papiam; qui quae de vocabulis Iuvenalianis Proseri, XCornuto plerumque fluxerunt. Eodem redit, quod a Valla e roboraria interpretamenta adferuntur, quae cum a codice Sang. absint, in Mont. secunda manu interpolata sunt atque in Cornuti codd. Leidensibus le-uuntur: sunt autem haec: Ad I 32 in Vallae commentario exstas Causi-
28쪽
36 Conserre licet eum hoc scholium aeque ineptum quod in Pithoe-anis ad I 133 legitur: il autem in Vallae eommentario non
Singula autem interpretamenta, quae et apud Probum et in eodd. Mons et Sang. leguntur, rarissime tamen utrobique eisdem verbis scriDfa sunt. Saepe enim scholii Pithoeani pars satis gravis et re nova insignis in Vallae commentario desideratur, his
Confra alia scholia Valla pleniora adfert atque integriora, ita ut ad Pithoeana saepissime novae res adiciantur cf. Vallae interpretamenta ad I T. T. 116. I 38. II 28. 2. O6 152.
Ne quid desideretur, etiam eos locos indicabo, quibus Valla Probo nominato gravibus rebus neque additis neque missis plane eadem adfert, quae in Pithoeanis exstant. Verborum quidem rationem non habui, sed reruni tantum. Sunt igitur hi ad I 28.
33. 1. 2. 5. iii II s. s. s. ia2. III 31 1s2. Ol. 21 a. 266. V 25. VII 112.
Verba autem scholiorum e Probo adlatorum quod a lectionibus codd. Mont et Sang. saepissime aliquo modo discedunt, id interdum cariosae codicis vetustati, plerumque autem Vallae licentiae imputandum esse vidimus; f. supra p. 33 sqq. Neque tamen desunt in his Probianis eiusmodi seripturae, quibus Pithoeanorum scholiorum corruptelae felicissime emendentur; cuius rei si quis exempla desideret, conferat velim supra p. 33 n. l. Sed ne quid hinc incautius coniciamus, rentiniscamur saepiss-sime Probum a Valla facite usurpari neque igitur tales loci debent praeteriri. Atque ut quam accuratissime in aliqua saltem parte operis Valliani statueretur, quatenus Probi esset, tertiam et octavam saturas elegi, in quarunt commentarium diligentius inquirerem. Ad has enim solas praeter Pithoeana Leidensia soliolia publici iuris facta sunt a Schopeno progr. gymn. Bonn. a. 18a i , qui tertiae, et a Gigchio, qui octavae saturae scholia edidit libelli supra p. b. 1 commemorat p. 21 sqq.). Addidi partes
quasdam commentarii saturae quartae et sextae, quo certiUS Onstaret de toto Vallae opere iudicium. Quinquepartitae igitur paginae prima columna eos enumerabo Iuvenalis versus, ad quos exstant scholia in modd. Mons e Sang. non exstant in Vallae
commentario, altera eos, ad quos quae pertinent scholia Pithoe-ana, etsi non eisdem verbis a Valla adferantur, tamen ab eo lecta et usurpata esse certis constat argumentis tertia ea indicabo Scholia, quae et in codd. Mont et Sang. et in commentario Vallae inveniuntur; in quarta eos ponam versus, ad quos Valla praeter Pithoeanum novum adfer interpretamentum, in quinta denique, ad quos quae Valla exhibet e Probo deprompta, usquequaque a Pithoeanis scholiis sunt aliena. Ad hos igitur versus quae pertinent scholia Pithoeana in Vallae commentario
eisdem fere verbis adlata: ISurpata aut adlata, sed noVum
scholium additum est: Ad hos au
Valla otiumris disressu eleris confusus mici de rhis incommodis et de recessu umbricii locuturus,rbis ronicte con8uetudinem detestatur sub person umbricii cimici ut Ilo interpretamentum satis inconcinnum a Valla conflatum esse videtur ex inscriptione, qua tertia satura in codice Probi instructa erat, atque ex primo eius scholio. Similis enim huius saturae titulus De molis tirbis exstat in cod. Vindobonensinr. XI Endi. quem iam commemoravimus p. 2 n. 3, atque Rupertius(Iuv. v. I p. ITT e nescio quibus codicibus hos titulos adfert Orbis incommoda. - De incommodi Urbis imprimis autem f. inscriptionem tertiae saturae, quae legitur in codice Nicaeensi saec. XII, de quo nuper
rettulit C. Beldam in Revue de philologie v. VI a. I 882 p. T sqq.:
De Urbis ineommodis et disressu Ombrilii . . . . Dubito autem, an huiu8- modi fuerit saturae situlus antiquus et genuinus cf. schol Pith ad III 3I5 poteram et vii incommο α ιrbis dicere, nisi unimuli me BOcα-rent. Illius enim inscriptionis, quae in cod. Mons Pr. m. scripta legitur(ouare Umbrie ius tirbem deserat), ipsa forma a ceteris saturarum titulis discrepat Posterior vero pars interpretamenti Valliani eisdem fere verbis in cod. Leid. bibl. ubi. r. 82 exstas in quo ad . I hoc adscriptum est scholium Urbis ronicie conderscicionem detestatur Sub
29쪽
oli primum Schol et oti alterum Schol. β
Valla: Tum Solum desertitur cf. glo38. lateri codd. r. I et 6a Solum desertum. Valla: Substitis. Stetit rectivi vecturis reliqua scholii Pith pars deeSt. - Notae versuum numeris adpictae quid indicens, vide infra p. TI. Valla Massidcine ideo quod Sufer eum qi cte ductus erut elut ait probus reliqua desunt. Ad III I Valla me, iniecte. ectericte. veri fuit nymyhαetet; os infra n T. Valla Itidcleis sub ivssi mendicis of gloss. interi codd. VOSS.nr. I et i Iudeis . mendicis). ovorum C hinus immumqtie. ναIOS dieit tibi Scibbato alida assereant; f. schol Pith ad VI i atque scholi codd. Voss. r. I et i ad III IS nemus: Condi et est ipsa Sila freti iudeis e rutione tit Pretium Oseul romian eaeinde erSOἰτerent si eis Zieeret est sit i. bat celebrore qui uno die ante Sub-hatum in eos nis eduli sua calida ponebαnt insoleentes in feno ostineolutionem linteominum et, parum tit Scibbul cciiid hctberent de- eetire viem illorum diriticis dieit e ni m et foenum, et ad III I :c hinus .... Iudei Sabatigabant et secundum lectis proee tum pridie yrctvctrabunt ibi cibos et reliquet necessctria hinc et sciriasceve dicituri Prct ctrcitio. Ne res ciarne coetiae estute in pariascen coelcte Bern 223)putrescerent Si erueiarentur in cophinis eiarnem in feno Serταndum Onebant hinc res dicit ovorum Suffelle cophinux et foenum sunt. IIaec scholiorum loci Iuvenaliani explicatio sola est recta cf. II. Ronscii in Flecheiseni ann. v. XXIII a. 88l p. 6s2 sqq. Valla Mercedem. PeriSionem. Valla schol Pith ad III IT adb. I adfert eisdem fere verbis, nisi quod pro eoneubium 'eonnubium pro pusncte fruedue scribit. Atque lectionem concubium Iahuius recte servasse mihi videtur; sed pro pusnae melius cum Valla legi: praedue suo iure Schopenus monuit in adnoti criti ad solio . vett., quae adiectae sunt editioni IIeinrich.
v I p. 56. In his Schopen adnotationibus permulta insunt satis bona nec praetereunda miror Ialinium non saepius etiam his notis fuisse usum. Iam Schopenus i. c. p. 35 cognovit Vallam, qui haec scholia a v. I adfert, lemmata rectius exhibere sic: Dissimiles eris quia non erunt ricili rules Sed munii confectete ouunt PrctestantiuS. meliu Sinutur StictbSSens nyn hue quαm mctrinoribus aeornute nec IIvitiosisImminibus solitierentur. Ad III o autem Valla haec adnotat Tophi m. tophus lupidis species est Seobri et frictillis qui Bulso nunc quoque ita fodiatur. Hi s. Et i litis ecther et nictriceaees chelydris creta Verg. goorg. IIII 3. f. Plin. n. h. XVII 2 et schol cod. Voss. r. 6d: Tostis enim Oeettur vis ister et durus atque Bilis tibi bene ferrum Bern nr. 223 cteti itur est enim verrimus hinc ital hic tofus eis eret noris eae chylindris. Valla Nulla emolumenta laborum id est Atilius fructus doctis et peritis litteriarum St. Apud Vallam schol Pith ad III 8 melius dispositum est hoc modo Deteret de ipsa re puro ut deerit et diminuit quottidie mictuis. Puuperibi S. Valla: isnobiles ero lanificat et eae obscuris nobiles e disites fuctos os etiam schol codd. Voss. nr. I et o . . . . Onobile Soni- fecit Gordidiis Schopen coni eae sordidis diBites fractos. Valla: Facile est,edem conducere. Probus reponit tit Publicunt Sint ecto ut lueerim etin Valla: ieeundum est Biem. Buci undus clanctis. De hoc scholio atque praecedenti f. Schopenum l. c. P. 35o. Valla Et pruebere e ut domi tu quet domini in iacit; f. Schol. codd. Voss. r. I et i . . . . dominum litem huSicini dicit quae dominos iacit ' Ad III 35 Valla adnotat Notaeque per oppida buccue ycti OSiti titit delutores; cf. IIoinrichii ad h. l. adnotationem l . . P. 35o.
30쪽
3d alterum schol. 36 alterum schol.
Schol. ii Valla Et res sollice fortuam inimi scita. In Probi codico
fuisse videtur i. mittat fortunct, ut exstat in cod. Voss. r. 8. Pro altero vero Pithoeano ad h. l. scholio Valla haec exhibet id est Iseo imperatoris occidit studiatores e Onit Probus eum sutilarante intra stadiatorum fuisset numerum; et cliopen adnot. l. c. p. 35o. oo interpretamentum utrum verbis a Valla mutatis ex Pithoeano ortum sit, an prorSus alienum, non au Sim decernere; f. tamen schol codd.Voss. r. I et a . . . hoc enim lanum est ercti e litoris eum libet aliquem Oeeidi isti inquit quo nunc editores munerum identv quondαmyladicitores et arenarii fuerunt se alia Postilariter fuBente Oseulo. Diversis quibus hic locus Conducunt forieos explicatur scholiis inter se comparatis optime cognoseitur, quae inter varia in Iuvenalem commenta intercedat ratio atque adfinitas. Quapropter quae mihi innotuerunt ad h. l. scholia iuxta composita conferre mihi liceat. Schol. Pith. : Valla: Conducunt
Adde locum adscriptum a Cramero . T sq. e Catholico Ioannis a Ianua depromptum quem in explicandis verbis Iuvenalianis Cornutum maxime sequi certum est. Ceterum f. ad hoc scholium doctam rameriadnotationem p. 6 sqq.). Cur vero Iahnius in scholio Pithoeano non ut omnes ante eum editores fossias quod habent codd. Mons et Sang., emendaverit in forcts non video, praesertim cum Valla rectam lectionem exhibeat. Valla: uales eae humili T ανακυλουθον dicere enim debuit tales et Sic quαἰHS. ' Valla: Poscere tit Bideum hoc est adulari neseio id enim faciunt assentiatoreS. Valla: unus promittere patris aut ereditoribus meis aut hi8 cum quibu8 mule iBittir, qui Sub ceBero utre tuerent.