장음표시 사용
401쪽
exprimit indignitatem illorum, qui aliis praebent occasionem peccandi, sic dicit: συμ φερει αυτρῆς, ἴνα Ιαυλις ρv cc -τον τράχηλον &c. Pariter in verbis singulis: liquefieri cupiditate, tabefieri invidia, exardescere ira, tumultus affectuum. Omnia haec verba, tum iuncta, tum singula, eliae quant plane rei magnitudinem, et ante oculos quasi pingunt. Sed hane distributionem iudicat Ex NESTIUS inanem et vitios mu f. I9. coli. Secf. II. cap. V. f. 6. . Quoad rem profecto nota: adest enim res ipsa, quae hoc modo exprimitur. Uitiositas igitur esse debet in modo eloquendi. Nam emphasis, quae erat auctarium significationis s. ideae ad solita in verbi notionem, non esse in accessione verbi potest; seu ut ERNESTIUS posteriore loco dicit, , nullum Verbum, neque proprium, neque tropicum, per se habet emphasin, sed in ea est accessio ad ordinariam significationem eXtrinsecus adiuncta. Quare quum reS non commode eX-
pressa sit his verbis, utamur aliis substituamusque pro emphasi reali sublime dictum ei habene Gedan euerhaben arisgedruefit), et pro emphasi verbali ygii canter dictum jlar e Gedauhen starχ ausgedrila t).
Admonitio contra siletas emphasis.
Accessimus nunc ad illum locum, in quo contra fictas emphases dicendum est. Errant autem et imperitiam artis produnt, qui quodlibet verbum tropicum , inprimis metaphoricum, etiam emphaticum faciunt f. ao. coli. Seth. II. cap. V. f. 4.). Per se enim clarum est, non esse emphasin ullam I) in tropis necessariis, qui ponuntur ac poni debent, quoniam non adsulit vocabula propria v. p. 262 'o; neque esse emphasia ab in tropis variaudae oratio uis caespa adhibitis V. p. zzz. , V. c. si quis descendere in mortuorum
locum, habitare in sepulcro, dicat pro sepeliri, sepultum esse; neo denique 3) in tropis, qui suavitatis
402쪽
care lya ponuntur, ut quum Echo dicitur iocosa vocis imago. Iu iis vero metaph0ris, quae significanter di-ertritur, est aliqua et is ad percelleridum a Mimum. Veluti in illo: ferreo sceptro regere. In quo non est tropus necessarius; poterat enim et dici, durissi irae imperare: neque dictum est variandae Orationis caussa aut suavitatis gratia, sed ut percellatur animus. Aut
ubi helluo exsugere aliorum opes dicitur, charybdis civium, et quae sunt huius generis alia.
Tractandarum emphas Πn praecepta.
Sed sunt alia de emphasbus praecepta, quae utilitate etiam superent vulgares illos canones, qui Contra fictas emphases lanciuntur: qui etsi veri sunt, tamen non sunt proprie canones, nec ullo modo dirigere mentem in iudicando possunt. Nemo enim est, qui se fingere emphases putet. Igitur reliqua praecepta ordine tractabinius.
XI. I. Emphases vix quaerendae tu rerum subtili explicatione.
Per se arbitror clarum esse, in rebris subtiliter explicandis, in tradendis perspicue praeceptis doctrinae, in legibus, in narrationibus rerum gestarum simpliciter institutis, emphases vix habere loci in Sect. I l. cap. V. f. q. 5.), ideoque quaeri non debere. Consulto autem addidi voculam et ix, ne quis latius, quam Par est, praeceptum accipiat. Nam interdum etiam in narrationibus simplicissimis et locis dogmaticis oc-Currunt quaedam emphases, sed tales, quae sint in Vulgus notae, ideoque nihil ornent. Attuli supra nomina: filius hominis, homo primus et ultimus. Si tamen notio emphasium semper complecti debet illa
duo: sublimiter dicta et squi cauter dicta; haec profecto non facile locum habebunt, quum simpliciter narro, simpliciter doceo, simpliciter leges scribo. Foret enim in his inepta subliniitatis affectatio. XII.
403쪽
II. Di bases non quaerendae ex et 'mologia.
Deinde nec quaerenda est et eruenda ein phasis eX etym0logia verbi, quae ne proprium quidem sensum facile docet, seu, quod eodem redit, in tropicis, e propria verbi significatione 3. T. . Joh. V. sin. legitur: τἀς γραφάς. Dicunt, ii verbi etymologia aut propria significatio spectetur, usurpari de his, qui inetalla eruunt ex terra et sic scrutantUr, aut qui res latentes indagant. Hinc admodum significanter dictum volunt. Non est. Vsus enim indicat, non dici significanter talia: indagare, inquirere Verum, et alia. Dicitur etiam Spiritus Sanctus I. COr. II, IO. ερευιαν τα της Θεοτητος. Qui profecto dici non potest multo cum studio indagare et in lucem protrahere res absconditas. XIII.
III. Emphases nou temere quaerendae in praepo sitionibus et partictilis.
In graecis porro verbis videndum, ne accessOnem aliquam 1ignita cationis ad vim verbi simplicis necessario fieri putemus a praeposui0niblis, praesertim μνα, ατ ο, συv, εκ, in iisque argutemur Sic qui suscepta religione Christiana rursus deficiunt ad Judaismum et Paganismum, hi dicuntur τον Xρις όν. Quod plerumque explicatur sic: de Moi 0, itertim Chris situm ταυρουν. Et habet sane praepositio ἀνὰ saepe hanc vim. Sed h. l. nihil aliud est nisi simpliciter ς, cruci assigere, h. e. iacere idem, ac si cruci assigas, planius: cum ignominia repudiare et contemnere. Cir. LAMD. Bos Oh fert atris ad h. t. Pariter Rom. VIII, I 6. πνευμ α illud, quod accepimus per religionem, dicitur nostro animo, nOS esse Deo caros. Hic quoque accipiunt sic: ima testimonium dicere, iugitantque de duplici testimonio, uno spiritus sancti ipsius, altero
404쪽
altero autem doctrinae, quae idem nobis confirmet. Equidem rem non repudio: tantum dico hoc, non
posse id ex illa composuione concludi, quum usu lo quendi constet, idem esse quod ρῶν, sicut latina lingua verbis firmare et confirmare promiscue utitur. Sensus igitur loci: Der et halteri e Stim des Chriysteri thurris bere et miserer Seele, dio inir' Geliebte Gottes flui omnino in talibus consulenda est loquendi consuetudo, quae indicat, simplex et compositum saepe nihil differre.
Praepositionibus adde particulas quarum UsuSquoniam in Orientalibus linguis exquisitior est, quam ferre nostra lingua positi, ideo non defuerunt, qui singulas certae Αναμιεως caussa politas existim l-rent. Quid Θ ipse RAMEA CAIus in Institui. herme i. sacr. lib. II. cap. VIII. particulas demoni randinqn , non dubitavit, pleHumque ustabiles a ieris mos Spiritus salicti appellare. Contra quem scripsit ZAMISCA de a Mal0gia linguarum p. 3O. E. XIV.
IV. Emphases nou temere quaereudae in numeris.
A numeris temere ducit emphasin, qui existimat, pluralem pro singulari positum talem aliquam virn singulari maiorem habere f. 9. . Quae opinio rursus nullum fundamentum habet in consuetudine loquendi hebraica aut graeca. Sic Origeries inepte cum Judaeis distinxit et ουρανους, quaesivitque in hoc tres
V. Emphases nou temere quaerendae tu abstractis vocabulis.
Neque emphases sunt quaerendae in abstractis Mocabulis, quasi his pro concretis ponendis plus Micatur f. IO. coli. Sest. I. cap. JI. l. 23. . E logicis
vero ubi haec nomina transferuntur ad grammaticam
et exegesin, abstracta dicuntur substantiva, concreta adiectiva
405쪽
adiectiva et participia. Consentiunt autem in eo linguae omnes, habentque praesertim veteres hoc commune, ut abstractis utantur pro concretiS, Omninoque libenter irequentent abstracta. Sic v. c. Christus fallus esse dicitur pro nobis maledicti0, ubi proprie dici debebat: maledicius. Licet et phrases eiusmodi
integras observare, v. c. ia flaS et compositaS cum Voc.
1- aut ut filius irae, perniciei, peccati, pro homine scelesto, poena digno Sc. Caeterum caussae, cur ea sat linguarum consuetudo, reperiuntur variae: I. Nece Fitas l. 24. . Quoniam enim hebraeus sermo non habet adiectiva talia: virilis, senilis, corporeus, spiritualis, necessario abstracta coguntur vicem subire concretorum. Proinde studium carnale Hebraei dicunt studium carnis; indolem carnis pro indole carnali. Quam nos appellamus indolem et
sensum spiritualem, illi dicunt indolem et sensum spiritus. Iam vero quum non potuerint aliter loqui, nonne sequitur hinc, non esse in abstractis emphasin quaerendam ΖΙΙ. Rei consuetudo e nece piate orta. Potest dici hebraice rex iustus: tamen quia linguae illi usitatissimum est, ponere ab si racta pro concretis, dicit potius regem iustitiae. Poterat Paulus dicere οδον ἁληίγω ν, sed consuetudini obsequutus, maluit os ον της ἀληΘεί- ς, όδον λκαιοσυνης. ΡOterat dicere Paulus: vos quondam iuisis caliginoli, iliscit; dixit potius: fuistis caligo. Dicere potuit: Christus fantis est κατάρατος , dixit: factus est, Nec abhorret ab eo loquendi modo lingua latina, quae animum dicit
Contemptorem rerum humanarum, Victorem cupiditatum &c. Iam si, quod necessitatis antea fuit, abiit deinde in consuetudinem; rursus non es: plus in eo quaerendum: neque enim pluS potest cogitari. III. Perspicuitas l. as.). Si quis dicere vult: tu me regis, tu ine e Xhilaras, Deus; poterit etiam sic: tua Iuplantia me regit, rua beniguitas me exhilarati
406쪽
xat. In his vero est brevitas loquendi. Debebat dici: tu, DeuS, me exhilaras, quia es benignus; tu me regis, quia es sapiens. Sic igitur concreta perspicuitati serviunt, quum pro subiecto cum pronomine aut subiecto ipso ponuntur: dirigunt enim mentem ad attendendum id, quod cogitandum ei 1 U. Oruatus et Jua Ditas. Reddit sane hoc interdum cultiorem stilum et gratam brevitatem, si non Omnia simpliciter et multis verbis dicantur. Sed talis cultus, qui habet et sectatur aliquid exquis turn in loquendo, non est in hebraico, neque in Novo Test. Teperitur. Oritur etiam inde sonus grandior volito- Nelider Ausdruch), si v. c. pro vulgari illo: abominor scelus hoc, dicam potius: abominor huius sceleris foeditatem; aut illud: admiror merita tua, sic eX primam: admiror magnitudinem meritorum tuorum.
Verum hoc ad numerum pertinet, nec iacit multum
ad sacram N. T. exegesin, quoniam granditas stili non quaeri potest: in scriptoribus, qui alieni erant ascribendi elegantia. Ex Veteri Test. referri huc possunt talia, quae sunt elatiore modo dicta: Thronus tuus est aeternus: sceptrum imperii tui est iustum. Poterat enim scriptor sinplicius: tu imperas in aeternum et iustissime. An vero in abstractis ponendis pro concretis numquam est aliqua vis et efficacia 3 Interdum sane. Si
Volumus nobis aliquanto plus quam hoc: benevolus est; invidere solet. Immo praeter modum magna
qualitas, insta animo, describitur. In illis: sciti Lebeit is eiu mahrer Iasimer, eiu Κamys mit Armuth, an nihil aliud inest, nisi hoc: vivit misere; pauperest 3 Eodem modo erunt ea tractanda, quae in libris sacriS occurrunt: Goti se die Liebe, h. e. immensus est Dei amor, totus Deus, quantus quantus est, amor est.
Ex hac igitur doctrina derivabimus illud veluti c0nsectarium, casendum esse, ne abstraciti pro c0Πcreto
407쪽
posti semper e se aliquam vim 3mtemn.p Sect. II. cap.ri f. IO.). In quo etiam docti silaini viri haud raro lapsi sunt. Origo autem erroris est ex in sol sentia rei in lingua latina et vernacula, in qua si abstracta ponuntur pro concretis, cum aliqua vi id fere fieri solet. Ex hoc noitrae linguae more diiudicarunt hebraicam, obliti disti in ilitudinis, quae inter utramque linguam intercedit. Caeterum clara res est vel ex eo, quod in iisdem formis abstracta et concreta permutant Ur. Sie Jesus dicitur υἱοc ἀγάπης, alibi υιος ἀγαπητος, quo illud non est εριφοιτικωτερον. Ephes. V, 8. eratis qUOndam caligo. In parallelo loco IV, 18. id exprimitur
sic: eratis quondam εγκοτισμετοι.
VI. Et bases nou quaerendae e dis militudine modorum loquendi ab nostra lingua.
Denique in sacris in primis libris et laebraismis cavendum, ne di militudine mod0rum loque, di ab stra lingua ad emphasin quaerendam aut comminiscendam impellamur l. O. quo nimis inclinant plerorumque animi, etiam hebraice doctorum. In hebraica enim lingua sensus saepe videtur multo efficacior, quam qui est, ubi Vertitur germanice et nostrae linguae accommodate. In illis: Mache dich aus,1Berde Licht, demi dein Licht k0mmi , oratio est
commota, neque tamen emphatica. Uertamus sic:
detur res admodum magna dici; sed vertamus latine: felicitas nostra fuli Deo nota est, nobis occulta; et habemus sententiam longe simplicistimam. Tamen quid non est dictum super hoc loco in libris mysticis atque asceticis 3 Condita sunt capita singularia de vita fidelium in Deo occulta. Ouorum a uictores si hebraicescissent, illud occultum tu Des cepissent potius sic: Deo soli notum est, in eius animo latet notitia ; vitam autem
408쪽
336 PART. I. SECT. II. CAΡ. U. DE EMΡHASIBUS &e. tem interpretati fuissent de felicitate nostra post mortem; quo etiam ducit orationis series. Itaque haec ne tantillum quidem distant ab illo J0hanneo, I. EpIII, 2. ουπυ0 ε ανεζα Θη, τὶ ἐσομιεία. In quo si non est emphasis aliqua aut significantius verbum, nec erit in illo Paulino loco. Luc. IX, 5 I. quum accederet tempus, quo Christus discessurus erat ex his terris,
σαλημι, firmavit, 'it faciem sitam versus Hierosolyma. Id explicant sic, consilium cepisse frini, linium et irre- si libile eundi in urbem, eoque consilio declaravisse
summam ad versus Deum obedientiam. Rem concedo; sed nego id esse in phrali, quae ex hebraico loquendi more simpliciter indicat: faciem dirigere seu convertere versus aliquem locum. Pariter Luc. XVI, 26.
con stitutum 6L Sed quoniam ea dicendi ratio abhorret a nostra lingua, eXistimant plus dici, quam instinplici illa propositione: magnum sane constitutum est discrimen. Pertinent etiam huc formulae l0quendi, tibi parti
hominis tribuitur, quod toti convenit, vel totus homo ab aliqua praecipue parte appellatur, V. C. h-μιεσίτου, Galat. ΙΙΙ, I9. Pertinent huc Ple0nasmi orieritales, v. c. επρρας-ὀe Θαλμους καὶ ἀνοιξας το ςοαοι εἱπε ωμολόγησεν κα οὐκ ἡρνήσατο, et alii idiotismi ex analogia linguarum et usu loquendi iudicandi. v. ZEMIS CH dis s. de analogia litiguarum p. 47 seqq. - Caeterum de omni hoc loco consulenda est Io H. CHRISTOPH. GOTT-LEBERI dissert. praes. Nagello de Emphasium dicandarum disscultate , Altorfit 1761. q. E.J
409쪽
- 43. l. Ι6. post agnoscetur ponendum colon. - 44. l. 16. leg. πολυσημί' . Idem puncti neglectus saepius recurrit.)- SO. l. 33. Pro coniunxerint leg. distinxerint. - SS. l. 2S. leg. dicat r.
- 2S . l. penult. leg. Op. 14. Loeum Tertulliani, qui
classicus est, optime illustravit CHR. Go-DoFR. SCHU TZ in Programmate de regula