장음표시 사용
381쪽
DETROPIs IVDICANDIS ET INTERPRETANDIS. 3O9
parari ac strui Christianis multas calamitates, adversus quaS parati esse debeant 3 Etiam per επ ιφωνη ιια adsectima indicatur interdum explicatio. Quale illud est in parabola: multi sunt vocati, pauci electit; primi erunt ultimi. Ad hoc veluti caput rei reter omnem allegoriam; si qua huc referre nequeas, ea sunt adventicia, quae accesserunt non tam comparandi, quam ornandi delectandive caussa. Denique indicatur et contextus synonymo. Vt
in illo, Job. VI, 33. qui bibit, non sitiet ; qui tu me
His rationibus, quas exposuimus, si consilium allegoriae reperiri nequeat, dubito, reperiri posse: ac tum cogitur unusqui Sque agnoscere ambiguitatem allegoriae. XXV.
II. E verbo primario, proprie reddito,' allegoria diiudicanda et explicanda est
Hoc altero praecepto id nobis volumus: videndum e sse , qu0d At verbum primarium , eiusque vis quo Oerbo pr0pri0 exprimi possit: ad eius sei sum caetera eiusdem uerba tr0pica omitia referenda et ei convenienter explicanda. l. 19. coli. h. 14.) Est autem Oerbum primarium allegoriae illud, in quo est fundamentum et caussa, cur omnia hoc loco per hanc maxime imaginem eXprimantur. . Agnoscitur illud verbum primarium tum ex sc0y0, tum eX explicati0ne, tum ex ipsa Me. De scopo et eXplicatione antea vidimus. Nunc addamus, quod ultimo loco diXimus. I. Cor. V, 6sq.
382쪽
de fermento dicitur sic, ut cohortatio ad pietatem contineatur toto illo loco. E contextu enim patet, consilium esse allegoricae admonitionis, ut Corinthii puri sint ab vitiis et inde natis peccatis. Occasio allegoriae erat, quod tulerant impune hominem libidinosum. Iam quum dicit scriptor: nonne nostis, parum ier- menti totam massa in fermentare 3 et reliqua omnia ad eamdem accommodat imaginem; consideratio notionis primariae iacile ducit ad hunc sensum: unus homo perversus omni societati esse et fieri potest no-Xius e Xemplo. Addit praeterea scriptor ipse breviter explicationem: nam dit κοοι πονηριας, et quae sunt reliqua. Hinc εο ταζε:ν non est diem festum celebrare; haec enim est propria significatio, quum requiratur tropica; sed Deo servire, Deum colere, Christianum este, ita scilicet, ut ab omnibus pristinis vitiis purus sis De uinque vera sanctitate colas. Occurrit ibidem et hoc: pascha nostrum iam mactatum est, addita explicatione: Cum lius. At hic mortuus est.
Quis dubitet igitur sensum totius loci redire huc: Nach Chri si Tode inii seu mir fenter hey Mud lugendi ullsa siletu verehren sucheu. Pariter in illo loco: destruite hoc templum et intra triduum reaedificabo, primarium verbum teu pl-ι est mutandum in proprium:
eorpus Christi, suadente id historia, et ad illud deinde
omnia referenda. Huic praecepto annectamus aliquod scholion: Nun cori feritati erum est, alias partes pr0prie, alias tr0- pice in allegoria tuterpretari. I. Cor. III, Ι3. totuS locus est allegoricus; etenim occupatio doctorum religionis cum aediscantis occupatione comparatur. Hinc
coetus Christianus appellatur aedificium; doctores in coetu archite icti; alios ponere iundamentum, alios superstruere huic iundamento; superstruere alios
383쪽
DE TROPIS IUDICANDIS ET INTERΡRETANDIS . ' ΤΙ Ι
aurum et argentum, alios lignum, stipulam &c. Sensus, qui in his lateat, in promptu est: Coetus instruitur per doctores, per alios ab initio; per alios ulterius ducitur; alii bonas et utiles res verum), alii res inutiles, falsum tradunt. Docebit tuturum tempus, quid quisque superstruXerit, h. e. temporis successii apparebit, quid verum, quid talsum tuerit, quid utile, quid inutile. Labor eius, qui laboravit inutile, qui falsum docuit, cremabit ux, interibit, desinet tandem; ipse vero servabitur cύς h. e. sic, ut magnae miseriae ipsi sint subeundae: non sine magnis miseriis prudentior evadet. At Pontificii in hoc loco, qui totus est allegoricus, unam hanc noti O-nem, quae tamen cohaeret cum allegoria, intelligunt proprie ignem, eXplicantes de purgatorio igne. Qui quantopere faciant contrd regulam, quam posuimus, sponte intelligitur. Huius autem neglactus regulae multa alia salso probantia dicta in consuetudinem traXit. V. c. Ρaulus a. Cor. X, 5. sibi rem dicit toxe cum adversariis suis, qui mentiendo criminari eum studebant. Quod his verbis exprimit: se curn iis praelium gesturum, castella illorum destructurum, ipsorum consilia ducturum captiva. Omnia sunt allegorica. Vult Paulus
refutare mendacia et criminationes adversariorum suo tempore, consilia illorum ducere captiva, h. e. irrita
facere verbis, iactis. At haec consilia intellexerunt de ratione recta, quasi illa dicatur refutanda. XXVI.
III. In allegoriso loco consulenda historia est. Quae E R NEST1o praeeunte illustravi duo praecepta, quia non sufficere videntur ad omnia loca alle-
384쪽
gorica explananda, duo alia subiungam. Ac primum quidem in allegoriis dico c0rquieti dat ut e se historiam, quae sola interdum explicare alleg0ricum locum doceat. Matth. XIII, 31. Simile est regnum coeli grano sinapi, quod aliquis in agro serit: quod est omnium seminum minimum. Vbi autem progerminavit, fit magnus frutex et arborescit, ut etiam aves nidulare in eius ramis possint. V, 33. Simile est regnum coelorum fermento, quod mulier aliqua in massa subegit, donec tota massa fermentata sit. Nihil additur explicationis caussa. Quis est scopus Θ Assuefacere vult Christus discipulos suos ad allegoricos sermones interpretandos. Ex hoc consilio scriptoris non possum assequi allegoriae sensum. Nec possum hic dicere, quid sit verbum primarium. Nullum igitur aliud interpreti relinquitur adminiculum, nisi hiyloria. Sed quia Christus de ecclesia loquitur, debeo consulere
lustoriam ecclesiae, quae a parvis initiis excrevit iapermagnum aliquem coetum ., qui per totum propagaretur terrarum orbem. Ita iacilis est allegoriae explicatio. - Joh. ult. 18. scriptor ipse digito monstrat, historiam adeundam esse. Sermo est de Petro: Dico tibi, te iuniorem cinXisse temet ipsum, et ana-
bulavisse, quocunque velles; sed ubi ad senectutem
Perveneris, eXtendes manus, et alius te ducet, et
invitum te ducet eo, ubi tu non voles ire. Additur V. 19. Haec dixit Christus significans, quo mortis genere . Petrus obiturus esset. Historia vero indicat, Petrum violenta morte sublatum esse.
IV. Consulanda etiam natura rei.
Deinde aio, esu Mendam quoque e sse rei graturam, ut ex hac appareat , quo tendat omitis c0mparatis et
385쪽
DE TROΡIS IUDICANDIS ET INTERPRETANDIS . 3I3
quid proprie subsit imaginibus. Matth. U, I 3. Vos estis sal terrae: si sal perierit, quanam re salietur non prodest, sed abiicitur et occultatur ab hominibus. Christus hoc dicit discipulis,'monendi consilio. Sed quid sibi vult haec admonitio 3 quod est verbum primarium Z Verbum primarium est sui. Id quo verbo
proprio possum interpretari 3 Hic natura rei consulenda est, quae intelligere me iubet sal corrigens saporem, lapidos cibos reddens. Iam patet, quo sensu discipuli dicantur sapidum reddere, corrigere: iuerunt enim doctores, a quibus alii correcti sunt et meliores redditi. Prodibit ex his tandem haec paraphrasis: vos estis illi, per quos alii meliores reddi debeant et tamquam sapor humani generis iniucundus
corrigendus sit. - Luc. V, 36. Vestimento novo nemo assuit pannum Veterem, ne novus pannus Una cum vetere rumpatur. Nihil additur explicationis.
Praecesserat id: cur tui discipuli non solent multum ieiunare, sed vivere laxius et liberius 8 His respondet ad istum modum. Nihil hic in viam ducere potest, nisi natura rei. Iam cur agimus sic in communi vita Zquoniam nemo facile et libenter threpte agere solet, ut id, quod agat, alienum censeatur a loco, tempore, Te, personi S. Igitur quoniam, ait Christus, nemo in vita communi solet libenter agere inepte, ego nec discipulos meos sic agere volo. Neque enim opuSiis est ista duritie. Veniet tempus v. 34. , quo satis duriter iis vivendum sit: tum satis habebunt molestiarum; nunc res, tempus, locus id non postulant. Haec ita accepta procul dubio melius cohaerent cum proposita quaestione, quam si in illis allegoriis quaeritur hoc: Testamentum Vetus non debere cum NOVO confundi, neque vicissim. Cui enim bono id hic diceretur Θ
386쪽
Necesse non erit, ut multa de parabulis praecipiamus, quum eadem iere de his valeant, quae sunt de allegoriis dicta. Itaque res omnis redibit ad haec duo: primum, ut de notione parabolarum moneamus, deinde, ut explicationem earum cautiorem Commendemus. Ad notionem quod attinet, linguae quidem graecae consuetudine quaevis comparatio in Oratione obvia parabola dicitur: quales novimus esse in poetis praesertim et oratoribus. Pariter in graeca
V. T. Versione, dicitur, quicquid habet aliquid in dicendo obscuritatis, ut indigeat eXplicatione; ut sunt sententiae, proverbia, aenigmata et alia his similia. Ponamus itaque , parabolam interdum nihil esse, nisi quod nos exemplum appellamus, interdum
Ι. Parabola est exemplum. Luc. XV, 3. Christus dixisse fertur παραβολὴν : si quis centum ovium possessor amiserit unam, nonne quaeret et de inventa laetabitur 3 Exemplum est e vita communi petitum. Additur etiam applicatio: Similiter coelum laetabitur de converso aliquo homine. Sunt Vero aliae parabolae eiusmodi, exemplorum vim habentes, quibus nihil addatur explicationis. Matth. XIII, 3. legitur, Jesum proposuisse parabolas plures, inter caeteras et hanc: Simile est regnum coelorum thesauro &c., simile etiam est mercatori ementi gemmas; is nactus aliquam valde pretiosam, relictis reliquis,
unam hanc emit. Haec nonne sunt e Xempla eX communi vita petita 8 Ad explicationem vero sensus communis ducit. Ipsa enim natura rei duce exemplum applicamus ad aliud, cuius illustrandi caussa allatum est. 11.
387쪽
DE TROPIS IUDICANDIS ET INTERPRETANDIS. 3I5
II. Parabola est narratio instituta certo modo ob consilium certam rem docendi. Narrationem dicimus institutam perto quod0 helitanni te satage der Ereta hiung); nempe hoe potissmaum narratur; fc potissmum, et
hoc ordine narratur. Ponimus porro consilium docendi certam rem; hanc rem,' non aliam; hanc rem
ex hac parte, non ex alia. Quod si ita est, ut est; id quod narratur, potuit fieri, potuit et esse mera filio. Potuit feri - quidni enim tuerit Lararus aut prodigus filius 3 Potuit fugi - narratur ut res gesta, quum gelia non sit. XX s X.
Interpretandae parabolae adminicula et praeceptiones.
Iam vero interpretari talem parabolam est ostendere doctrinam, cuius caussa omnia illa narrata erant. Haec dod rina ut possit sine erroris periculo ostendi, tria sunt adminicula adhibenda: I. Additur interdtim istiusmodi narrationibus epiphonema. Sic in illo: multi sunt vocati, pauci electi, scriptor ipse indicat doctrinam, ut errari non possit. Est vero huius epiphonematis sensuS grammatice constituendus. Quare illud, quod posui, sic licebit interpretari: multis offeruntur bona; pauci vero offerenti cari sunt et dilecti; pauci se gerunt dignos bonis, quae offeruntur. II. Additur etiam explicatio ab ipso loquente. Ut in narratione de creditore, qui iratri remittere noluerat debitum minutulum, quum remissum ei esset sat magnum, additur eXplicatio haec: sic et pater
III. Idmiriteulum quoque interdum petitur ab O cassare parabolae. In narratione de filio prodigo nil praemittitur, nil auditur. Sed proponitur narratio
388쪽
post quaedam exempla, quibus declarabatur, Deum
laetari de peccatore ad frugem redeunte. Hactenus facilia sunt omnia. Sed ea restat gravior praeceptio: p quam certa in doctrinara inveni-UMS, UideamuS, qu rei aΠι partes parabolae nece saris
nexae sint cum illa d0 Irina. Quippe partes nonnullae ita sunt coniugatae cum doctrina illa latente, ut sine illis doctrina non sit plena et periecta. Matth. XXI, 33. plantavit quidam vineam et instruxit, deinde elocavit vinitoribus: misit servos, qui reditus ab iis exigerent; hos servos interfecerunt. Misit alios; et hos interfecerunt. Misit filium; et hunc interiecerunt. Doctrina subes: haec: vos, Judaei, missum ad vos filium Dei sprevistis. Id traditur v. 42. QuOS dixit scriptor servos, et ipsos interemtos, intelleXit prophetas. Misit enim Deus varios legatos, quos repudiaverunt Iudaei et revera maXimam partem supplicio affecerunt. His narratis adiicit Christus: quid faciet dominus vineae illis vinitoribus 8 Respondent: malos male perdet et vineam aliis vinitoribus elocabit. Tum sequitur applicatio. In est autem huic parabolae ea doctrina: pariter Deus puniet Israelitas ob neglectum prophetarum neglectumque filii, et bona illorum transferet ad Paganos. Si quaeritur, quaenam sint huius narrationis partes ita neXae cum doe frina, ut haec plena esse sine illis nequeat; agnoscemus partes has: servos misit; alios misit; filium misit. His absque partibus doctrina destitueretur veritate. Pariter in illa parabola: aliud semen in aliam tellurem cecidit, si omittamus hoc: quoddam cecidit infertile solum; deerit aliquid ad veritatem doctrinae. Haec enim est: ό λογος Θεου apud alios alio est e Lfectu. Num ne vero prorsus perit 3 Profecto non: igitur necesse est ad veritatem, ut addatur et hoc: multum autem semen etiam prodest. Iam ab his partibus,
389쪽
DE TROPIS IUDICANDIS ET INTERPRETANDI s. 3IT
tibus, quas necessarias esse dena onstravi iams, disceris nainus ea S, quae imituru y0rimitur ad Iciendtim totum Derismiliter. Etenim dum aliquam fingimus narrationem, sequitur etiam, fieri illam debere ad consuetudinem vitae humanae, ideoque Verisimiliorem, nec tantum Vitae hominum accommodatam, sed et moribus illius temporis. In tali autem narratione quis sustineat omnia cum pulvisculo eXcutere 3 Sic v. c. in narratione de creditore quod memorantur decem
millia talentorum, non id est necessarium ad doctrinam, sub parabola latentem. Non mutatur illa, si vel alius substituatur numerus. Sed aliquis numerus ponendus erat ad eficiendum totum, idque verisimilitudinis caussa. Similiter in altero illo exemplo quod his dicuntur missi servi, in eo male quaerunt duplicem aliquam legationem, unam ante, alteram post exilium. Id non ingreditur naturam ipsius rei, ac poterat etiam dicere: quater, sexies misit. Ex his observationibus sponte fluunt hae regulae: I Nece lybrias partes parabolae omnes eXplica proprie. 2) Partes risu Mece shrias puta verisimilitudinis caussa additas esse; agnosce, potuisse et aliterponi, poni etiam potuisse aliaS. Eas ne explica proprie.
Ad rationem et usum parabolarum, a Christo in N. T. adhibitarum, si attendamus, ille duplex potissmum esse deprehenditur. Alter enim inest in quadam de rebus divinis et ad religionem pertinentibus exercitatione, et quasi disciplina; alter vero versatur in insidiis, quae Christo eiusque doctrinae a Iudaeis et Pharisaeis crebro struebantur, sapienter et sine illius doctrinae detrimento evitandis eludendisque. Et primum quidem genus parabolarum, quas didacticas appelles, et in quibus ni
390쪽
3I 8 PAR T. I. SECT. II. CAP. IV.hil interdum, praeter locum aliquem commUnem, ad docendum populum aptum inest, maiorem requirebat animi curam, audiendi impensius studium, propterea quod praecepta morum aut placita religionis, imaginibus Variis involuta, proponuntur. In altero autem genere, quod parabolas Digerit Us01 es complectitur, semper fere animadvertere licet Jesum inimicis cedere, ac magis ambigue, quam directe, magis tecte et occulte, quam simpliciter et aperte respondere. Indulgebat enim sapientissimus Servator Judaeorum ingenio et imbecillitati, , et pasim ταις ποιέοιμιαις diserte opponebat ipse παρρησίαν. Joh. XVI, 25. Vtroque autem in parabOlarum genere diligenter ab interprete respiciendum est non modo ad tempus, quo quaeque parabola proferebatur, sed etiam ad locum et regionem, unde
intelligentia illius saepe ducitur. Itaque a multis iam hanc in rem tum historia vitae Christi, tum itineraria Palaestinae cum fructu consulta sunt, praeeunte etiam in hoc genere viam diligentissmo
tat. N. T. p. 28 seqq. LowΥA11 libr. de sacra poes Hebraeorum p. 62. quo in libro p. 2O5. etiam
de allegoria disputatur), S Υ o R R II commentat. hermeneul. de parabolis Christi, Tubing. 1788. Ueber die Localitat der Para belu Iesu in d. Legiringe u etur Bejorderting des verit. Denkens in der Religi0u, XI. Heit, n. III. p. I 38-I5O. E. J XXX.
Apologorum et parabolarum si alitudo.
Quod observavimus de parabolarum partibus
aut necessariis, aut non necessariis, idem etiam consuetudo ieri in apologis f. 2O. , h. e. narrationibus docendi