장음표시 사용
2쪽
RVM RECTE ET COMMODE IN S ΤΙΤVENDO, AD INVICTISSIMUM ET RO-ΤENΤISSIMUM PRINCIPEM FRANCISCUM REGEM
FRANCIAE. O NOS ALIT ARΤES, CON-
tritum est usu vetustatis prouerbium, Princeps potentissime, non tam ad opificia quae dicuntur sellularia, aeraquc & slipcs merentia, quam ad eas artes pertinens quas pristitum ingenuas,tum liberales appellandas es se duxerunt. hoc nimirum intelligi voletes, dignas artes illas iis hominibus este, qui nec
seruitutem seruiret,nec degeneri mente na
ti aut obnoxia forent. Quibus etiam ipsis artibus, eum honorem Romana detulit antiquitas humanas ut cas esse scientias dicerent,utpote sine quibus existimaret homines morum humanitatem amplecti ac retinere vix postia. Et quidem
cum hominum generi prouidentia duas naturae praestantias dcderit, longὁ inter animanicis, nobilissimas, mentem atque sermonem, videbant illi eos sere qui cum promiscua multitudine annos traduxissent pueritiae oc adole scentiae procul ludis literariis, vel semiseros ipses csse, vel rusticitate praeditos infantiae no absimili. cuiusnodi illorum euadere plurimos videmus,qui communi tantum sensu quasi praeceptore utuntur& magistro. At vero lo quendi consuetudo deterior sere tempore fieri selet,& ex patriciis sui ita dicam sensim ad plebeios transire, imperitorum utique numero multis exuperante partibus. Tum mens humana,ab incunabulis statim, t3rocinioque vitae, erraticis moribus ac mendosis imbuta, ex perenni contagione pauimpollentis imperitiae in ordinem quodammodo caeterorum animalium redigi se tandem non sentit, cum tamen numero sui dicitur j exempta si originis insignitae nobilisque priuilegio. Etenim rerum humanarum diuina .rumque notio,naturae quidem illa veluti magisterio homini pubesceti paulatim agnascitur, de sic in multorum conuentu, quasi in ludo sensus communis adolcstit: plane4 in virum iam euadenti cum aetate accrescit proportione . caeterum inchoata est ipsa tantum, non plena, non iusta notitia, non sufficiens earum rerum intelligentiae, quae ad vitam instruendam temperandamj comparatae sunt. Qirare & in disceptadis forensibus controuersis, ocin dirimendis litibus, quantauis prudentia sensus communis, tamen iuris ciuilis indiget prudeliae, aequitatis. ab iis hominibus proditae qui de iure olim
3쪽
respostarunt: & rem supradictarum notio,ium naturae beneficio anticipata, tu conuersatione ciuili adaucta & roborata, adhuc tamen est hebetior, quam ut par esse possit caligini discutiendae quae vitae nostrae incubat. Atque intra ea quidem caliginem,desamgi veluti quandam nebulam fallaciu imaginum,atque inaniu formarum, latentem veritatem, summis boni natura, philosophiae comitatus olim indagare,ac per omnia naturae vestigia persequi instituit,studio sane acri oc vehementi. hominesq; non pauci qui sese in eius fimiliam variis e stirpibus sectam adoptauerant, acerrima contentione an moru secerunt , postlaabita corporis fortunarumque cura, disciplinarum ut honestissimam facultatem sibi primu compararent. deinde eam adipiscedi viam quandam posteris, ratione ac praeceptis munita traderent & hrocliue, quoad eius fieri posset Et veta eoru quidem nobilissimi indignu e1secesue runt, natura humana ignoratione sui primum,dcin mom peruersitate, quae diu inter mortales inoleverat,de gradu naturae sublimis deiecta esse, quae cognata erat ipsa a primordiis rem,affinisqi diuinae. Qua ob causam indignitatemphomines incitati,certatim quaerere institerunt cur ipsa hominu natio, recta ratione lapsa, quasi in triuiis vitae compitisqi iaceret per inertiam, in iis
multorum conuenticulis quae ciuitates vocantur. Itasi inter Graecos homines moribus ac ligua caeteris cultiores,extiterut partim qui sophistae partim
qui philosephi dicti sunt. Qui cu in muneribus vitae ciuilis,aesi in sermone barbarismos,in rationalis de in moribus seloecismos inualuisse cernerent,disciplinam honestae atq; emendatae vitae profiteri aggressi sunt,eam4 colenda
esse de retinenda multis persuaserunt. Haec porro doctrina, quas quaeda a tifex dc magistra expoliendae humanitatis oc concinnandae, litenarum nunc bonarum appellatione censetur. cuius doctrinae fines multo laxiores sunt&
ampliores, inscriptio ipsa praesert multitudinis opinione .c5tinet enim omne comerciu algi uniuersum quod musis haberi potest: sane variu ipsum S multiplex,& quoquo versus longe pertinens. Praecipue vero philosophiala uitioris vitae magistra,rationisgi rectae antistes,algi interpres oraculoru eius,
adininicula vitae peperisse & reliquisse creditur: quibus homines nimiu de corpore meriti,ob idψ humi serpentes ut bruta animalia,excitare tande sese possent,& assiirgere ad cognitione sui: ex e i intelligetiae gradu sursum facie erigere,ad coeluq aspirare.Vnicii autem hunc scopu fuisse olim philos, phiae bonis Oe certe viris ais honestis cultae a i probat nobile illud prae
ribus expesum, algi etia fortasse paucissimis: in teplo quonda toto orbe nobilissimo essecratu, tanq caput prudentiae oraculoru. huc enim summa humanae sapietiae pertinet Circa hoc philosephia de de natura & de moribus disseres, praecipue cometata est.Id deniqi mortales inter diuos olim relatos, diuinisq; honoribus gentiu stitis donatos: coetu ut suspiceret admonuit,infernas despicerent atque temporaria. Postrcmo is suit sensus sui simile veri es' sy-culis illis antiquissimis quae heroas dicuntur edidisse . Indidem illa nobi lis sabula de Hercule quem ut est apud Xenophontem in secudo Conaemo
4쪽
rati uis, Prodicus ille doctus scripsi, cum primum pubesceret, quod pus a natura d eligendum quam quisque viam viuenai fit ingressurus, datuest, exiisse in selitudinem: atque ibi sedentem, diu multumque dubitasse,
cum duas cerneret vias, unam voluptatis, alteram virtutis,utram ingredi me
litis esset.interim autem ipsi flaminas duas apseruisse statura grandes: altera aspectu decenti, liberalique ingenio, ornatu corporis nitido, pudorem in aspectu praeserentem,& modestiam in gestu, vine candida indutam. alteram corpulentioris habitudinis, & sinpliciter educatam, ornatu cxquisito cultam sic arte coloratam, ut de candorem cutis de ruborem maiores veris emetiretur: in motu corporis atque habitu ita affectam, ut procerior appareret quam ferebat natiua magnitudo: oculis etiam expassis: tum ea veste induta quae maximu corporis decorem efficeret: intcrim seipsam oculis circumactis
perlustiatem,identidem4 aspectatem,ecquis in se oculos tauerteret,atq; unibra suam obs antem quaecu iam propius Herculem accessisset, illa atera supra dicta Priter prumdi institisse veru hanc anteuertere illi volente,cusesse ad Herculem venisse,ais his verbis loqui coepisse,Video te Hercules ad dubitantem quam viam tandem ineas vitae. qui si me amica atq; auctore uti tibi persuaseris, ego te in viam iucundissimam simul & facillima ducam. de obicctabilium quidem rerum omniu impertiam tibi gustu: grauium autem rerum omnium ad extremu vsh faciam te expertem. Iam primu bellorum negociorum4 cura varabis. In Gj demum cogitatione tute versabere,considerandum imprimis ut habeas, quid cibi,quid potus inuenias quod tibi gratissimum si, quid oculos tuos obrectet, quid tactum,quid olfictu,tibi sit iucundissimu quibus amoribus genio tuo indulgere,quona modo mollissimὰ dormire qua ratione omnibus perfrui voluptatibus, nullo4 ncsocio possis. Caue vero in mentem tibi veniat, periculum esse ac metuendu tibi, nequa-do in desiderium incidas carii rerum unde haec quae dixi suppeditari solent. veto te haec vereri. nequast enim ad vitam te deduca laboris ac aerumnae t terantem aut animo aut corpore, ut inde suauitates huiuscemodi suppetere tibi possint.Et quidem cum alienis stuere laboribus,tuna ab re nulla temperabis,unde capturae quippia accedere 'disse videatur. Quippe huiuscemodi licentia sectatoribus meis largior, ut comoda sua coparent undiq; & augeat. Quae cum Hercules audisset, Quintilam autem tibi nomen est sinquit in mulier 3 Tum illa, Amici linquiti mei, Felicitatem: atqui me oderunt,
vim huius vocabuli: volentes imminuere, me appestat Inertia. Interea mulier illa altera accedes, o quos ipsa inquit ad te Hercules venio,vi quae &Prentes tuos nouerim, & tuum ingenium ad rimipicndain institutionem meam: spero4 si viam ad me serentem tute ingrediare,suturum te sane strenuum actorem honestarum rem at grauium,inde i honoratiore meipsam visum iri ais bonam in parteisi insigniorem. Caetem nequaqua expectes uti sucum tibi ficiam exordiorum concinnitate voluptuaria. nam ut dii statu runt , ita rerum veritatem simpliciter commemorabo. Atqui eoru quae,
bona & honesti sunt, nihil dii citra laborem ipsi de cuia hominibus dare
5쪽
Alet quos quide ipsis si tibi primitios esse cupis, dii tibi coledi sunt ire Si ab
amicis amari amici quos benenciis emeredi sunt. Sin in ciuitate aliqua ii nore tibi haberi,utile te praebere ciuitati illi oportet. Quod si per uniue sani Graeciam animus fert admirationem tui ciere tibi Graecia quodam est afficienda beneficio. Porro autem si terram abunde tibi fruges fundere vis, ipsi tibi terra excoleta est. Et si a negociatione pecuaria sacere re atque augere instituisti, ipsa tibi pecora diligenter accuranda sunt. Sin impetum cepisti bellicis ex rebus fistigiu tuum attollendi,amicis tuis in libertatem asseredis, inimicis seruituti mancipandis cum ira tibi visum fuerit: utique ficiendum tibi est ut artes militares ediscas, ab iis qui eas docere idonei sunt de apti: e rus usum cu didiceris,ut exercitatione confirmes. Postremd si in animo tibi est athletica corporis firmitate parare, corpus est tibi seruituti animi assu faciendum,laboribusque & sudore exercendum. Cuius sermonem Inertia excipiens apud Prodicum, Animaduertis sinquit) o Hercules, quam molestam tibi viam, de quam longam ad gaudia, mulier ista tibi exposuerit 3 at ego vero & prona te via & breui ad belicitatem perductura sum. Τum Vi tus, O misera tu inquit quid boni tandem habes immo vero ecquid omni no ipsa suauitates nostit num tu harum parandarum ergo agere quicquam sustines, quae ne iucundorum quidem desiderium cupiditatem4 expectes idesiderio vero anteuertens expleri omnibus iis selita sist antequa esuris, cibum sumens: priusquam sitis,bibens:& ut suaviter epuleris,eduliorum arissces exquiris: ut bibas itidem suauiter, vina preciosa coemens:aestate si diis placetὶ undique niuem expetens. iam vero iucunde ut sepiare, non molleis modo lectos sternedos tibi locas, sed lecticas etia ipsas molliculas,earus simna ficienda tibi mollia curas: nimirum quae no semni laboris , vicissitudine institueris uti,sed iccirco dormire, quia nihil aliud habeas potius quod sic
M. tu venere ignaua exquistis mamina metis cieas, suapte vi immotam. En
quae tui distere ex te amici cupia ut per lasti uia noctes, diei optima partemper sit rem exigant. Quoerima immortalis cum esses, ex deorum curia ei cta es,a mortalibus quoq; despecta qui probitate censentur. denisi orbata smmul acroamate iucundisssimo, laudari te ut nunquam audiens:simul Oct culo sane visendo, nunqui opus aliquod tuum spectaris aut pulchru aut honestum.Gles serme Hercules sunt, Princeps illustrissime, ais praestatissime, aut Heraclidae certe hodie,eius philosophiae alumni quam antiqui graeci eruditionem circularem appellauerunt: quaque ingente non situ ambitu amplectitur,quam restim quanda chorus disciplinam, sed etiam anfrictus viae arduos et Q superabiles. Nostro vero saeculo sudore quam oli maiore permeabiles, quod tamen ipsum saeculum Musam choros edere coepit strenu
togatos una & palliatos,e nominatissimis quodam iugis illis repetitos ac re duces,qui iam inaccessi videbatur abydeserti. Enimuero operae est precium ingeniorum antiquorum magnitudinem aestimare ex ipserum imaginibus, quas eminentes ad hunc diem & expingas,una & altera aetas restituerii ci-riosis ipsas in monumetis & squallidis inuetas,illaevero & ad sp dore priscil
6쪽
propemodum detersas expoliverunt. QDrum eui monumentoru magna pars ad hunc die no superesse incolumis creditur, est tamen hadetida gratia prouidentiae, crebroque a nobis commemorata, quMoptimam eorum ut opinori partem ediluuio annom plus mille emersam, in manibus iam habemus. diluuium enim quoddam vitae calamitosum, literas lysas germanas ocsuo demum nomine dignas,sic hauserat & abserpserat, lataque vi alluvionis barbaricae obrutas tenebat & sepultas,ut mim sit eas inde existere potuisse. diuinae vero id prouidentiae reserendum acceptum, quae priscarum ipsa mentiu reliquias & simulachra reddere nobis volui ad vitam excoleta & ador . nanda. Mirificam autem illam dicendi vim,e sapiensiae sonte manante pereni & exundanti, & porro ingentes cloquentiae variasque copias, sines cita
iuris eius & imperii longe lateque patentis orbis ille disciplinam quem diximus comprehendit, si tamen circunscribi ullo illi ambitu possunt. Quem orbem magnoruspirituum olim homines,vel potius heroes quida nationis literariae, no vno illi quidcin & altero spiritu,sed tamen una conictione inoffenses tenore percurrere selebant: eumque in fabularum vetustissimarsi
commentis adumbratum videmus qualia sunt aurea Mercurii virga, is illa Palladis,denique musarum cantus cum caeterarum, tum Calliopes earum coryphaeae,r Nut inquit Hesiodus,nος,2 sarita Noracui Etenim ipsarum chori auios in montes adstrusi a vatibus,di veluti per manus reste data coserti, nihil aliud potius quam scientiarum consensum, gnationeingi studiorum significant,& manifeste ostendunt:adeo unam & alteram sine reliquis mancas esse censebant,& destitutas necessariis adminiculis.At multorum saeculorum infelicitas quae rei literariae calamitosam vastitatem importauerat,nihil non aliquando tolerabile fecit. Nunc vero quid indignius, atque huic literarum claritati turpius,quam quod socordia nostra a i desidia adhuc fit:
aut quia mores in prauum inueterati serre correctricem manum respuunt,
vi circulus ille disciplinam qui olim coaluerat, nunc in tartes s blutus sit aut concisusr& ut unius prosessionis iunctiones hominums singuloru, in plurium tributae sintὶIdque usque eo iam euasit,ut qui aut medicos se,aut iuris studios , aut alterius cuiusuis scientiae sectatores profitentur, siquando usu uenerit ut de aliqua earum disserendum eis sit, cuius titulum ipsi non susceperint,immo vero si oratio ipsis paulo cultior habenda sit, ii nisi venia praefati sint, tam impudenter atque improbe facere videantur, quam qui aliena de messe fascem collectum eunt. mea quidem ipsi sententia & multom, notam aequi in suu in cuique tribuendo ignaua religione quam inertes & s cordes de iure si non suo, certe omnium communi,libenter decedendo, ut laboris compendium faciant.Insignis vero maximὰ vel error vel culpa eoru est qui iuris diuini videri volunt consultissimi, cu sine Mercurii numine interpretationum praesidis atque potentis,altissimorum vaticiniorum enarra tionem, oraculorums mirincorum explanatione recte seri posse perhibetiquae copiae ut ita dica cornu continent omnis cognitionis & scientiae. illi vota si diuis placet comaehodius quoque sic scri sanctiusque defendunt: quas
7쪽
vero haec pars una doctrinae ut certe ipsa cu7 mucis, genium nullum orationis habeat,aut praeposterum habeat atque refractarium. Atqui id tueri de obstinate dicere,hominum est inertiae & rusticitati Ptrocinantium ita sin-ctimoniae & veritati studentium .siquidem sacer hodie Mercurius est priscarum literarum peritia, que theologiae illi nostrae proceres orthodoxae. D
losephiae Platones,magnopere colendum censuerunt oc veneriau. tametsi Latinorum permulti in tempora inciderut literis calamitosa. Heroicae enim aetates Seruatoris supplicium secutae,quae robora legionum deuotarum ediderunt,e quibus deus optimus & maximus copias illas splendidas & admirandas delegit de constripsit, quas supernatibus exercitibus clare concent riauit,ut foecundae ipsae sanctarum innocetumque animarum,ita etiam lit rarum suerunt bonarum atque ingeniorum praecellentium. Nam dc multi
eorum quibus ipsa servatrix prouidentia testimoniu sui de veritatis, ad triabunal impietatis de saeuitiae barbaricae denunciandum duxit,elegati doctriisua simul & pietatis defensione inclaruerunt. Neque vero ementiae triadi sicultas,cum quadam scita sermonis lautitia,Oratoria tantum est ipsa, ut vulgo esse creditunsed per omneis quoque partes orbis disciplinarum fusi,
cum ex omnium scientia concreta sit de compacta. Quare ex unaquas ta
pere potest ipsa suo iure quod in usum promendum esse duxerit: vici inins ipsa seruire unicuis scientiae,aut certe simul ut occisio de opportunitas sese obtulit, eram quatenus opus est benigne debet accommodare. Nam quae scientia, quae facultas duraxat liberalis,nlciculum vel unum colligere gloriae in sua inesse potest,sine orationis huiusmodi sicultate Age, ut iam gloriam omittam quonam modo laboris sui commentationumquc fructum in posteritate comunicarercuius professionis studium, tot tantarumque partium capax,quemadmodum finibus nullis circuscribitur, ita annalibus legibus nullis tenetur,cum caeterarum artium studia curricula sua hab eat certis annis quasi spatiis demens moribus de institutis scholasticorum. Veruenit uero haec dicendi ficulta cum de omnibus scietiis atque artibus hac rati ne de commode & honeste mereri possit, de theologia etiam gnaviter & apposite nuper tamen homines pauci ex theologorum ordine extiterunt, apypiana pertinacia praediti,qui linguae Graecae peritiam, literarum haud dubie narum magistram atque instauratricem,prauarum opinionum institrice esse fremerent & assertricem, pro concione quoque. id quod eo capitalius sui qu0d ea quae pro concione dicuntur,sic a pleue populoque adeo imperito sere excipiuntur, quasi ex ipse veritatis sacrario pronunciata. Huius autem calumniae ansam nomines inde nacti suerat,quoa eodem pene tempore literae Graecae inclaruissent, rumque studium incaluisset,& praua quadam dogmata,anticiuae orthodoxiae puctis confixa saepius de circuscripta, in medium relata rursus essent,ut noua oracula & coelo recens delapsi. Quasi vero non eiusdem sit aetatis interdum,& visenda miracula edere & mostra detestata. Momicae cerae est improbitatis & calumniae isti reprehensio. Ut Momus olim in Venere non inueniens cum maxime cuperet,quod crimi-
8쪽
nari iure posse obiecit ei in deoru coetu, ut Philostratus refert, quod finda-liu haberet stridulu & argutii: sic & isti in homine probabili religione imbuto literarum lautiorum & optimarum doctrina vitio vertiit quasi dissentaneam. Huiustemodi igitur calumniae face, importunae literis bonis occasioni ab illis clamitatoribus admota, literae Graecae aliquot annos rerum n uarum inuidia flagrauerunt pene capitalium. Verum eius inuidiae flamma, quae primum mire & supra lauream ut dicitur flammam de spineam crepi tans,omnia prope tribunalia sacrarum concionum occupauerat, sensim subsdere suapte inanitate coepit,& breui contabuit.quippe bucculentis conte-tionibus tantum anheliss excitata,nec materia inueniens selidae calumniae,
statim vires amisit simul ut intelligi a plerissue coeptum est, id esse potius Besentis iam & exoletae Mineruae patrociniit, quam religionis labetictatae& pietatis stabilimentu. Nunc vero quis non videt aemulatione illam cssi restatis selidae & germanae doctrinae dissentanea esse cu in nocetia theologi ca, apostolicae charitatis & probae notae aemulat Verulame aliquot holes erut sacerdotes, ta proiectae temeritatis,tata ut hostia,ta eximia, in illustri,id est linguae Grecae damnatione parentare instituerint iaceti & emortuae ordinis sui maiestati.quippe qui videret literarum Graxarum stinere literas quoque bonas elatum iri. At noc quid est aliud hac aetate, tuo Rex ingeniosissime principatu Francisce, hodierno hominum sensu, quam olim fuisset florete
Atheniensium republica, Palladem illam celebratam in arce concremare& Romae ignem Vestae perpetuum extinguere t Certe exprimi nostra oratione non potest, quam perditae audaciae, quam caecae confidentiae, si durae frontis & marmoreae ea conspiratio fuerit. Homines perpauci ut ex tanto
quidem certe numero, supercilios illi quidem & fisitones, sed pusilli & inermes, praecipiti iniquitate exagitati, in medium prodierunt cum fascibus exesis 5 squallidis auctoritatis inueteratae, sui spiritibus suis non dissiderent auram iam crebrescentem inhibere retro se posse, literis reducibus unde iaque afflatam: qui explosim iamdiu rusticitatem foedamque barbariem, in scenam ita reductum irent, ut plausu ab orchestra de ordinibus, & ab omni parte theatri expectarent. .i cum deum ipsi,diuos, hominesque pios se
periore e loco contestarentur quasi in re terdita, in sacrosancta fide prodita, quiritantes,aegre unus & alter annus & plusculi sustentati sunt. neque enim quisquiliosam tantum plebem concitauerant declamitando, sed etiam fra utoreis permultos & existimatioreis in causam pertexerat aemulatione sub dola atque quiritabili. Nec eritis autem obstinatior eorum manus ab in coepto destitit, nanque lege sacrata ut dicitur coierant & conspirarat quam se destitutos plane senserunt a cohorte eiusdem ordinis prudentiorum. Qui omnia permisceri aegre serebant eam ob causam tuendam,quam omni iure lapsam cassams csse intelligebant,& porro colore iam carentem. V rum quibus interim maledictis literarum Graecarum & bonarum nomen,
coriis studiosos compellauerint & taciderint, quasi impia fraude se obliga-
9쪽
rent qui graece scire cuperent: quam vatiniano odio earum desenseres prosecuti sint, silentio praetereudum duxi: ne paucorum pertinacia capitalis a . que petulantia, in crimen non hominum sed ordinis, a nobis versum esse existimetur, quem Ordinem ego magnopere venerandum esse celeo, eius denaque noxae in uniuersum irissentem. tametsi interdum ipsum ab ea culpa vindicare nequeo cu maxime cupiam : quod in decretis theologici tauctus ficiendis, ignorantissimus quisque thersitarum huius generis & impudentissimus, nestoream sibi auctoritatem vendicati patientiam veteri instituto accomodante senili pervicacia iuniorum aequitate & modestia, etsi loge doctissimorum. Eo autem indignitatis res euaserat & vcsinae contentionis, cocionum ut argumenta, non ab euangelio,non a sacris vaticiniis,non ab oraculis coelestibus sumerentur: sed a criminatione literarum Graecarum quasi errorum seminarii. ut iam n5 Bacchum,non Cupidi item,non Venere, non Mercurium nundinatorem non Martem detestandos, quod assolet eloco Hsuperiore fieri meminissent:sed Minervam atticam & Mercurium cognomento oratorem & disertum, maledictis configendos esse ducerent, conuiciis obruendos. Quapropter cum ea quasi satyriscorum fabula non modo ad primores populumque praetextatum,sed etiam ad pullatam & circuseraneam multitudinem ostendere coepi sset, placere enim diu perlbnata a m
latio non poterat,quae cospicuo plus sanguinis quam spiritus praeserebat pro
concione tum demum a prudentibus isti correpti, quae multo iam maxima pari est ordinis & elegantissima,vix tandem conquierunt. certe cu nequi qua voci serando rabulae irraticuissent, tacere coacti sunt.quom iamcn aliquando factio tantum potuisse dicitur ut senatui suo vel decretum vel consultum expresserint de nece prastantissimae doctriatae, quod pari rum c5scriptorum maiestatem praeserebat, censurae4 supercilium .cuius rei memoria intexere operi regiae maiestati dicato non alienum csse censui, cum in fidem tua stirpisq; tuae ex initae, lotibus ingenii admirandae, litem & graecae & optimae nuper se contulerint, ebque maxime pluteo ab istorum machinis protectae sint. Hodie autem eousque in diuersum prosectum est,ut exhedrae theologicae non vocibus modo Graecis,sed sententiis picnis non vcrecudo peti nent. nam & eorum dialogi contentiosi,quos Graeci is ori appellant,quibus scholas probatorias a matutino ad vesperam diebus statis & solenibus exemcere moris est, doctae iam & scitae mire meditantur esse, digia i auribus eruditis,ob id utique iam visendae magno studio atque frequentadae. Adeo lati ta & elegans Minerua,ut olim illa Phidiae quod Marcus inquit Tullius j mmulatque visa est S agnita probari quoque ab omnibus coepta est. Necnon tamen fortasse id perpetuum erit in nac ipsa theologiae professione, ut in iuris quoque studio & medicinae,ut partes faciat lautitia & illuuies.& ut pinguis atque etiam tetrae atque horridae Mineruae discipuli,orationis non dico lepores & venustatem, sed etiam veram verborum intelligentiam flocci iaciant arietina quadam aut vervecina pertinacia, tanquam ad rem non pertinentem.Cum quibus disserentem rationibus & argumentis cotendere le-
10쪽
gitimis atque probabilibus, ad crius ut ita dicam) metopon, quod pmmontorium est Cretae caput est oblidere.Inter doctos enim de elintcs, & illautos istos dc caperatos, de literis sum P r ita conuenit, ut inter stoicos & via cureos de bonorum malorumque nnibus. Nec honoratior Lacedaemone senectus olim, quam iuuene me hic rusticitas fuit attosa ad aureis & superettiosa. quam nunc fremere ipsim stendemue non magnopere mirum est, de ponte ut aiuntὶ deiectam in comitiis Mineruae compositae atque urbanae. Auita etiam aequalisque eius rusticitatis suit, severitas diram an saeuitia, praeceptorum, qui velut truculenti patrui pueros non literas, sed vapulandi P . tientiam docebant & infantiam: quasi compitalitios verberones docendos mastigiasque suscepissent, non oratores suturos aut prosesseres disciplinam. Sed fuit ea sertasse temporum magis quam hominum imperitia & absurditas, quae literarum luce taruerunt: nunc porticus duae orthodoxiae Sorbona & Nauarra, & philisephiae theologicae tanquam oracula duo nominatio sima, qua fines cunque patent nominis christiani: & latinae iam &anicae Mineruae non modo sedendi locum, scd etiam loquendi inter disputantes dederunt. In quibus tamen antehac doxos hi sesellerunt pro summis philosephis: non simulationis suco tecti, sed caligine temporum . quae tum ita serebant, ut homines horridi atque agrestes, immo vero sens hominum truncis & duro robore nata, ad ineologiam protinus ,ri esim Epicurei ad philosophiam transirent. Quare valeant illi antiquarii dc miselogi cum suis consectariis hispidis, tetricis, Ac male coagmentatis:quae tamen ut dictu est, iuniorum industria & ingeniosorum luculente coeperunt enitescere.Nobis autem ad institutum reuertendum est ex tristi de molesta digressione di dein qua inuitus nodigressus ipse sed dilapsus sum. Quippe qui theologiae studii numen quoddam esse semper existimarim. illis quidem cene qui pedes
abluere de austergere cupiunt inquinatos a luto vitae ciuilis & theatricae:in quo vel sapientes altius haerent saepenumero. nam illotis pedibus quis conscendere suggestum theoriae valeat,in edito loco sanctoque colloratum Z ex
quo rursus u arcem philosephiae ascensus est sublimis ac iam beatus, quam
anagogen Graeci & anatium vorant. Sed mox haec sertasse appositius atque consequentius .nunc ed redeudum, unde digressio ficta est. Hermen igitur suum Graeci cognomento multiplici ac vano coagmentaverunt: quoniam Mercurii potestatem quoquo pene versum patere arbitrabantur. Ego autem de lata varietate numinum eius,id demum ad nos attinere puto,quod
λόγω ab illis,quas oratorium vel sermocinat tu, appellatum est . idque pes diametron propemodum distat ab eo quod dicitur ab ipsis, a nouis quaestorium . non literarum illud quidem cupidis, sed rei factitandae inatentis colendum atque propitiandum . De illo igitur Mercurio seriamo mihi habendus est, quando cum eo mihi res est, & serme semper fuit, ex quo primum destinatione animi literarum studium conseratis digitis complexus sum. Is est aute Mercurius, quo vim dicendi s ni fici re prisci instituerunt, ut auctor est Eusebius:quemadmodu Mineruae appel