장음표시 사용
21쪽
diuus ille Ioanes delitiae Seruatoris, qui cothurnu primus induit theologiae. Nam in operis principio theogoniam mirifice & altiloquetissime cecinit, a musis utiq; sanctioribus prorsus sublime raptus loge certe beatius Q ille olim Astraeus vates,qui theogonia illam comentitia, & sterna tartaridam cecinit. Secundu hunc alter iuris diuini essultissimus sui salutarium4 cerimoniarumagister & proditor in prouinciis:de quo priuilegiu latu inter superos, nullo ut opinor) exemplo,ut ante annos vitae exactos, inter theoros animos &spiritus spectatu admitteretur, & ea sacra spectatu quae nec prodere ipsi aut cuiq alteri, nec effari fas esset. Hare: duo lumina inter antistites sapientiae, sugacis antea veritatis ac summi boni vestigia ambages4 explicauerunt,quae satagenti philosbphiae nullum, non lapidem squod dicitud molienti, sese su
ducentia,tanj intra caligine dogmatum pugnantiu abdita essent,inani labore indasabatur. Cum interim in aenigmatu sacrorum inuolucris inclusa voritas ipsa delitesceret, ac ne ab iis quidem nisi perpaucis peripici possiet, qui ipsa inuolucra habebat in manibus,& saepe cotrectabant. Pron diui immortales hoc quid ali ud suit si duos ipses heroas, no suo sed diuino marte actos, sphingem illa externae philosephiae conficere quae tanta, tot aetatu ingenia, tandiu griphis suis torserat nequicq & consumpserat. At vero qui ad rerum diuinarum cognitionem suapte vi ai surgere conati sunt, quasit, sphingem illam ludificiaticem sua Minerva captantes humano marte taprehendere, ut Porphyrius oc Plotinus,& quidam alii eiusdem similiae in eadem ipsi taudem impietatis cum illo Prometheo inciderunt,qui ad Caucasiam rupem a Mercurio affixus est,adhibito vulture assidue excarnificituro.ob id ea poena mulctatus, quod Ioui conatus impostulam facere, hominem etiam fingere ausus essetitum quod ignem igniario excussum hominibus tradidisset: siue quod sulminis rationem comperiiset, vulgassetis comperta. Hunc ego Prometheu hominis philosophi intellectum esse censeo: qui in ph7siologia ais astronomia cum successu versatus, atq; in aliis partibus philosephiae ad diuisenorum quoq; intelligentiam humanae tantum coniecturae adminiculo assurrexisse confidit, ut euasurum tandem. Quoel hominem est fingere,hoc est hominem ad rationem formalem sui generis ab luere, ut rerum human narum prudentiam diuinarum4 teneat. Is igitur Prometheus blandime tis erectus de illecebra commentationis, in humanis ac phulicis magnopere proficientis,iisis simplicioribus & iam pene abstractis, matbematicis: rerum etiam earum naturam quae mente sola tercipiuntur, cessuram arbitratur a nimi sui contentioni. Quare posteaquam altioris speculationis intentione, quari alis animi se sustulit, sublimis abire sibi videtur, & veritatis comperiendae studio semper gliscente per inane volitans, animum suum exest idet idem fibris iecoris renascentibus, cum semper recurrat haesitatio, ut est di, uinarum rerum contemplatio. Ipse vero Iouis lictor Mercurius, mea qui dem sententia este potest ratiocinatio humanitus inuenta,quae omnia sui iuris esse putat: supra, insita, eorumque contermina. Verum eo supplicio aliquando desunctus, eadem similitudinis ratione, videri potcst Prometheus
22쪽
Herculis breeficio, non illius Thebant,ut inquit Philostratus sinulti enim
fuerunt codem nomine J sed coelitus oriundi, ac longe illo omnibus4 maioris, qui sagittis aquilam, aut vulturium illum Caucasium confixit, carni ficem intellectus. Huius igitur Herculis virtute quas ex Caucasi carnifici na homines multi liberati sunt, externa quae dicitur eruditione sane praediti. qui errore intellecto ad christianismum sese consultissime se ue contulerunt , exuta Graecae philosephiae professione . nimirum quod animadue terent Promethei illius figmenta inchoatos tantum homines esse, & tan
quam animantes: non etiam spirantes superorum cognationem atque im
mortalitatis cognitionem, ad quam homo sectus est. deesses illis vltimam manum de quin Phidiacam, quae non modo hominis rationem perficit a que finitionem: ted ab integro rediuiuam eficit perpalingenesiam coeleuis philosephiae . Cuius philosephiae qui mysteriis magnis initiari velint,
corum hominem exteriorem sideratum svi ita dicamὶ esse oportet, sen -sbusque emortuis, quasi numine rapidiore afflatum atque vrentiore. Quandoquidem autem in illa vasta pristae doctrinae sylua , permultae occurrunt silebrae,in quibus haerere nonnunqua contingit: crebri4 anfractus, qui in deuia interdum ferunti libenter quidam secerunt homines procliues ad inertiam,vt intra pomoeria versiri tatum orthodoxiae doctrinam probabilem dicerent de contenderent, atque eum colorem interdictis suis quin rerent, cum cultores ipsi omnes rectae religionis,eorum scriptorum lectione es studio, quasi diro & auersendo,arcerent qui saeculares externique appellatur.aemulantes utique eo ficto institutu Iuliani Caesitis cognomento traffusae. Qui sui auctor est Gresorius ille magnus) Christi nomen exosus, ultimi loco supplicii simila interdictum in eos commentus est: quos ipsi Seruatori deuotos esse compererat,ideoque studiosis aperte doctrinae euangelicae.Verum ille dira atque immani praeditus erat impietate, cum ingenio singulari& cximia literarum peritia: isti cum animalium arcadicorum capitibus, suillas etiam aureis habere se sitis ostendunt,cum omnem musarum concinni- . tale aut respuant aut stupide transmittat. Certe quidem seuerissimis eoru de
grauissimis,n5 tam lingua quam palatum sertasse,nec tam cor quam super cilium sipiunt.Sed suit illud genus,ut spero .in manesqi nuc declamare me, non in homines existimo: cum literarum bonam peritia non modo popularis in uniuersum,sed etiam apud amplissimum ordinem literis studentium, gratiosi esse coeperit & plausibilis. cariosae enim illae stirpes vetus lx ignorantiae luculente iam labant: quare omnes fibrae ut speramus sensim cit emorientur. Orbis autem ipse studiorum in conuentu stholastico Lutetiae repente conuersus est: qui in prima inclinatione sui magnum plane strid rem S tumultuosum edidit. Nupcrs barbarica illuuies & sermonis rusti citas e philos belliae porticibus sicessere conspicue coeperunt: nimiru cx quo linguae Graecae supellex in eas importari ad ornamentum coepta est. Rurius vero nos rem praeclara & honestam, ab antiquis inuentam & absilutam ad madam coponendanaeti humanitate, qua Plato in Timaeo diuinitus data
23쪽
hominibus esse seripsi ne in noxam diramvertamus, animorumque intenticionem. summopere animaduertendum nobis est, & prouidendum etiam atque etiam. Quid enim inconsultius esse potest,quid amentius, quam a tidotum philosophiae, ad vitandam contagionem inuentum imperitae muti
titudinis & hallucinabundae: in venenum vertere impietatis,animis immortalibus exitioser Quid literarum cultoribus calamitosius, quam cultu & o namentum vitae, eorundem hominum culpa in necem euadere horrendam animorum. Nam quod in tuenda hominum uniuerstate prouidentia ficit, ut ex bonis malissi, & e tanta ingeniorum voluntatumque varietate, ciuit tes de caetera hominum conuenticula coagmentata sint silubriter de eual
scant:hoc efficere debet bona fides,& recta de rebus diuinis persuasio, in ea doctrina quae encyclopaedia dicitur. Et quod umbram colores in tabulis sici ut ut eminetiora sint lumina:hoc ficere doctrina inueta debet,cu oraculari inspirata4 coposita.Iauero ut homo firmi stomachi etia mali succi cibos in alimentu corpulentiae cofici trita qui no suo oc sensuu stomacho sed rationis de pietatis orthodoxae studere & commentari semel esstituerunt, nihil non
congruenter oc conrode cosilio suo concoquunt.& delectu tamen lectionis habere oportet,ut animaduertamus orbem nobis vitae silubris circunscriptuesse doctrina euangelicarintra quem ii quae studiorum genera sunt, quae a mitti sine collisione nequeant,ea esse protinus repudianda intelligamus, ne summa propositi ea culpa euertamus. Mihi vero literarum bonarum hodie studiosi riuales esse videntur in amore anus honestissimae, quae diu amatoribus ut ignota & squallida caruit: nunc autem redi uiuo decore interpolis ac sine mangonio,quasi. intesti denuo aetate florens, in medium lauta, et WA& nitida cum suo se mundo ornatu4 protulit, ac per omneis nationes aemulorum cohortes secum trahere conspicituri tanta cotentione ad tutanda eius
dignitatem & ornatum vires periclitantium,ut & facultates suas & vita ipsi deuouisse matronae deamatae existimari debeat. Id quod infiniae sertasse instar quoddam habere videretur, nisi tanti csse ac pluris crederetur num hominem exemisse se turbae unius aut alterius prouinciae, nec suae tantum aetatis,quod unusquis sperat literis deditom. Proinde ne eius studii amore inconsillis & pcrenni stemporarius enim esse debet in ab earum rerum reco datione abducimur quarum studium antiquissimum esse par est nam cum mundo matronali illecebras etiam illa habet animis vehementer lenocinantes) cosilium mutuemur oportet a Nicolao Damasceno, eius. sententia pro oraculo habeamus.Sic enim fiet maxime, laboris ut impensi in cultu externae illius disciplinae nunquam nos poeniteat. Aiebat autem ille philos hus, vir optimus idem & doctissimus, uniuersim literarum disciplina, orbicul risj eruditionis curriculum, peregrinationis similem esse. Etenim queadmodum peregre euntibus, qui itinera longa permeti utur, quaedam in loca con tingit diuertere, ibis mansionem unam agere: quibusdam in locis tantu pradere: in non ullis ruRus immorari dies plusculos:denig loca non ulla trilseu teis oculis tantu lustrare: ad extremu vero peregre redeunteis, domi deinde
24쪽
permanere alip inhabitare. Ad hunc eundem modum studiosis homine, oportere literarum discendarum spatium permeanteis, quibusdam in disciplinis longius immorari, in qui biddam aliquantisier: & quasdam quidem
disciplinas totas, quariindam parteis,quarundam csementa,modo tercipere. sicli ex unaquas utilissimum quodq; coprehendenteis, tum domu vere paterna repetenteis,illic ad ultimu vis philosephari. Haec mihi sententia veri S germani philosephi esse visa est, mirum in modu probanda & amplectenda homini studiose lanae4 religionis cupido & reuerenti. Na quid miserius est,quid imprudelius,quid denis vaecordius:q ex tot, talis, tot aetatu diuitiis, quae in medium expositae sunt,& vigilantissimo cuiq; ad occupandum obuiae fine alioru detrimento,nihil in rem suam vertere, nihil ad viaticu augendu linmortalitati sumere: sed ex vehementi & diuturno labore oculos tantu mentis inaniter & dispendiose paseere Aliter at ille scriptor si drae censu ille mihi videtur,tam etsi vera: nestius sapietiae:qui olim ita seripsit, Petite hinc iuuenes4 senesis,
Finem animo certum,miseris4 viatica canis.
In ludo enim Philologiae anima instituituri in philosophiae aute exhedra animus & spiritus. Quid illud Horatii ad Florii, n6ne eode pertinere videtur citast summu bonu quid esset nunqua ille suspicatus est, Quod si
Frigida curarum sementa relinquere posses, Quo te coelestis sapientia duceret,ires. Calidiora enim multo semeta sunt aeternae oracularas doctrinae, quam sincularis atque humanae,quae implere desiderium nequit. in animus phil s laetius,celer,impiger,inquies, actuosus,in nulla re acquiestere potest,extraqcu totus est in conteplatione rem sempiternam, quam stuctu futurum, interim comentando praesumit.Sacrosinctae autem philosephiae promista ideo
fide selida de stabili subnixa sunt,quod nihil de suo sibi ipsa ut externa & vaniloqua: sed ut inquit Cyprianus, de sanctario dei spoden id est de oracularis stripturae fide atque auctoritate. Eruditionis igitur iustae & elegantis fluctu
esse oportet, ut a luperioris illius poetae auctoritate nondum recedam,
Compositum ius fiss animi, sincti. recessus
Mentis, & incoctum generose pectus honesto. Antiquissimi etiam poetae, semina theologi Vt tum erant te ora,non ad
modum improbandae, ab adytis illi quidem sanctioris philosophiae atque
adeo sepietiae mutuati sunt. caeterum inextricibiles sebusarum griphos, impietatemque luculentam praeserentes, pro integumentis veritatis i8s excogitauere, quam ab oculis protinae multitudinis abdedam esse censebant long ue retinendam,instituto veteri. In ipsis autem fibulis cum naturae vim, tum ratione vitae placide & humaniter a dae,m3stice tradiderunt ad unicudeli ipsi summa rerum, illius* auctoritate & primordiu reseretes,quod uniuersum anellam est. At vero sequentiu deinceps aetatu licentia summa impietate costeterata, omnia voluptatibus flagitiis4 permiscuit & inquinauit. ex quo euenit ut eleusinioria ut ita dica lacra arii cerealia mysteria,in orgi
25쪽
rum impuritatem liberaliumque verterint de floralium. Mihi enim videturari poeticu, quasi vaniloquentiae buccina, spiritu tartareae noxae inflata, de rum illam vim portentolam in Graecia,quasi in celeberrimo mundi theatro, colendam promulgasse & edixissie: indeque per orbem terrarum monstra deorum peruulgaine, voce l5ge lateque quoquoversus exaudibili. causi fuit ut opinor cur Plato in secundo Rerumpublicarum libro, Homerum de Hesioelum ut praecones impietatis e ciuitate expulerit, quam instituend1 ducebat. Etsi enim theomachiae,deorumque simultates ab ipsis proditae symbolicos sensus habent de tape admirandos,imperitos tamen sesellerunt,quae multo maxima pari suit mortalium. Hoc ipso certe commeto errorum ille fator, stygiusque institor voluptatum , Plutonis illas fiuces satis alias patenteis, hiantius tamen aperuit, iurisque sui & imperii gentilitia illam multi tudine plane secit decedete viis ex illa colluuione scelestae impietatis, diuina quodamodo prouidelia,cius4 impuritate aversante. Qua de causa princeps naudi ab ipso Seruatore mortaliu teterrimus ille tartari praesectus appellatus est,qui ea via hominibus sinae mentis praeivit & praemostrauit, disciplina silutari cu interpretibus eius tradita, quae in diuersum abducit mortales
ab erroribus. Quin & ipsi trima pysis ais theologia, id vel impietatis vel ignoratiae potius sabuit,quod illud ipsum numen diuinu quod unu essest ituerat,coercuit intra fines, de in uniuersis ita coclusit ut deu quas mudi ani- mu,in uniuersitate ipsi in rem quasi in corpus suu codiderit. Eius vero sedeat domiciliu praecipuu in sele esse aliqui perhibuere. Quibus fuerat ipsis
eavltima, quae nos in summis citima esle diuinitus nouimus & perhibemus Naturam etiam ipsi posuerunt ut primam causim:& materiem ut princi si-um. cum nos hanc ut opus,illam ut instrumentum primae causae,vel opifice rerum architectonicae causis administram parentemp& ab ea proeluta es.se dicamus. Proinde ex illis epulis e penu pristae sipientiae promptis, quibus animi literis studentiu aluntur bellis simu ou qi carpedu est a nobis, quini ad nutricationem faciat philosephiae facunciae & elegantis sutum. Nam anima hominis philosephi studio encyclopaediae culta, ac multipliciter quasi terra subacta: tum eloquentiae copiis quasi laetamine exuberas,grandioreis se tus edere haud dubie devitatioreis potest atque validioreis Ieru ad illas epulas philosephiae quasi conditaneas, o quisque stomacho accesserit sui di
ximus in magnopere interest . Nam nisi stomachum persuasione recta pietatis , oracularique religione tinctum, ad id studium attulerimus: metu dum est animae, ne quaedam aut poetica aut philosephica, iucundius ipse condita, quam sinctius, avide deuoremus: quae deinde male diu concocta, in cordis ventriculo perniciose haereant. Atque ut olim Minerva cum opificia omnia lautiora, tibiarum. artem inuenisset, tibias continuo stmsse dicitur & abiecisse, posteaquam comperit modulis earum virile robur effoeminari: Ita di nos ex reliquiis peringeniosae illius & sine industriae antiquitatis, deligere nobis ea dedemus quae consena sint, aut certe non absena studio rectae philosephi moribus4 receptae sic tinctae ciuitatis,quae the r
26쪽
ticis institutis ab origine sua temperata est. autem huic pugnatia sunt;
aut magnopere dissentanea: ea tanq in transtursu iuuentutis, & veluti contemptim legere:deinde abiicere, aut de manibus certe ponere: ne inquinamentum relinquant tractata diutius quam iustum est: aut nimia cum voluptate. Et putidum vero mihi de ineptum esse videtur, & plane cacozelum, optimarum literarum studioses, quales omnes docti videri volunt: ex prista impietate,quae iampridem no nostri coeli tantum finibus explosa est,sed pene toto orbe externa inata,eos lepores dicendi repetere,aby in usum nostrum referre, qui genium nullum habent nisi impietatem plane oleant oc praes irant. Na quid racidius inter pietatis homines reuereteis, qpost danaram illa
polythetam,quae pro atheia quonda haud dubie sesellit: eos qui docti videri
velint de lauti,adhuc ita loqui,quasi vim illam superum inseruingi numinuliterarum bonarum studium non abnvcrit Z id quod si doctioru senatus sanciendum duxerit,quis est iam paulo religiosiorum, ac pietatis nomen c5sesetis manibus amplectentiu, quin valere literas bonas easdem ais nocentissi inas iussurus sit 3 Nisi vero huiuscemodi literarum studium,non cultura est animi potius j vitiorum cultus.& nisi eam esse culturam fateri quenq non pudet,cu infici ado n6 sit si urgeatur, cuius apostolus coelitus condocelaetus; meminit ad Hebr.cap.vi quae tribulos & spinas gignit. Nes vero pietate amplectimur fide bona ac retinemus Seruatoris religione: Δ no impietatis exuuias abiecimus. Negi serdctis ia & tetrae polytheiae exuuias abiecimus in purifico Christi labro,& eas adhuc cordi nobis esse,cupide ostendimus. Prosecto mea quidem sentcntia,& multom,obselescit hiate philosephi hominis
oratio culta impietatis lenociniis, dc perfidiae venustate conscelerata de impiata. Mim certe est tot feculis pol'theiae spurcissimae sermone vetustesceren5 potuisse, Ciceronis & intiliani teporibus salioru carmina,vt putida cariosas vitarentur. Quod si in tePlo dei summi,& in orthodoxiae cerimo niis,verbis nos uti iuvabit liberaliu de orglom,idj secludum duxetimus noverecundissime: quid iam sutum est,nisi ut impietas quae ab ecclesia heroica virtute de in plausu eiecta erat,perIosticu obrepedo redeat3 Mihi enim nihil aliud videtur esse in poli theoru pha dc paranibus oratione orthodoxoru sese hodie iactare,quam ipsum christianismu securum & libentem versari in praesidiis hellenilhai, quae iadiu tamen ipsa plane partes facere deseruiresque adeo ab hostibus etiam damnata sunt rectae religionis. Quid aute vetet elegante simul ac pietatis redolentem orationem esse, prorsus ipse no video,praeter pravae cosuetudinis corruptelam, quae oculis nostris auribus4 ita obrepsit,ut eloquentiae dignitatem inesse,& poeticae cocinnitatem no posse sine bacchabundae impuritatis ditae. genio existimemus. Quasi vero Plato qui Moses atticus appellatus cst, non eadem gratia veritate & fibulas ena rauerit: quasit, non tam a lingua latina abhorrere ante Ciceronem philos
phia videretur, qtiam nuc videtur theologia,S: iuris ciuilis potisci ij prudelia. Haec opinio planipedem theologia nostra ac iuris diuini prudeliam, pes
27쪽
tibus grauiter disserendi,& sententiose,explicate,el materi dicendi, quo G stigii est maioris inter doctrinas humanas, eo maiore pietate decoro. iunge da sit.Omnis enim propemodu ubertas sapientiae,& ipsa svi ita dica; sentie-di sylva ais intelligendi ,e libris tas ratis petenda est hodie. sed res de se tentiae ab iis exomada sunt, quibus aegyptiis opibus bene peculiatos esse estigit. Ab ipsa igitur figlina Promethei,& ab illa plastice aliquae philosephiae,
quae luteos tantum homines animalesq; fingit, ad Mineruae coelestis augu stae r sipientiae officinam transeundum est magna de proba religione, quae vitae spiraculum ficto homini quasis inanimato addidit . eadem etiam terrae quasi prius incultae nouat ficiem, ad semen see dius excipiendum. QuM
si abs dispendio nitoris atque elegantiae lingua latina pie loqui in nocete nonyosset, equidem pura eadem sacris4 digna se sectile utendum esse
censerem potius, quam impietatis emblemate antiquo locupletata. Nunc cum ea sit flexibilitas eloquentiae, ac dictionis latinae, ut sine imminutione
splendoris sui induere ipsa per nam piam, ac sustinere possit alii perferre,
cur tam maligne de ea nos meremur, ut obsi cenam tantum eam ei se fibulatricem,& profanarum partium actricem credamus,& pronunciatricem
Atqui ad dicendum probabiliter sui Marcus inquit Tullius caput est nosse
mores ciuitatis cuiusque. qui quia crebro mutantur, genus quoque Orati nis est saepe mutandum . Cum igitur mores de vita ab impietate migrarint ad pietatem diuinitus proditam : quam nam obrem tandem una qu non transferetur eloquentia, quo nihil est ductilius 3 Etsi ad res latinas indicandas & eloquendas, quas iaecula redentia pepererunt, indi j alias ais alias pariunt: non noua latinitate quae placere non potest, sed rediuiua opus est, alioqui latinae linguae copia sentim imminuetur, & tantum a posteris proficietur in inopiamin quare in ea parte vitae quae ad sacra, ritus, cerimonia salutares pertinet, & ad diuina explananda aut commendanda, irrediuiuus sermo latinus erit de graecus 3 Ego vero amictu notiti ex veste scite interpolata,aptandum csse cloquentiae censeo,qui legibus & institutis ciuilibus, ritibus4i adeo conueniat religioni consentaneis. At enim nouum est hoc inceptum & in arduo situm.Sit sane sis enim causam dixerim aes etiam in i brico, S: confragoso modo ne in undis abrupto & inaccesb. nam & latinae linguae instauratio in multis partibus quae ia restitutae videtur,non protinus atq; inoffense cessit experieti coletioni: nec si facile no fieri, ideo prorsus no potest. Esto haec aerumnarum summa in ccrtamine clocutionis probae restituendae, & barbariae exterminandae: maior denis aeriina sit illa quidem, st ab uno ut Hercule aut altero confici ipsa possit. sed eiusmodi tamen quae desperanda non sit vel Herculi vel Viris. Nimim huic quoq; certamini sui Her cules, suppares antiquis non deerunt, si modo Eurystheos iis aequales ventura ic ra no desidcrauerint. Illico enim existent qui Heraclidarii stemma fulta cum fiducia augendii suscipiant: inde4 imagines in gentem quisque suam patriami auferendas, & vero iam strenuissimi cuiusq; conatus studium4 mirabile eodem incubuit. Quod si principii hoininu liberalitas spem
28쪽
eoru destitueri quod ominari minime velim praesertim ad te scribes Fran- ciste Rex doctorum amantissime in unicuis no subsidio quidem vitae lapse,
suus tamen erit intestinum Eur3stheus,literarum amor flagrantissimus,cupiditas. honestissima conuituendae maiestatis eloquentiae, quae multom sinculorum infelicitate magis quam incurria,laesa fuit deiectaque & imminuta. Etenim ingeniosissimo cuis viro de ingenua voluntate praedito, Eurysthei instar est incitata voluntas illustrandi sui nominis, ingeniis proserendi. Nec Eur stheus ille Homeri Rex fuit Mycenarum,ut ego cum Athenaeo sentio: sed Herculis amores potius & delitiae, quibus omnia heros ille permiserat
de semetipse.siue ille potius fuit cupido quidam floriae adipiscendae qui tantos labores Herculi imperitabat amore immortalitatis ardenti. Na & equo stris ordinis in more quibusdam nostratium atque finitimoru, auorum n strorum memoria & superiore suit singulari certamine inter se prouocare inclarescendi cupiditate . in alienasque prouincias illi prouocationes de scri to certa lege mittentes diem certaminis condicebant: non uni aut alteri, .ed primo cuique, qui experiundae armorum scientiae gratia & virium concertare statuisset. deinde a regibus venia pugnandi & commeandi impetrata, ad diem constitutum loco ad id comparato, sub arbitrio iudicunt campestrium dimicabant: ad eam sermulam certaminis, eamque legem, qua prouocator ipse aequis conditionibus excutionibus tulisset ab initio. Martem id experiri amoru suorum gratia dicebatur.Vem enimuero in mo
numentis consecratis arii oracularibus,quibus omnis auctoritas veritatis, a
que immortalitatis animorum fides constituta est, homines quidam huius aetatis tio huiustemodi Eurysthei imperio: sed strgiae Iunonis instinctu acti,
oestros tartareo, peruersissimorum dogmatum patrocinia inuenerunt, ut ancipitem saepenumero sermonem esse veritatis videmus, eorumque interpretatione egentem qui iuris diuini consultissimi fuerunt, innocentias probati & sanctitate mom. Hoc autem ut mirum est homines primu paucos tentare auses esse post constitutam religionem multorums iaeculorum & inmonium consentu stabilitam: ita literarum bonarum restitutioni inuidiosum
fuit aliquandiu:quarum isti fiducia selicitare religionis tranquillitatem fit Rexistimati sunt. Et ut illustres olim nostrae memoriae anates suturae sunt obliterarum optimarum postliminium, ita infamia inexpiabili flastaturae, ob laesam maiestatem non modo ecclesiasticae sententiae, sed etiam nostiae miri ficae atque expiabilissimae: tanto numine, tamqpraesenti saepenumero sin Elae, adorationique consecratae. Non fuit satis vaecordi arrosantiae sensum munem huius aetatis,religionis implere ancipitis,& inter fidei perfidiaes cosilium ambiguae & alternantis, nisi veneno pedetentim prorepente,christia nismi cardinem dimouere, fidei columen & firmamentu couellere niteretur trabali clauo fixu.quae stetera impietate in populari ausi sunt holim audacissimi,ut etia olympionicam plausus aes praemia a patria non frustra spem uerint. Qumnam igitur iam viaticum habebimus aerumnosae peregrinitatis de calamitosissimaer nimiru tanto portento expiata oportuit eam qua sub iu
29쪽
tempus aut paulum ante vidimus licentiam in arce religionis: quae licen tia cothurnatis ausis, de pelopidarum facinoribus omnia conscelerans, sacra
profanis, & ea quae pace innocentias censentur, bellicis negociis sanguinariis i permiscuit, nec vero sanctissimi illa apicis tantem perstitare prae cupiditate insina verita est. Unde euenisse nemo ambigit hominum quidem de caelo seruantium,ut non modo dignitatum sacrosanctarum maiestas,sed etia
proli pudor, proh piaculum,) pietatis ipsius sacrarium, per ora hominu se monesq; traductum,in theatralibus prosepopoeiis productu, satyrici di ciciatate confixum,deniq; per officinas passim proscriptum, in ordinem sui dici tun redactum sit. in & religionem ipsam Cnristi Seruatoris ab aedituis suis destitutam nouimus,& tanquam pro derelicto plane habitam. Nisi vero religionis desertores non sunt, qui eam cum donariis eius aperte & impudenter egerunt & tulerunt, agunt etiam nunc & serunt. -s diris ob id ominibus omnes ordines hodie prosequunturivelut in re perdita, in pietate prodita vociferantes nequicquam & quiritantes, interdum pro concione. Verum si orthodoxiae standamcnta homines illi pauci,quibus nihil eximiu, nihil sacrosanctum suit cacmelia extimulatis, labefictare magno cum stagore compagis quoquomodo potuerunt: etsi conuelli nunquam poterit diuina manu fixa in prouinciis quide illis,quas numine pnesentiore tuetur prouidentia) nos aemulatione recta instincti,operam nauare strenua pietati non poterimus t non aggrediemur priscam vim eloquentiae atque auctoritatem, non suapte natura magis usibus protinis aut vaniloqueti quam veriloquio aptam atq; sapientiae, ad bonam nunc fiugem salubrems transferre 3 Sacer
ille sermo coelitusq; delapsus, similis est inquit Gregorius) imagini quoquo
versus intuenti,quales multae pinguntur obtutum circvagentes ad homine praetereuntem. Ut enim homines recta mente praeditos,& dextero pede a
cedenteis, primore aspectu festiue sermo diuinus admittit, epulissi salubribus accipit & prosequitur: ita sinistro pede ingredieteis fallit, eorumgi peruerse voluntatibus assentire creditur atq; astipulari, ac sese illis dare: eouss vi utendum etiam semetipsum praebere videatur.Si igitur diuini verbi sublimitas, ut admiranda sanis intellectibus & veneranda, sic nonnusquam floxiloqua , calumniarum etiam ansam peruersis animis non praecidit aut sub ducit, qui ab orbita diuinitus impressa digredi non verentur: cur tam ru stice morosam ficiunt imperiti theologiam, elegatis ut Mineruae cultaeso namenta, mundum etiam svi ita loquar) Veneris matronalis & cistae ad sacrosanctas cerimonias ritusque purissimos recuset transscribere t quas ue -ia non omnibus organis diuinae laudes celebrandae snt. s malum in autem est ista opinionum absurditas & peruersitas 3 Hi sugillatam pu tant, quasiq attrectatam per iniuriam, sacrae philosephiae dignitatem a ue integritatem, si eloquentiam antiquam procul a lese non amouerint: li rursus rapite minum iri credunt eloquentiae splendore & venustatem, si squallidae pleruns aut impexae theologiae seruire constituerit,aut sese acesmcidare. Proinde antiquitatis sententias relinquedas esse nobis repudiadasq
30쪽
censeo:eas quide quae orgiis impuris ita dedicatae sunt & impiatae, ut lustra ii iam nequeant.utpote qui sententiis abudemus longe illis grauioribus, de
argumentis pietati consentaneis. Forma autem utendum illorum & materia oratiois, qua nihil est flexibilius & sequacius.Id quod indicat Proteus in fibulis,quo materiam prisci fgnificadam duxerui quippe quae omnia traD
sermet sese in miracula rerum:id adeo ut ex aqua etiam Proteus in igne verti possit,ne quid fieri serte non posse isti causentur corum quae diximus. Naquid tandem hodie multa ad vitam agendam comparata, latine dici vetat, etiam si olim tu usitata sueruntinempe id aut unum aut multo id maxime, quod naturam & ingenium Protei n5 animaduertimus utpote qui praeterita stire eum tantum putemus,nunc ille omnia nouit,quae sint,q uae fuerint, quae mox Ventura trananturivi ex Homero Graeco noster ille prodidit.Poetae ut supra dictum ess)vetustissimi,veritatem ad fibulas sapietiam,si transtu terunt,poemata etiam illa sua nobilissima idem Homerus quibusdam quasi insignibus exornanda censuit, tralatis historiis ut merito creditum est,ab Hebraeorum monumentis. Fuisse autem notum est antiquissimae philois
phiae institutum, Sapientiam ut peregre disteret ipsius studiosi: in Aegyptu,
in Babyloniam petentes illam,& ulterius.Indc est illa non dubie Noxae aut Oflenis deseriptio apud eu ipsum poeta squa ille cuili ratione diuinam historia cognitam habuerit,)Iliados nono,dc undevicesim quod Iustinus philosephus e gente externa in familiam orthodoxiae diuinitus adoptatus,Eusebius adnotauerunt. Mihi etiam aliqua lo in mentem venit addubitare, nuEurysthei fibula dc Herculis eodem libro prodita,historiam Iacob Esau vir ille ingenii admirandi adumbrare voluerit:quae a Mose seripta est Gen seos cap. septimo-vicesimo.hoc enim tropo sessitan summus ille vir historiana Hebraicam inuoluendam censuit,quam rei cuiusdam mirabilis imaginem esse figuratam sespicabatur. Nam queadmodum Iuno futurorii praestia Ioui suo coniugi imposui Eurystheo subdito qui fatum Herculi praeri peret Ita matris suasu Iacob anteuertens germano natu maiori, primigenia tantae ac talis haereditatis abstulit,cum parenti suo oculis orbato fraternarum manuum assimulatione obrepsisset. Iam quod supplices preces idem poeta apte & cocinne ut omnia destribit,quas ipse litas appellat,ac Iouis filias esse dici atque apud eum pergratiosas:e diuinis illis voluminibus havsse eum credibile est. Quocirca cum poemata sua veteres huiustemodi insignibus veritatis,quasi accersitis emblematibus exornanda duxerint:cur gentilitiam illam supellectilem in medio iacentem & cxpositam,sacrae philosephiae accomodare,vel piaculare esse vel dissentaneum credemus romnes igitur liter irum bonarum opes,cunctae eruditionis iustae & legitimae partes,obscoenitate quidem prista impietates vacates,ad rectam sanamque philo hiam i
struendam ornandamque coeunto.Sic enim huius temporis ratio & condi tio poscit.& ipsa autem philosephia,S uniuersus eius comitatus,quamlibet numerosus & amplus,una cum omnium musarum choro,theologiae male
statem comiter in posterum pieque obseruanto. Quippe quam principem