Responsio ad Caluinum et Bezam, pro Francisco Balduino iuriscons. Cum refutatione calumniarum, de scriptura & traditione

1쪽

ω siaut iusis papulus eum silii Asrabis. Tum addis: ullus es verna Euangeli, profectivi internos,nisi vi at charita3,s' beneuolentis, S sudisum etiam exercenda beneficentiae.

Item . Apud nos hypocritae iactant nomen res formationis:interea haec mera sunt ludibris,quibus propbuuatur nomen Dei, bi non viget issi cordibus sucera pieta . Et ad Oseam prophetam an notasti, Eos quidem ridere aliorum superstitiones, sed interea esse Cyclopes, in quos rum cordibus sit mera barbaries. Haec tu vere profecto atque ingenuh. Sed hoc tempus flagitabat,ut paulo diligentius exponeres, quid sit, quod no modo ille Propheta Micheas, sed & ipse Iesaias, totidem verbis, primam verae reformationis veluti regulam aut fgnificationem hanc describit: Gutundent gladios 'os iu ligones aut vomtres, cini ucras bullasque flua3 tu falces nebvlixu aut bel. iam addiscent,aut praelio assuefient.

Non temere est, quod duo Prophetae iisdem verbis significant talia fore principia atque insignia regni christi, siue Ecclesiae

reformatae. Nunc autem, quam tu vis resormationem existimari, cum audimus, vide.

mus,sentimus illud potius fieri, quod nobilis olim poeta dixit,n curua rigidam falcei sumuntur mensim' Atra

2쪽

Ais, non esse in terris quaerendum complementum superioris prophetiae: satis esse, si eius initia degustemus . Sed ne haec qui dem nobis deliba da propinas, cum in ista lata gladioru licentia atq; impunitate, n6 modo pietatis, sed & ipsius humanitatismnia principia tolluntur: & crudelissimis odijs ardent animi oculique singuloru: &caedibus atque sanguine manus mad Et: Abellis plusquam ciuilibus ciues commissi sunt. Imo & si recoditi gladii essent: tamevbi ipsi styli, tanquam mucrones exacuuturi calami, spicula sunt atque hastae: &sicarii sunt libelli, qui se de religione comtendere mentiuntur: & ora concio natorii

funt classica: quale esse dicemus prosectu Euangelii qualem significationem re m. mationis'Haec tibi dico Calui ne,no quod tui iussuetantum obiicienda sint, quae tanobis sunt inculcada: sed quod tu, qui imprimis meminisse deberes, magis tunc eorum oblitus es e videaris: ac ne quide tuarum in hoc genere Concionum serio re corderis:quas tamen re ipsa urgere oportebat, ne cum verba de pietate secisti, verba

dedisse dicaris in Eue quam nominis diuini profanationem cum mero ludibrio con, iunctam esse pronunciasti,veram & Chri-

A 3 stianam

3쪽

stianam esse reformationem nunc agnoscere existimetis.Iuuat autem nunc adiicere,

quod apud eunde Iesaia propheta legebade coditione Ecclesiae christianae, cap. i6Ibi praedicit Christum ita regnaturum esse se, ut eius sceptrum non in manu, sed in ore sit,ut tu ipse annotasti: quia ut ais non armorum potentia, sed doctrina Euanges iij dominabitur. Praedicit deinde, in po, pulo Christiano nullum utar tuis verbis offectum nocendi, nullam ferociam, nulla inhumanitatem fore:& cum antea .fuerutvel uti leones ac pardi, instar ovium & agnorum futuros esse: omnem immanitatem belluinumque astectum deponant. Quinimo puer paruus inquit Propheta eos ducet atq; reget. Quo loco admones pueris comparari ministros Verbi, quod vim pullam exterius adhibeant. Obsecro, an hanc prophetiam in tuis potius qua in veteribus Christianis impletam esse dices, ut nunc triumphent De bello Germanico

aliquando & dixisti & scripsisti, Nullum

cladem tam metuemdam esse, quam nimis trium/pbale Euangelium quod nos ad insolentium esserret. Quid nune An magis quam unquamulata insolentia, signum est triumphantis

Iu geth: An principium fundamentum-

4쪽

ne nomen resormationis,quod merum ut

ais ludibrium est,tam in statis buccis latoque supercilio nunc iactari pateris Fateor non posse te praestare factum alienum . Vorum cu non solum pateris tam speciosum titulum obtendi tam indignae deformita, ti,sed etiam ipse eum praetexi se an nullam Christo iniuriam, nulla bonorum atque religiosorum hominum fraude, facis ' Libere & familiariter, sicuti soleo, tecu agardi cum tria potissimum esse sentiam , quae curare debeas, si es, qui vis videri.rogabo,

ne tui officii obliviscaris. Primum illud ac prscipuli quod veluti est substantia reis Iigionis,& sine quo non est religio, sed hypocrisis ad animos hominum regenerandos atque intus reformandos pertinere no

ignoras. Ex eo dependent aliuduo, quae exteriora sunt, dico modu religionis pro pagandae atque defendendae, & ipsius L clesiae formam. Ut autem in illo primo capite, sic in duobus istis, minimὸ iam aut curare aut praestare videris, quod imprimis debes, ut vers& legitimae resormationis titulum euincas .Regibus, principibus, magistratibus suum ius gladii, ut debemus linquimus.Sed qui sunt religionis, admμ

5쪽

-nistri , &solo verbo ac voce Euangelium propagaturos se esse professi suntl neque armata iterum dico manu, ne qui ut ais vi gladij suam reformationem obtrudere debent.Quid enim minus esset Apostolicum s Quid magis esset Arrianum' Quid igitur tu de postremis tuorum actis tadem

iudicas Nam diutius connivere, no est in tegru. Certe cum nuper in tui Melanthonis Chronico legere illud de pseudopro

pheta, ex Alcorano repetitum:cυκ Τῆλθε διὰ ραι κατων , ἀμ δια ξψους , δρῆναι τον νομον, statim iudicaui, docendi exe plum, quod moribus Christianis planὸ contrariu esset, describi: neque non veritus sum, ne hoc tepore quippia tale forte dici posset de quibusdam, qui Christo nomen dederunt, simul autem venit in metem, quod narrant de Ismaele bopho. Persarum Rege & eius propheta Techelle,cuius praeposteram suanestamque reformationem, si reformatio dici debet patrum nostrorum memoria, infelix Oriens vidit.Ita est sane ille sue Isimet,sive Techelles, uterque crudelis im, postor, malam causam male egit, hoc est, Macho metanam superstitionem,cuius aliquam fortasse speciem externa mutabat, ut alteram de nouam eiusdem insani t sor

6쪽

mi subtatueret, more Machometano res formabat si mul & propagabat.Sed scis tanto magis talem morem, & agendi exemplum tale, alienum esse abs religionis veret conditione.Quinimo nostros olim ut vocantur Maccabaeos causam bonam male egisse pro nuciasti. Cur ita Credo equide, quod non solum cum Regno Sacerdotia colunxerint,& utrunque occuparint, sed etiam quod in armis minus sibi tempera. rint: quibus tamen alioqui iniustam vim tyranni Antiochi repuleriit, & cultu Dei restituerunt, & tςmplum purgarunt,ut ipsemet ais, Ac quide ferre no potes, quod Iudas sacrificium pro peccato mortuorus eri procurarit quia id lege Mosaica mali datum non fuisse dicatur. Encaenia tamen festa ab eodem inst ituta praeter illam lege, improbare credo non audebis, cum & ea Christus obseruasse videatur. Caeterum illius Renovationis ex eplum velim alioqui obseruares: quo magis nunc simplex resormatio instituatur, quae latum antiquae formae restitutio sit.Nam& quemadmodum Templum Hierosolimitanum, rursus extructum no discessit ab effigie prioris: sieti abs Iuda repurgatu, quod antea suerat,

fuit. Ac licet ille lapidibus pollutis uti auris sus

7쪽

sus non fuerit ad holocausti altariarurlas extruendum: salte lapidibus iuxta legem integris extruisse aram nouam, quae tamen priori similis esset, historia illa diseri Erefert. An talia exempla negliges aut irride bis Sane, ut ut alias Maccabaeorum actio nes non probare te dicas: tamen non dubitas eorum auxilium praedici, praedicari,atque commendari abs Daniele:& obiter notas, quod ille adddit, multos in blandi. tiis accessuros, hoc est, hypocritas multos Iudς illius castra secuturos esse: ut internos inop qualis es t mixtura/ Sed prius qua Maccabaeorum exemplo utaris Caluine, necesse est, ut dissimilitudinem, quae inter vos maxima est,nullam esse ostendas. Tu cum in Danielem praeseris, tuos in Gallia mini. stros praemonens, ain Improbos perfidos a Leiqeli iactanιMIudae oe eius fratribis sese adiuuxis eoque artificio Satanam infamia aspersissenianum a Iuda collectam,ac si latrunculorum turba osset.Sed si vis similem esse caussam conditionemq; tuam, maiorem dare operam de hebas, ut nihil simile aut commune cum talibus Zelotis tui haberent: ut se ab i)s segregarent: ut eorum societatem fugerent

Atqui, homines religiosos, qui abs talibus sese seiunxerunt,clamas perfidos eri

8쪽

Apostatas. Cur no & Antiocho seruire Mamassvel etia colludere chi Manelao& Alcimo, perfidiosis, no potis cibus, sed proditoribus, qui cum Antiocho vel Demeatrio conspirabant ed haec conuicia sunt, quae in te recidunt.& quibus aliam potius factionem ornare dc beres. Illud modo vi-

de:Si ut ais no possis plane excusare Maccabaeorum fratru actiones:qui poteris hoc tempore non solum defendere, scd etiam laudare acta tuorum Nam & si laudare so leant exemplum illius Iehu, qui trucida uit Baalaticos sacrificos, & euertit do mum ipsius Achab: tamen tu eum non reformationem, sed latrocinium instituis pronunciasti:& propterea Hos eam Pici, phetam factum illius detestari admouisiuubi & cum illo Iehu comparasit Henrica Angliae Regem. Sed iterum vide, ne domi tuae habeas resormatores, qui cum eo po tius conferendi sint. Nam & olim, cum in Iesai m scriberes, scripsisti, pios principes sequi debere illum Iehu. Adeo,cu vis, V . rie loqueris.Equidem lubentius aliquado audiui, quod tuae Reformationi praetexe bas exemplum Nehemiae dantis operam iustiniani Templi atque urbis Hierosolymitan , cum ar*hitecti altora manu

9쪽

trullam versabat,altera gladium, sed quo

tantum depellerent hostes incurrentes vibrabant. Fortiter.Verum quam magnam rursus dissimilitudinem putas nunc nota. ri intervos actionesq; vestras posse odiosa esset haec quoque comparatio. Ergo sa- cessat. Videamus vero de Ecclesiae forma, quae resti tuenda sit,cum hoc tempore omnes passim de reformatione loquant. Scismus & lubenter fatemur interiorem quo

que& spiritale eius esse quanda pulchri.

tudinem,quam mundus non videt.Sed de ea nunc quaeritur, quae sit aspectabilis. Tu quoda in Iesaia loco agens de Ecclesiae ornatu,allegas ex Psalm o, figloria filiae Regu,ab intus ea:tametsi cum Psalmos interpretaris,id alio referri atque pertinere significes. Nos modo quaeramus de forma, quae exterior est,&est instituta ad homi nes in religione continendos, cum hi,ex quibus Ecclesia colligitur, non spiritu solo & animo, sed & corpore constent Ili-rum vero, cu olim de religione & eius doctrina fideiq; ut vocantur capitibus tam magna essent certamina, tamen sermo Ecclesiaru alioqui dissentientiu eadem semper&consentientem fuisse. Olim, si quis Arrianorum coetum spectasset,existimare

10쪽

potuisset esse Catholicorum. Nam ijdem

ritus,eaedem erant ceremoniae. Hodie cutalis non sit in ipsa doctrina dissensio, qui fit, visormae dissimilitudo atque diuersi, tas tam magna sit, quae populos in primis perturbat ac veluti comittit ' Cuius partis culpa id sat, alij iudicabunt. Sed apud te dissimulare non possum, quod ad te pertinet. cum Ambrosium, Chrysostomu, Augustinum lego,Ecelesiae toto tuc orbe dis fusae quaedam meis occulis effigies obuersatur. Eam ipsam non occurrere in tua rea Armatione, prosecto miror: ac vereor, ne tanta diuersitas atq; disserentia in multo. rum animis cieat suspicio es, quas nollem. Memini,cum ad Carolum V. Imp.&Imperi j Germanici Principes scriberes de necessitate resormandς Ecclesiae:ne quis miraretur omnia costa se hoc tempore disij cuspem dabas, sore,ut no manerent tales ruins: dicebasque, cu domus, quae instauranda est,diruitur , lapides integros simul deviciosos pariter quidem deiici, sed postea

selegi repetique eos, qui instaurationi utiles sunt. Atq; ita loquebaris,ut te hactenustatum deiecisse, postea vero instauraturia esse significares. Atqui ala eo tempore nulapidem quidem unum apposuisti, cu ta metu