장음표시 사용
21쪽
quam per Spiritum sanctum. Nam quod aiunt,ventum vehementem si aliquando exprimi id ex nuda locorum omnium Harmonicorum inspectione fallum esse liquet. Ex universis duo tantum sunt,quae primo aspectu eo trahi posse videntur. V. XL, et Hos XIII, is , sed penitius inspecta,nec simplici de abso. Iura illa binarum harum vocum conjunctione Ad cum aliis additamentis explicationis loco adjecitis posita reperiuntur, nec nisi mystico sensu in comparationem adhibita cernuntur, ut proin de nullum adversae sententiae ex his accedat robur. Similiter Spiritum etiam aliquando malum ex iisdem vocabulis designari reperimus,sed per additamentum proprium explicatis,nec ita absolute k Pχή positis ut hoc loco Semper enim adjicitur distinctionis causa nam ut de Saulini. Sam XVI. I 3. Is 16. a T. XVIII ro XIX, ny min, ni Spiritus Domini malus. Ne
vero quis existimet ex opposito intelligi posse Angelum Dei bonum, Deus ipsi malo huic Spiritui, non aliquem Angelum, sed Spiritum sanctum opponit in eodem Saul exemplo. x Sam X, io, XI, 6. XIX. 2o. as. Sichin Bistam exemplo, Spiritus m. inini, quo prophetaue diciturarum XXIV, a diserte mi, siue Deus fuisse dicitur ejusdem capitis versu 13. Sic itaq; explicanda esse reliqua omnia loca,tum vocum eadem constructio ac
ceptioq; absoluta docet, tum ipsa rei evidentia ad singula ostea.dit. Josephus quidem verbis haud minus perspicuis, Spiritum Tomini, quem in eo agnovit Pharao Gen. XLI gs Deum apis pellat , ibid. com id Spiritus vero mel sapientiae summaequalis Booealeelem opplevisse dicitur Exod XXXI, 3. a s velfortitudinis ivalis excitas Saulum adjustitiam exercendam traditur Sam XI, 6 vel Propheticus qualis Saulox, i d auli Servis a. Sam XIX, eto, Mas Amariae Prophetar. Par XV, adspirasvit,quis alius quam Spiritus sanctus est,ipse Dem aeternus e G.
XI, et a Petr i, a I. Ita solus locutionis sacrae modus ex omnibus suis locis olide explicatus clarinime evincit,non alium here
22쪽
I intelligi posse quam spiritum sanctum, ut ex hoc tundamento facillime confutari possint diversasentientes, ne alias rationes requiramos, quae tamen suo quoq; modo satis clara sunt
cna fuit Lux. i. verbum DEi per me expressum juxta literam ipsam mundatum Dei est exspiritu oris ejus profectum, Psalm XXX, o in oerbo Domini Ru a b caelifacti funisunt, &oiritu oris ejus omnis exercitus eorum. v. P. quoniam ira dixit muleno
g. Sociniani, qui Auμ, hunc filium quidem DEi, sed non risistione alicujus subsistentiae aeterna divina, sed quia Christius initio angeliistiuste actus fuit,ae, ideo tantum dici,quodper eum revelatum sit verbu Dei; Item opera quae per ipsum dicunatur condita, opera mirae UaEvangelii;manisest locum Io.hannis depravant, ac ei sensum ab ipsis verbis alienissimum inducunt Clarissima haec sunt, si se L λιν quis enim verus Deus nisi unus illesummus e Item, illum fuisse in principio apud Deum quid enim per hae nisi coexistentia aeterna filii Dei docetur &per, bre illam omnia facta fuisse quomodo in dioblaabsolute dicta ad sola Evangelii opera restringi possunt i, autem ipsum Mosis verbum est j quod praeterea diserto A -- stolus
23쪽
stolus per ita , explicatu Col: I, id di die, a tradas i, ad Wa ciuili tali se, tau ab araetc. Nunqam similiter opera miraculosa Evangelii creata aut descripta ostendere possunt adversarii. . Lux primo die producta corpus aliquod subtile lucidum fuerit , necesse est; quoniam, per se substitisse, ae proprium motum habuisse, quo diem a nocte distinxit,dicitur. Ita reete Augustinus,ac optimi alii interpretes. Frustra itaq; alii ex hoc Accidentia per se posse subsistere,ut idem in aliis evenire ostem dant, concludunt.
v. p. Et fecit Deus expam sum, o divisit inter aqvas, qva erant sui mamento ab hu, quae erant super mamentum , O actum es ita, Oboeavit D Eus expansum
Coelum, quod primo die forma aliqvali sed incompleta fuit creatum,altero die in amplissimum quidem , sed non in infinitum spatium ad ultimam, integram suam formam fuit didus ctum. Termini qui ei dati sunt superius aquae subtilissa maeuinferius aquae globi terrestris. Ita explicandum esse secundi
diei opus ex aliis locis illis discimus, quibus coeli structura simi litet destribitui. Ese
24쪽
Extendit caelum fotu . Extendens caelos scut cortivam contignans in qui superior 6m. Laudate eum caeli caelorum , mae a,quea supra caelos.
Clarum enim est in his omnibus totum illud coeli spacium intelligi, quod a superficie globi terrestris usq; ad summam conca. vitatem supra omnia sidera est exporrectum, ac supremam ejus superficiem ambire aqvasta quibus coelum universum contianetur&contignatur,
a. Non itaq; possumus ad eorum sententiam accedere, qui coelum tantum aereum, quod inter nubes, terram est, secundo die fuisse expanium, coelum vero sidereum primo die non tantum creatum,sed etiam in eam formam, qua nunc cernitur, fui ediductum existimant,quod i em demonstrati vo praefixo ibi dem voci mouen.(r ex verbi ieri et ita colligunt,ut, cum Deus nec dicat, fiat coelum; nec, fiat expansum coeli,quod utrumq; de coelo in suo significato famosiori potuisset intelligi, sed cum hac addita restrictione loquatur: fiat expansum in medio aqvaru ac determinate illud expansum intelligat, quod in medio inferio. rum nebularum aquarum prope terram esset fac se idem exn Emphatico in vocenpm, x proximum expansum designari putant, ut ( ex particulatio ad eandem interpretationem accommodata elicere conantur' atq; similiter(s verba Psal. CIV, 3 explicanda esse censent. g. Singula potius ad primam sententiam rectius aptantur co Emphaticum quidemn tam de coelo aereo, quam deside. reo invocem det 22 locli,qVibuscum eodem praefixo adbibe.tur,promiscue usurpatum reperimus. et Nerba versici non ita restrina
25쪽
restringenda esse, sed ad sequentia esse traducenda, ipsa connexio docet, sic: expansum in medio aquarum dicitur factum, non ut inferiores nebula tollerentur a terra, sed i dividerentur a. quae supra coelum ab iis, qua infra coelum existunt Coeli expansum est non tantum, quod infra nubes est, sed quod etiam supra omnes nubess supra omnia sidera assurgit. Nubes vapores tan tum sunt, exhalationes aquarum inferiorum in aerem ad leovem altitudinem solum evectae,ut quamvis ex iisdem vaporibus aquas colligant Jer. o. v. et eaedem tamen aquae haud diversae
sint ab aquis inferioribus. 3 VocabuIum PDn non tantum de infima sed etiam de summa coeli regionexo locis promiscue ad hibitum legimus, nec ullibi alterutrum diversae ab altero naturae vel materiei esse,aut seorsim creatum dicitur ( Particulari et, qua superiores aqvae dicuntur esse supra coelum, hic non reddi
potest per in vel desuper quamvis eae quoq; sint hujus particulae significationes et non enim satis est ita quibusdam in locis eam reddendam esse, sed num hoc, de quo agitur , loco ita verti ac explicari possit vel debeat, dispiciendum est. Varia enim sunt, quae docent eam non aliter,quam per super vel supra hic redis dendam essem primo quippe oppositum onon insta per mutuam
relationem unum extremum coelorum alteri opponi indicati;sescundo medium y pq interjectum nequaquam est solum aereum, sed totum coeli expansum tertio alia supra adducta loca ea nisdem interpretationem confirmant, syVerba Davidis Ps.Ca non aliter possunt explicari quam de aquis iuniversum coelum cingentibus, per nubes autem ne millesima quidem pars universi coeli contignatum, imo nec alia pars quam qua inferius feruntur, imo nulla , quia nullum unquam coeli extremum attingunt Coeli itaq; apud Davidem non infimi aeris, sed coeli summi extima sunt.
. Porto inservit haec Mosaica coelorum explicatio ad de
26쪽
monstrandam eorum vanitatem , qui vastissimam coeli compa, gem non potuerunt animadvertere Deum habere Autorem sed inepte hoc idem coelum Numen esse aeternum, immensu in , neq;genitum,neq; interiturum unquam crediderunt. Si enim ter sminos tantum inferiores,quibus coelum ad superficiem aquarum clauditur,recte observassent, facile eadem opera perdidicissent, ejusdem coeli summis pactis certos collocatos fuisse terminos, a quod sequitur,a summo Numine constitutos, ut proinde non coelum pro Numine habendum aut colendum esse agnoscerent, solum vero, supremum&infinitum Numen, quo Autore&cce, tum,&omnia,quae coclum ambitu suo complectitur extitereri u nice esse colendum acadorandum.
s. Si quis itaq; finem , in quem quae ista subtilissima ad
extima coeli sint veste , scire desideret , oculos suos ad superiora ejusdem coeli attollat, ac observet obversantem sibilatim pellucidum a quasi crystallimum in sereno aete, deinde ad ultima spacia coeruleum ac Saphircum fere colorem, qualem in expanso coeli supra capita animalium vidit Eetechra, v. g. et seq. super Cherubim c. o. v. i. Heic demum cogitet terminari tum coelum, tum corporum coelestium lumina quae in aquis coeli collecta ejusmodi forte repraesentant colorema ac simul exsplendidis istis terminis meminerit illum venerari, vitam illustres mundo praescripsit limites. Si vel reliqua igno
rentur,hic usus ipsi loco amplissimi fructus esse poterit.
27쪽
interpretationis orthodoxae hactenus in ad Actis loca allistae
Richardi Simonis. Dum inter haec Historiae Mosaicae initia operum primis secundi diei versor, opportune in memoriam venit sententia Richardi Simonis , cujus HISTORIA CRITICA Veteris Testamenti Gallico sermone scripta nuper Parisiis pro diit,deinde in Latinum Amstelodami versa,eosin tota elaborata, ut ostendat sacram scripturamVet.Test. tam multis mutationibus, lectionibus,& corruptionibus fuisse obnoxiam,ut neq, de literarum Hebraicarum antiquitate integiitate , quibus scriptam eam modo habemus,neq; de genuino verborum sensu possimus esse certi, rectissimam vero singulorum interpretationem unice ex traditione antiquioris Ecclesiae esse petendam. go spiritu aut affectu agatur, mox quidem percipi potest, cum partes Romanae Ecclesiae se suscepisse profiteatur , cujus ministerio in ordine Congregati Oratoriae se addictum in ipso titulo indicat. Habent vero Pontificii id commune cum Multa medanis Se Atheis, ut quicqvid adversus scripturae sacrae divina autoritatem mertitudinem excogitari unquam potest, in usum suum omne vertant: Pontificii quidem ut suae Ecclesiae dogma, ta&decreta propria autoritate tueantur Multam edani ut Alcorano suo fidem eo ipso concilient,dum V. N. Test libros esse corruptos asserunt, Athe ut omnem fidei mundo tollant, et atq,
28쪽
utq; sibi ipsis tuae licentiae vivant Comnes vero in eo infeli.
ees,quod clivinae veritatis,felicitatis salutis fontes ignorent. r. Quae de sacrorum librorum primis auctoribus , sequutis variis mutationibus, novis collectionibus codicum corruptelis novus hic Criticus libro primo habet, ac de versionibus variis libro secundo , nunc discutienda non suma, utpote qua fatis antea a magnis nostris sacrae scripturae Hebraicae assertoribus
Vindicibus Bux toruis,Glassio, Hottingero, Matthia Vasmuthaliisq; sunt profligata neq; enim aliud novus hic Criticus agit, quam quod ante eum Cappellus: Morinus,ac alii quidam fastuosi Critici egerunt. Ac sic ubi quaedam nova vel clariora attulis. se sibi uideatur, vel mediam in quibusdam tenere viam;eodem tamen omnia recidunt, nec quicquam ab eo in ventum aut exco. gitatum est , quod non eadem facilitate qua inventum&exco,
gitatum est, vis sipari possit. s. Quia vero crisin suam interea in quaedam sacra scripturae
loca exercereincipit libro tertio, atq; ham eadem prima Gene-seos vel ba,supra in brevi hoc specimine allata, exempli loco producit,ut probet nihil certi ex ipsis Scripturis afferri posse ad demonstrationem veri regenuini sensus;ad rem praesentem omni,no facit,ut demonstretur, quam solida, certa suam perspicua sit illa methodus Scripturam ex scriptura interpretandi sivice versa, quam dubia&qvam illax sit alia interpretandi ratio ex vernonibus, traditionibus,&ex opinionibus aliorum magis,qcam ex ipsis fontibus diducta. Quo clarior itaq; evadat haec ambiit, tria vel quatuor loca primum ipsa novi Critici verba adducemus, deinde iudicium breve ad singula subiungemus.
. Ex libr. 3. cap. 3. pag. Primorum verborum vulgatior versio est, in principio creavit Deus coelum C terram. de inferunt Deum e nihil omnia
fecisse. Si Hebra in M, Versi duplex asserri potest,prima Clim prim in
Deus crcavit coelumi Terram , aut antequam Deus iaculum, terram crcavit,Terra absq, forma existeret c. tenebrae essent &c Spiritiis Dei c.
29쪽
maipea aeribe an existunt. Ipsi perit ore Adae aluutprimam stiam vulis
fertiimur non exacZiorem caeteris aut magis literate doniam furat docenam, braeam in principio cum sequentibm connectiproinde reddendum, cum in principio creavit Detri, C c. aut antequam creavit Deus. Popremam hanc trFonem aliis Grotius praetulit 3 non ital ex his verbis Deum ex nihil omnia fecisse evinci potest Lmo contrarium innui videtur, nimirum materia ex ' Deus omnia creaverit, Sola ergo Fudaica traditio ad Chri Flavos transmissa id dogma demo rat quam irriptura si diristis,nihil ista sila probabit. Ceterum ille sensus magis genuinus mihi videtur cum primum Deus universum creavit , Coelum terram creavit, id es prim.m omnium Caelum meterram facta esse, s. De voce Elohim controversiam non agitabo,Grammaticae tantum haereo.woniam plurale est,' verbum ipsum creavit in ingulari numero quidam Theologi putarunt voce ista Elolii Trinitatem personarum indigitari. At verendum ne hinc ludae O Sociniani ansam arripiant nobi exprobrandi Scriptum nos juxta praejuaiciam affectu reddere potius quam ipsarum mo: remor stylum. Ipse Hierommm,qui id vidit nihil usuis et aestionibus pro ista triade adtulit. Praeterea Grammatici plures immodisimiles alias expressiones in exemplum adducunt, quarum rationes reddunt longe ditie ab iis . tias Theologi FG 'ibus agimM,QFerre silent. Ne ab ali dicta repetam, aldo ipsorum convectum, pro more apud Hebraeos C Arabas esse nomen plurali singulari adiungere. Ira rei hujusce ratio nulla alia quam enim ipse
AEtiae Hebr ica, cum qua Graeca pariter convenit,in vaso e verba stragula-Fia neutris nominibus pluralibus coniunguntur. 6. In eodem versu verbum Hebraeum qυod vulgo redditur per creavi , a LXX. per securedditur. Postmodum Iudaei, Christiani verbo crearesionificationem propriam, omnibus olim Grammaticis lucognitam adfixere So-Zalerae traditio de mundi h nihilo creatione hare verbo is signiscationem
et . Ex eodem versu ubi legit ut eat Spiritus Dei ferebatur luper aqvas, Interpretessu Iudai sim Christiani inter se de verba Hebrae ivterpretandi modo ac ratione disseratiunt propter vocium at abiguitatem Pro nam a Spiritus Dei recte m juxta Grammatim.m verti potest ventus Dei , id est, vehementissimus ac vis persabat. Sic Onhelos in sua Paraphrasei, sic Samaritanus. Ipse Theodoretus insui ad Genein quaestionibus hanc tuterpretationem priori prifert. Non ignoro pleris, leo go ianu Spiritum Sanctum intest igis a fortassis nimiumsu propinqui vi ovibus, imitam praeiudiciis favent. Sane
30쪽
22hihi e Grammatica sis ex pur meros littera sensu erui aut simoipotestes ut ut uterses ui aque probabilis videtur.
. Ut ordine ad singula rei pondeamus. observet,quaeso, pri. mum aequus Lector, Criticum nostium existimare duplicem ex Hebraeo textu afferri posse iteralem sensum,ac ipsum ex eo fundamento dubium lcxtum facere; item inde exstare diversas senistentias interpretumsi secundo eum ex hoc dubio concludere;
Solam Iudaicam Traditionem ad Christianos transmissam id eum demonstrare , nihil vero ex sola scriptura probari posse. Histi licet sunt historiae ejus Criticae fructus facram Scripturam m. hiiprobara,recurrendum vero esse ad traditionem. Aspiciat vero modo Benevolus Lector ex altera parte a Myi illam ex Hebraeo textu a m supra pag.2, in qua clare ante oculos exhibentur omnia illa loca b. Scripturae, quibus petu et imprincipio reperitur, ac animadvertat nunquam ante principium , sed semper inpi ucipio significare, adeoq; quam certa sit haec verborum in.terpretatio. Quaenam itaq; dementia est duplicem ex unicaliter facere sensum literalem acquae impietas, dubium facere textum, qui per se facilis&planus est y ac impiam inde sequelam nectere Sola Scriptura nihilprobat , recurrendum est ad traditionem. S. Secundo ad Trinitatis Mysterium voci Grammatica inhaeret Richardus ac ad genium lingvae tam Hebraicae , quam Arabicae Graeca hoc refertas pluralia numero si Elarigati,dere. Sed observet aeqvus Censor,Criticum nostrum subiice. re id,quod praecipuum cxplicationis suae fundamentum faciunt Theologi nempe hanc pluralitatem clarius tum hἰc eodem empite v. aci, tum cap. 3, 22, tum aliis locis designari. Ad versum etc ipse quidem varias aliorum recenset interpretationes; sed, ut more suo incertum reddat verborum sensum. Verum quis recte ideo incerta esse omnia dixerit, quod non aeque bene ab omnibus intelligantur Numideo nix nigra erit, quia coecus albam nunquam,vidita Non in omnibus aeque Lyncer sumus