De rerum natura, libri sex ad optimas editiones collati praemittitur notitia literaria ..

21쪽

NOTITIA LITERARIA

eo velut coram de rerum natura disputare: Poeta

sublimis, idemque elegans et multae artis luminibus pictus, ac latinae linguae auctor egregius. DG

hoc Caspar Barlaeus lib. II. Misceli. Hie Phoebi furiis. furiisque exarsit Orestis. quam praestat solis versiculis fureres Scriptor vitae Virgilii, eo die, quo togam virilem sumsit Maro, periisse Lucretium testatur a. U. C. 698.) Alii eodem die . quo natus est Virgilius . obiisseferunt: et aliquis Pythagoreus credat Lucretii

animam in Maronis corpus transiisse. ibique longo usu et multo studio exercitatam. poetam perfectissimum Gasisse. An sibi ipsi manus attulerit incertum: interiit anno aetatis suae M. et miserrimam. quam olim ludibrio habuerat. nimis cito expertus est immortalitatem. Haec Thom. Creech. LIBRI SEX DE RERUM NATURA.

stant eius libri N. de rerum natura. ad C. Memmium Gemellum Heroico poemate, Versibus iucundo antiquitatis sapore conditis, Epicuri de rebus naturalibus sententiam, sed et impios eius errores disertissime explicantes. Non plures a Lucretio libros huius argumenti scriptos es.se, ut male coniiciebat Gyraldus Dialog. IV. desa De hoe eonsulenda Gitanii nitabiti qtiaerere tempus. Pro Lu- protegomena at Lambini. eretio Itielatam legit Gilanius.1 Aliud eerte opus, ni Luer Alius Lucretius Episeopus, cuitius alius , de quo Varro lib. IV. Feriolus Regulam Monaehorum de lingua Lat. p. r. Lucretius suo- inseripsit. Vide Menardum ad coaram unitis ea viginti LMoram inia moediam regularum P. 97. tium feeia Mer Aetleris et terrae

22쪽

XVII

Poetis, Tom. II. Opp. pag. 197. secutus Philippus Beroaldus et Barthius LII. 4. Advers. Lucretio ipsi

testi credimus, qui libro seycto v. 92. Supremae praescripta ad candida calcis spatium currere se a

firmat. Exordium operis idem quoque, quod nos hodie, legit olim Ovidius II. Trist. v. u61.

Sumserit. Aeneadum genetrix ubi prima; requiret. Aeneadum genetrix unde sit alma Venus. ιHoc est, si in manus sumserit Lucretium, cuius Prima haec sunt verba: Aeneadum genetrix, hominum Divomque voluptas: quem Ovidii sensum esse, iam pridem notavit Ludovicus Carrio lib. I. emendationum cap. 8. Usitatum enim fuisse veteribus,

ut vocibus initialibus scripta ipsa denotarent, Pluribus exemplis fiocet Io. Ionsius II. 5. de Scriptoribus Hist. Philos. pag. 136. se l. et Scaliger ad Eu- Seb. NUm. MDCCCCLX. Quod vero in limine operis invocat Venerem Lucretius, homo EpicUreus, quia Diis omnia humana susque deqUe Putabat haberi, satis se duxisse eXistimandus est excusari more vulgato Poetarum, neque alia OPUs esse re sponsione arbitror ad dubitationem hanc disso Vendam, quam multos viros doctos exercuisse docet, Praeter interpretes Lucretii, CreeChium, aliosisque, Petrus Baetitis, vir ingeniosissimus, in Dictionario Historico pag. I923. editionis Secundae, quem de Poeta lector, ubi volet, consulet. Memmium, cui poema suum Lucretius inscripsit, scri Psisse et ipsum versus, colligas ex Plinii lib. V. Epist. 3. Eundem Maecenatibus ac liberalibus stu. diorum patronis accenset Martialis XII. 36.

23쪽

Pisones. Senecasque. Memmiosque Et Crispos mihi redde - Quae vero a recentiore aetate in Gallia etiamnum claret illustris Memmiorum gens, Gallice aes Memes. si Bemhardum Monetam audimus, Latine Maximorum potius nomine aPPellanda erat.

Vide Menagiana Tom. IV. Pag. 175. De illius geritis laudibus Casp. Gevartius praefatione ad tres Electorum libros editos Paris. I 6Iq. 4. FrancisCus Vavassor in elogio Claud. Memmii, Hadr. Valesius in dedicatione diatribae de basilicis, aliiquElaudati a Graevio in Epist. ad Nic. Heinsium Tom. IV. Syll. Burmann. Pag. 6IO. Lucretii placita Epicurea carmine confutanda sibi sumserunt, Latino Heroico quidem, Aonius Palearius. Scipio Capicius. Polignacus Cardinalis et Thomas Ceva S. I. Anglico Henricus Morus et Richardus Blac more; Gallico Carolus Claudius Genestus. et Italico Alex. Marchetii. Scipionis Capicii libri II. de rerum principiis, Venet. I 546. 8. Prodiere, et Palearii libri tres pro animae immortalitate, Lucretio oppositi, ex merito laudantur a Sadoleto Epp. V. Pag. 2oo. quos a Paleario scriptos esse , sine idonea causa dubitat Rob. Titius ex wel-

seri OPP. Pag. 878. Cardinalis Polignaei libri IX.

de Deo auctore universi cupide exspectati post specimen eorum editum, Iucem viderunt, post mortem eius, Primum Parisiis cura Abbatis Caroli Rothelini. in cuius praefatione historia libri traditur; deinde Lipsiae 1748. 8. cura Golachedii. acl-dita Diatribe de Poetis Philosophis. Cevae Philo-

24쪽

DE T. LUCRETIO.

sophia nov-antiqua, qua Confutavit LUcretium, excusa est Mediolani IIo . I a. et merita laude celebratur in Diario Veneto, Giornale de' letteratid'Italia, Tom. VII. pag. II 4. seq. Henrici Mori Poemata philosophica, in quibus praecipue multa pro animorum immortalitate, Praelum evasere

Cantabrigiae 1647. 8. Blac morti. Εquitis et Medi-

ei Londinensis , poema insigne de Creatione, se-Ptem constans libris, quo Providentiam Numinis adversus Lucretium defendit, iam tertium prodiit Londini an. 37I4. Genesti poema pulcherrimum Parisiis primum, deinde Amstelodami an. 17 7. Iu . excusum hoC titulo est: Principes de philosophie. ou preuves naturalias de I'existence de Dieti et de Pimmortalite dei'ame. Idem cum Berthoidi Henrici Brochesii metaphrasi Germanica Hamburg. 17ρ8. 8. Sed Marchetli eiusdem, cuius metaphrasin Lucretii Italicam infra memorabo) Poema philosophicum imperfectum .ab auctore relictum, nec luci datum est, cuius initium exstat in Diari Veneto Tom. XXI. pag. 258-a6o. Nec Germapienostris deest, quem ingeniosis hisce religionis

assertoribus poetis accensere cum laude, et Lucretio opponere possimus, laudatus Broclesius. Cuius carmina suavissima vernacula de Creatoris et rerum creatarum admirandis iam saepius post

Primam an. I a 3. Hamburgi vulgatam editionem recusa quatuor voluminibus in 8. Si quis titulum modo consulat, facile putet Lucretio etiam oppositum esse librum Belgica prosa Amsti 17io. 8. ab Henrico WyeImarsio vul-

25쪽

gatum hoc titulo : De ingebeelde chaos. en gevaan de vereti vordiu der oude en hedendaagae ΠΨeeren. ν rideli en veerlegi. 0zonder de gevoelens hier omirent van T. Lucretius Carus en Diri Santvoort. betoonende dat zede beginaelen der merest. datis. vordissivan don. Maan. Aard tot ena volgens hin emen gran-den niet vel asgeloden betrogi hebben. Ment een veris standige verilaring vegen Gori labi ende en over-gaande verting. Sed qui scriptum ipsum evolverunt , Putidum Spinosae asseclam, derisorem sacrarum literarum impium , et religionis contem

torem Lucretio ipso haud meliorem illo prodi cibis

servant.

Substantiam et corpus aeque late patere. omne eo tensum esse corporeum. cum suo comectario. Spiritus

nusquam esse ) nihil fleri posse nisi ex praeiacenti m

teria; vel . quod idem est. nihil posse creari. Omne corpus motum ab alio corPore moveri. Omnia mundi phaenomena rationibus pi re mechanicis posse explicari. Cohaerentiam corporum. atomorum hamatarum uni me contineri. et id genus alia fere in sinita. pra sertim apud Democriti et Epicuri sectatores. apud Lucretium prae ceteris: quem cum admodum adolescens evolverem. putabam profecto subinde . me sat rum quempiam simiumve Senem e silphis philosophantem audire. adeo omnia ex Sola Sensu externo. cra

sque imaginatione deducebantur. quod genus philo

x De Santvoortii libro de or- Philosophorum edita Germani-saah van de he eongen de Be- ce, Parte VII. pag. 2I. seq. Un onsein der vaste lichamen, et schul dige Nachrichten von theo de seripto Wyermartii vide Chri- Iogisehen Sachen an. IIII. pag. stoph. August. Meumanni Acta 424. Seq.

26쪽

intel

27쪽

POETAE QUOs LUCRETIUS IMITATUS FUIT. Poetas imitatus esse Lucretius cumprimis videtur, e Graecis Homerum et Empedoclem , e Latinis Ennium. Lucretii vestigia non puduit legere Virgilium in Georgicis: neque semper eum vicit aut post se reliquit, ut iudicat Alexander Rossaeus, qui loca Lucretii nonnulla cum Virgilianis contulit libro tertio Virgilii triumphantis, capite VI. Ohscuritatem in Lucretio reprehendit Palla

vicinus. Non opus est monere eruditos, Commentitiam esse inscriptionem Caesenatem, obviam in

Aldi Manutii Orthographia pag. I 29. et Fulvii

Ursini imaginibus, atque apud Gruterum Pag. CCCCXXXII. u. Iaudatamque a Mahiltonio itineris Italici pag. 4 a. et Bernardo Manetonio in Chronologia Caesenae Pag. Iu6. Tom. IX. Thesauri Italiae parte v III. A. Lucretii Historici ac Poetae Comditoris verissimi. cui ob excellentiam ingenii statua

condonata. ac civitati Caesenae . Roman. Coloniae δε- ductae in hoc sacro monte dedicata.

Claudant praesens de Lucretio caput hi versus Marulliani: Amor Tibulle. Mars tibi Maro debet.

Terentio soccus levis. Cothurnus olim nemini satis multum. Horatio satira et chelys.

Νatura magni versibus Lucretii Lepore museo illitis.

28쪽

T. LUCRETII CARI

AUCTIOR FABRICIANO ET IN TREs AETATES DIGESTUS.

. . . EAtio princeps. sol. s. R. et L per Thomam Ferandum, Char. Rom. absque sign. cust. et pagg. Incipit ab ipso auctoris textu, sine titulo. In fine haec leguntur rTITI LUCRECII CARI FINIs. Luemesi micum meas is manus cum peruenisset exemplar de eo imprimendo fies tauir quod erat di sie unico de exemplo quae librarii essent preterisa mouentia corrigere. Verum ubi alterum perquisitum exemplar adinvenire non potui: me ψsa motus diseultate undeo etiam dicto exemplari volui librum

quam maxime rarum communem multis facere studiosis resquidem Deilius erit pauca loea uel alicunde altero e emplari extricato uel suo studio eastigare et ΔΓgentia rquam integro earere uolumine. Presertim eum a fabulis quae uacuas ut inquis poeta delectant mentes remotus Lucretius noster de rerum natura questiones tractat acuti simas talo ingenia acumine tantoque lepore rurborum is omnes qui ilium secuti sunt meter eum ita suis in deseriaptionibus imitentur: et mirotius presertim poetarum pri ceps ut ipsis cum uerbis tria interdum et amplius metra suscipiat. THOMA FERANDO AUCTORE.

- Rarissimam hanc editionem, et a nullo adhuc editorum collatam, primus in notitiam adduxit Boni Letiere ΙΙ. pag. LXXVIII. seq. Cons. Panzer Tom.

IV. pag. 263. Brixiae factam suisse, ex Epistolis

29쪽

xxiv NOTITIA L ITERA RIA

Phalaridis aliisque libris eiusdem impressionis satis apparet; videturque referenda ad annum I 473. quo F ei andus Brixiae Statuta civitatis illius impressit. x 86 Lucretii opera. In fronte folii secundi: T. Lucreti Cari poetae philosophici antiquissimi de rerum natura i ber primus incipit Delieiter. In fine libri sexti: T. Lucreti Cari poetae philosophique antiquissimi de rerum pri

mordia natura ad memmium Liber sextus et ultimus ex

plieit Deliester. Tum post exiguum spatium I Paulus hune impressit fridenberger ia uerona Qui peritus est in Patauia Passavii) alae magnae

Alemanniae

Ab ineumatione ehristi: MCCCCLXXXVI.

Die uigesimo Oetauo septembris eaten. Octobris.

Accedunt versus anonymi, quibus partim Lucretium , partim lectorem adloquitur. sol. Char. Lat. sine custod . et pagg. num. - Panger Τom. III. pag. sos. Usus est ea mahefieldus, qui omni genere corruptelarum resertissimam, apprime tamen utilem dicit. I 49I Lucretii opera , cum comment. Omni honi Leonicent. Mediolani, per Urderia. Scin entelen sol. - mittat r. Ind. II. pag. 3 . Panzer Tom. II. pag. 63. I 49s Lucretius de rerum natura. In fine: Impressum misnetiis per Theodorum de Ragatonibus de Asula dictum Bresanum. Anno domini M. cccc LXXXXV. dis IIII. septembris. 4. - Panzer TOm. III. pag. 37s.sequitur Veronensem an. 1486.11oo Asina I. Titi Lucretii cari libri sex nuper emendati. Praemittitur Aldi Manutii epistola ad Albertum Pium Carporum Principem. Hanc excipit Hieron. Avancti ad Valerium Superchium Pisau. ensem, medicinae Doctorem et mathematices Prosessorem, epistola, scripta Kal. Martiis MID. Sequitur Hieron. Avancti praefatio ad lectorem ; et hanc excipit expositio eorum quae singulis libris continentur. In fine : Hieronymi A nesi Venonensis ingenio et

labore. Venetias accuratus. Apud Alrim, mense Decem.

. Non licet sis alteri eviquam sine mulata, in oris Venetis. 4. - Renouata Annales de Pimprimeri edes Alde Tom. I. pag. 32. Panzer TOm. III. pag. 477. Ab Avancio bonos auctores malo mangonio

30쪽

interpolatos esse, queritur Broukh. ad Properi. II. 7. 76. Ipse de hac sua editione profitetur, se nurulum exemplar antiquum adhibuisse manu scriptum; sed consormavisse textum ex Veronensi; parallelis aliorum scriptorum locis, cum Aristotelis operibus, aliisque scriptis Veterum, in subsidium comvocatis.

--- Lucretius. Venetus, per Theodorum de Ragatonibus de Asuti. sol. - Panger ΤOm. III. pag. 472. . . . . Titi Lucretii Cari de rerum natura libri sex. s. a. l. et typogr. sol. - Panzer Tom. IV. ex Denis

Suppl. Conf. Catalogue des livres imprimes de labibliotheque du Roi. Poetes. n. 733.1s 4 Raph. Franci, Florentini, in Lucretium Paraphr sis , et Appeneix de animae immortalitate. Bon

niae, apud D. Antonium. d.

aueri Titi Lucretii Cari de rerum natura libri sex, cum commentariis D. Baptistae Pii. Bononiae, tuis e evssoriis editum in Ergasterio Hieronymi Bytistae de Benedietis Platonisi Bononiensis Anno MDXI. fol. PanZer Tom. VI. pag. 3a6. Opes, quae sibi ad emendandum Lucretii carmen competerent, Pius ipsemet sic percensuit: DContulimus, non sine

aerumnis vigiliisque diutinis, Codicem Veneti Hemmolat, et Pomponii Romani; Codicemque non ominnino malum. qui servatur Mantuae in bibliotheca. quadam suburbana, qui fuit viri non indocti, gentis clarissimae Strotiorum. Non defuit Philippi B

maldi, praeceptoris quondam mei, nunc colle-legae. impressus quidem, sed tamen perpense e. aminatus: Codri quoque, grammatici Bononiensis; cuius copia mihi per Bartholomeum Blanchianum, virum eloquii excultissimi. facta est: Marullique poetae industria mira castigatum, non d fuit exemplar, Severo, Monaco Placentino, graece latineque perdocto. Musarum athleta, non gravatim offerente. Ex quibus, sicuti Zeuxis, ex quatuor diversis coryoribus, unam, et, ut arbitror, integerrimam , formam Lucretio praestitimus. cc

Hactenus pius. Est certe optimae frugis haec editio , teste hefieldo, qui eam diligenter coni sit : neque tamen addubitat idem vir doctus, alio-