Johann Oldendorpij iur. consult. Tractatus de privata reconciliatione et de iure æquitate

151쪽

tur' cuius interpretes Acribodicae ab Ari- sotele recte voeantur, quasi deterioris iuris sudiosi mos suis .penmsdςpingens Cice-TO, pro Cecinna is miscum inquit fugis Oreformidariis me ex hosius circam)camis Io auitatis, adisa verborum angustias, S ad .mnestiterinum angulos reuocas. In his ipsis in---εν. dere vis insidi , qui mihi tonaris oppon i situ videtur e Bicen mucro. ofensionis tua Dan a- , mi Mn causet in nat, necesse ea. a

Strictum ius dicitur,ina Placuit C. decim QAin regulis in .aligustiunco, actis. alligatum. Quem locum infra declarabu

Ex his apparet, qu aequitas appellatur

bonum&aequum a viae seu Convenientia: bona fides: naturalis iustitia: verum ius:

germana iustitia. simplicitas legumi, aeq a lana 2

152쪽

sanx humanum tum humanitas benignitas, gubernatiua sapiencia arbiit ratus boni viri celigio: remissio angusti iuris. Ex diuerso, quod summum ius dicitur,aluas ius simpliciter alias apex iuris ius inflexibile generalis definitio subtilitas verborum: praedurum ius, strictum ius nonnun- qnam summa iniuria,sed improprie &respe

. morsum igitus tot appellationes perti

neutra Certe admonent nos de omnibus. caussis aequi boni, ut ad amussim intelligamus, quid sit aequitas Scire enim est remiper caussas cognoscere. Utque sumas me res, aequitatem sic cognitam, in omnibuo, humanis functionibus exercendam esse dili ,gςnter Porro quod Legitatores tam multis nominibus appellarunt, id voluere nobis esse notissimum. Qiloditem nosse nos omnes in votis habuerunt id quoque invia testantur frequentissime adhiberi oportere. Nos plane totum istud in uertimus nometa habemus omnes in ore:rem ipsam neram curat, maximo Reipublicae detrimento.

153쪽

r DE IURE ET

1 T. III.

RVIS SIT AE ITA S.

V Ideamus nune rei ipsius gnifieari

nem, quid sit quitas.Quo in genere non imitabimur Hlos,quinimium alterca do veritatem adeo amittunt, ut ipsi qui lscriban prorsus ignorenti verum eos nobis exemplo proponemus, qui populari genere serm onis, deves uti pinguiMinerua tractati Ones suas explicant, essiciuntquem non longe a vulgi intellectu positae videantur. Ee certe non aliter aequitatem intellistere pos . sumus quam si communem senium sapeeonsulamus, owcόgitemus, ad quem usum fori praeceptiones de aequitate pertineant. Me itaque di finiamus aequitatem:

equitas in iudiciam animi, eae veraratione petitum, de circum mris rerum, ainhonestem vitae ri nentium, cum incidunt, rectedficem .nem,quid eri, tu serio ruat.

Excutiamus in sotestatem istius diLEnitionis. Est

154쪽

AEQVITATE Titi III. - iudicium animi

Loeo generis potest fio Laecipi. Na animus hominis multa iudicat partim quae ad seipsunt,partian qui ad alium referutur. Sed in hominum societ3t , nullum est praeclarius uuam deripo hie loquimur, aequi talis, iudicium:quod Aristoteles, iusti atque iniusti diiudicationem dissinit Et prose

nulia patet homini via ad cognationem aquila ti , per ludisium amminuta adfectionibus potatum, hoc ess, e conscientiam omnib-

sinceram Idque est, quod rectissime diei

let Aequitatem oportere censiendo, non autenm

Mercam discerni Altercasiones enim cog Iumpunt inimi iudicium Hine necessario cons quitur, iudicem non posse cauisan secundum aequitatem aiffinire, nisi adhibeat conscientiam sinceram, etiamsi mille testes , totidemque videat' o oeulbs instrumenta Conscientia en meeria est. non fallitur. At in probationibus saepe vel error se vel dolus versatur, sic*t,3 aerientia heu nimis sequens nos docet.

Exi ratisne petatum

Non' Melibet censura&opinio hominis,

est is aequitate recipienda l quod enim s, nusquisv

155쪽

sum, quae ex certa rationis formula procedit. Ea auten eir duplex Altera communis; seu naturalis, cui omnes homines,vel ni no- Iint adsentiri conscientia coguntur,propter apertam Veritatem, quam Deus inseu Ipsit cuiusque animo. Sic enim Apostolus probat in nobis euae legim naturae, aqua petitur in-'έallibile iudretum, quod vocat conscienti

Altera vero ratio e sciuilik, Auar ex recem ista Legissatorum authoritate profidiscitur, vel ex diuturnis moribus consensuvientium adprobatis . . DequibiM.fide legib Insit. detur. natura. genti. ciuil. f. Consat autem. Sineseripto Caeterum , ne hic erres, nonu oportet istam civilem rationem prorsus a i riturali recedere,multo minus thiepugha re. Alitio urnulla equitas exea colligi podiete: Dus ciuile est Ude iustit. Θ-e. Quem to cum soleo appellare basim totius iuris: Hinc vides, ninnamaequitatem esse, quae non progeistatur ex certa formula ratmnis. Quoeitea Atistoteles tib Ethi. s. UT autem inquit iniustisi Aipti boni tribuere, aut

.minus mali. Ideo non concedimus, ut homo im a

156쪽

Quodsi cuso ueri iussieritis aquitatis custos. Non eriimmiplus expetet, ueri iustis: neeμιipim boni tribuet quam quantum proportio n.sibi compeiis ideoque alamus utilitatiservia Ha cille. -

De circum

Haec est maxima disserentia, per quam diascernimus aequitatem a summo iure quod sequitas semper in circumstantiis facti ve satur. Siquidem de hypothesi.hoc est de simplici aliqua cuiuilibet caussae materia, satis potest per legem in uniuersum praescribi. Sed de omnibus, quae incidere solent, qualitatum figuris recte ordinari in speciem, seperat omnem hominum radentiam. tura enim immensitas quaedam rerum&ne-Mtiorum comparata est L Naturaenim. Is is praescript is Iustinianus Notieli de his, qui ingredi ad appellatio Fluxasane illa inquit rarum humanarum conditio, qua nulla unquam

semper exim nonsemper, tamen permanet: tum Legulatoribus quandam inserendis legibu per rursationem importat:tum quod reci e habiturum iudicatumen, quodque Irmiter iam collocatum viritur, exquista obseruatione mun

157쪽

eum sepenumero emergentium denuo saussarum variει aspermovet. Hactenus ille. Tales autem circumstantias, quae iniur

variant omnia, ut aequitas inde colligatur, Claudius saturninus tradit septem vi sunt.

Causse quare aliquid factum sita es e

ruis,AE cum quo secerit Loeme ubi factum t. Tempinu quando factum sit. ctuantitas. magnum ne an exile sit. Qualisau quomodo faetiim sit Euenim an metu, Vt,err res dolo. eulpa, casu fortuito factum sit Q. Atia' . . Dapaenis. Secundum istas enim ci cum stantiarum species aequitas iubet ius summum vel intendi, vel remitti. Vnde nodi proeedit generaliter, quod Donatus ait,Α

Mita6es, qua ex iure multum remittit. Imo,

interdum etiam interit, auget iuris sanctionem , t in L Linu acta insi Nos inferius, de quid hue extra ordinem congeramus , quod a proposito lectorem auocet, verba Saturnini eum seholiis adiiciemus Huc respexerunt semperaurisc. Paulus in M. Pamponim libr. XXVI. Negoci gestor. Praequalisatversonarum linquit us actiose a-rur .ssondemnatio moderaturis ianus in LN nunquam autem Fie iudici. Hac auram althasimare oportet eum, qui dixit, mconditione caussa vespersona, vel temporis:

158쪽

- si VITATE, Titi III. σ

έ -ἀnem ad Grum s eo endium moderari Alfenus in t Sisagis. . Incliuod Ad tu. Α-quisi. 1pondisinouit in caussa με essepositum. Vlpiani in cius ιν-dumsa Munias.FDσiureiuran. Non semper autem inquit consonans est per omnia resere iusiurandum , quale defertur forsitan ex diuersitate rerum ei pers namum quibusdam emergentibur, qua variet rem in cunt. Paudias in Pedius.U. Daintanismi nausea. Et omninoi ait ut in careris, ita in fuissemodi caussis, aversenarum conditione, ct rerum qualitate diligente amasiunt astimandae, ne quidam durim au remissim consituatur

--estium vitae pertinen-

Non enim de omnibus passim circumstantiu aequitas vest euriosos esse Magistroe in iudices; sed de illis duntaxat, quae ad honestatem vitae huius transigendae aliquiae conferunt: quatis versantur in commeriijs hominum.sicut enim per normam iudicant structurae vitia sic aequitas de humanis moribus dijudicat. Quare omnes iuris sanctionea oportet exigere ad aequitatem conin ira quam ciuicquid decernitur, etiamsi pridi ana ironte Veciqsuimum videatur, non pΟ

in in .

159쪽

test tamen non foedissimum essem humanae. secietati perniciosum.

Cum incidunt

Iterum hinc apparet maxima intersum remum ius,&aequitatem differetia.Summum enim ius statuit, ordinat praecepta de nego qtiis, quae putat frequenter euentura:vt in o mni genere humanarum functionues certae sint saltem generaliter formulae de mori

bus, ad quas recurratur Aequita cautem ,

cum factum iam euenit, circumspicit quale fit,& confert cum huiusmodi praeceptis Iegum, ac legit inter multas bonas leges optimam, hoc est, proposito nesotio couenientissimamci reliquas suis relinquens temis Poribus&factis. Quem adeso dum sutor primum multas sibi comparat& varias formas calceorum. Deinde, cum videt emptorem inspicit qualitatem pedis, personae dignitatem Gicque formam eligit aptissimam. Pharmacopola item omnis generis medicimnas componit: sed tum primum de usu ea rum discernit, cum morbi qualitatem tocte tenet. Erratum autem in eo est honnihil a Roni aliis qnoque, quod mediocritat idem ceptionini cesserunt, digrediendo iri o-

160쪽

res humanorum negotiorum angulos Ilenim faeiletum erat, pausibile videbatur. Pauculas Grainorum leges amplificare sed 'publica tranquillitati longe pernitiosissa anum fuisse, stultorum magister exitus,ac . neees litas docuit tandem temporibus Iustia rniani Principis.

Nouissimis vero hisce diebus mutilo pestilentius errarunt commentatores, qui reri

cto aequitatis studio, illas ipsas Romanorum 'leges, preti cripta iuris adeo multiplicaruid&altercationibus obscurarunt, ut neq;principiu neque exitum inuenias aequitatis. Porro humanus anim us alioquin fragilis e6funditur traditionum multitudine:&eum incidit 'casus nescit quo se vertat, nec potest certam tenere rationem ad inuestigandum bonu- 'ε equum Paucitas itaque legumin certitu

do, longe utilissima est. '

Mae disternens.

Aequitas enim procedens ex certo ratio vis iudicio, nonnisi recte potest discernere 'interlicitum dei likitum, ut Vlpianus qu qui quicquid ex fluctuante animo proficiscitur, declinat semper ad iniquitatem,qua - lis maxima in iure commentariorumaars .estias