장음표시 사용
161쪽
Ant. Masre Galliat. ad Papam, semes atque iterum , secundum iusis
communis dispositionem. Sed Papa tanta est de probitate loci existimatio ciusmodi causas, aliis quidem Auditoribus distribui iube extra ipsum autem Collegium iudicandas non dclcgat. Sed
ut magis etiam loci vcnerationem agnoscas readmirms9 non raro contin qui ipsimct litigatos res aducrsus quos proferuntur sentcnti suarum
appellationum causas iisdem Auditoribus qui sentcntias illas protulcRnt,spontcsua distribui petant,ccito scientcs quod pro singulari eius Collegii probitate ac modostia,si quid in altera instans
tia,contra prolatam sentcntiam , ualidum afferas tussiue illud sit cx facto,siue ex iure, non minus aequo ac pacato animo,sententiam prout res exi gii inmutant & corrigunt,quam facerct alius qui libet iudex cui esset illarum cognitio dcmandata. Est N alterum quasi prouocationis genus . Nam si in aliqua dei ccontroumia Proponens. rctulerit maiorem consiliorum parrem a Collegis habere,Ad uocatus* partis eius,contra quam eo modo sit controuc a resoluta, putet alito posse dc
iure sustinere, sicci ei appellare publicas a clatio 'nesiid est ut dubium illud iurisdie dicta, In Cardinalium,& aliorum qui sint iuris periti,Curiae Praelatorum consessu publico,proponatur,atq; ita partium Advocatis de iure disserentibus palam auditis,i maiori parte illius numcri causa decidatur. hoc magis vcrum esse ostendi illud quod lapius dixi.
162쪽
dixi.Rotae Auditorium csse non ex Monarchise, sed ex Reipublicae serma institutum, Wruntas mcti Advocatorum qui supcrioribus annis sues runt,inertia,pustici animo factum est, ut iam pridem egregium hoc Iudicii ginus esse desierit, si quis tamen,occasione data,opportune id petere audcrct,non est abrogatum. Haec sunt quae mihi de Audito ii Rotae institu, tioncin praesenti dicenda uisa sunt.nam re plu/ra ine non dubito,quae inc fugerint,dc multa ego tanquam leuiora 5c friuola consulto praeterii. Ex dictis autem,per te ipsum facile iudicare poteris. an dc aducntu ad Urbem tu rectum tibi meum consilium uideatur.Et alii quibus id vcnerit inmmrem,moerunt anaequam iter ingrediantur,de
rebus suis,& quid hic acturi sint, mature libo
164쪽
eio Farnesio Cardinali S. Angeli. Ant. Massa Gallesius. S. D. O N medioeri gaudio ais laetitia sum affectus amplicsime Cardinalis, quod his
proximis diebus acceperim te, Aui ctiam tui ut maximi principis,ita dc prudentissis mi uiri suasu, decreuisse iu/ris oc legum scientiae operam dare. cum ad amoplitudinis tuae absolutione persectioncmq; meo quidem iudicio) nihil aliud dcesse uideatur. QUobrem tibi gratulor, tet etiam uehementa ad hortor,nc a sentcntia disccdas:ne ue his, si qui sorte fuerint,qui ab co studio dehortari te ac deterrere aRSrediantur,fidem praestes, summopere obse/cro. Sunt enim nonnulli qui iuris scientiam insectantur,quasi ut ipsi existimant ea non possit eius studioso praestare,ut bonis moribus seipsum exornet, elut caeteros consilio dc prudentia sua regat. Haec enim illi putant unius Philosophiae partes cssc. Iurisconsultorum aut non altu esse fine,nisi ut ad magnos honores operi; pcrueniat. Qiuamobrem Oiuno in rcuniariis controuer sis, atque omnino in tenuibus minuti a rebus occupati,nihil omnino amplum, ac magnificum
165쪽
concipere animo possunt. Sed hi profecto non
uno in errore uersantur,primum enim mihi separare a Iuris prudentia partem illam Philosophiae
uidentur, quae attinet ad mores uniuscuiusq; fors mandos. Vcrum longc secus se rcs habet.ca cnim
quae de moribus est Philosophia,Iurisconsultis est adeo pcculiaris,ut inter prima Iuris principia, quae secum c domo futurus Iurisconsultus affer/re debet,st illud praecipuum. Honcstc uiuendum. Qv od nec dissimulauit philosophorum princeps Aristotcles,cui cu propositum esset in libris P liticorum,de ciuili ae legum serendarum faculta/te tractate,no prius id facere aggressius est, quam decem de moribus libros edidisset,eo quod prius necessarium esset de moribus hominum docere, quales ii esse debeant, qui ciuitatem constituunt. Et Chrysippus,quem resert Martianus Iurisconsultus,ita in libro,quem de legibus coposuit,scrispium reliquit. L E X tam diuinarum, quam hu
manarum rerum omnium regina est, quo magis
conuenit,ut no solum robus honestis, turpibus praesideat, sed etiam principatum,ac ducatum ic nea ec per hoc regulam praescribat iustis simul ociniustis,ut pote quae animantibus natura ad cole sdam ciuitatem idoneis facienda iubcat, prohibe atq; non facienda. Quapropter de sub Iurisconsulti persona Vlpianus inquit Iustitiam colimus,boni re aequi notitiam profitemur,aequum ab inio quo separantes icitum ab illicito disimientesibo
166쪽
nos non solum metu poenarum,ucrum etia praesmiorum quoq; cxhortatione efficere cupicntes,
ueram nisi fallor Philosophiam,non simulatam affectantos. Neq; allicr sensit M. T. Cicero apud quem Crassus ait. Bibliothccas mchercule ominnium Philosophorum,unuS milli inactur Xu. ta bularum libellus,si quis legum fontes ec capita uiderit,& auctoritatis pondae,& utilitatis uberotate superare. Qu od multo magis ec meliori iure nos dicere possumus, intuentes magnam illam, quae postea sequuta est,accession ex Praetoru edictis,Plebiscitis,Senatusconsultis, Prudentium responsis,Impcratorum ec Pontificum rescriptis,ac sanctorum patrum,dc Conciliorum decretis. quibus omnibus uore absolum,atq; perfecta est ROMmana Iuris prudcntia. Non potest igitur iuste se parari moralis Philosophia a Iuris icientia. Deinde cum iuris scientiae d uae sin t positiones,una quς in publico,altera quae an priuato auris genere uersatur. Isti primum de uniuerso publico iure sub
quo cotinctur ec Pontificium, quod prati cribit ea quae attinent ad sacra,sacerdotes,et univcrsam religionem)nihil considerant.Deinde etiam ipsius iuris ciuilis tenuiorem agnoscunt parte,quae perμtinet ad ius priuatorum et cum longe prior de disgnior sit ea pars,quae continet ipsarum legum coseruationem,necnon I militare, magistratus, foedera, ritus, suetudines, annonam, uectigalia, trisbuta,uniuersam deniq; Rempublicam.Neq; uc
167쪽
ro priuatorum ius omne pecuniariam spectat utilitatem. Qibid cnim commune cum pecuniis imbent ca,quae de nuptiis,& matrimoniis, de tutelis pupillorum,de patria potestate, dc consanguini lato,dc assinitare,de liberis agnoscendis,din; uni' uci Io pta arum statu in multa gcncta distincto tractatigati alia id genus multa Ad haec pecca/tum quod nonnullorum fortassecst hominum,ut sub Iurisconsultorum nomine,pecuniis atq; honoribus conquirendis dcnt opora, id reprehcnsoresisti tribuunt iuris scicntia quam illi male profitetur. Cum Iurisconsultus duntaxat is sit nominandus,qui talis est,qualis superius cx Vlpiani ucrabis a nobis descriptus est . Qui aute honori pocuniis ue studet,aut aliud agit:honoris pccuniariore
amator, aut quouis alio conuentcnti nominc aps
pellandus erit. quod & dc medico aliud, quam
ualetudinem curant similiter dixit medicorum
princeps Galenus. At isti fortasse dicent omnino tuus iste Iurisconsultus nihil unquam nisi humanum sapiet At ucro quum sit ad Theologia Phi losophiae midium quasi aditus,&Ianuaqusdam, ducet te ad Dei optimi penetralia, proderiti ad bratam uitam comparandam. Quod si de Morali philosophia dictum esse uoluerint,cx iis quae se
perius dixi,patere potcst,quantum a uero,ac iusto aberrent. Si autem de illa Philosophiae parte in/telligent, quae dc anima,de coelo, ec naud alii si Dei,& Naturae arcanis altius speculando inicii
168쪽
dcre vidctur.hic ego quidcm aducrsus eam Phisiosophia,Theologiam uc, ad quam perscrutanda illa opitulari quodammodo sertur probatas uis delicet ab omnibus scientias nihil dicturus sum, neq; illa nostra est disputatio, sit ne opera danda
PhilosophisTheologic studiis,snfue ills Iuris
scientia praestantiores,nec ne.Sed illud duntaxat quaerimus. Convcniat ne tibi darc operam Iuris scientiae. Advorsus auicin istos,hoc tantum dica. Quaecunq; ad bonos morcs.ad resipionem.ad beatam deniq; uitam comparandam facicntia, dispu stando,tana incerti quaerunt Philosophi, & Theologi:ea omnia tanquam ex legibus ipsis,& sacris
canonibus dcmonstrata & certa, Iurisconsultus obseruat, ic firmiter custodit, illoruml aliquod in controuersiam uatere, nclas ducisquod quanto sit laudabilius, nemo cui puto) non iudicabit, praesertim si reputaucri quantas olim Napud gestes,& ab initio nostrae rcligionis ad hunc usque diem apud nostro'turbas concitauerit ilIa de dri gulis disputandi Philosophorum,Thcologorullicentia. Sed his omissis,ad rem nostram propius accedendu est. Collatura ne si aliquid ad te ornandum iuris prudenHas Ad quod assirmandum,& si unum illud sufficere deberet praeiudicium, Avus tuus uir prudentissimus id suaseriti quem in re praesertim tam seria)iocando,aut pertenta
do loquutum esse, aut quicq non sibi prius dilis genter meditatum, di certum persuadere tibi u
169쪽
luisli,ne cogitari quidem sine piaculo potest. Tamen ut illis etiam satisfiat, qui nihil prudentium
autoritati credentcs,omnia rationibus probari si/bi expetunt, exponam quod sentio . Rcs autem
ipsa ut puto inclius iudicari poterid teKoma
irae Ecclesiae Cardinale Memcminerimus, ta quale si Cardinalis officium consideraucrimus. Quibus bene pcrpensis nisi ego fallor appariuii Iu/ris notitiam non ornamenti tantummodo, sed et nccessarii ossicii causa tibi esse habendam : ita ut absq; illa,sive publicesue priuatim aliquid sit agedum,uix possis omnibus numeris absoluti Cardinalis ossicio fungi,ac personam sustinere. Nam cum publica, cum omnibus Cardinalibus communia sint illa munera,ut summo Pontifici geredi sacerdotii maximi sint adiutores,auctorest in sacrosancto Scnatu consilii incundi, utq; in de mortui Pontificis locum,alium desigant. Ad recte gerendum sacerdotium s a quon ea prosecto pro
pric a Iurasperito adiumcnta petenda crunt cum 1acra omnia cx praescripto sacrorum canonuper ει agantur.Sacer autem Senatus cum potissimum
uersetur in iudicandis controuersiis,aut dispone/dis pcr uniuersum orbem rebus ad religione per
I tinentibus, siue nouis serendis legibus, sue iata' Itis interprctandis , aut de illarum sententia, pra, iniis distribuendis,seu poenis irrogandis, aut de naum regendis populis Romanae Ecclinae ditio/ni subiectis:in his omnibus, aut illorum potiori, parte I
170쪽
parte iuri ed potissimum Pontificii, varus Cae
dinalis, non uideo quodnam consilium praestare alteri possit, quod per se ipse non habeat nisi tan/tum ut periculum incurras, ne de his quenquam uerba faciens,ab aliis Iuris peritis, quasi Peripa/teticis alter Phormio, irrideatur.In noui quoque Pontificis electione,& quae circa illam continges repotest,disceptatione, non poterit nisi doctorucedore authoritati Cardinalis Iutis ipsius igna' rus, praesertim ql inde elemone positu. Neque ueror idoneus erit Cardinalis Iuris impositus, ad
ea quae extra Scnatum contingere poterunt musnera obeunda. finge enim delegari illi a Pontio
Cc munus cognoscendarum causarum, uel obsi/gnandi supplicum libello uel ut Regni alicuius, aut religiosorum ordinis tuendi, moderandi patronus constituatur, aut ad regendam prouinsciam lcgatus mittatur: quid in his muneribus gerere poteri nisi ex alicuius alterius Iuris periti arbitrio quod quam parum doceat Anatoria grasultatem,ut partes suas nisi alio praecin te,imple re nequea clarius est, quam ut probari indigeat. Non ignoro nci inficior multos praeteritis rem poribus fuisse, nunc esse in sacro ucstro colles gio Cardinales uiros grauissimo qui& si studio Iuris non incubucrint,ad haec tamen omnia gereda quodammodo pares esse potuerint re possint; Hoc tamen dicam,primum id non omnibus, sed admodum paucis contingere, ut tali sint praediti