장음표시 사용
2쪽
Olim in Lovaniense, postea in Romano Colle οSacrarum Literarum Professῖris
IUDITH, ESTHER, ET MACHABAEOS.
Indicibus necessariis instructa, omnibusque expurgata mendis studio, sedulitate, ac diligentia perquam oculatissima.
4쪽
Post libros Iosue, Iudicum, Ruth, Regum,&Paralipomenon priOre opere expositos, pergo ad alterum Historialium Sacrae Scripturae Codicum Τοmum , qui complectitur libros Esdrae, Nehemiae , Tobiae, Iudith, Esther & Μacnabaeorum.
SDRAS sacerdos, Propheta , scriba in doctor , Ω qua Scripturae sinae mel Λperae in maintate B
bylonica ex memoria dictator γ' restaurator , ut mutita sen ut 3 mel ut merias alii, -tiatae correctar 3 e Aegaeissori charactere Hestres , quo nune utimur , d
seraptor , cum Nebemia sacra dote , Heleiae No ,
Artaxerxis Persarum regis pincerna , reducem ὸ captia ruate populum nu nerans , in tempti in murorum
restaurationem consignans perficiens I Omnisque illa turba populi re- Τdeuntis in patriam ait S. Hierox. in & de1criptio sacerdotum, Levitarum Israelis , Proselytorum aliud in cortice proferunt , aliud in medulla retinent: obcet Auet. significant inintumuem Melesiae notae ,
metera Onagoga abolita e Tropo ae Excusiae , in templa in anima per peccatum molati γ' disiecti , per Variam , po uetitiam , omnisqu rtutis usicia , reparationem: Anagog. construmonem nota sitius in caelestis Drus-υm , quam mimis coloribus depingit S. Ioannes Apoe. I s. Tobias tua conjugasis speculum, maritum , conjugem, filium , sui quemque munerιs admonet in eradu . Ad haec quomodo in exdo cy' adiersis retinenda siepιetas in cia ortas , quae angelorum natura , quae species , quae partes , να -- ea er sollicita custodia edocet. Dath duarum ι pus , miduis eastuatis poculum propinat , quae sapientissima fortitudine pud citiae gratiam , in ab hostibus mictoriam melut a Daemiae praemin tutit 3 quae , ut ait Ambra de etaduix , nee cibo maculata , nee adulterio , non mιnus seriata continentiae ex hostibus remeacit trophaeum , quam piaria bseratae et ex sobrietate casta, manis quidem solum Holophernem cit , sed eonsilio omnium atiorum ebriorum ejus Maist exercitum . Tanti dux
femina fam. Uber uxoris castae , mori rehissa er sapientis erga infidelem mariatum Cr regem , pae mero industria in suos times omnes numeros explet, in
5쪽
fecto A in , - interpreratur iniquist, rartes contritu , in dem celebrem mittit in poste ε , Macbabis sistitiatae bellica , ae M pietate in V, excellunt, atque pamei numero ardenti prece Deum in vocantes , ingentes hostium profligant exercitus , in Hiinae lictoriae trophaea figunt aetermian .
Haec singulorum argumema in principio Miser quasi in Sunostsi collina , o lector ηccipe , Ρα β isvis quibusque lotis explieati .
Porro ex hisce obrii proto nonici suur Esdras in Nebemias , utpote qui semper tam ab Heseris quam a Christianis babiti sint canonici . Tobias ero , Ddiib , Esther c Maebabaeorum bbri duo Iunt Deuterocanonici, si e secundi ordinis c gradus , utpote de quarum auctoritate olim a nomnullis fuit aeditarum, postea tamen ab Ecclesia in Canovem librorum S. Scr. sunt relati .
6쪽
Sisas cs Nehemias, ait S Hieron. Epist. ad Paulinum, quς Bibliis praefigitur, adiutor mi elicet consolator Domino
in unum molumen coarctatur; insaurant templum , muros
exirtium ciet itatis: omni que ilia turba populi redeuntis in patriam, oe' descritio Sacerdotum, Lemit artim Israelis , Proselytorum, ac per singulasfamilias murorum ac turrium opera Musa aliud in cortice praeferunt, aliud retinent in medulia.
Bi notat duplex suit captivitas HGbraeorum. Prior Israelis sive decem tribuum , quae a Salmanasar a u. ctae sunt in Assyriam, fuitque petua, de qua . Reg. 7.&Timiae I. I. Altera, quae priore suit 'sterior annis i 3 - qua reliquae duae
tribus Iuda & Beniamin, - Nab chodonosor ductis stat in Babylo
nem , 4. R. Dult. de huius secundae ex Babylone post et captivitatis annos in Ierusalem reduction: hic agitur, ut ita pertexatur eontinuo quasi filo tuli otia gentis Iudaicaeaeque ac Synagogae, sive Ecclesiae Dei. Primus & ecundus Esdrae sunt Scriptura Canonica,nec de eorum fide dubitavit quilquam. Extant enim Hebraice, suntque in canone Hebraeorum Is tertius vero & quartus
sunt apochryphi, ut suo loco dicam. Auctor li i primi eii Eldras, secundi Nehemias, ut
patet ex utriuibue titulo aeque ac narrationis decursu. D citur tamen Liber Nehem , Esdrae secundus, partim quod contineat ea quae simul ab Esdra & Nehemia gesta sunt; partim qubdolim apud Hebraeos &Graecos Neh mias&Esdrasumstantum erant liber. Ita fixtus senem sis & Beliarm de Serim. Eceles in Nehemia, & ΚHieron. Epist. citat , L an laion. Se alii, licet S. Athan. in SP nripsi, &S. Isidor. lib. OEtymol. cap. 2. tam secundum, quam primum librum censtat scripturassi Esdra. iaeres primis, quis fast Esdras λ Resp. Disse filium M. ratae summi Pontificis, qui in excidio Ierusalem cum aliis primorib occisus esti Nabuchodonosor, anno undeci
mo Sedecis, ε. Reg. s. a g. sext. Id ita esse patet ex c. 7.
sequitur Esdram, ex eodem patre Saraia genitum suilla fratrem Iosedec, qui fuit Pontifex in eaptivitate, cui su cessit filius Iesus Pontifex pariter, qui cum Zorobabel Duce Iudaeos e Babylone reduxit in Brutilem. Imo Hebraei apud S. Hieron. iii Tradit. in lib. Iurat. & Sixtus lib. 1. B: blioth. in Esdra, putant Eldram cundem esse cum Iosedec habuisse enim duo mi ia; ideoque suae Pontificeta.
cio in dirimendis matrimoniis Israelitarum, etiam Sacerdotum, cum uxoribus alienigenis uti videtur . Veram hoc
dici nequit; iram si horas fuit Iosedec Pontifex; ergo Iesus filius Iosecte in Babrioue non fuit Pontifex: vivebat enim tum Esdras. Dicendum ergo Iosedec siisse fiat rem se. niorem Esdrae, ideoque Pontificem, cui in Babylone mor. tuo successit filius Iesus, qui proinde quasi pontifex cum Zorobabel populum e Babylone reduxit. Hoc enim non iecisset Iesus, sed Esdras, si ipse suisset Iosedec Pontifex. pertus & alii opinantur Esdram fuisse Malachiam
Prophetam, quorum rationes, finu recensui &confuta-6. vi prooemio in Malachiam. Vixit tamen Eltias cum Malachia, & idem pene cum eo argumentum tractat; quae
fuit occasio suspicandi fuisse unum eundemque. Eressaeundo, An Esdras Herit propnera Videtur
D Verum dico Esdram non tantum fuisse Historiographum ruis p MN aeque aes tam sive legis Doctorem, sed N propiatam. Patet, quia inllinctu divino seripsit hunc librum qua sic,
nonicam scripturam , ac, ut multi volunt, libros lyaralip.& 36. Genes ac cap. uli. Deuteron. hoc enim continet mortem Mosis, quam ipse Moses , ut te iam mortuus , sol e non potuit; imo S. August lib. I g. de Civit. I, m. S. Isidor. lib. 6. Elym. c. . censent Esdram quoque
auctorem esse libri Esther Porro non Minus, imo mi Prophetiae donum est libros sacros ex Deo conscrib re. quam futura praedicere. Denique Esdras toto hoc libro narrat Iudaeos iussit Cyri e Babylone in Ierusialem redeum es, coepissercitaurare urbem Oim templo, sed adversὐriorum calumniis impeditos, coactos desiliere. Quaeres tertio, an Esdras rei axi rarit s. Scripturam Ba. Multieensem libros omnes veteris i tamenti a Cha Uxis s. Sisin. cum templo fuisse exultos, ae ab Elara ex memoria potius H, divina, qinim humana res iuratos. Id enim sufenarrari Asinissi videtur lib. Esdrae or . qui liberi L Aug. Cyyriano, maehi. Athan. Clem. Alex. &aliis subinde citatur quasi canonicus. Unde ex libro hoc hanc sententiam hausere riuu. lib. de habitu muliebri c. g.IHosu's , inquit,
7쪽
Proletomena in Esdram π Nehemiam.
sa est γιν Moysem. Idem itidem verbis asserit Eusebius
S.MEI. Epist. ad Chilonem: Es πιω--i-s Iibinos ex maridato mi reusaist. Idem habet Theod. praef. ia Psalmos , Isidor. lib.6. Et mes. c. I. Rabanus lib. de instit. Clericae.s Leontius, qui citari in id narrat lib. contra sectas Actione a. in fine extat tom. 4. Bibliot. M. Patrum eraduum, inquit, de ipsit Uriar s 'eiamfrast
Idem probat Leo Castrius praefat. in Isaiam e. . scilicet
Esdram libros legis ex memoria restaurasse. Nec hoc mi, rum. Mirabilius est quod de S. Antonio Patavino lepimus, eum totam S.Scripturam calluisse , adeo ut a Pontifice A
. aut Veriam etsi hac sententia ob tantam Patrum auctorita Iures. rem videatur probabilis, longe tamen probabilior, Beex ratione certa est sententia contraria , scilicet nec libros omnes sacros a Gaaldaeis exaelos , nec ab Esdra memoria
Probatur primo , quia Chaldaeos exussisse hos Iibros
ProL I . nusaram lamnus: M elio exussissent omnes qui erant Iemlolyniae cquod ei lactedibile) tamen ex cre non P
tuerum eos, qui per totam Iudaeam, imo per totum orbem mitibus Judaeorum, praesertim saltariam &rata, norum assidue terebantur, ac in Synagogis legebantur. Secundo , quia Daniel c. s. ait se anno primo Darii im rate uexisse umerum leptuaginta amorum, aequitas scrip- Vserat Propheta. Habebat ergo Prophetiam Ieromiae ac ceterorum Prophetarum, eamque lectitabat. Ξ.. Tertio, quia Prophetiam Baiae c. s. de Cyro ipsi Cyro
ostentam Lisse a Iudaeis, ideosue vium sibi benevolum
Ad librum 4. Esdrae respondeo illum esse apocryphum.
Adia, quia illo libro nihil dicitur de lacris libris Mosesis aut Propturarum restauratis, scd tantum ver M. dies a quinque viris ducentos quatuor libros lutile uel craptos,
quorum sepruaginta servandi essent & tradendi sapient bias, reliqui autem palam proponendiwadisii is &ind. ngeremur; quae cim libris de quibus agimus nihil
commune. Plura vide apud Bellat tom. i. lib. 2. α r. ω Perer. in Genesim cI.
νίδεω ἡ 'Patres respondeo , plerosque non aliud voluisse , . si is Esdram limos Sacros indiscitos in rectum ordinem. - .is, ae uigessisse, di in lectiones quas Hesm meton pinas h' vocant, &successivet in Synagogis legunt in divisisse: Adnem Tolnae&Iudith: Iiberenim Iudith lcriptus putatura Ioacim Pontis. qui ante Iudith vita sanctus est. Sic EDdras addidisse videtur, τε vitie mna sentem Lem, ubicumque id dicitur, quod totius interitur & iteratur: ita Salianus anno mundi isti . num. 1 o.&Beda lib. 1. M ' in Esdram. Additur L Hier. in Prologo Galeato, &Euseb. Criton. anno mundi o. Esdram inuenisse novas literas Hebraicas, quibus etiamnum ultimur, & prucas reliquisse M. triaritanis, ut Iudaei nullum cum eis, ne Iiterarum quidem, haberent commercium.
Addunt alii puncta quae Hebrios rum loco vocalium
ab Esdrasuisse inventa, sed errUt: haec enim non tuere tempore Septuaginta Interpretum, qui Esdraducentisan. nisi 'reposteriores, nec temporc S, Hieronymi, qui uom sentis; Ied paulo Post eum a Rabbinis adinventa iant in Tiberiade uitie Galilaeae, post Christum natum anno
ut ex Elia in Mallareth docet Genebraia. sub annum mundi
Quaeres quarib, quo tempore historia Esdrae S: Neh
B miae contigetrit Resp. eo tempore, quo finitis Io ann scaptivitatis, Iudaei e Babylone per Curum ii iti suere. Liber Esdrae ergo continet ea quae circa hanc liberationem conti re ab anno primo monarchiae Cyri, usque ad amnum semimum Artaxerxis regis, quo Esdrin e Barito cum aliis Sacerdotibus di Levitis rediit in Ierusalem, ut
patet cap. 7. Quod est spatium II. annorum. Liber vir, Neliciniae reaedificationem urbis Ierosolymae ab anno T. v que ad annum a I. eiusdem Artaxerxis, ut patet cap. 134.
quod cit spatium x s. annorum. Hinc duo hi libri scripti sunt Hebraice, sed immixtis multis vocibus Chaldaicis Hebraei enun in Babylone linsuam Hebraicam corrum. runt ,&cum Chaldaea commiscuerant. Epillotas quoque Regum tabulonis eadem lingua, qua ab eis scriptae suete, scilicet Chaldaea, recenset cap. 4. s. 6. . qua de caiisa Da niel quoque suum librum parti in Hebraice , partim Chaldaice coniuripsit .
Hinc liquet Esdram valde loreaevum fuisse, di vitam
prorogass. ad I x. annos. Vixit enim usque ad annum septimum Artaxerxis, ut Patet cap. 7. 8. Nam cum Pater
eius Saraias occisus sit Duo undecimo Sed ae, necesse est ut ipse eodem saltem anno iam fuerit natus, vel pol thumus. Iorro ab undecimo Sedeciae ad primum Cyri, fluxere ooanni. His adde res an 6 Cyri, sex Canaoysis,ῖο. Darii Hystaspis, 27. Aroxerxis, ta bis annos ia. qu enecesseeitvixuse Esdram, ac Dirte pluribus vixit. Nel in enim quousque postea vitam prorogarit, nescimus
etiam qitoto anno an c mortem patras sit natus.
Esdrae&Nehemiae Sinchroni&coaevi fuere C prophe tis Ieremias , Baruch , Daniel, Aggaeas, Zacharias, Malachias; e stirpe regia, Iechonias, Salathiel,&Zoroba. est; e Pontificilia Saraias pater Esdrae, Ioledic eiusdem frater, SI Ietus nepos. Hoc tempore collacta fuit nagoga sivc Synodua magna, in qua ruitus fuit Canon Iibrorum sacrae Scripturae, cui praesederunt Esdras, Nehemias, Daniel, Mardochaeus, Zorobabel & Iesus filius Iosedec, inoua pariter actum elide libris Letae Scripturae em dandis, acui suas iectiones&capita divulandis, cuius rei cura data fuit Eld . Ita tradunt Hebraei. Tem re Esdrae floruit monarchia Chaldaeorum sub Nabuchodociosor, Evilmerodach , Baltassar: in Media r gnarunt C1 rimare, di Astyages; in Perside Curus, Cam
δ .m byles, Daritas, Xzrxes di Artaxerxes a Romae expulsis haee, errata quae vitio descriptorum multa irrepsc ama in resibus surrogati suiu primi contules, Iunia, Brutus de correxisse, librosque prati inae puritati di nitori rei tituisse, - - idque scientia non tam acquisita, Quam coelitus infusa. Unde Esdraeg. g. Septuas. Munt Esdram legisse ea uuae in
illis libris scripta erant , in mia mi, id ςlt, Per scientiam . susini. Denique Esdras, quae in libris sinsulis deerant sue Nuit. Unde multi cement eum agillente Spiritu S. Mosi aldidisse eaput 34 ter. e in Mosis mortem, &sepulturam descripsisse. Idem fecisse Iosue cap. ultim. ae Ieremiqcap. ultim. ubi regnum Evilmerodach de exaltatio Iech maenarratur: tam enim strante nequivit Ieremias, uti Lucius Collatinus. In Graecia floruere Historici. I Oetae& Philosophi Herodotus , Pindarus, Simoides, An creon, Aristoxenes, Archilocus, Alcaeus, Sappho, mrion, Sophocles, Euripides, tamenistis, Em oeses, Socrates, atque e Sybillis Cumana, & Hellelpontica. Ita Euse, tui ei. Geneb. Salianus&alii. Porro quia crebra in hisce libris, aeque ae in lib. Iudith& Elther, mentio facta iida est regum Persarum, aci quos monarchia a Cyro, capta Babylone, translatatat; nine eorum senem& annos ructuri sata, masnam erum Ith
8쪽
PRimus suit Cyriis, Astyagis regis Mellorum ex filia
Mandane nepos ae filius Cambylis is Persarum, ait Xenopnoa: qui triginta annos regnavit, sed tribus ultimis tatuum Mociarena quibus Iudos Babylone liberavit,
Secundo Cambyles Cyri filius, qui Patre Cyro contra Mythas ubi&periit Tiroficiscente, in Persideimperavit
Per biennium, mortuo veris mire regnavit 6. annis. Hunc Esdra c. 4. vocat Maeriam, ac ver. 7. & s. Au
xentem. Hic fabricim templi a Cyro permissam impedivit,
Tertius, Merdes magus regnavit 7. minubus. Quartus, Darius filius Histaspis, hinnitu equi creatus rex regnavit 36. artius.
Hae dedit Iudaeis sa Itatem pectetendi templi. Esdrae 6. vers. 7. Nonnulli putant Darium hunc fuisse maritum Esther; quare historiam Mardocluei & Aman suspensi sub eo contigisse; sed in prooemio Elther idipsum era.
minabo . Quintus fuit Xerxes, filius Darii,aul regnavit 1αannis.
hoc multi putant eomisisse distoriam Iudith, de
quo ibidem agam . Sextus suit Miaxerxes manu una Iongiore natus Longi inaniis, filius Xerxis, qui anno Septimo regni Esdram, & anno io. Nehemiam remisit ad resta randam Ienisalem, unde ab eo incipiunt o. hebdo des Danielisos.quae finiunt irin anno Christi: hic trin
Septimus fiat Darius filius Nothus Attaxerxis ani dicti.
octavus, Xerxes secundus, qui regnavit L. mcia fibus. Nonus, Logdianus, qui regnavit g. mensibus. Decimus , Artaxerxes cognomento Mnemon, id es , -- me , a memoriae praeliantia. Fuit hie Darii Nothi filius, de regnavit I. annis. Undecimus, Artaxoxesochus annis. Duodecimus, Arses vel Arsames Ochi filius annis. Decimustertiin, Darius Arss filius, cognomento C
Septimo enim amo regno & uita spoliatus suit ab Alex ro Magno, qui monarchiam a Peras ad Graecos tran
Regnarunt ego hi reges in Perside per xx . annos, sed a Monarchia Cyri ducentos dumtaxat . Cyrus enim fictus est monarcha anno 17. regni sui. Allegor. in hac Iudaeorum liberatiane per Cyrum , s. 'ficata filii liberatio humani generis E eaptivitate dia, s facta per Christum. Tropologiee liberatio rilliano-B rum abrahnicis oppressorum facta a Constant , The dosio, Carolo magno, dic. item liberatio animae fidelis 3e poenitentis, quae in dies fili viris Apostolicis . vide Modam tomo tertio, qui allegoriam tam in Esdram quam in Nehemiam conscripsit. Accipe nune Semem Pontifieum Iudaeorum, qui regibus iam dictis fuere eoaevi Be Synchroni .
Tralegomena in E Nehemiam. Series pribrarum Regum Persarum.
Gries Pontiscum Judareum a captimisate Tabylonica ad Alexandrumia tagnum Ptolomaum Philadel cim.
i. o Maias, vel ut Iosephus, Sareas filius Arariae Ponti. uo ficis. Hunecvta Ierosolynia Nabuchodouosor occiducum 7o. Primoribus. 4. Rehult. 18. a. Iosedec Saraiae filius translatus in Babylonem ulla Pontificciu egit toto tempore captivitatis usque ad Cyrum.
. Iosue vel Iesi filius Iosedec. Hie cum Zorobabile Iudaeos e Bdylone in Ierusalem sub Cyro reduxit, & templum reaedificavit. Esdrae a. 1. . Ioacim filius Iosue Pontificatim gessit sub Dario Hystaspis&Xerxe , Nehem. II. I . s. Elasti filius Ioacim Pontifex suit sub Artaxerxe Lot Oniano, Nehem. 1.3c ult. v. 4. AP 6.ε. Ioiada filius Eliasib Pontifex iub Dario Notho tam Uniani filio, Nehem. I. o. r. Ionathan filius Ioiadae diuti sex lab Artaxerxe Nae.
mone Darii Nothi filio, Nehem. Ia. II. g. Ieddcia vel Iaddo filius Ionathan, Nehem 31. 3 .Hic occurrit Alexandro Magno, eumque Iudaeis Melisum reconciliavit, teste Ioiepnori. Antiq in fine. Iaddi fratersuit Manasses , primus Pontifex Samaritanorum in monte Gari runt vide Iosephum i I. Antiq. C. I. sprimus, filius Iaddi. Ponti Di sub Ptolomaeo Lagi , primo post Alexand:um rege AEgypti, teste Iosepho, Euieta de aliis. io. Simon Oniae filius cognomento justus, cujus elogia deseribit Ecclesiali. It. Eleararus sim iε frater & Oniae filius . Hae mi. st o. Interpretes ad Ptolomaeum Philal delphum secundum AEgypti regem, qui faciam Scripturam ex Hebraeo in Graecum converterunt, teste Iolapho, Arisbaea, Eusebio&aliis.
CDus Deum Israelis agnoscis, ideoque yudais ἡ Babsone in Ddaeam remigraridi dat facultatem, ae Praefectis mandat, ut eos in readisic a urbe est templo, sua ope optus adjuvent; sacra μὰ templa a Chaldaeis ablata restituit . quare Ddaei Leti cum Levitis in patriam redeunt. i. π N anno primo Cyri Rem Persarum, ut compleretur verbum Domini ex ore Ieremiae, suscitavit I Dominus spilitum Cyri regis Persarum & traduxit vocem in omni regno sito, etiam perscripturam, dicens: Σ. IIaec diuit Cyrus rex Persarum: Omnia regna terrae dedit mihi Dominus Deus coeli,&ipse praecepit mihi ut aedificarem ei domum in Ierusalem, quae est in Iudari. 3. Quis est in vobis de universo populo ejus Sit Deus illius eum ipso.Αscendat in Ierusalem,qui est in Iudaea ,& sdilicet domu Domini Dei Israel, se est Deus, qui est in Ierusalem Et omnes reliqui in cunctis Iocis ubicumq; habutant, adjuvent eum viri de loco tuo, argento Sauro, &substantia,&pecoribus, excepto quod voluntarie offerunt templo Dei, quod est in Ierusalem. s. Et surrexerunt principes ditrum de Iuda de Beniamin, & Sacerdotes, & Levitae, & omnis cujus Deus suscitavit spirituin, ut ascenderent ad aedificandum templum Domini, quod erat in Ierusalem. 6. Universique qui erant in circuitu adjuverunt manus eorum in vasis argenteis & aureis, in substantia&jumentis, in supellectili; exceptis his, quae sponte obtulerant. 7. Rex quoque Cyrus protulit vasa templi Domini, quae tulerat Nabuchodonosor
9쪽
6 Commentaria in Esdram s Nehemiam. Cap. I.
de Ierusalem, &posuerat ea in templo Dei sui. 3. Protulit autem ea Cyrus rex Persarum per manum Mithridatis filii Garabar, & annumeravit ea Sassabasar principi Iuda. p. Et hic est numerus eorum: Phialae aureet triginta, Phials argentel mille, cultri viginti novem, scyphi aurei triginta, Io. scyphi argentei secundi quadringenti decem: vasa alia mille. II. Omnia vasa aurea de argentea, quinque millia quadringenta: universa tulit Sassabasar, cum his qui ascendebant de transmigratione Babylonis in Ierusalem.
INAηNO PRIMO Curia a cis Phas 3 1ΜJ quo scilicit Cyrus Morarchianis Chaldaeis ad Persas traii. stulit. Fuit ergo hic Cyri aianus siri inus non r i leti siet, sive quo ip: pr imo creatus rex coepit regnare in Iurside , indeque triginta totos ansam regnavit, uti volunt me, &Africanus in Chronico, S Hieron. in cap. r. Zachar. Iet
rius in Daniel cap. sed fuit annus hie Cyri primus Monare liue&rcgni Babylonici , quo scilicet ipse superato Baltasare, S: capta ev qaque Babylone, Mona chiam a Chaldaeis ad se&Perlas transtulit. Non potuit emin Iudaeos eripere e Babylone de Chaldaeorum manibus . nisi iis superatis&victis. Patet id clare ex verbis Cyri vers.
licet enim Darius Medus Cyri avunculus dicatur rapta Babylone successisse in eius regnum , Daniel. s. verculi. tamen Darius , utpote senex , totum regimen concessit nepoti suo Cyro iuveni animose, ac eo anno vita sanctus eidem totum cessit imperium. Quare Cyrus eodem an
no primo Monarchiae suae, qui suit septuagesimus, di ultimus captivitatis Iudaeortim in Babylone , inde eosdem liberavit .
Nota ex Herodoto, Iustino, Eusebio, Iosepho Daliis, Cyrum coepisse r nare in Perses sola , olympiadeinde universi regni ejus anni numerantur triginta. Sensim
vero ultra Porsdem propagasse imperium , tandemque Babylonem expugnasse, &Ctaldaeorum Monarchiam eve tisse , seque fecisse Monarchami ac tum solvit captivit,tem Iudaeorum in Babylone, cum iam expleti essent 7o. anni captivitatis , de qitibus vaticinatus erat Ierem. cap. di 19. fecit hoc autem Cyriis anno 17. Persei sui regni ademque verisimilius est , eum deinceps tres dumtaxat annos capra Babylone Monarcham regnasse, id enim docet sederolam, sive Chronicon Hebraeorum, ac passim l Iebraei ac
I.yran. in Daniel. Vat . ia cap. i. Danael.& alii; quin &Iosephus lib. II. Antiq. cap. I. Unde Danie summi iii annos Cyri per ejus gesta pertexens, ultra tertium non
Nec obstat Xenophon lib. 8. Cur opaediae, ubi septem annos tribuit Principatui Cyri . Unde Bellami. Torniellus, Salianus de Ribera tu Zachar. r. num. II. Putant Cyrum se-Ptem annos regnasse ut monaicham, quia illi libri a X:n Phonte scripti sunt, non tam ad fidem historiae, quam ad efformandam in Cyro veri principis estatem. Rur Iuin ille principatus Cyrs septennis aecipi posset a subjugata per eum non Babylone , sed Asia. Denique magis credendum emi, Esdrae s. .ult. quam Xenophooti . Ibi enim lat expresse dicitur Cyrum per bienitium tantum regnasset cmpta reaedificatione templi, quae, ut patet hoc capite, fari est statim a soluta captivitate, scilicet anno secundo monarchiat Cyri; hoc enim secundo anno coepisse Iudaeos reaedificare templum diserte docet Esdras hic cap. 3. vers. s. ac cap. 4. vers. 6. narrat templi fabricam illico a Cuthaeis tuisse impeditam omnibus dictas Cyri. Idem clarius docet Iosephus lib. II. cap. I. ubi ait thaeos eam unpedivisse , Cyro nesciente , utpote in aliis negotiis occupato, ac praesertim bello Massaget leo, in quo&interiit. Unde&cap. narrat Esdras templi fabricam a Cyro primo suae mqna chiae amio coiicessam , per novem annos sui me suspeniam , scilicet per duos annos reliquos Cyri , S: per sex quibus regnavit Cambyses eius filius , cui successu Darius Hyllasses, qui anno secimdo regni sui eandem redintegravit. Non e go septem annis supervixit Cyrus, uti opinantur non-Ι nulli. Quomodo enim Cyrus Iudaeis ita revolus, per septem annos Cuthaeorum ὀbiecta in templi fabrica impedamenta ne icisset, aut tulisset Quomodo Iudaei , ac prinsertim Daniel , Cyrum per se aut per legatos de tota re non informassent Denique Herodotus . Iullinus, Berosus Se
alii scribunt Cyrum poti cautam Babylonem V tremum bellum contra Lydos, qui rebellaverant, gessisse, ac demum Massagetic praelio occubuisse . Q iae omnia triennio I seeisse Cyrum credibile est: erat enim ipse bellicosissimus,
di quietis in Pallan, aeres , unde nomen suum accepit Cyrus, quidque si- gnificet λ Primo, Strabo lib. is. Cyrum nomen accepisse m putat a stum me C s. Secundo, Vitalpando partea. Ain Parat. lib. I. cap. I. pag. III. censent Cyrum dictum a Cyno, id est, eane, o uirum fingitur nutrivisse, ut Cyrus sit quasi , idψ, eam M. Nam,ut narrat Herodot. in Clio, Ailyages Cyri avus Cyrum insantim tradidit Harm. Mut eum exponeret & pei derra eo quod ex oraculo auaubiet ab eo sibi auferendum rigirum. Harp. gus tradidit eum
N:thridati bubulco Astyagix, cujus uxor vocabatur G ea lingua mimos id est, canis, Medica , vaest. Nam c nem Medi spaca appellant. Unde Cyrus crescens commemorabat se ab uxore bubulci fuisse educatum, semper eam laudibus prosequens , ita ut in omni ejus sermone esset CDno. Qiod nomen accipientes ejus parentes, ut divinitus vileretur Persis filius suille servatus, divulgarunt a cane Cyrum, cum esset expositus,suisse educatum. Unde haec adula emanavit. Haec Herodot. Hine & Trogus Cyrum a
cane educatum tradit. Uerum non ait Herodin. a C mo di-ι ctum esse Cyrum: Et mir Persicum videtur nomen, non Graecum. Unde Iustinus lib. I. Nurrati, inquit, θαν
postea nomen fuit, P a Gmem Possiciscant eis quod in
sylvis Cyrum a cane Iactatum alendumsbi assumpsisset. I
nullam Cyno, quasi inde dictus fit Cyrus menti rins xcit. Tertio, Suidas in vota ν-r: Crem, ait, inaee es
te ti edi odorem stud psis. Haec Suidas, sed riirsus iple Graecum Cyro dat Elymon, non Persicum. Qua ergo de
verrus Plutari in vita Artaxerxi, Mnemunis: bor ita Mit,
irim es quod bote hunc enim ut numin colebant Persae , aeque ac Cyrum monarcham suum: unde Ieremias Drum vocat liberatorem quasi ibicin Iudaeorum . Cur Cyrus sive rex comparetur soli , apposte per in decim analogias , ottendi Isaiae 41 .v. t .Hinc ferum Cyrum in somnis vidisse solem apud petas isos allantem , cumquel eum Cyrus vellet apprchendere, s.le in aususisse, idque
tertio: rogati divini, quidnam hoc portendera I ua dcrunt, portendi Cyrum per triginta annos regnaturum. Cyrus ergo inter reges gentium interque Iaersas cffulsit quasi sol, tum sapientia, tum iustitia , tum lcmPerantia ,
tum magnanimitate, tum Iideralitate, adeoque omniae retrarum vir uomsus eo tam , inquit Xenophon. Audi
Porro us H. alte est Ar quam Aaνos r gnorum&opum Babylonis&mundi arad. id mi P. eli Lereaitaυit. Capheni initiale est nota fim litudinis, λgnificans, sicut , tamquam . Aut Cyrus idem est . quod, quasi 'p' , a rad. et ' ras , id est , 'auperi Quia ex se erat Pauperis ea a Deo factus est dives. Rursum ii morte occasus a To.
myri, factus ei pauper. Tunc enim Cyrus factus est Irus,
Denique , Cyrus ducentis annis prior fuit Alexandro Magno, Socrate , Platone , Aristotele: Namsus C ra trema
10쪽
- Commentaria in Esdram s Nehemiam . Cap. I.
Genuinum erro Cyri Elymon est Persicum , significans Uino solem , ait Bristonius lib. r. de regno Periarum, quem alii sequuntur . Idem asserit Ctesia1ῶ scribens enim de uxore Darii Nothi: ρεγνιν , inquit , Malierum si mretina, Timpositumas ει πιπυα λ sis Q M. Retalit hoc Maliger lib. . de Emend. terrip. quia, ait, Cγνur Hebri scribitur Cores : ac sti Persice vocatur Com. d. minor vero Persice significat cibum & alimoniam. Verum magis credendum eli pri icis Plutarcho & Ctesiae, qui a prunis Persis id acceperunt, quam uni moderno Scaligero, praelertim quia Cores Persicum videtur acceptum ab Hebraeo Crires, id el , sal. Adde aras, idem est quia Coras.. , dempta ultima litera D. Adde quoque quod M uidem est quod princeps, caPut ινιι, enim He . SICHId. est cam, curii fice est ρν-σι,
scaliger lib. 6. sic As ινι unde asth dator dicitur a Mint ν, comparativo gradu. hoc est , sive sis de ra ri. Ita Xenophon.
nimirum Augusto di Romano imperio sanetus . Nam Indi multique alii non sublecti, non tuere de cripti. Porro Xenophon lib. i. ait Cyrum tubiugasse Syros, Assyrios, Arabes, Cappadoces, Phryges, Lydos, Cares, Pheni,ces, Babylonios, Bactrianos, Gl ces, Indos, Paphlagones, Sacos, Mariandynos, Cyprios , AEgyptios, &alias plurimas gentes, quas formidine nomini, tui & te rore concutiebat, &simul benevolentia sapient aque alli- . . elabat, ut ab eo gubernari optarent. Aud: Cyrum ducibus&militibus praecipialitem apud Xenophont m lib. 1. I
Cyrus citam non sumebat, nisi prius corpus exercuisset Nsudasset. Asciat enim tum cibum luavissime sapere, ac corpus exercitio roborari, S: ad labores quoivis assuefie--χεν. Hebri enim 'ν-- significat sit petet se, excellere, .smaiaram &l umitur pro Dynallanu Domino. Hanc sinlem vocarunt a fibra , id eli, prausam . Ita Scaliger ibidem. Allegorice Cyrus fuit typus Christi, qui est sol iustitiae. Tropologice Cyrus eli rex, Antilles, doctor, de quilibet sapiens Seianctus, qui quia sol sapientia &virtutis toto
Cyrus) Voc Eu praeconis IN o Mut REGNO suo τε AM ν a se Ris rua Mi puta per Epistolas seri-Ptas quaquaversem missas; q. d. excitavit Deus affectum &voluntatem Cyri ad Iudaeorum liberationem, ac Ierusalem & templi rettaurationem, obsiciendo eam menti rema& beneficia sibi a Deo Hebraearum collata, oracula de eo pronunciata , aliaque divinitatis signa, e quibus Cyrus gnovit verum Deum v. braeorum, ac immittendo eius vinluntati , pias affectioiles ad opus hoc fabrica moraliter bonum, de pium reapsa exequendum, ut hac ratione per eum vera Dei Ecclesia in Israele conservaretur, &iuxta ramorem pristinum publico Dei in templo eius cultu coale- Msceret. Haec Deus operatus est interius m mite Cyri, sed exterius valde eum excitavit per oraculum ab Isaia de Cyro editum cap. 44. ult.& με s. r. ubi&Cvri nomen enunciat. de eum vocat suum Christum, eidemque Promittit se subjugaturum gentes, ac divitem potentemque eis diu.
eleectum n m, ut 1cilicet tu is re Iudaeis S: Ilraelitis v steris Iacobi meis fidelibus bene iacias, & templum aesiui ava IC ces. Hanc prophetiam Iudaei, praetextim Daniel Prophe. νιι-υιν- ta, qui familiaris, imo conviva suit tam Cyro, quam Dario Medo, ostendit Cyros ua aue eundeui ad Deum II aelis agno endum venerandumque, ac ad Istaeli no νωι I- Deum in Theodor in cap. I. mi aetas, praesertim quia Isaias νω voin Cyro praedixerat duontis armis ante Cyri ortum. Idbvrt. plura esse patet ex Epistola Cyri, quam subdit hie iras
Mos J Cyrus hae Epistola confitetur se agnoscere Deum verum Ilraelis, eurue Omnia sua regna accepta refert. Adhaee asierit euntiem Deum sibi mandasse , ut templum Iero. solymaereaedificet: quare id reaedificari praecipit, cunctosque tam Israelitas quam alios sibi subditos, ad ejus fabri cam promovendam exhortatur & impellit. Vide hie in
Cyro impleri illud Prover, a I. r. e regis in M. Domini, quocumq- voluerit, inchobis illud.
Ouui A Rhau Al intellige accomm de , o mia, id est , pleraque omnia, pluri 3 automma, scilicet qua subie.
M. u templum iti I aus A iEMI Pracem, id est,pr. ordinavit, decie va, &hoc ipso tacite rae epit per Isaiam cap. 4 . ult. cuius verba paulo ante recitavi. Inde enim Cyrus intellexit voluntatem Dei esse , ut ipse restaurarit templum a Chaldaeis combuitum, quam voluntatem ipse hic vocat Piaece Ptum.
1 io, qui lcilicet cupit e Babylone redire in Ierusalem
q. d. quicumque Iudaei yel Isiaclitae sunt in regno meo, qui cupiunt remigrare in suam Iudaeam, age, congregemur in unum, ut simul e captivarate in patra am redcant: e foenim eis plenam do facultatem redeundi, urbemque &templum reaedificandi: imo eis apprecor mi sui favorem de opem ad id mrficiendum. Nam xys sT DE Us, qui ksT IN IER UsALEM J Vatab. qm verus illa aebius mus. q. d. non est alius Deus verus, quam Deus quem Isiae litae coluerunt & colum in Ieruiat . Curus ergo hie profitetur se agnoscere Deum Iudaeorum esse verum Deum, ceteros Gentiam Deos non esse veros, vel ce te esse minoris dignitatis & potestatis, ac Deo Hebraeorupi subinctos, quos Plato & Philolopbi vocabant semidcos . c, Ism. Unde Xenophon lib. s. Cyrip. asserit Curam quoque Deos gentium coluisse, ac iain moriturum habuit telo tum , quo invitabatur, ite ad Deos ascenderet: quare eum adorasse invocasseque Iovem de Solem, ac multa de anum immortalitate, quod post mortem ad Deos esset tranfiturus. locutum expirasse.
LOCO suo, ARGENTO ET AMRo, J q. d. reliqui I drorum, qui in Babylone ali illa locis sedes fixerunt, uxores duxerunt, liberos procrearunt, agros coemerunt, ut non possint vel nolinciuis dimissis redire in Ierusalem. hi adiuvent eos, qui redire cupiunt argento & auro, tum ad viaticum tam longi itineris, tum ad urbis templique restaurationem.
v.iat DR LOCO s ol id est,q iisque in Ioco&de I, co suo, puta de agris & domibus si is stuppeditet, id quod laciendam allexit, uri docet Iosephus lib. II. cap. a.& in habet. Cyrus et go hic Iudaeos in Babylone remanentes, Th.odor in cap. I. mi aetas, praesertim quia Isaias naec de D redeuntibiis in Ierusalem quas vectigales conitituit. Ru
redeuntibus in Ierusalem duas vectigales conltituit. Ra sum, Ommi reliqui non ibium Iudaei, sed de ceteri populi meae ditioni subrecti similiter adiuvent redeuntes in Iei uia. lem praesertim praesini Provinciarum, quos Iosephusam eas retins vocat. Unde hi ex hoc Cyri edicto iuverunt Iudaeos regrediemes, ut patet v. 6. & Q 3. v. 7.
ν Lo Dei, J en ro, vox est augen in&confirmantis,q. d. Scio multos iam mente designasse, &animo dei linasse certadqna quaei cupium offerre templo: illa ergo non veto, sed laudo de confirmo, cupioque offerri; ptae. ter hoc volo ut quisque insulaer alia adiungat, quaere deuntibus serviant pro viatico, de urbis domorumque rex. dificatione , atque ad alias multiplices necessitates de usus. Unde nonnulli censim Cyrum taxast e pretium , quod quisque ad cos conferre dc et, sicut pollet fece e Dariusti Anaaeries CIeti successores; uno Cyrum dec evisse,