장음표시 사용
21쪽
38 Commentaria in Esdram σ Nehemiam Cap. IX.
xv favore , ope M opitas , Promovendo fabrieam praecidenti.
ΕSias det tum opuli quod gemuitias duxissent ux-s vestes laedi odo, O erines vellendo deplorat,
Deumque obsecrat, ut iram a Papula auretas.
I. 33ostqvaria autern haec completat sunt, aloesi runt ad me principes, dicentes: Non est separatus 1 in pulus ista es, Sacerdote, tu Levitae, a populis terrarum, &abominationibus eoruin, Chananaei videlicet, & I Iethaei, sie Phue i, &Jebutavi An inonitarum Moabitarum, &ptiorum,&Amorrhaeuium: Σ. tulerunt enim denuabus eorum sibi&nliis suis, & commiscuerunti men canctum cum populis terrarum: manus e turn principui n&magistratuum fuit in transgressi ne hic prii ira. 3. Cumque auditi strinonem istu in , scidi palliuinnarum de tunicam,&evessicapilli ric .ipui sineti barbae , sedi moerens. q. Convenerunt autem ad me omnzs, qui timebant verbum Ihil irael, pro transgressione eorum qui de captivitate venerant, &ego sedebam tristis usaue ad ca-srincium vespertinum. s. dein sacrificio vespertino surrexi de amictionemra, de scisso pallio&tunica, curvavi genua inea, & expandi minus meas ad Dominum Deum meum, 6. &dixi: Deus meus, coniundor & erui sco levare faciem meam ad te: quoniam iniquitates nostrae multiplicatae sunt super caput noli rum, & delicta nostra creverunt usque ad coeluin, ' a diebus patrum nostrorum: ita & nos ipsi peetcavimus graviter usque ad illem hane, de in iniquitatibus nostris traditi sumusipli, de reges nostri, Sacerdotes noliri, ii inamina regum terrarum, & in gladium, & in captivitatem, de in rapinam, S in confusionem vultu, sicut Sc die hac. 8. Et nunc quasi parum S ad momentum facta est deprccatio nostra api ad Daminutu Urum nostrum, ut dimitterentur nobis reliquiae, Ec daretur nobis p illi in loco sancto e iis, de illuminaret oculos nostros Deus noster, & daret nobis vita in modicam in servitute nostia, p. quias rvi sumus, &in servitute nostra non dereliquit nos Urias nailer, sedi iaci inivit super nos misericordiam coram rege Persarum, ut daret nobis vitam&sublimaret domum Dei nostra, de extrueret litudine, esus, daret nobis sepem in Iuda&Jerusalem. Io. Et nul icquid dicetnus Deus noster pol haec ρ quia dereliquimus mandata tua, II. quae praecepisti in manu servorum tuorum prophetarum, dicens: Terra, ad quam vos ingredimini ut possideatneam, terra immunda est, 1 uxta immunditiam populorum, ceterarumque terrarum, abominationibus eorum qui repleverunt eam ab ore usque adis in coinquinatione sua. 12. Nunc ergo filias vestras ne detis filiis eorum, & filias eorum ne accipiatis nitis vestris, & non quaeratis pacem eorum,& prosperitatem eorum, usque in aeremum: ut contbrtemini, & comedatis quae bona sint terrae,&luredes habeam filios vestros usque iii in ulum. II. Et post omnia quae venerunt super nos in operi bus nostris petiimis, & in delicto nostro magno, quia tu Deus noster liberasti nos de iniquitate nostra, ot dedi ili nobis salutem sicut est hodie, i ut non converteremur, ει irrita laceremus mandata tua, neque matrimonia ungeremus cum populis ab laminationum istarum. Nunquid iratus es nobis usque ad consuminationem ne dimitter nobis reliquias ad salutem Z is. Domine Deus Israel iustus estu: quoniam derelicti sumus, qui salvaremur licui die hac. Ecce coram te sumus in delicto nostro: niat
enim stari potest coram te super hoc.
aa i. a. VN N Μ m Ast s ora 1 s , JA ac TA HY, t grata & exaudita Joaro carro Κωα uxores. Nota. Dcit, Exodis . rc Dcuterint . 7. ix a A APDv Doui u UMJ q. a parvum quiddam de Par- praece uerat Iudaeas ne uxore, ducerem hananaea , quae vo, ut verendum est, te iure duratarum deprecatione incoleo ac terram sanctam a Iudaeis occupan in , idque nostrao, inunnus amo, ut scilicet licet et nobis e Baby-- periculum per verilonis; ne sellieet ab idololatris uxo- lone redire in patriam. Unde Septuag. vertunt: Et na ribus pelliceremur ad colendum idola, ut ia sinuat Nehe- ωι taν- --.factus est μιιι Do M. Timebat enimmia, Gul . v. 14.&16. Idem ludacium erat de Amr onitis, Eufras ne ob coniugia haec cum Gentilibus in ita , DrusMoabitis , AEgyptiis Sc. ii stell:ge, nisi uxorcs prius abaeis rurium iratus reditum in Ierulatim revocaret, impediret..tis idolis ad Deum verum de Iudaismum te convert ener &alus aerumnis involveret εtunc enim lictimeas duccre, uti Salmonduxi habi& Ex o a Tvst Mosis P Axl Lus IN Loeo τε in
or duxit Ruth. exo i sit ita lege cum Hebr. Septuag Roman non Caulam peccati I 'an.&Glomaisignant hanc, quod illis, , ca. d. DdMetων-u Mellus, id est, modaea firmi ἰudaei venientes in Ierus ilώm, videntes uxores suas ex lx tis millia enim&clavis figebant tabernacula. trabes Oc re de aeruminis itineri, macilentas, rugosas 3ed ormes, ligna, ut hi consulerent habitationis nostrae in Ieru eas contempserant, M. O Pie duxerint evicinas ςentibus tu. salem. Unde Septuaginta propam ι, vertunt ii amen vcnculas, v se ore speciosas. tum. Ita citetan. varata. de alii. S, natis lice, MANUs ET AN PR NCI UM ET MAGIs TR A. suificat Pruicipes & mgiltiatus e nte Iudaica: ab his Tu M FUIT IN TR ANs GR hvs io N N AC rκ 1M A J enim pendebat populus, sicut vas vel trabs p idet a pax ii- q. S In hoc opere ducendi uxores Mntiles, piimi fuere Ioait dixi Ilaiae xx. 1; .ad illa Dei de Eliacim Pont. Et principes ,- qui alios ab hoc scelere avertere& com scere via is initum mi e Meti, Crorunt ιο sim stir do. M'Mburilem. Manus enim adhibetur operi ut illud mκre- εν, . i. i. Esdras ergo pro niagno neficio Computat ,quod mur; atque manu iuncta manua lolet dari fides mutua ma- B Artaxerxes Iudaeis dederit e gonte lua principes&maSiriti de uxoris. stratiis, qui eos lecu 3...im temes de instituta patria regereti, vi ,.. m. Sic υτ ετ v HACI cernimus, expcrimur &senti. N in vero lini cultu piomovin ent: si enim l et las dedistat, mus plagas iam dictas, sui sinas docia notira assidue parum illi Dei cultam cons. rvare curassiant. Et hoc benesi. veil rat , de peccata noltra ilagellat. Oo,ictio Mi κλαετ, id t, recrearet, laetificaret sicut Ux s. s. ET NUNc QUASI PARUM ET AD NOMEN ruri eam tmebrae trutatae ac lux utitiae elisum lude causa in
22쪽
quod tradit Xenophon lib. . Cyropaediae, Cyrum, cum capra Babylone Perlae laevirent in cives, praecepisse ut parcerem&vitam darent eis, qui loqueremur linsua Syriaca, id est , Iudaice: hanc eium mentem ei indicia Deus ingratiam Iudaeorum. Max, ς. E TR r soLI TU DI NEs J Ita voeat ruinas&domos desolatas in Ierusalem quae iam restaurabantur: ET DA Eruo a Is s rhM, Ita lege cum Roman. non , ut lagunt alii, ) id est, munimen, tutelam Miscuritatem a Samaritis, aliisque hoIlibus, qui tunc sub Ombyse fabricam urbis & templi impediverunt; idque factum est per favorem Artaxerxis , t henevoli tamque
potentis monarchae. ν a II, QUI REPLEvE UNT EAM AB OR Us et u AD
1 1M COINQui Μ Arios E su A , J id est, impleverunt eam ab omni parte, sicut vas impletur ab ore ad os , idcit, ab una extremitate usque ad aliam aceto, aliove liquore. Addit Sancter, ει, ait, mensuram denotat, qua men clara omnis maxime liquidorum orificiunt habet , quod est invaselummum, &es a magnae ii alicuiusliquori cumdantia , ex uno vale iam pleno in aliud per canalem transfunditur, & inde rursus in aliud ,honee omnia vasa ad sum mum expleantur. Qio dicendit iodomvittae provinciae si- gnificantur plenae abominati egentilitia.
F N. Me , oo 3 iant veria Dei prohibentis, ne quis
s ERITATEM EO UMJ q. d. ne curetis , ametis , quaeetatis prol peritatem Gentium vicinarum, quae pacei ruentes abundant opibas & deliciis, ut propterei cu- sata, cu n eis foedus de matrimonia inii et sed intius eo vestro serv.te in terra vestra , ab eoque proi petr omnia relate & expectate Secundo q. d. ii In sitis ses-liciti de Ucatium vicitiarum pace & prosperitate , uede ea gaudeatis et M si illaeis auferatur, coleatis: no- Io eium vox cum ei, amicitiam mire, & matrimonia jumgere , sed potius cupio vos ab cis esse aversos de thimi, cos, ut eo conculcatis, evertatis de exscindatis, ut iust Deus, Exodi
το xos Tao J magno idololatriae, quo sub Salomone, Manasse, Iechonia 5 c. relicto Deo coluimus idola gen
e captivitate Babylonica, in quam ob peccata nostra incia
deramus, ET DE ISTI Notis sALUTEM libertatem,
ut talvi reὀiremus in Ierusalem sICUT AIT NODt , id est, sicut hodie factum cernunus, gaudemus&grat Iamur; idaue, Domine, iecisti hoc siue, μt tanto bea
V. s. t ia No coNvε τε η Nua I ad pristina idola & Vitia. Nota, ττXi, id est, quia, hic non sumitur proprie ut si- sttificet causam, sed improprie, idque dupliciter; Primbut si particula nil signincam, ted per pleorasmum redum,a 1 -- dans,&. natus causa dumtaxat addita: Sie enim Hebraei
redim. ν praesertim cum rem gravem vel eximiam, vel valde desideratam au gratam signincare viaiunt , ut 1Gn. 4. ubi Chrittius ait Samaritanae: Mn. di stunon habao --, id est, me non habere virum; Et Osee cap. Et c. m. v. I. I n/-ώ'eutium ' nabit. Et psi . quater pari. ς- di Κι Hebri adornatum p nitur,& quo iam latine,
quae illi respolidet, quae idem valet quod quia, ver. 3r. Quare sensus trit: Post haec omnia, quae prinpter notira OIπra scelerata pertulimus, tu Deus nollet liberastinos. Ita Sanchea. Secundo, magis nemose varab. proauia virlit tamen .Hebr. enim R., id est, saepe eita .s veriarium de lumi- . tur Pro sed, men, vere tamen, ut Italae 36. 3-γιιd in alaintu et terea inanis Ho ρ π perit si- α β id est, non pol crit parere uiro die terra; verumtamen P
terit Sion. Psal. 36. cum dixisset David de iustis: N e-Dndemur in rem Dromat subiicit de impiis: rer ρονιι - , id et verumtamen puccatores peri t. Et piaL 3. cum dixisset de peccatoribus: Περο υσι-t N- more, tibιν-- timor I de iustis statim subjicit: nia tum tu au Iusta es: id est, verumtamen Deus eum iustis erit & ideo non tinie ni Sic & hic: unde vata, tertit: --ἀ -
Esdras immensam Dei in Iudaeos clementiam, qad eos ob tanta scelera in Babylone non dereliquerit, nec plane disperdiderit, sed pepercerit, quin & noxas magnilque donis auxerit, nimirum libertate, redditu in patriam , rellauratione urbis & templi; adebui beneficiis tuis cumi plorum ingratitudine de maleficiis certat se videatur. Haeceit divina elementia omnem humanam superans, &Deo soli propria.
s MMAxio M M ut nos plane dii perderes de consume.
TEM 3 3 ne scilicet ex tot millibus Iudaeorum salvares paucos aliquos , quasi populi reliquias λ q. d. min, me gentium : licta enim tu id optimo jure nobis sacere potuisses ob nostra scelera, tamen noluisti. vicit
enim tua clementi, tuam jultitiam, ut non tantum P
cas reliquias, sed multa millia Iudaeorum tam in Iuclaea, quam in Babylone salvaris , &ia vita conservaris, quae pri itinum Israelis ac Reipublicae, &Ecclesiae titae ditas de splendorem q si emortuum sulcitabant , α redivivum gloriosumque exhibebunt.
H e υτ vix Ac J apparet, de ab omni SGrnitur. q. d. multi quidem e nodis perierunt ob peccata , quia iusto tuo judicio eos condemnasiis non pauci tamen in vita tu inibtes derelicti sunt qui taloremur; qua in re excessum que tam iustit aesecivi, ut tuitissimus sis&dicaris, eo quod non omites preddideris . uti tulie poteras , sed multos ulvaiaris, ut jallitiam tuam elementia nugra temperares; im, justitia tua sineret se vinci a tua elementa , aut potita ipsa se coci steret inclementiam, faceretque ut elementia iu-ilitiae locum occuparet. Hic enim eli excessus ivllitiae , cum tuli ilia loeum suum cedit clementiae, imo in eam lacommutat, & transformat.
q. d. Reos nos tibi sistimus gravissimi delicti , scilicet quod
uxores geriti litias duxerimus.
uoc 3 q. d. Non potest hoc nulla ratione negari, excusiri, velari , vel delandi ι Hebr. Nota oram es ρ νι earam re super hoe, quin in iudicio causa radamus, judicemurqvie peccatores , ingrati , & rei laesae divinae male:latis. Quare prae pudore vultum velamus , imo in terram proiitimas, stilitantes gratiam de miserico diam tuam. Talis debet esse poenitentium sensus &ora. tio, pudor & contritio.
Esdras miniat dimisti uxores gentilitias , designantur praemii , - Me mandarum exequamWarecensentur ii , qui gentilitias duxerant. I. C Ic ergo orante Esdra,&implorante eo, & flente,&iacente ante templum Dei , collectinest
ad pum ct Israel coetus grandia nimia virorum, di mulierumn puerorumn civit popul M 'ςt
23쪽
2o Commentaria in Ese, am Nehemiam. Cap. X.
i. Et respondit Sechetuas filius Iehiel de filiis AEl.im, & dixit Esdrae: Nos praevaricati su
m is in Deum nostri ina, & duximus uxorci alienigenas de populis ter : dc nunc, si est poenitentia in Israel luper hoc, I perci illam foedus cum Domino Deo nostro, ut proiiciamus universas uxores, &eos qui de his nati sunt, auxia voluntatem Domini, 6c eorum qui timent praeceptum Domini Dei nos i i: t eundum legem ii .it Sur e, tuum est decernere, nosque erimus tecum: confortare, & fac. s. Surre sit ergo Esdras, ta adaucavit pruicipes Sacerdo; um & Levitarum, id omnem Israel, ut facerent sucu nidum verbum hcc , &iuraverunt. o. Et surrexit Esdry ante domum Dei,&abiit ade ubi ulum Iohanan si ii Eliasib, & ingrestus est illuc Iaanem nou comedit,& aquam non bibit: lugebat enim transgrestiane meorum, qui venerant de captivitate: I. &mula est vox in Juda&in Ierusalem omnibus lilii; trasmigrationis, ut congregarentur in Ieru suem: 8. & omnis qui non venerit in tribus diebus iuxta cInsilium principum seniorum , auferetui universa substantia ejus, & ipse abiicietur de citur ransi nigrationis. p. Convenerunt igitur omnes viri Iuda & Beniamin in Ierusalem tribus diebus, ipse est linensis nonus,vigesimo die mensis: di sedit uuam, 'pulus in platea domus Dei,trementes pro petacato, & pluviis. Io. Et surrexit Eldras sacerdos, S dixit ad eos: Vos transgruili estis, S duxisti, ux resullanigenas, ut adde retis super delicium Israel. II. Et nunc date confessionem Domino Deo patrum vestrorum & si te placitum eius,& separaminia populis terrae, & ab uxoribus alieni senis. 12. Et respondit univerta multitudo, dixitque voce magna: Iuxta verbum tuum ad nos, sic fiat. I. ruintamen quia populus mulcus est, S tempus pluvi .c,& non sustinemus stare foris, & opus non est dieiunius vel duorum c vehementer quippe peccavimus in sermone isto in I . constituantur principes in uni versa multitudine: S omnes in civitatibus nostris qui duxerunt uxores alienigenas, veniam in temporibus statutis,&cuin his seniores per civitatem & civitatem, & judices ejus, donec avertatur ira Dei
tiostri a nobis super peccato huc. . Igitur Ioliathan filius A et,& Iaasia latus Thecue, steterum s
per hoc ,& luesollam,& Sebethai Levit adiuverunt eos: I s. Feceruntque sic silii transmigrationis. Et abierunt, Eldras Sacerdos, & viri principes ta miliarum,in domos patrum suorum, & Omiles per nomina sua, & sederunt illese pruno mensis deciam ut quaererent rem. II. Et consummati sunt omnes
viri, qui duxerant uxores alienigenas, usque ad diem primam mensis primi. i8. Et inventi sunt de filiis sacerdotuin qui duxerant uxores alienigenas. Desilis, Iosue filii Iosedec,&si atres ejus, Maasia, di Elieaer, & J arib, Godolia. ι p. Ec dederunt manu, suas ut elicerent uxores scis, S pro delicto suo arietem de ovibus offerrent. χo. Et de filiis Emnier, Haiunt, &Zebedia . ai. Et de filiis Harim , Maasia,&Elia,&Semesa, S Jehies,&OZias. 22. Et de filiis Pheshur, Elioenai , Iaasia , Ismael,
Nathanael, Iorabes, & Elasa. 23. Et de filiis Levitarum, Iosabed, & Semes,& Colaia, ipse est Cilita, Pharaia, Iuda,&ξliezer. . Et de cantoribus, Eliasib. Et de Ianitoribus, Sellum, & Telem, & Uri. Σ1 . Et ex Israel defitis Pharos Remeia, & Jeati, & Meschia,& Miamin, & Elierar, & Melchia, & B nea. 16. Et de filiis Aesam, Mathania, Zacharias,&Iehiel, &Abdi,&Jerimoth,&Elia. 27. Et de filiis Zethua, Elioenai, Eliasib, Mathania,& lerim uth,&Zabad, NAZiaa. 28. Et de filiis Bebai, Johanan, Hainania, Zabbai, Athalai. 19. Et de filiis Bani, Mosollam , ω Melluch, &Adaia , Iasub, & Saal, & Ramoth. 3o Et de filiis Phahath trioab, Edna & Clialal, Banaias, S Maastas, M1thanias, Beseseel, Bennui, &Manaile. 31. Et de estis Herem, Elierar, Iosue, Meschias, semesas, Simeon. 32. Beniamin, Malach, Namarias. ξ 3. Et de filiis Hassim, Malliami, Mailiatha, Zabad y
Elipheset, Iermai, Manaile, Semei. 3 . De filiis Bani, Maaddi, Amram, & Uel. 3y. Baneas,&Badaias, Chesia u. 3S Uania, Mari muth,&Eliasib. 37. Mithinias, Mathanai,&Iasi. χ8. &Bani,&Bennui, Semei. 39. &Salmias, &Nauran, &Adaias, M. &Mechnedebai, SisA,S rai. 4 I. EZres,&Ssemian, Seremia. 42. Selium, Amaria, Ioseph. M. De filiis Nebo, Jehies,
dilathathias, Zabad, Zabina, Ieddu ,&JOel,&Bamia. ψε. Omnes ni acceperant uxores auem genas: & fuerunt ex eis mulieres quae pepererant filios
I Dei misericordum T FLEM TE , ET 1 ACENTE AN TR TEMPLO M. J Fecit hoc Esdras, ut populum ad Hiritentiam inveterati abusus ducendi alla niserias, sua oratione & fieta instelleret; ipse enim co.ifitetur di deflet hic peccatum non statim, sed Populi, esu uepcribi iam de peccatum in se suscipit aeque ac tecit Cirristus, citius Esdias hic est typus in ideoque public am orationem initituit, cum gemitu & latarum is prostratus in terram, & ia sanie templum, quas indignum se exit inrans qui trinplum ingrederetur, ibique oraret; utque ante teinplum orans&plorans, ut habent scptuag. a toto populo circumsuis
V pra Moe. 3 Hebe. Septuas. Sι est spes, scitot Deum Wr parallentiam placandi. enim est dolor de peccatis cum spe veniae impetrandae. Qui enim non habet Irim veniae non poenitet, sed desperat instar Iudae. Qita. re poenitentia includit spem remissionis Peccati.
alienigenas 2 LT Box RUI DF HIs NATI ne nat rum intuitus de amor, nos sollicitet ad revocandas eorum
matres alienigenas. Verum cam hi sint filii nostri, impium inhumaum inret eos omnino abiimc: quare abiiciamus os non plane dcaesolute, sed UxτA voLUM IM
v xxx Douiuo Mi ut scilicet modum abiiciendi, quem viri sapientes ta timentes Deum nobis praescripterint,
Er 3ὐκ visu MTJ se uxores alienigenas, absolute,& omnino diimilaro, i filios veris ex eis procreatos non a solute, sed iuxta consilium Esdrae& sapientum Deum ti-nientium a se ablegaturos. Sapientcs autem hunc modum
praescripserunt, ut filios a seia domo sua amandarent ad Collesia &paedagogia ad hoc instituta &insinuenda, ut
in iis .iris prudentibus erudiremur in vera Dei fide, i, more Sc cultu, ac in bonis moribus. Ita Caiet.
Magna suit haec resolutio Iudaeorum, plane seria pomnitentia, α iuramentum vade arduum. Iurant enim se
uxores suas, quibus ardore naagno tot annos agglutinati
fuerant, quasque amarant ut viscera sua, abiecturos, ut Dei voluntati legique satis saerant . Idem iacturos M pr libus , quos ut sua membra, imo ut vivas sui imagines, ac ut alter se, utpote in quibus post mortem suρeristites fvituri, di in hominum memoriam continia victuri erant, a, jecturos, &spem polleritatis quasi succisuros ; q. d. m,lumus placere Deo, qitim uxoribus di filiis nostris: malu moes gratiam Dei, quam uxorum. Deum enim amamus supra omne mainter Quare ut ejus amori, religioni & lcgi obsequamur, illos a Deo nobis dilectos abdicabimus,&quasi membra uostra a nobis disserabimus. Imitat, ut
24쪽
Abraham patrem nostrum, qui uaricum tuum Isaac Deo immolare voluit. Nota. Nonnulli cum Best Iaimmo lib. i. de Martim. cap. 2ῖ- censent haec matrimonia Iudaeoriam cum Ilienis nissu ille irrita&nulla, eo quod lex Exod αρ. &Deuter. y vetans illa, videatur eadem pariter irritare de annuuarc. Probabilius Caiet.&alii censentillallage fuisse dumtaxatu tua , non autem irrita. Lex cnim nil tale exprimit, quo t . significet illa esse nulla. Di silvit tamen ea Esdras, quia
in lege eonnubia silvi poteram per libellum reuudit Iud is
permissum, ac proinde hoc casu debebant solvi, ut ἔπι- te contra legem inita , & vetita ob periculum idolol.
enim fuit series Pontilicum illim aevi: Sarara occisis a Chaldaeis successit filius Iosedec, huic Iesus, huic Ioa-cim, hu c Eliasib, ut patet Nehem. captu. v. 22. videt. tur ergo Ioacim iam fuisse mortuus , ut ei successerit Et iasib, uti asserit Iosephus lib. I i. cap. s. 8 Euleb. in Chron. Certe anno Maxerxis vigesimo Eliasib fuisse pontificem ,
liquct Nehem. I. v. I. V s. . Errilvs AE T vox IM IUDAIq. d. missus est y Vco, cui sua voce omnes Iudaeo eitaret , &convocaret
in Ierusalem sub poena excommunicationis de confiscati nis bonorum , ut audirent mandatum Esdrae & p incipum de dimittendis uxoribus gentilitiis. Porro tub Iuda &Beniamin intellige ceteros Israelitas, qui se tribui Iudς aggrega runt sub Duce Zorobabele & Iesu Pontifice.
M E M s r s J Nota. Hebraei utebantur mensibus non solari. sut nos, sed binaribus. Una enim lunatio sive unus lunae per Zodiacum curius , unum constituebat mensem . I tro primus mensis erat is euius novilunium proximius erat aequinoctio vemo , quod modo incidit sub diem xx. Martii: tunc enim liberati fuerunt Helisaei ex aegypto per primam celebrationem Paschae, &Agni Paschalis inmense primo. Primus hie mensis vocabatur crastis, qui respondebat nostro partim Martio , patetim Aprili. Vile di.cta Exodi ix. Non ei mensis, de quo hic , vocabatur qui respondebat nostro partim Novembri, partim Decembri. oido enim mensium Hebraeorum est hic: Nisan, tiar, Sion , Tammur, Ab , Elul , Tisii, Mer. Oeson, Casleu, Te.ci, Sabat, Adar. Ita inne, in Calendatio Hebraeorum.
viis J q. d. tremebant interius ex conscientia sceleris eos exagitante , qubd scilicet uxores gentilitias duxissent , contra legem Dei: tremebant pariter exterius ob pluvias frigora i erat enim November. v ERLII, ET NONe Dara eos passio MIR DOMINO A Dio. Η:br. dare id est , ,
Dadem , tura . q. o. uc niteat vos, ac confitemini m. mino reatum mccati vel tri, cum seriore eis caci latis a.
ctionis Ic eme tutationi, propolito, rc pudia.idi scalicet uxores alietii genas H ec enim coas: stio 3e poenitentia vestra valde Deum laudia i id glorifica it. Nam pruno testa bitur ipsum cile tuiti n, vo, vero peccatores. Sec.mdb, subdet vos Deo Dei oe votautati&legi. Tertio abdic bit a vobis l)-r: lunt idololatriae. inarto, i parabit vos
ruasi fideles S sanctos a contactu &commutatione infi-elium&immundoram. vide dicta Io. .i'. ubi I sue ait ad Achan: Isti
CoiasTITUAMrsa NCi phs qui exequantur edictum iam editum, ac curent, ut singuli qui uxores alien eius duxerunt, eas dim 'itant. Hinc videriar edi. tum hoc execut oui mandatam fuisse, ac finsulo, partim sponte, partim coacto, a priricipibus diaris ile uxorcs gentilitias: id ei ina fallii .n cile, expresse narrat Iosephus lib. i r . c. ac lib. I. Esdrae c. q. 36. Negat tamen hoc Caser.
aitque Eldiam non prevaluisse, ut id Disci exequi ob mul-B titudinem re si lentium , qai uxor dus suis agglutinati erant, sed id perfici lepou d. in annos N h tu iam, c.
vertim hic locus non convincit. Dici enim potest, estque valde probabile, Iudaeos post tot promissosus iura- 'menta, lachrymas & gemitus reditae ad vomitum, ac ea dearii xores alienigena, revorasse, vel alia, similes da-xisse. Nam diterte totus populu, hoc loco contensit Es
eorum nom. deinceps tuse recententui etiam sacer C tum: quae res indicat magnam fuisse tunc morum corruptionem, ut sacerdotes quoque pervaserit. Porro scut omputat, sie μεν οι, ait Isaias ta 14. 1.
iis A, id eii, posuerant, quod nonnulli sic explicant, q. d. mulieres nonnullae alienigenae filios tuos. quos ex Iudaeis conceperant, exposuerunt arbitrio & voluntati ita cum ,
ut ejicerent eos, aut retinerent. verum haec res non spretabat ad mulieres , sed ad maritos, & ad judi aes, qui hie cum viris, non eum uxoribus, rem & causam egerunt . Igitur muliενιι νηινι filior idem est quod re restin, ut vertit Noster, S:pt. vata, dc alii.
25쪽
E M 1 MIA 14 primitus, ut patet Es.1 drae i. 63. ante Esdram qui sub R taxerxe rediit sub Cyro cum Zoro. tabe lege populo, Babylone reversus suerat in Ierusalem, ut eam cum templo reaedificaret . Unde eum ibi invenit Esdras, ut Dict Esdrae I .c-8. s. verum cum Samaritani sub Cam.
se Cytisilio fabricam urbis&tem pli impedirent per novem annos, Nehemias remssus est
xiim Zorobabele Baldiloa , fuitque pincerna Artaxerxis; unde anno eius vinclimo facultate ab eo impetrata res a. 1 andet urbis, rediit secundo in Ierusalem, eamque insta ravit, &mutas undique cainit, spatio duodecim anno rutti, scilicri ab anno ro. Artaxerxis usque ad annum 31. eiusdem, ut patet e. H. o. quo facto, tertio rediit B lonem, mdeque tertio reversus est in Imitam, ibique paulo pol mortuus. Audi Ioscphiiml:b. tr. cap. s. in C.
Zorobasel autem in nari lone mansit, ibique mortu sest . ut tradunt ui. xi in Seder Olam, di Q. a. iaciae
arres , quis& qualis fuit Nehemias steterus Sulpiam. m. tius, S I fidorus&Sixtus Senensis in Nehemia censeat eum fuisse de tribu Iuda. verum sacerdotem eum suisse, ideo. oue oriundum ex tribu Levi, liqueti 1. Madiab. 2. i. Porrbluit ipse aulicus Artaxerxis, imo pincerna, unde ab eo obtinuit ficultatem urbem reaedificandi, klque ficit maeno labore, magnaque fortitudine alsiduc certando cum noli ibus labricam impedientibus. Artaxerxes hic fuit Loms: rranus Xerxis filius, sub quo Pontifex Iudaeorum erath l iasib filius Ioacim, nepos Iesu Nehemiae ramiliaris & adjutor. Porro, Nehemias praeter hunc librum scripsit alium de rebus quae Iudaeis post reditum in Ieria salem conte
- ,-, Quae es secundo an hie Nehemias sit itim eum Neh
mia, cujus meminit Esdras cap. 1 &seq. Nonnulli censent
esse diversum ι probant primo, quia ille Esdras fuit unus e dueibus redeuntium e captiuitate sib Cyro: quare tunc
erat uuinti annorum ut minimum. A primo autem anno Cyri ut me ad annum 3 i. Artaxerxis Longimani , . ad quem Nehemias hic noster pervenit, ut patebit c. 3.6. fluxere anni M. Quare tunc Nehemias erat ut minimum centum & sedecim annorim, ac proinde ineptus ad omcium pincemae Artaxerxis, mitto ineptior ad laboriosam illam Iegationem, de prosectionem e Ierusalem in Persidem ad Ariaxerxem, de qua Secundo, Quia Nehemias hic patim de se lotuinar in prima persona . de Nehemia a tem Esdrae socio loquitur Solpi. in tertia persona , ut patet a. 6s.& 8.v-9. Tertio, quia Nehemias hie vidit Iaddum quisuit Pontifex, & occurrit Alexandro m o, ut
innuitur cap. II. I t. dcbuillit ciso Nehemias esse ducent
rum annorum tot enim sum iu Eldradi Cyro usque ad Alexandrum &lius. a..tri Verum plarcscensem unum eundemque esse Nehemiam, non duos, idque videtur verius. Nam Nehemias tam in h. i. hoc lx o. quam in libro Esdrae vocatur Athetiata. Auditi, i κ.3.ς. fixis aurem Nehemas ipse est Es, dras facerdos. Secundis, quia quod de Atheriata, id est, Nehemia dicitur i. Eldrae C. .v.63. scilicet eum praecipula, Λ in sacerdotes interti&dubii non comederem de victimis sanctescatis, donec oraculo pontificis consuret ipsos esse veros sacerdotes ι idem pro His de eodem vicitur Nehem. c. 7. v s. Tertiis , quia hic Nehemias c.7. . dicitur
cum Zorobabel&Iesu, sive Iesu filio Iolecte, sub CDro , venisse in Ierusalem . Q rto, quia C.8.s. Neheismus cum Udra interpretatus esit m populo. Ergo unus fuit Nehemias idemque Esdrae socrus , eo tamen iunior. Ita Salian. Sanch. & alii. Ad primum resp. Nehemiam suisse longaevum, adeoque sortem & vegetum a Deo in multam lenectam consπουν tum, in comniodum populi, ut Ierusalem iudificaret, de civium caulam apud Artaxerxem ageret. Sic & Esdras suar I x. annorum M ampi ius, ut in prooemio Esdrae ostendi.
Ad lecundum rei p. Nehemias hujus libri est auctor , ideoqM hic subinde loquitur de se in prima persona , di non temper, nam in tertia persena de se loquitur cap. 7-
Ad tertium respondebo cap. I . . II.
Alleve. Nehemias luit typus Christi tam nomine quam te: Nehemias enim Hebr. idem est quod consolator Dei oquia ipse a Deo missu 1 est ad solatium populi, ut eum ro
raret in reaedificanda Ierusalem. Sic Christus a Patre sn sus est in carnem, ut consolaretur luWtes in Sion, ait Isarase.61. utque Ecclesam veterem lau tem restaurarci, & in novam sanctamque transformaret, adeoque ut singulorum Christianorum animas faceret urbes, imb templa Dei: ita dici, Glossa, alii, atque s. Hieron. Epist. ad Paulinum, cuius verba recitavi prooemio in Esdram.
Rursum Nehemias fuit uti genere & llirpe, se de vitae sanctitate munisque animi dotibus illustris, ideoque A taxerxi percitatus, imo pincerna I sc di Christus ex Davide , Salomone, ceterisque regibus Iudae oriundus suit sin- sanctorum di sapiens sapientium , ara Hemis fram σ
Tettib , Nehemias issenti labore & telo Ierusalem rem dictavit , ac Rempub. Melium optimis legi , communivit , atque pro ea contra Samaritanos assidue certavit , nec
ullum hora periculum defugit, nullam fatigationem recusavit, adeoque ter Babylonem vel Persidem adiit, ter in Ierusalem rediit, licet iam Mandaevus & senex. Sic intillus divino reto accensus aedificavit Ecclesiam tam militantem, quam triumphantem , eam aue fatidiissimis praeceptis&concitis Evasielicis ornavitta stabilivit, aego ea & animarum salute nullum laborem aut periculumetra lauit , sed totam vitam omnesque vires pro ejus sal m te impendit, ae tandem infamem & atrocem crucis mortem subist. Idem imitentur Praelati, Principes, Pastores ,
Sacerdotes, Religios Et fideles telosi. Simili modo Esdras pro Israelis bono bis Babylonem adiit, bis in Ierusalem rediit. Carolus Magnus quater, ait uintardus in eius vita, Romam venit, ut sitici &Ecclesiae Romanae contra Longobardos aliosque hostis auxiliaretur. Unde Imperator , antro Domini 8 .ereari, Se i Leone III. Pontifice coronari meruit Romae in Basilica S. Petri ipso festo natiuitatis Christi, ait Anastasus Biblioth. B: ex eo Baronius, anno Christi scio. S. Ludoviuus bis expediti nem in terram sanetam luscepit i ae licet in priore captus maleque ac rus, secundo tamen reversus peste exercitum invadente vitam in eadem posuit, ac moriens filiis posterisque ultimum Me dedit monitum, in pro Dei gloria &Ecclesiae salute ac tutela nullum discrimen reformidarem, nullum laborem detrectarent ι sed, si opus sit, sanguinem vitamque in tam glorioso o re profunderent, ideoque se eis exemi Io praeivisse, ac laetum alaciemque in causa tam pia mori. Irie e us viliam. CA.
26쪽
Commentaria in Nehemiam , sive lib. II. rara. Cap. I. 23
NE emias a uis Iudaeorum in Iudaea omnis, luget oe gemis, ae iciuniis O precibus Dei opem
i. TErba Nehemiae filii Helchiae. Et fictum est in mense Casleu, anno vigesimo, &ego eram in V Sulis crastro L. Et veniti taliam unus dei a tribus meis, ipse&viri ex Julia r interro, avi eos de Iudaeis, qui remanserant&supreerant de captivitate, de Jerusalem. I. S dixerunt inihi :Qui reinanserunt, citrelicti sunt de captivitate ibi tu provincia, in amictione magna sunt, Sino probrio: &murias Ierusalem dissipatus est, & portare; iis conrausiae sunt igni. 4. Cumque audi: lcinoma hujuscet nodi, s. di , de flevi, S luxi diebus multis: iejunabam, & orabam ante ficiein Dei coeli. 3. Et dixi: Quaeso Domine Deus coeli fortis , magne atque rerribilis, qui custodis pactum de miserico diam cuiu his qui indiligunt, custodiunt mandata tua: 6. fiant aures tuae auia vitantes , & oculi tui aperti, ut audias orationem servi tui , quam ego oro coram te hodie , nocte de die, pro filiis Israel ervis tuis: & consiteor pro peccatis ditior uua Iseaci , quibus peccaverunt tibi et ego de domus patris mei peccavimus, ' vanitate seducti sumus , & non custodivitiatis mandatum tuum, S c remonias&judicia, quae pro uti Moysi famulo tuo. 8. Memento verbi, quod mandasti Moysi servo tuo, dicens: Cum transgressi fueritis , ego dispergam vos in populos: p. oc si revertamini ad me, & custodiatis praecepta mea, de iaciatis ea: ctiamsi abducti fueritis ad extrema coeli, inde congregabo vos & reducam ialocum, quem elegi ut habitaret uomen meum ibi. io. Et ipsi servi tui,&populus ritus: quos redemiusti in thrtitudine tua magna, dc in manu tua valida. M. Obsecro Domine, sit auris tua attendens ad orationem serv i tui, & ad orationem servorum tuorum, qui volunt timere nomen tuum: dc dirige servum tuum hodie, et da ei misericordiam ante ultum hunc, ego enim eram pincerna regis.
' ' id est, contribulibus meis, puta oriundus extra: uLcvi, cqua ego dciccndo.
nuta ac haldaeis Rcg. ult Io. Vcrora hoc iam pi klem scicissit, mi is viderat Neu ' ias , miliai Cyro rcd: it in Ierusal m . dure, lantur Iadaei sub Datio Ityluspis aediti canto id tum, limul urbιm, muros deportas levi opere instaurasse. Ubi enim habitavcm tu a&i curator in ilia Levitarum , A Dc rdotumcmplo serv3ciuium .dc civium e lue bylone re- c. um, nisi in I rutalem muris cincta re r ,rtis clausa
R Ilic apparet, quod post reditum Nehemiae e Ierusalem in
tritonon, samaritae aliique hi,st. 5 Ilidaeorum Ierula limitiva crint et muros dissiparint , re portas corribus serim, id-quellai uitii nunciat Nehemiae, qui id audions ingemuit, S patriae suae, cuius erat a missimus , calamitin tem deploravit. Videntur enim multi Iudaeorum, qui enab; lone in Ierii lilcm redactant, cum viderent urbis diu, Iationem&hoitium crctuo insultus, rediisse in Babylonem , ideo luc liostilius facile fini muros stibi, diispare , re portas comburere Linplum non item,quia hoc erat instar arcis N a paucis Iudaeis pro aris S iocis pusnatalibus
NE, eis as ab A taxerxe impetrat facultatem redeundi in Drusalem, Cusque muros instaurandi: miret strenue insistit, Irustra hostιbus eum impedire eonantibus. i. Actum est autem in mense Nisan, anno vigesimo Artaxerxis regis: &vinum erat ante eum, &levavi vinum, & dedi regii cram quasi languidus ante faciem eius. a. Dixitque mihi rex rQuare vultus tuus triuiis est, clim te aegrotum non videam 8 non est hoc frustra,sed malum nescio quod in eorde tuo est. Et timui valde, ac nimis: 3. & dixi regi: Rex in aeternum vive : quare non maereat vultus meus, quia civitas domus sepulchrorum patris mei deserta est i&portu ejus eombusti sunt ignit . Et ait mihi rex: Pro qua re p*slulas 8 Et oravi Deum coeli,s. ω dixi ad regem: Si videtur regi bonuin,& si placet servus tuus ante faciem tuam, ut mittas me in I ςam, ad civitatem sepulchri patris mei,&
lucabo ea 6. Dixitque mihi rex,*regina quς sedebat juxta eum: Utque ad quod tempus erit iter
27쪽
24 Commensatia in Nehemiam, sive Lib. II. Esdra. p. II.
tuum, &quando verreiis ZEt placuit ante vultum regis, &misit me:&constitui ei tempus. . Et dixi regi: Si regi videtur bonurn, cpistolas det mihi ad duces rαι di trans Flumen, ut traducant me, donee veniam in Iudaeam. 8. & epistolam ad Asapncustodem initus reris, ut det mihi ligna, ut tegere possim portas turiis domus, S muros civitatis, &domum, quam ingressus fuero . Et dedit mihi rex juxta manum Dei mei bonam mecum. p. Et veni ad duces regionis trans Flumen, dedique eiς epistolas regis. Miserat autem rex mecum Principes militum , ει multes. Io. Et audierunt , Sanaballat Horonites, o Tobias servus Ammanites&contristati sunt amictione magna, quMvetiisset homo, qui quaereret Prosperitatem filiorum Israel. I i. Et veni Jerusalem, &eram ibi tribus diebus, i Σ. . surrexi nocte ego, &viri pauci mecum ,&non indicavi euiquam quid Deus dedisset in corde meo ut facerem in Jerusalem, & iumentum non erat mecum , nisi animal, cui sedebam . 33. Et egressus fiam per portam vallis nocte, &ante tontem draconis, Sc ad portam ster edris, &considerabam murum Ierusalem dissipatum, deportas ejus consumptas igni. I . Et transivi ad portam sontis, oc ad aquaedui: tum regis, & non erat locus jumento, cui scdenam, ut transiret. is. Et ascendi per torrentem nocte, de considerabam murum, & reversus veni ad portam vallis, ta redii. 16. Alagistratus autem nesciebant quo abiissem, aut quid ego lacerem: sed de Iudaeis & sacerdotibus, di optimatibus, & magistratibus, & reliquis qui tacaebant opus, usque ad id lo- ei nihil indicaveram. 17. Et dixi eis: Vos nolligamictionem in qua sumus : quia Ierusalem deserta est, id portae ejus consumptae sunt igni: venite, it aedificemus muros Ierusalem de non simus ultra opprobrium. 18. Et indicavi cis m. inum Dei inei quod ellet bIna mecum, id verba regis, quae locutus esset mihi, & ajo et Surgamus, & aviticemus. Et confortat e sunt manus eorum in bono . I p. Audierunt autem, Sanaballat Horonites, &Tobias servus Ammanites, &Gosem Arabs, & subsannaverunt nos, &desipexerunt, dixeruntque: Qua: est lim res quam facitist nunquid contra rerem .s rebellatis Z in. Et reddidi eis sermonem , dixique ad eos: Deus coeli ipse nos juvat, et nos servi ejus sumus sui Sam et edincemus: vobis autem non est pars, et justitia, et meinoria in Jerusalem.
r vici 1 si Mo Axi Axa x is J nsimani: hic emuit non ve o MCres pater eius , cui proinde perperam hoc
Chrysor L Theod. Beda, Ruperet. re alii quos citat Perer. lib. i. in Daniel. qui proinde passim ab hoc anno vigesimo Artaxerxis , quo ipse Nehemiae ficultatem deda Ieros Ny. mae reaedificandae , inchoant γα hebdomades Danielis cap. s. 13. vide ibi dicta. Fuse enim ibidem hunc locum perit,
elavi. mare ea hi non repetam. ET LEvavi v IN. M demensa ET DEDI acrin man , ut biberet quasi ejus pincerna. Quaero,.qu e P. . ὰ,is modo Nehemias adeo euestiis est , ut Anaxerxi monar-
Q chae fuerit familiaris, imbi poculis , quod oficium in , aula est primarium, nec nisi magnis&Stilissimis commit- tituta Res p. prima causa fuit fassuentia, viri in & Nehemiae , ut dixi, qtia se intinuabat in an s IVilicipum, ut eos sibi suaeque genti Iullaicae conciliaret.. Secunda causa suit, quod multi censeant Elther ritineri orem huius Artaxerxis, qua illum sibi, Nehemiae A Iudaeis astrinxit . Sed hoc examitiandum in lib. Elther. . Tertia causa magis particularis exticit, quod reges Ila sarum biberent vinum Si riacum, sive e Syria adve e tum teste Suidat. 1s.&Athenaeo; SJriae autem pars Is appen dix est Iudaea: Quare Nehemiam Iudaeum voluit Artaxeris Tes esse suum pincernam, ut is relut vinorum ροriae suae apprime perhus , meliora vina e Iudaea vel Syria libi asvrni curaret, eaque accurat Emnlcrvaret&raeret ea arte & modo, quo in Syria conservari Ze regi solebant , ne Morem aliudve vitium contraherent. Audi Athenaeum lib. I. c. 26. . Posidamu aretra te' iniatum tradit, in. Mesιππι Persis ατιο. tmile e forum bia rum aqua, quam potabant, ita scribit idem Athen. lib. a. ιεb-t v - ε. , M. r. scrib/t Ri Persὐκ - . SI ex Choas floriosus Har'IMonte, ex μυον is . n .llobii t. Fuit hac mira regum superstitio, ut diueuitate regia indignum ducerem aliam aquam bibere . Autrita
Eι υ s. 3 Hebr. ' malira hoc est,rmς ιι ιμ- M. Ita Vatis. Se Pas. Vemam Ninto pro in is pci R. A id est,nis,lagit-lo per , id est,n: unde vertit: 'eram quas malus, id is, trutis; macilantus,exhavilus, languiadus coram est nimirum Ino ror , vigiliae, jejunia iacient ejus pallentem, macilentam & languidam effecerant. Por-.ro Septuag. proora, id est, malus, legentes aliis punctis D rea, ram, socius, vertunt: o non rear atire t id cit,1 ehu raram d. ego Ibi eram cura rege.
RU sT IN CORDE Too. J Suspicariis est rex ex vultu detesto Nehemiae, illum habere aliquid quod eum valde affligeret , aut certe eum facinus aliquod machinari. deisne ita uilias alantias contra se moliri . Unde camara tristitiae ab eo ex auirit ,& ambigue loequitur, ut Neh.
mias caulam sincere expromat , aitque: malum arescio es ancorde tuo: malum, id est,aissic , dolor , mneror a
q. d. moestus est vult tuus, ergo moestitia aliqua est uicorde tuo, haec enim moesto vultu 1eollendit & pandit raui maum, id est, malitia, maligna machinatio, ut serte contra me quid mali mediteris: unde Septuag. vertunt rB n-s i renis να ερον, id et oravatas cordis. I g r.enim I . , id est, malum tam pravitatem di malitiam, quam tristitiam & assietionem significat, ut Matth. 6.fuscu dret m litia, Holofflictio Iaa, sicut ex adverso μωm significat iam bonitatein & honestitιm virtutis luam jucunaaratcra de selicitatem, juxta illud: quam ι-umo quam να-
tuisse rex ne Nehimias sibi in vino rincnum Propinaret . Reges enim, qui sibi luoque apilai formidant multotque habent aemulos, omnia tura timent, ac praesert na vcn nain cibo demtu: mau ait Micca in Thyeste: xen.nωmια auri L t-ιpraesertini si Nel in sul ipsum a rme oblatum ex modiore bibere noluit, quod non est incredibile . R κ IN ETERNUM v v x J q. d. opto ut diutissime in aeternum , si fieri potest, vivas. Dicit hoc ut i imo rein regi cxinut,lcacque lenihil contra ejus vitam moliri.
quia Ieruialam, in qua sepulta sunt 'res mei, extantqtie eorum lepulchra, deierta est. Sepulchra vocat domus,quia domus Hebraeis significat quemvis Iocum , antrum , D thecam, loculum, qui aliquod corpus ambit S continet: lienuli vocamur domus avium; stumen & mare vocantur domus pucium.
Porro magna fuit pristis cura & religio sepulchri pa--.trum&avorum, ne ossa eorum cxlluuiarentur, de abiice. rentur, aut prophanarcntur, S rebus prophanis velim
mundis miscerentur . Unde Ruuch cap. 1. 14. Mi lim , I lilia, sua a lusci R deplorat dictus: verba tua
28쪽
Commentaria in Nehemiam senis Db. II. Esdra. Cap. II. as
ri loco suo; σει ea proiecta sunt in e sera δειν r in gelu - 3ir. Hoc enim eis commi iratus erat Deus per Ieremiam
ad inda muti iis . APad omnes sciues enim valde grava iniuria & inramia hauita fuit violatio sepulcitrorum. Uale Horatiusta Epodo io. id metuens ita luget I
NUas viderest dimis infatim . Quocirca Artaxerxes hanc sullam gravaemque Nehemiae querelam aequis δuribus accepit , memor, quid scut hae m. No avo tuo respondissent. Rem gestam narrat Vaer. bux.
Sic etiamnum Arabes , licet striibarbari se labra suorum ducum & patrum tuetratur , pro iisque quasi pro aris de iocis depugnant, uti mihi Romae narraruuleorum vicini Maronitae. Ο vi D. UMJ brevi oratione iaculatoria, sed arden. ti, ut sicut iplecceperat regem mihi ineisque facere Mnevolutri, ficta pergeret, ut pollulationi meae quam ei pr posturus eram de reaedificanda Ierusalem, annueret. Dixi Tosa MIHI REX LT Racitu As ledicet Esther, i imΤorniellus, Gordonas, serarius, Salianus , Sancher de B llam. I. I. I. cap. 7. de quo plura mprooemio Esther: Us et v aD QUOD ThΜνυ a xx TITER TUUM, q. d. quantum temporis in itura & rudiatum insume optamus enim te quam vitiissime redire, ut in tuo placernae ossicio, quo tam inimie perfungeris, nobis inservio per s r nolumus enim diu tua tam grata nobis carere praesemia . Rud ad haee respotulerit Nehemias non narrat, certum tamen est ipsum respondisse&tempus aliquod assignasse, idque breve, quamvis
iste postea dita & opinione sua diutius detentus su rit Ieroses vinae ι illi eam ut dua praefuit per duodecim
annos, scisi xt ab anno io Arinxerxis usque ad II. ut paret cap. 6. ver. I. & . 6, Uade nonnulli putam eumetoto liκ tempore aestiisse a rve per i a. annos, sed regis®inae aesiderium non videtur tulisse tam Ionomabliarium; quare verisimile est Nehemiam mulo polis dies, quibus muroram fabricam perfecit , ad regem tacitis, ut patebit cap. 6. 1 Tκ usFLUMEM Euphratem υτ TRADOCANT ME, DONEC v Ni AH ira Iona AM J Cis Euphratem enim ines sere gentes usque ad Iu Aerant aemulae Ninimio Iudaeo inu. ut nollent Drusalem urbem olim tam mentem Se celebrem sibique tormidabilem restaurari . Deus enim omnes regiones a Ierusalein usque ad E
phratem dederat Iudaeis, &EuDrateae eis dederat limitem. Unde & David vi inicia sua arina protulit usque ad Euphratem. Hinc& Io husii, i r .c s. ait has Lemtes tempore Nehemiae diu noMΦgrasi fuisse in astos Iud eorum , omnis caedibus , rapinis & cladibus mi-ιcendo . Salet id sciens Nehemias inertib 1 tege petiit, ut curaret Ialvum se conduci uciae in Ier sum ' rcx v tb hoc & amplius ei indulsit i addidit enim ei ad uitelam militum praefidium.
a 1 si s I qui erat in monte Libano, ut inde darentur mihi ligna , ac per mare in Iopum mitterentur ad labri, eam urbis Ierusalem: & vitalpavd. t . e. 1ib. I
Dei, puta templi, ut habent Complut. licet enim tamplum iam esset extructum, appendices tamen templi ne dum erant extructae . Ita UMM. Unde in . est: viretere erra1 D. rti regii, quod erat domui, scillacet Dei, id est, 'emplo annexum . ET ERAM Ist Tarsus Di v. xl Iatens & absconditus, ut noctu lustrarem ruinas ut bis, villaremque quid rael. a Lat, am, m. statim resarciri ordiri mei, ne satiabar Iat ἐκ locii consilia
MAL, COI ε DE AN I a.d ego solii, obsuniuin& fatigationem vehebar equo vel asino: socii vero mei pedites Rcedebant, ne ex rivorum equitumque numero &ilrepseeu hostes noliti excitarentur adam infellandum.
haec non erat illa orientalis, suae ducebat in vallem Io s lapbat, sed alteia occidentalis, quae respiciabat ualles cadaverum & Calvariae. Ita septuaginta: ET AN Tav NT M D A CONII J ex quo scilieet aquae saliebant Ze mmcbantur per os mei vel lapidei draconis: a TPORTAM sT Rcost x, Duquam stercora evehebantur.
Ita Borchar. Vitalpand. Adric m. Salianus.
ai PATUM . Hebr. 'B-- ρ-- , id , , scilicet muri, a sipari, ubi in bem metu finale . quod solet esse clai um, est apertum , ut indicetur murus urbis fuisse hians Be apertus, quta dunctus didissipanu. R ET RAM si WI AD PORTAM FONTIs S.I a1 vh Mi . V AD A et is nove Tuta Exars J Eaechiae: Erechias enim aquas foetis Siloe per aquaeductum, perfossari-, d rivavit ut puta urbis Ierasalem, ut cives obsessi a SNDna δε haberent aquam ad potum, & Assyrii obsidem
res, aquarum inodia laborantes siti conficerentur. Id p tet ex libro . Iurali p. cap. 32. ver. Io. I seu Ezechias ,
κε τὶ quia hinc erant rupes praeruptae, inde rudera mirorum disjectorum, atque aquae omnia opplentes, quare iter reflectere eoactus sum. Ex As a Moi Psa To a ΜΥΕΜ Cedron Noc T vsas. is. T Cores Ioa RaAM M RUM , ut viderem quid pri in eo restaurandum sei et, de cui parti statim manus adhibe
ficibus pr fectis operum, qui scilicra destinati eram ad
labricam murorum, sed ob holitum incursus di .exationea opus intermiserant, Mi tarde & rcinisse illud exercebant .
Et spT BOMA MECUM J Manus symbolum est opis &auxilii, item directionis & protectionis: hanc enim a Deo senserat Nehemia, , tum qii, regem Artaxerxem tam με benevolum & liberalem tum quod suum iter poetot hostes de difficultatus, iis 2peratis prolperasset. Igitur Nebemia, signincans Italis partim Dei, parturi regis erga se & iplos N. nevolentiam , animavit eos ut storicam in ortim urbis ob Samaritarum insultus omissam, vel neglisenter curatam generose de ferventre re
sumerent Aunt a RUNT AUT M SANA ALLAT HO Nisi
Tas. 4 Alius est hic a sanaballat socero Manassis, primi δ'
Ponticis Samaritanorum in monte Gar, m. Ille enim Horonites hunc Manassis rueram antecessit a . annis, ait satianus, de quo plura inferiri. Ex Tos Ins s avus A Maeotii TE EI qui ex servo&mancipio evectus, ac Ammonitidis Praefectus a rege Persa. rum erat colu iturus, aeque ac Satiaballat Saniatiae& G sem Arabiae. Hi ergo trcs Praefecti vicinaritin regionum
Nehemia & Iudaei, suere insensi & in fibrica advertatii.
Dd. vos quasi Samaritani estis olim ab Assyriis tr sti ad incidendam Samariam 3. Reg. I 1. Amnon, in be Ararus, a Persis ius accipistis ad administrandam Saniariam, Ammonitidis, & Arabiam, non aurem ad Iudaeam&Ierusalem, nec hactenus in Ierusalem habitastis: nulla enim ea vestri est memoria. Quare agiteres uestras apud vestros vobis commissos, uouris te rebus nolite vos immiscere t ego emat a Rue Persarum potestatem reaedificanda: Ierusalem pleno iure accepi quare caveta, ne vos mihi opponatis, alioquia enim rogi Persarum vos oppocletis, eumque vincitam expcri
29쪽
26 commmtaria in Nehemiam, sive Lib. II. Esdra. Cap. III.
CAPUT TERTIUM.fYNOPSIS CAPITIS.
, eheanias me et , quam qu sque muri partem, quas turres ponas reaedisi xit. s. T surrexit Eliasib sacerdos magnus, & fratres ejus sacerdotes . de aedificaverunt portam , gregis: ipsi sanctificaverunt eam, &.stituerunt valvas ejus , ta usque ad turrim centum cubitorum sanctificaverunt eam usque ad turrim I lananiel. 2. Et juxta eum aedictaverunt viri Jeiicho: ta juxta eum aedificavit Zachur filius Αinri. 3. Portam autem piscium aedificaverunt filii Asma: ips texerunt ea ua, di statuerunt valvas eius, & seras, oe vectes. Et juxta eos aedificavit Alaramuth filius Uriae, filii Accus. o. Et Iuxta eum aedificavit Molallam filius Barachiae, filii M seaebet: od juxta eos Lincavit Sadoc filius Baana: Et juxta eos aedificaverunt Thecueni: Optiniates autem eorum non supposuerunt colla sua in opere Domini sui. 6. Et portam veterem aedifi-xaverunt, Ioiada filius Phatha, SMosollam filius Besodia: ipsi texerunt eam, de statuerunt valvas ςjus, de seras, devectes: T. 'od juxta eos a lificaverunt, Meltias Gabaonites, de Iadon Merotrathites, viri de Gabaon dc Maspsia, pro duce qui erat in rVi me trans Flumen. 8. Et juxta ea misitavit Laiel filius Araia aurifex: de juxraeum aedificavit Ananias filius pigmentarii: de dimiserunt Ierusalem usque ad murum plateae latio . v. Et iuxta euin aedificavit Raphaia filius Hur princeps vici Ierusalein. Ita Et juxta eum aedificavit Iedtia filius Haromaph contra domum suam: de iuxta eum aedificavit Hattus filius Haseboniae. ii. Mediam partem vici aedificavit Melahi filius Herem, oc Hasub filius Phahath Moab, de turrim furnorum. ιχ. Et iuxta eum aediscavit bellum filius Alohes princeps medice partis vici Ierusalam, ipse de filiae ejus . t 3. Et portam valiis aedificavit Hanum, S habitatorcs Zanoe: ipsi aedificaverunt eam, oc statuerunt valyas ejus, de seras, de vectes, oc mille cubitos in muro usque ad portam storquilinii. I . Et portam ster, cuilinii aedificavit Melahias filius Ree b, princeps vici Bettacharam : ipse aedificavit eam , dc
statuit valvas ejus, de seras, oc volita. I . Et portam lantis aedificavit Sellum filius Cholhora,primceps pagi Maspha: ipse aedificavit eam, S texit, de statuit valvas ejus, ic seras, de vetitii de muros piscinae Siloe in hortum regis , dc usque ad gradus, qui descendunt de civitate David .is. Post eum aedificavis Nehemias filius Raboc, princeps dimidiae partis vici Bethsur, usque contra sepulchrum David, de usque ad piscinam, quae grandi opere constructa est, de usque ad domum tortium . 17. Post eum aedificaverunt Levitς , Rehum filius Benni: post eum aedificavit Hastatis princeps diutulet partis vici Ceilq in vico suo. ν8. Post eum aedificaverunt fratres eorum Bavai Alius Eliadad, princeps dimidis partis Ceilq. ip. Et aedificavit juxta eum Mer filius Iosue, princeps Maspha, mensuram secundam, contra ascensum fimissimi anguli. m. Post eum in monta aedificavit Bai uch filius Zacita mensuram secundam ab angulo usque ad portam domus Eliasib s ςerdotis magni. LI. Post eum aedificavit M rimuth filius Urue filii Haccus, mensuram secundam, a porta domus Eliasib, donec extenderetur domus Eliasib. χχ. Et post eum aedificaverunt sacerdotes, viri de campestribus Iordanis. Σ3. Post eum aedificavit Beniamin de Hasub contra domum suam: di post eum aedificavit Ararias filius Maasie filii Ananiae contra domum suam. M. Poste qm aedificavit Bennui filius Henadab mensuram fmundam, a domo Azaris usque ad flexuram, de usque ad angulum. 2s. Phael filius Oai contra flexuram te turrim, qui eminet de domo re- eis excelsa, id est, in atrio carceris: post eum Phadaia filius maeos. 16. Nathinti autem habitabant in Ophel usque contra portam aquarum ad Orientem, de turrim , γε prominebat. 27. Post eum alaificaverunt Thecueni mensuram secundam e regione, a turre magna dc eminente usque ad murum templi. 28. Sursum aut a porta equorum aedificaverunt sacerdotes, unusquisq; contra domumsuam. 29.Post eos aedificavis Sadoc filiis inter contra domum suam. 3 Et post eum
aedificavit Semata filius Secheniae custos portet Orientalis. 31. Pi eum aedificavis Hanania filius Selemie, de Hanun filius Seleph sextus, mensuram secundam: post eum aedificavi Mosollam filius
Bara i , contra gmphylacium suum. Post eum aedificavit Melchias filius aurifieis usque ad di
mum Nathinaeoru tu, & scruta vendentium contra portam judicialem, de usque ad coenaculum a guli. 32. Et inter coenaculum anguli in porta gregu etditaverunt aurifices & negotiatores.
EL As s Aca avos rex ovo I hoc est, Pont1sex. Erat hie filius di si cetar Inacim, filii Iosedec. Philo Annianus tradit Iesum pontificatu di vim defunctum anno a Darii Hystaspis, eiq; successisse Ioac ni utque ad
annum it. Artaxerxis: quo mortuus Ioacim successorem
reliquit fili, Eliasib, qui pontificatu functus est utq; ad annum 33. Artaxerxis. I ce Philo ille, penes quem sit fides.
oves& boves immolandi inducebantur in urbem, ut abluti in probatica Hicina inferremar in templum.
rum portam gregis, i ruinis, ruderibus & prosiliatione intendit, erigendo illam uti cerat prius, ae pristinodecori eam rellituendo, ait Vatablus, Calet. & Uitalpandus. Sic Exodi is. Deus ait Mosi , s-R ea , id
est, iube ut se purificet de mundet larando vestes, &aini. nendo ab uxoribu . secundos diti ca--νει- , id est. dedicarunt eam Domino, qui, haec erat porta regis, Perum victims Deo sanctificande N per immolationem conis randae inducebantur in temptum, ideoque portam hanc ipse pontifex & sacerdotes aedificarunt re conte Mut Deo M. ἀὲ ae peream reliquas portas, totamque uriam Eratςnim N ν - ω- vocabatur 1erula te urbs sanct , uti te separata a profano Gentilium ritu, Deique veri cultui dicata, inique quasitfeculum, maxime per templum a Salomone De tam m. inifice erectum. Unde Mariana, Salimis, Emmanuel ba, : Sancter censent Eliasib pontificem hanc portam grais urbem 1; tota solemni prece, vel sacrificio, vel aqua lustra. Ii similive bene.lictione Deo cui propria erat dedicasse& consectassendaue fatis colligitur ex eo, quod de eis di
cunt Samaritae cap. sequenti v. h. - --
30쪽
Commentaria in i Lehemiam ,sime Lib. V. Esdra. Cap. IV. 2
, Ο --. I. i. imitati sunt Gentiles. Unde Ser- Avius in lib. I. Eiuid tradit eos ut tundatione urbis sacrificasse Libero patri, ut libera esset civitas: Λudi Eneam e Troia profugum in Thracia novam molientam urbem neid. 3. paulo polt initioni.
Porris apud Gentiles portae&mari iuri erant, uti docet Alexander ab Alex. I.6. Genies. o i . & ibi Tiraqlieitus .
I et aione ad Tammas b, quae scilicet vocabaIurideit, e Mum, eo quod centum ess t cubito: 'um.
IO aua Ar J Nota ex Vitalpando tonius. lib. s. c. IGpraecipuas Ieroi lymae Portas fuisse duodecim quaesitae
erant as tria urbis latera, tres mundi partes respiciantia: quodlibet enim latus habebat quatuor portas ι nam quartam latus respiciens meridiem, in quo p. aeruptae rupes montis Sion urbem claudebant exitumque& introitum ne- Bgabant. tiulla erat porta. Or:entale latus ergo habebat pruno portatur Vii iam dictam. secundo portam per quam equi dacebantur a luatum ad torrentem e dron; tertio portara rutu, uad:ctam acon dioinea uarum tontis Siloe, quam ibidem iecit Erechias: qtiaribi sitim,eb subdiuxta cam figuli ι iam figuli martem exercerent, S: fictilia vaci serinarent. Septemtrio te urbis latus habc bat primd portam nrun, quia pereamitatur in ioncm tribus Beniamin, secundo portam scium, per quam pisces in urbem di forum piscium invehebantur, tertio portam νου. ianam, it qua 1edebam iudices, SP iadic:a tam ad voturum quam civium exertabant, quae erat vicina templo S: portae Eadem hoc v. vocatur vetur, eo quod tu ea veteris sate icae Id se tum&Melehisedech vestigia extatent: quartδ portam Dρώ-m,per quam scilicet rhatur ad tribum Ephraim. Quar
ta haec , a que ac te quzns I orta an uia hic non nomitrantiar, eo quod restauratione non indigerent, ut insinuatur . R.
Occidentale latus habebat primo portam ans, ti, ita ei- AJ CAc d. ctam, quod in angulo urbis ocri dentili &aquilotiari Φ.constiteret; lacua-o portam v ma cadaverum re Calvariae t tertio portam IDYmtinis ι quarto portam fontu; de quibus c. praeced. v. I. Ad has duodecim portas I rusalem allusit S. Ioa unci
RUM PLATEA L Tioκ t, , t id est , intermiserunt aedificationem muri per spatium Mo. cubitorum, quod erat intcr partam Ephraim S: portam anguli jam die Lisseo quod non ita pridem Ararias rex linc Iatus retrae repa. rarat dem ierat, ut a C altaris dirui non potuerit. UsQUE AD Douo. Fo Tio , J inquitabi- . tarant triginta sortissimi heroes Davidis, ac postea eorum sicce stares. videtur enim haec domus fuisse quasi semin rium vel collegium virorum sortium, qui ama tractarent bellis praeessent docerentque milites praeliari. Videas
suo. J Erat Ierusalem in suos vicos dictributa, de cuique vico suus praeerat dux & praeiectus, qlii Mevocatur princeps. Idem etiamnum sit Romae. Roma enim ab olim in suos vicos sive regiones dii tributa fuit, quorum quisque suum haberit p. aesectum, qui Italice vocamur
id est, capitar gaonum urbis, quorum sede vacante, magna ei tautaoritas, ipsorum enim ebi urbem tu ri, &ta- multus compelcere, Ideo auerens plectere. Us ', AD DOMO M NATH ι MAORUM . I Hi V. s. Io.
erant Gabaonitae, de quibus dixi Iosue .
IULeiuna moufabricant , altera gladium tenent , ut Samaritas incursantes , repellant: qua re iam a iustatue σον te, fabri murorum σparta. um absolvitur. i. Actum est autem, cum audisset Sanaballat quod aedificaremus murum, iratus est valde: Sc motus nimis subsannavit Iudaeos. Σ.-dixit coram fratribus suis, &frequentia Samarita
norum: Quid Iudaei ciciunt i inbecillita Nuin dimittent .eos gentes λ Num sacri Labunt, &complebunt in uni viei Nunquid qdiutare paterunt lapides de acervis pulveris, qui combusti sunt Z
Sed & Tobias Anima nites proximus eius, ait: . incent: si ascenderit vulpes, transilist inuruineorum lapideum. - . Audi Deus noster, fic quia fieti sumus det metui: converte opprobrium super caput eorum & 1i eos in despectionem in terra captivitatis: s. Ne operias itiiquitatem eorum, E peccatum eorum coram facie tua non deleatur, quia iniserum aedifieantes. 6 Ie .ique aedificavimus inarum, & conjunxit nus totum usque ad partem dimidiam: & provocatum est cor populi ad operandum. . Factiun est autem, clim audiis et Sanaballat, ic Tobias, de Arabes, & Aativo. nitae, AZ i, quod obducta est et cicatrix muri Ierusalem, &quod coepi sient interrupta concludi, irati sunt nimis. 8. Et congregati sunt Omnes pariter, ut venirem, S Pugnarent contra Ieru cilem, dc molirentur insidias. v. Et oravimus Deum nostrum, deposuimus custodes super murum die ac nocte colura eos. io. Dixit autem Iudas: Debilitata est fortitudo portamL, & hu naus nimia est, & uos non poteramus aedificaremur uin. II. Et dixerunt hostes nostri: Nesciant,& ignorent, donec venianaus in medium eorum, oc interficiamus eos, oc cellare faciamus opus.12. Pactum est autem, venientibus Iudaeis, qui habitabini iuxta eos, ot dicentibus nobis per decem vices, cx omnibus locis quibus venerant ad nos, II. statui in loco post inurum per circuitum populum in ditima cum gladiis suis, dilanceis, &arcubus . t . Et perspexi atque surrexi: &ajo ad optunates & magistratus, ad reliquam partem vulgi: Nolite civi Te a facie corum. Damini ui igni de terribilis n ementote, & pugnate pro fratribus vestris, filiis vestris, oc tiliabus vestris, S: uxoribus vestris, te domibus restris. is. Factum est autem, cum audissent inimici nestri nunciatuin esse nobis, disti pavit Deus consilium eorum. Et reversi sumus omnes ad muros, unusquisque ad opus suum. 16. Et fictum est a die illa, media pars juvenum eorum iaciebat opus, de media parata erat ad bellum, &lanceae, cle scuta, de arcus, & loricae , de principes post eos inomaid imo Juda. II. AEdificantium in muro, & portantium onera, & imponentium, una manu sua faciebat opus, & altera tenebat gladium . 18. AEdificintium enun unusquisque gladio erat accinctus renes. Et qdilicabant, clangebant buccina juxta me . ι . Et dixi ad optimates ,
de ad magistratus, & ad reliquaru partem vulgi: Opus grande est&latum, & nos sepuati sumus