장음표시 사용
31쪽
28 Commentaria in Icthemtiam sei ve Lib. I i. Esdra. Cap. IV.
in muro procul alter ab altero. m. In loco quocumque audierim clangorem tuis, illue concurrite ad nos. Deus noster pugnabit pro nobis. 2I. Et nos ipsi faciamus opus: oc media pars nostrum teneat lanceas , ab ascensu aurori donec egrediamur astra. 22. In tempore quoque illo dixi populo: Unusquisque cum puero suo maneat in visio Ierusalem, &sint nobis vides per noctem , iudiem, ad operandum: 23. Ego autem&frato mei, oc pueri mei, &custodes 1 qui erant post me, non deponebamus vesti m nostra, unusquisque tantum nudabatur ad baptismum.
NUM DEMITTENT os olluet x sy J q. d. Num A num Hungari ab aratro prosiliunt ad arma, tam vieini nos Iudaeorum vicini, qui sumus gentes tot&tam Turcae rep te eos invadunt. validae sinemus, ut Iudaeis iram Ierusalem aedificent, ex Allegoriam&Tropol. vi te apud Bedam, qui ait: AE- validae sinemus, ut Iudaei suam Ierusalem aedificent, ex qua desnde nos invadant ia vexent uti olim secerunt q.d. minime gentium: nullo modo id nos permittoe oportet, ut arcem hanc condant Ze nostris humeris imponant.
OMA J q. d. Putant ne, se una die, id est, brevi Lsimo tempore polla inchoare fabricam tantae urbis quod si rhat sindicando & muros dedicando, ira teque lutc epulando & mul complere t q. d. neutiquam, nam Icm-Msthee occurremus, eosque interturbabunus & per uim attrita cessare cogemus.
Hebr. pro a si se Me est μου oste. Septuag. q. d. Nim- quid lateres&Iapidi Fa Chaldaeis combustos, di inclitem redactos Iudai poterunt resori te, &in pristinam Iapidum laterumque seliditatem, robur di usum retii iletore, ut ex illis muros rem1ificent' ' d. Iudaei teluant rem
per disti ei lem, imo fabricam impossibilem.
ι. um eisum. Est sarcasmus sive hostilis irrisio, q. d. agant , laborent, sudent Iudaei quantum volunt, tam Basilis&humilis erit murus quem erigunt, ut i vulpetransiliri, imo dirui possiti ita Cant. Na O ER s IMIO M TAT in tollo M Jobli- Usua. 1 vione&impunitate, q.d. Recordare Domine harum iiii riariam & sannarum quibus nos insine exagitant hostes nostri, eosque compesce, &puni. Nam Deus tam parcit discitur tetere peccata, cum non parcit sed punit, ea aperire, aspicere&ante oculos suos statuere . Unde L. Ste-plianus orans pro Iudaeis, Domine , ait, nosar rei hoc eccatum, Alior. 7. Igitur Nehemias non supplicat ut Deus non ignoscat culpam poenitentibus: hoc enim petere esset impium& diabolicum, sed ne poenam immen, tenti s& in culpa persilientibiis condonet. . Dix T Aυr in Ion As J id est, dixere Iudaei , I. . quisem Iabore de territi minis hostium coeperunt ρn opore languere, Nolamimurare Nehemiae opus funicamque
'in m saraeuara. Igitur dum orationi, operi charitatis, pratacationi, aliisque piis viriutum actibus, qu: s s bricam spiritalem meritorum in anima coni rurimis, insistimus , altera manu tencamus gladium .mortificitionis . quo carnis tentationes di diabola mundique suggestiones vanae gloriae, superb:ae, invuliae, gulae , libidinis 5 c. sortiter repet Iamus, imo a nob s amputemus. Haec sunt a maiussina, quibus quemlibet hae lem a d ximo is communit Apriliolus i. Cor. 6. . Et fusius Fines. 6. 3. Induite, inquit, arn - D , - rossi νε mdi. mati, Gin omni,ns peν feriti sarr. Deinde Panopi iam, qua militem Chri iiii capite ad talos obarmat, assignat, nimirum cingulum veritatis, loricam justitiae, calceum
praeparationis Evangelii, scutum fidei, galeam salutis&B gladium spiritus, quod est verbum Dei. vide ibi dicta. DONEC EGRE IAn Tua axeta A, I scilicet usque adnoetem, quando astra videntur quasi prodire e suis antris vel thalamis,in quibus tota die fulgente sella latuerunt, ut noti as agant excubias. Loquitur Serit tura ad lensum vulgi, quod cendet alma per diem in suis latibulis abscondi, e quibus pernoctem prodeant, ut stationem stram quasi castrentem peragant usque ad auroram, cum stas late
suo ἀ A κε AT noctu quoque IM MEDIO IER EA-ι is , nec alio abeat, ut sin utillio:tes nos inutant ,-- nex simul juncti eis occurramus & resistamus.
terdiu operentur in muro. Iubet ergo Nehemias , ut omnes in urbe pernoctent cum famulis, atque ex eis aliqui defi-gn mur, quinoetu per vices excutant, ceteri vero do Da i LITATA Et T FORTIT istici PORTAM T v, J miant, si fere velliti, ut si excubitores signivn ad rentantis
ideli, operariorum & batulorum lapides, ligna, aquam , calcemque portantium humeri manusque tanto , tamque assiduo, longoque labore debilitati sint, ut amplici vix ea portare queant. ET HUMυa NIur set J q.d opus est nimia calce, humo, vel ut Hebr. & Graece est, μι υν , intrata & commissi, . Aut simplici tu,q.d his 3, id esst, in eis Enda . moae Iactenta murorum iundamentis, rudera terrae&lapidum nimis multa e aurienda reliant, quam ut a paucis operariis baiulisque eruderari 3c ex nari queant. Vicit tamen hanc quoque suorum querellam Nesiemiae in pa- hostis dederint, illico arinis correptis iis occurrant: Per diem vero ita munia partiamur, ut pars una opetretur, altera cum lanceis armata operantibus ad tutelam assistat.
NON DEPON Mos v sTiM NTA J ut ego quas dux ceteros cives & mi lites idem facere docerem, non eam. vo &iussu, quam facto Rex cmplo, ut scilicet vestes& arma noctu non deponerent, iuxta illud ducis illius apud Livium lib. 7. Facti iisn d Ia m a vos amiluora sequι istic noe disciplina - . , sed exemiam etiam a m. ntino. Quod tiendo lenitas,/in animandos eos constantia. fecit Cato, de quo Lucanus libro ς.U RDI . DIC Meti vos No Qx PER DECEM v Icas, id Ipsema laseror pinae is Histi est, pluries dicebant&indicabant nobis hostium insidias, Mitiris strat ar ι mon'atta
de instantes occultos eorum insultus 1 ET OMNI Gs L in Ne decet.
cis 3 q. d. undique veniebant indices idem indicantes, Simili mndo cum in Belgio de scilicet si ostes cogitare per insidias nos aggredi . Quocirca hiennio obsidens Ostendam, per Nehemias 1uos amans & in acie collocans hostium insi- do iniens vestes nunquam exiiii dias praevertit, discussit & avertit. tia tandem urbem in maris faueau Divic Aiaxiuis &c. subaudi uuusquisque uu A inexpugnabilem cepit, nugnaq
Simili mndo cum in Belgio degerem, Marchio Spinoia
hiennio idens Ostendam, per septem integros meme domiens vestes nunquam exilit, atque hac sua vigilantia tandem urbem in maris faucibus utam, ideoque quasi inexpugnabilem cepit, nugnaque nominis sui gloria, derentes repelleret. Nota hic prudentiam aeque ac costantiam Beardorem populi insa inando. Sic olim Hilpam assidue Salacenis Hil pati iam occupantibus confligentes , cum orarent, aut quid aliud agerent, gladium ad manus ha bant, ut eos incursantes propellerent: unde mos as huc viget, ut nunc quoq.teruitici in Hispania gladiati edant, imo non arent nisi gladio accincti. - etiam-BAPT suis M J Ilebr. Cuius di is vel a positio ema ud eius redundat, more Hebraeoὶ lintellige totum de quibus strino piaecessit, ad aquas, scilicet baptismum, id est, purificatorias, cum nimarunx vellet corpus ablue. re, seque mundare. Iudaei enim tum ob immunditiem te. salem, quam contactis rei lcgaliter immundae, v g ex comversatione cinn Gemit: bus facile eontrahebant; tum ob
32쪽
ex em indeque sudo-em 5 fetorem um ob sol altu Iudsos appesiam torientes crebro totum corpii, ablue- de eontractas unde Ammiani L .ec Martiat. I. Epig. move sesquoque Gelicto. . Vide dicta Marcii.
I. Tiactus est clamor populi&uxorum ejus inagnus, adversu ς Datres sitos Iudaeos. x. Et erant qui dicerent: Filii nostri, Setitiae 1 Istrae inui .ui unt nun:s: accipiainuti propret Deorquisiuis mentum, & comedamu , ε vivamus. Et crant qui dicerent: Arrus noli: o, , S: vineas, ta dona os nostras opponamus, de accipiamus frumentum infame. q. Et alii dicebant: Mutuo sumamus peculatas in tributa regis, demusque agros nostrin&vineas: s. nunc sicut carnes statrum noli rorum, 1la carnes nostrae sunt: &sicut filii eorum ita dc filii nos lui, ecce nos sub)ug.tinus silicis nostro, de filias noli rasia stivitutem, de de filiabus noliris sunt inulae nec liabemus uitae in alui uredin i, agros nostros, & vineas nostra, alii possident. 6. Et iratus suin nimis, cum audi gem clamnem corum secundum verba hax: ' cogitavitque cor meum mecum: & increpavi optimates&magi: tratus, &dixi eis: Usurasne singuli asa tribus vestris exigitis di Et congregavi adgersum eos concionem niagnam, 8. S dixi eis: Nos, ut scitis, rescinii uus fratres nostro, Iuda ti, qui urnditi sue rant gentibus, secundum pol sibilitatem mi iram: dcvm igitur vendetis fiat res veilros, ta redimemus eos Et siluerunt, nx invenerunt quid responderent. 8. Dixique ad eos: Non est bona res, quam lacitis : quare non in timore Dei nostri amnulatis, ne exprobretur nobis a gentibus inimicis nostris Io. Et ego & Datres mei, &pueti mei, commodavimus plurimis pecuniam di stumentum: non repedamus in continune illud, alienum concedamus, quod debetur nobis. II. Reddi e eis hodie agros suos, & vineas suas&oliveta sua, &domos suas: quin potius ¢cssiuam pectaniae: frumenti, vini, &olei, quam exigeremtetis ab eis, date pro illis. I 2. Et dixerunt: Reddemus,&ab eis nihil quaeremus: sicque iaciemus ut loqueris. Et vocavi Sacerdotes, & adiuravi eos, ut ti-cerent juxta quod dixeram. I 3. Insuper excussi sinum meum, & dixi: Sic excutiat Deus omnem virum, qui non compleverit verbum istud, de domo sua, &de laboribus suis: sic excutiatur, &v euus fiat. Et dixit universa multitudo: Amen. Et laudaverunt Deum. Fecit ergo populus, sicut erat dictum. I . A die autem illa, qua praeceperat rex mihi ut esIem dux in terra Iuda, ab anno v etesimo usque ad annum trigesimum secuivlum Artaxerxis regis, per annos duodecim, m&fratres ruet annonas, quq ducibus debebantur, non comedimus: II. Duces autem primi, qui fuerant ante me, gravaverunt popul a , oc acceperuiat ibeis, in pane, &vino, dc pecunia, quotidie siclos
quadraginta: sed cit initul tri eorum deprellerunt popuI. . Ego autem non frui ita propter umorem Dei: I6. quin potius in opere inuri aedinc ivi, cicas olim non emi, Somne, pueri mei congrcg.ia ad opus crant. II. Iudἱi quoque ocimagistratus, curi. viiiquinquaginta viri, oc qui veniebatu ad n γέ de gentibus quῆ in circuitu nostro sunt, inmensa u. aerist. I 8. Parabatur autem mihi per dies sm-gulos sinus, ariete, lex elacii, exceptis volatilibu ., tauiter dies decem vina divosa, id alia multa tribue uir insuper&-nouas ducatus inei non qui sivi: valde enim attenuatus erat populia, . 1 Q. Memento nin Deus meus in bonum, secundum omnia quq feci pinulo hule.
quam levandam sua oppinuorare, imo filios&Hilius
viride tuti nostri hic duram servi vastavitutem similem illi, quam Iciviunt fratres, id est, contribules nostri, qui in Moy Ioite Silam te renianserunt, idque ditiorum I daeorum iniqilitate & inauria, qui nos fratres 1lio, Paupcres usaris, dentiorimam IKione opprimunt, ut le3uitur. Gre peiora Joco savius quam I tr nostra in i :r1LM: disti a.maret si, cxlcri,& italcitari, . nOS vero a iuribu-lisu, nothris , qui ianguine'resigione fratres nostri tum,aserginiae. Meroius cnim cit ab amico S stat re, quam
ab ua leo&extero cruciari. Nim cimic Deuter. r. s. iunco ut iratribus matuum detur gratis, ipsi a nobis pio uiata I Ana, inara, exiguut, quare costinue filio,& tilia, nostra, veititae vel triacre in tua ustutam , ut uis
soli amas: Ita injet. Vatab. S alii.
o Lol scilicet usuram, qua nimirum singulis ni ciuibra pro ulli nititui sine usura cx:gebari: utium p. o centuna, hoc est, minuatim duodzcim PI ccndum. C vis. n. Hanc patet lixi acu am irc quentem fuisse apud Iudaeos, illi polleaniit apud Romanos; eratque gravIs, uἔpot in ta di qua su sulis anilis octava pars 1ummae capitalis mutatis ψ qc: Ptalolveretur; nam duodzcam v. s. aurei sunt octava pars ciant utri aureorum, quia octi sciuodecim faciunzyo. qui 1 adaequatuor, ita insccmum. in re Octavo anno, utura ae luctat penu ipium inpitale, icioquc uliadduplicabat, ut Pro mutuo centum a areorum 1blvendi etiastiit penae diu ciui aurei, scilicet praecise isti. ac poli alioso io annos i leui triplicabat, & post Munoeto quadruplica dicit. Cum voto dimidium huius usurae , scilicet sex pro ccntum quo tarnalis sol rem tur, vocabamur assura ι miser, sive damulinae: cuni quatuor pro centum pende- Semo
rentur, dicebantur νν 'tarra: eianu tuandam taxat,n is usura . minabantur tinctam, quae erat usura minima, sicut illa Trisam duo arariae erat maxin a. NAE
33쪽
go Commentaria in Nehemiam, sive Ob L Vara . Cap. VI.
mutati vana, non transii in dominium usurarii, unde ab
eo reliit uelitieltilli, qui rati lan promutuo dodit. U RI. D. ET D i E υητὶ partim pudore, parsim auctoritate de exemplo Nehemiae, partim boni publici amore, partim pauperiam commiseratione rimosi; Doruus agros, vineas oliveta, quae pauperes pro mutuo accepto nobis oppignerarunt , & quasi pignora tradiderunt, donec mutuuM redderenta ET AB 3 is deinceps)ιRIL Qv λι- , .s, ita est, nihil pro us ra e immus .ET vocavi s Achst Do τ huius ustra: rem T secreto ob reverentiam sacerdotii, ne eos coram populo
pu deficerem Avis avr aosa ut usuras remitterent,lucquem re Iaicis, usurariisque Gemplo j initiae de cha
domo sua spoliatus, exul & vagus oberrare cogatur γ ετ DE LABoa os sors a ut fructu 3c mercede laboruni suorum privet ut, uti ego sanum meum excussi. Qui enim alios per usuras excutiunt, merentur de ipsi a domibus 8e opibus suis excuti, exulare&depauperari, in i inpe I
e civibus Iero Uyinae, quibus praeeram, inirere ann naues id es . necessaria ad victum, vςrbigram, certam mensuram rumenti . vini, olei, pecunia, Sec. sed Nehemias noluit ea Mespere, tum ne populum pauperem
hac contrit,inione gravaret, tum ut divitibus daret exc -
- plum remittendi qiuras , idque s.cupet duodecim annos, quibus prestit Ierosolimae quasi dux: unde multi putant eum continue per duodecim nos commoratum fulti e Ie rosolymae. Verum hoc non latis respondet desiderio reis sis & reginae optantium, ut illico Nehemiat ad se rediret, e tempore modico ab eo constituto, ut dictum est cap. i. verta Quamobrem videtur Nehemias paulo post fabricam murorum absolutam, puta post si . dies, ut dicrur cap.6.13. ad rmem rediisse, ac vicarium Ioco sui, sive viced
cem Ieroinimae retia iisse, qui populo praetat. Artaxerxes enim eum Iero lymae ducem constituerat per II. an- enos, sive absens foret fixe praetens. Quare abiens iure suo 'poterat iras annonas, quan stipendra ducatus sui a populo
exigere, praesertim oui abiens erat Mevocationem&O, sequium resis, sed noluit ea pere ob caulas iam dictas . Ita Salianus, &Sancher. Haec magis patinum vers. 37.
N cap. I R. vers. 6. ubi Nehemias anno ix. Artaxerxis rodiens in Ierusalem correxit multos abusus, qui per duode cim annos quibus ipse abluerat, in Ierusalem irrepserant. Ysaias AUT H ovi FUER MY -τι Ma, ab
Esdra iussa regis constituti, ut dictum est Eldrae . 1 f. γ
braeo liquet, eos praeterran Avinum in rcunia ac
pisse Mios b. sie enim habet: n pane I uo ευλ - ιονιι fletis qui iaciunt quadraginta forenos Bradant icm , sive V. Francos Gallicos , quae immati ix erat summa plabi adeo pauperi insolubilis.
Cap. 3, nullum audivi s locum particularem Nehemiae ad rubricandum assignatum, sed ipse quasi dux omnibus in loco sibi determinato fabricantibus aderat, &praeerat omnes dirigendo , incitando, ope de opera per se & suos ada
dia non auxi, sed potius me, meaque omnia expendi pro urbis & civium commodis. Fuit haec mira continentia NO Nhemiae, aeque ac charitas&liberalitas in cives tuos. Mul. ti enim ducis&praesides subditos expilant, ut se ditent: unde paucis prasinurae tuae annis opibus oniviti , domi redeunt, Non has it Nehemias, cuius pinnide mem tria in benedictione est. Idem secit Thomas Morus, qui cuin plures annos Cancellarium Angliae egisset, remi men stram 8e annuum centum non auxit ad aureos ducen tos, uti narrat Staplet. in ejus Vita. Isoni t υoqu ντ m Acts TRATU qum me 1 ι .ci, Iudaeam iussu regis conllit aera o. τι I, T
MENfA MεA I ANT J q. d. omnes hos alabam sumptum eo sive ex meis opibus, quas mihi rex donaverat. Hinelituet Nehemiam non mansisse duo iecim annos in Ierusa- , , . i. m. Nam tantos lumptus quotidie tot convivi, per tot annos pLastare non poturiset, imo resias opes rati lii
INTER DIE s DEC si vina ni τε xx A. J Locus hie obscurus in unde primo Pasiain. si evertis di explicat, q. Ullaxi . d. tantum vini absumebuit hi convivae uno die, qualitum mihi, meaeque familiae suffecisset ad se an dies. Secundis . Vatis. aptius ad Hebri &Graeca vertite decimo quoque die dabatur omnibus vinum affatimi ceteris vero novcni diebus dabat ut certa mensura. Tertio Sanchea: Dorrigetis tantur, imuit, decem vinorum genera, finguia diebus gulis, ita ut exxto decem dierum curriculo, decem illa vina jam cisinat propinata , Niterum atque iterum idem vinorum genus & series eod ordine recurreret.
Haec sententia vulgatae versioni consormior est, si is rem non ad vina, musitatum enim est his hiens, in uno convivis decem senerum vina convivis propinare, quod ne reges quidem summi crue gulones secerunt sed in dies reseras, q. d. singulis ciebus dabantur varia vina, idque per decem dres , quibus exactis exhauris antur dolia, ac alia visa pariter diversi generis staggerere oporteiat. M gnus ergo & magnificus dux fuit Nehcmtu, ac momnia
se eximium ostendit. Vere Bias: ADP ευτψ, inquit, varum enit. Et Cicero lib. de lancetute, de magno ii. In Carone Censorio ait: as -- , -- -- a rares imperat . bo ins Vricola. Idem &plura tara dc Nehemia. Mεκνωτο M. i, M. I q. d. Praesta mihi. Doram vasti. s. alia, qualia ego praestui populo tuo meo, ut tam si liberatu in me, quam emtium eum.
Hostes Judaeomm Nehemia tendunt insidias . mox minantur aecusationem amati ab eo regni: tertis
eudoprophetas contra eum submurmvet quartoproditores subornaint, sed omnia hae dissipa ι - hemιaprudemtιa ct mimi magnitudo.
I. N.Actum est autem, cum audisset Sanaballat, de Tobias, & Gossem Arabs, & ecteri inimici nostri, quod aedificallem ego murum, & non esset in ipso residua interruptici usque ad tempus autem illud valvas non posueram in portis, Σ. miserunt Sanaballat&Gossem ad me, dicentes Veni, percutiamus scedus pariter in viculis in Campo Ono . ipsi autem cogitabant ut merent mihi malum. 3. Misi ergo ad eos nuncios, dicens: Opus grande ego facio, &non possum descendere: ne forte negligatur , clim venem & descendero ad vos . 4. Miserunt autem ad me secundum verbum hoc per quatuor vices: & respondi eis Iuxta sermonem priorem.
q. & misit ad me Sanaballat juxta verbum prius quinta vice puerum suum , & epistolam habe
34쪽
Commentaria in Nehemiam, sive Lib. IL Esi a. Cap.VI. 3I
tu de Iudaei coritetis rebellare, & propterea aedifices murum, S levare te velis super eos regem: pro pter quam caulam, I & prophetas posueris, qui pratalicent de te in Ierusale:n, dicentes: Rex iri Judaea est. Auditurus est rex verba lim: idcirco nunc veni, ut ineamus consilium pariter. S. Et misi ad eos, dicens: Non est sactum secundum verba haec, quae tu loqueris: de corde enim tuo tu componis haec. s. omnis enim hi terrebant nos, cogitantes quod cessarent manus nos inu ab opere,& quiesceremus. Quam ob causam magis confortavi manus meas. Io. Et ingrcitus sum domum Sematae filii Dalaiae niti Metabeel secreto. Qui ait: Tractemus nobiscum in domo Dei in medio tem pli, & claudamus portas aedis: quia venturi sunt ut interficiant te, &nocte venturi sunt ad occi dendum te . it. Et dixi: Num suisquam similis mei fugit Θ &quis ut ego ingredietur templum, &viveti non ingrediar. Ιχ. Et intellexi quod Deus non misisset eum, sed quasi vaticinans Icc tus esset ad me, & Tobias, Sanaballae conduxissent eum. II. Acceperat enim pretium, ut territus ficerem, di peccarem, & haberent malum, quod exprobrarent mihi. I . Memento mei Domine pro Tobia&Sanaballat, juxta opera eorum talia: sed & Noadiae prophetae, & ceterorum prophetarum, qui terrebant me. Completus es autem murus vigesimo quinto die mensis Elul, quinquaginta duobus diebus. i6. Detum est ergo climaudistent omnes mimici nostri, ut timerent universae gentes, quae erant in circuitu nostro, &conciderent intra semetipsos, di scirent quod a Deo tactum ellet opus hoc . I . Sed de in diebus illis , multae optimatum Judaeorum epitiolae mittebantur ad Tobiam, de a Tobia veniebant ad eos. I 8. Multi enim erant in Iudaea habentes iuramentum ejus quia gener erat Secheniae filii Area, & Iohanan filius eius acceperatntiam Mosollam cilii Barachiae. IV. Sed de laudabant eum coram me, & verba mea nuntiabant ei: & T bus mittebat epistolas ut tareret mz.
cis. J Sic&Septuag.&Vatis. Verim Pagnin. retinet nomen Hebraeam proprium, ver itque ιn xπέμνιm. Utrurnque verum , qua κυhirim erat nomen loci iradu ti, a copia villarum &viculOrim. IM ea ἀνο ono J Ompus hic erat iuxta Iordanem
in tribu Beniamin, vulgoque dicebatur--o cum . Ita Adrichom. idque iat liquet ex c. r I. v. II. &-. UT FAc ERENT MI ui MALUM , ut me caperent, .el occiderent. VER s. si ETLavxari a Tatiis a FER aox REoa. 3 sci licet quod tuo Nehemia vela te sipereos exaltare dcr gem constituere. Haec erat eorum accusatio&cadiunnia.
xix a Prophetas propriε accipe. Criminantur enim Nehemiam, quM isse velit regem tacere, ideoque prophetas subornet, qui populo vaticinentur idipium velle D
um, ut scilicet Iado, quae tot annis regi: . caruit , amnus rex restit intur. Ita Sanchea. Alii tamen per prophetas intelligimi praecones, quirce platins Nehemiam regem proclament.
Sacerdos de vico Dalaiae, quae ordine erat vigesimatertia, ut liquet a. Paral. 14. I s. atque domi manesin quasst dio&orationi deditus. Unde Sanaballat eum pecunia corrupit , ut quasi vir religiosus, imo propheta , ut patet v. Ir. Nehemiam ad se evocaret , eique quasi vaticinans metum Milium injiceret, idco que fugam suaderet, idque hoc fine in Neh-um probro timvitatis assceret, &-pulo contemptortem remeret, imo ut Nehemia tumente&fugiente timeret paruer&fugeret populus. I tet ex seqq.
Usa s. II. Mi animi&dux populi νυGIT' 3 q. d. no licet m λυέoma a mniagnanimitatem nec dignitatem turpis haec fuga. D m.Mam . ce enim fugiente fugiet totus populi s. in iras. ET QUI s υT EGO J mei limilis , magnanimus & princeps . - si a xv ETUR TER LUM ET v I vhT' Ivatis. ut vivat q. d. Ne quidem vitae servandae caula me
ad templum sagere decet a satius enim est generose mori quam turpiter tiHere, & inferre crimen floriae suae, ut asinat Iuuas Machabaeus. Aut ervitiar, q. d. s fugiam ad templum, non vivam, sed occidis a popuIo quasi titimidus&fugitivus, qui eos in hoc periculum hostium t mere coniecerim, &quas sceleris alicujus conicius. Ita
U. s 11. μ' η γ v v x I I vel Deo revelante, vel solari ia&Lagacitate ingenii mei ex verbis&Mitibus Semiae, ipsum venditare se esse prophetam, ac ut talem vaticinare minas hostium, cum revera esset pleudopropheta pretio subo natus a Sanaballat, ut me terrendo populo redderet vilem & exosum.
Uaa s. II. T TV oraculo ficto periculi instantis . ν Aca ηEM quod ipse suadebat, scilicet sugerem in templum quasi timidus, aut quasi sceleris alicuam conicius confugerem ad templum quasi ad illum: ET Mec Rrn, tum in D um perdi demum, tum in me perpusillanimem hisam, tum in populum, eum mea suta percellendo& in iugam agendo.
eis liberes ac litos castifcs, ut vel ipsi, vel alii ipibrum exemplo&castigatione indum , ducamque viros probos
nora vexare, nec is insidiari.
San ET NO ADIAE Pa νη aTA 3 Heb. ρνος ri cerat enim femina hoc est, pseudoprophetita pretio cor ruptae a Sanaballat, quae siles minas &nlatus mihi inscitia. Repeter Asmento Immi , ut eam pro meritis in
stiges de calfigando emendes, vel ipiis .es alios ipsius
ex plo. Dixit hare Nehemias ex iusto dolore&aelo non vindicia privatae, i ed justitiae publicae
a is Existi sexti, qui nostro partim Augusto, partam Septcmbri rei pondet s1. D i Ellus J Nonnulli hos 1x. dies in orat non ab initio fabricae, sed a mini,&insidiis hisce Sanaballat Nehemiae intentatis: unde Iosephus asserit murorum fabricam perfectam fuisse duobus annis & tribus mensibus, anno 18. Xerxis, id est, Artaxerxis. Ioia-phum sequuntur Histor. Scholast. Caiet. Vat . & Mari na . Verius est hos s v. dies inchoandos ab initio fabridae, ut censeat Lyran. Dum. Vitalpandus, & Sancher. Si enian labrica murorum per biennium durasset, utique Sanaballat sollicitando vicinas gentes , conflato exercitu eum impedHvisset. Instabat ergo Nehemias, urgLbatque opus ut illaco absolveretur. Idque fieri potuit sx. di u itum quia omnes operii renue de ardenter incumbebant ,&opus in singulos, nemine excepto, ordinate erat distrilnitum: tum quia iundamenta murorum, quae halilaei diruere non tueram, supererant, imo multis in locis muri integri . Chaldaei enim muros dumtaxat variis in Iocis destruxerant,
hoc est, interruperant, ut patet 4. Reg. uit .& io. I or tae quoque non erant dirutae , sed eorum valvae combustae, ut patet Esdraer. 3. valvas er tantum reitaurari oportuit. Ad haee fabricabant ex lapide non caelo & polito, sed rudi, & impolito, imo ex lapidicius , quos invenis-biat in ruinis N ruderibus veterum murorum. Denique Deus eos secundavit, ut spatiosa. dierum muros perficereiu . Sic Alexander Magnus muros novae Alexandriae ad Tanaim per longitudinem stadiorum sexaginta erexit spatio tr. dierum, ut vult Q. Curtius, vel viginti, ut
narrat Arianus. bie hodie Hollandi urbes vallas obsidentes, easdem spatio viginti dierum circumquaque ita vallo
cingunt , ut eis succurri nequeat. Nam more Romano
milites singuli cum armis Irgones vel trullas deserunt ad fodiendum vel fabricandum. Tot autem manus 3 tinctae imilco opus ingens perficiunt.
35쪽
, iit iplae fatere:itur hoc eisse opus Dra potius
hominum. Ur g. I . M.LTAE OPT1MATUM IUDAEORUM apia τοια
Mix τε a Aurua an Ton1AM J Erant hi patriae prodi, torre , qui contra Nehemiam cum hostibus conspirarant , eisque gesti&constita Nehemiae perlcribebuit, ut radi. . itur rent. Quiam subdit:
a in Eurisu rius a q. L multi Iudaeorum auraram Tooiae, eique per auramcntum fidem fram addixerant, se sol et illi tote amicos & fideles,& proinde cum eo contra
me de patriam tuam coniurarant is
erat, quod cum eo eiusque foederatis affinitatem per murismona mutua contraxerant. Nam&IOMANAM FILIO
s o ετ ti A. vallaia et a fri Tobiam Cost in in J Vah s. t 1. vel bene a sive munificentias εμιs-c-- - . Alludunt ad nomen Tarua , quoa Hebraice significat bomtateiae Dei , q. d. Iple ve est Tobias juxta nomen suum,quia in omno exi it& bonasde ne ficus. Ita Vata, laeeniit summa Iudaeorum uriquNtas, & summa Nehemrae insuria dcateictio, scilicet c, vim suorum proditio , quam tamen ipse diuimaeando, patiemia, consitio & cotulantia i travit.
CommenIaria in m hemiam , sive Lib. II. Esdrae. Cap. VII.
I Uunnae iam muris cinctae e mas cum es apponit. Inde vers. 6. nn tur se qui eum Zibraba e Babulone Mierant, ac vers. N. dona aura vafrum in Doricam sponte a variis oblata. I. Ostquam autem aedificatus est murus, &posui valvas, & recensui ianitores, &cantores, &I Levitas: Σ. praecepi Hanam fratri meo, S: Hananiae principi domus de Ierusalem ipse enim. quasi vir verax dc timens Deum plus cetci is uuiebatur 4 3. de dixi eis: Non aperiantur portae Ierusalam usque ad calorem solis. Cumque adhuc assilierent, clauta porticiunt, &Oppila e &posui custodes de habitatoribus Ierusalcui, singulos pervices suas, unumquemque contra domum suam. ε Civitas autem erat lataninai, μgi andri, &populus parvus in medioeIus, &non erant domus aedificatae. Deus autem dedit in corde meo, & congregavi optimates, nugistratus, &vulgus, ut recenserem eos, & inveni librum celisus eorum, qui Dcenderant primum, S inventum est scri plumineo . o. Isti filii provinciae, qui ascenderunt de captivitate migrantium, quos transtulerat Nabuchodonosor rex Bab lonis, &reversi sunt in Jerusalem, odia ludaram, unusquisque in civitatem suam: . Qui venerunt cum Zorobabel, Iosue, Nehemias, Azarias, Ilaamias, Nahamani, Mardocii us , Belsam, Mespharath, Beguai, Nohum, Baana. Numerus virorum populi Israel: 8. Fisii Pharus, duo millia centum septuaginta duo: s. Filii Saphatia, trecenti septuaginta duo: Io. Filii Mea sexcenti quinquaginta duo: i I. Filii Phahathmoab fillarum Iosue de Ioab, duo millia octingenti decem&oeto: ix. Filii Musa, mille ducenti quinquagintaquatuor: II. Filii Zethua, octingenii quadraginta- quinque: i. Filii Zachai, septingenti sexagim: Is Filii Bannui, sucenta quadraginta ora: Io. Pilii Bebai, sexcenti viginti octo: i . Filii Azgad, duo millia trecenti viginti duo: 18. Filii Adonicam, sexcenti sexaginta septem: I9. Fitu Beguai, duo millia sexagintaseptem: ΣΟ. Filii Adin, sexcenti quinquagintaquinque i 2I. Filii Ater, lilii Hezeciae, nonaginta octo: 22. Filiit Iasem, trecenti
vigintinctor χ3. Filii Besai, uecenti vigintiquatuor. M. Fatua1areph, centum duodecim. 1s. Filii Gabaon , nonaginta quinque: tis. Filii ilathlehem& Netupha, centum octoginta octo. H. Viri nathoth, centum viginti io. 28. Viri Bethamoth, quadraginta duo. 29. Viri Cariathiarim, Cephira,&Beroth, septingenti quadraginta tres, Io. Viri Raina,&Geba, sexcenti vigintiunus. Ir viri Machmas, centum viginti duo. 32. Viri Bethel,&Hai centum viginti tres. 33. Viri Neboata terius, quinquaginta duo. 3 Uisi Aesam alterius, mille ducenti quinquagintaquatuor. 3 i. Filii IIarem, trecenti viginti. 36. Filii Jericho, trecenti qhiadragintaquinque. 3 Filii Lod Hadid de Ono,
septingenti viginti unus 38. Filii Senaa, tria millia nongenti triginta. 3'. Sacerdotes: Filii ldaia in domo Iosue, nongenti septuagintatres. qu. Filii Eminer, mille quinnuagintaduo. gr. Filii Phastur , mille ducenti quadragintal ptem. hilii Arem, nulle decem&sistem Levit. et 43. filii Iosue&Cedmihel filiorum μ. viae, septuagintaquatuor. Cantores: ψI. filii Asaph, centum quadragin-raocto. U. Ianitores: Filii Sellum Illa Ater, lilii Telinon, filii Acuo, lilii Hatita, silii Sobai: centum trigintaOcto. 47. Nathinaei: filii Sota, lilii Hasupha, situ Thebbaoth, s.filii Ceros, filii Siaa, fili
Pliadon, filii Lebana, filii Hagaba, filii Selmai, Ap. tilii Hanan, filii Geddel, filii Gaher, io. M ii Raaja, filu Rasin, filii Necoda, si . filii G em, silii Aza, filii Phasea, s L. filii Besai, filii Munim, lilii Nephussim, 13. filii Bacbuc, filii Placupha, filii Harhur, s lilii Besloth, fili Mahida, filii iuria. ys. filii Bercos, filii Sisara, siluracm.i, 36. vlii Nasita, 11stillatipha, s . filii servorum Salomonis, filii Sothai, filii Sophereth, mumiarida, 18. filii Iahala, fila Darcon, filii Ieddel, sp. filii Saphatia, filii Hatil, filii Phochereth, qui erat ortus ex Sabaim, filio Amon. M. Omnes Nathinaei, & lilii servorum S. Homonis, trecentinoiragintaduo. 6 I. Hi sunt autem, qui ascenderunt de Ihelmela, I helliarsa, Cherub, Addon, & Eminer: & non potuerunt indicare domum patrum suorum .dc semeia suum, utrum ex Israel ellent. 6α. filii Dalaia, filii I obia, filii Necoda, sexcenti quadragintaciuO. 63. Et de bacerdotibus, filii Iobata, filii Accos, lilii Berzellai, qui accepit
de filiabus Berzellai Galaaditis uxorem: oc vocatus eii nomine eorum. O . Hi quaesierunt scripturam sitam in censu, & non invenerunt: & ejecti sunt de sacerdotio. os . Dixitque Athersataeis, non mania ducarent de Sanctis sanctorum, doliac staret Sacerdos ductus-eruditus. Oct. Omnis multitudo quasi vir unus, quadragintaduo millia trecenti sexaginta, cI ab st; ue servis S ancilli, eorum, qui erant f pium millia trecenti trigilualeptum, S inter cin camores, Δ: caninuicta, duceml quadragintaquinque.
36쪽
Commentaria in Nehemiam , sive Lib. IL Esdra . Cap. VIII. 3 3
68. Equi eorum , septingenti trigilita sexi muli eorum, ducenta quadragistraquinque: op. cameli eorum quadringenti triginta quinque: asini sex millia septingenti viginti. Imeusque resertum quid in commeruario scriptum fuerit, exin Nehemia historia texitur. o. Nonnulli autem de principibus Dauliarum dederunt in opus. Athersata dedit in thesaurum auri drachmas mille, phialas quinquaginta, tunicas sacerdotales quingenta , triginta. II. Et de pri .cipibus sumtiarum larunt in thesaurum operis, auri drachiaras viginti millia, & argenti mna, duo millia ducentas. I2. Et quod dedit reliquus populus, auri drachmas viginti millia , & argenti innas duo millia, tunicas sacerdotales texaginta septem. r. Habitaverunt autem sacerdUtes,&Levitae& anitores, sic cantores, & reliquum tibus suis.
lem ad Nehemiam in Permiem titulit . I. v. a. ET HA-
κA Μ a pκix civi idelia praesecto' Do ἀυs, scilieri palatii regii, ut ha, ne Heb. iii monte sim. Hos duos, inpote prae cetera viros veraces, id est, sinceros di integros, ac timentes Deum Neli ias posuit custodes urbis Ierusalem. 3. Curi u ADNU C A si TEREMT J q. d. Nonnisi his duobus custodibus, scilicet Hanani de Hanania praesentibus de astillantibus vespere claudebamur portae, nequa fieret fraus ex Mitium insidiis. Rursum nutae non aperiebantur ante inem solis, id est, ante clarum diem,
Er νονυιυs P A vus 3 qui pauci Babylone redie-V ,κs. 4 rant, &ex his paucis nonnulli videlites desolationem urbis&hestiunt minas, ad alias Iudaeae urbes&vicos se eoatulerant, alii in Babylonem vel Persidem reversi erant, inter quos fuit Dux Zorobabel.
, δη - s d. Deus mihi iuggessit coiitilium, modum supplendi
paucitatem incolarum Ierosolumae, nimirum recensen loca alogum eorum, qui primitus cum Esdra e Babylone redierant, ac iuxta eum, illos invitando εe evocando ad
incolandam Ierulalem: quod reipsa per sortem laetum ec
eth, qui redierunt et ranimigratiotie Babylonis, puti e Ba lone in Ierusalem cum Zorobauel sub Cyro. Hic est catalogus, sive centus populi , quem recensitit Esdras c. lad aliis subiit de .cibis de umeris sere diversis, praesertam
ulgus, &Nathinaei, di omnis Israel, in civita-
in medios nam initium & finis utrobique est itim. Ralio est, quod censu, hic puli, si Wecatalostis saepius sit mi- tu,&de criptus; scilicet primo in Bab, loris, clam inde egressi lunt Iudaei. secundo in Ierusalem, cum primum eo appulerunt. Tertio cum templo reaedificato, illudi,
lemni populi concursu dedicatum suit. Hi autem census in ter se evariabant, quia aliis morientibus alii nascebantur, aliis abeuntibus alii adventabant. inare ex uno centu catalogum suum delcripsit Esdras, ex alio Nelicinias; ideo que evariant. vi de x K. Iarcam in no at. 79. Dixi T vE ATM asArx , J hoc est, Nehemias, v xx ιε s. ut patre c. 8. V. p. Hucusque catalogua. Annotatio haec sequestris non e tat in Hebraeo, Graeco de quibusdam Latinis. Unde Graecus Epanorthotes, aliique eam omittendam censent, imo reficiunt, ut Lyran. 5e Cartae Sane diversus charactersit arguit, haec inserta verba, neque de textu elle, neque de fide , ait Sancter . Habent tamen annotationem hanc Biblia Romae correeta. Videtur ergo addita ab Interprete, uti multa similia addita sunt in lioto Ether, vela Para phratie, aut commentatore aliquo ita Franc. Lucas meat.
catalogus donariorum ab fabricam oblatorum , estque idem cum eo, quem receniuit Esdriis c. . sed, ut dixi, ianumeris di .erius: sorte, quod Eldras plurium dona compla vi, sit, nempe eorum etiam omnium , qui ex regno CPri . sive Iudaei sive Persae, hortante Cyro, de opibus suis aliquid ad labricam contulerunt aut pollea in Ierusalem submiserunt; Nehemias autem Iudaeorum tantum e
captivitate red usuilam dona, ea quae praecipita Δinit xat, ideoque sauciora quim Esdras receiiscat, ait Franc. Lucas loco citMO.
Ε Sisas convocato omni popula , die prima mensis septimi, illi legem Dei iterat explicatque . Amficit die I s. mensis per octo dirasisti Tabemacularum , quod ab omnibus magna solemnitare celabraIur. i. T ve at mensis septimus: filii autem Israel eram in civitatibus suis. Congregatusque est T. omnis populus quasi vir unus, ad plateam quae est ante portam aquarum: dixerunt Et drae scribae ut afferret librum legis Moysi, quam praeceperat Dominus Israeli. 2. Attulit ergo Esdras sacerdos legem coram multitudine virorum & mulierum, cunctuque qui poterant intelligere, in die prima mensita septimi. 3. Et legit in eo aperte in platea quae erat ante portam aquarum, de mane usque ad mediam diem, in conspectu virorum & mulierum &sapientium, & aures omnis popus eram erecte ad Librum. 4. Stetit autem Esdras scrib1 super gradum ligneum, quem fecerat adloquendum: de steterunt Iuxta eum, Mathathias, &Semeia, ct Ania, & Uria, &1 elcia, de Maasia, ad dexteram ejus & ad sinistram, Phadaia, Misael, & Melchia, de Hasum, Silasbadana, Zacharia, & Mosollam. s. Et aperuit Esdras librum coram omni populo: super universum quippe populum eminebat: & cum aperuisset eum, stetit omnis populus. 6. Et benedixit Esdras Domino Deo magno: &respondit omnis populus: Amen, Amen: elevans manus su is, &incurvati sunt, &adoraverunt Deum proni in terram. 7. Porro Josue, &B.tni, sic Serebeia, Iamin, Accub, Sepeliat, Odia, Maasia, Celita, Azarias, Jorabed, Hanati, Phalaia, Levite, silenti uin faciebant populo ad audiendum legem: populus autem stibat in gradu suo. 8. tale riuit in Librotesis Dei distincte,*aperte ad intelligendum: & intellexerunt cum legeretur. p. Dixit autem p. et emuta ipse ei Atheriata) & Esdras sacerdos&scriba, &Levi interpretantes universia populo: Dies sanctificatus est mino Deo nosipo, nolite lugere, de nolite flere. Flebat etaim omnis populus cum au
diret verba trib. Io. Et dixit eis: Ite, comedite pinguia, & bibite mulsum, &mittite partes his qui
37쪽
non praeparaverunt sibi: quia sanctus iniuini est, ct nolite contristari ; gaudiuiti etenina
m es Mortitudo nostra. II. Levita: autem silentium faci tu in onmi populo, dicentes: Tacete, quia dies sana est, de nolite dolere. I 2. Abiit itaque omnis populus, ut couoleret&biberet, de initteret partes,&laceret laeta train magnaim: quia tutellexerant verba, quae docuerat eos. II. Et in die secundo congregati sunt principes t. imiliarum ιι ni veru populi, Nicerdotes Levitae, ad Esdram scrib.un, ut interprecare ui Ll, verba Legis. I Et iiivcnerulic scripturia in Lege, praecet ille Dominum in manu Moysis, ut h..biaciit filii iuraci in cabernaculis, in die inlusam, mente septimo: 13. dc ut praedicetu, Saevulgent v in in universu, urbibus suis,&in Jerusalem, dicentcs: Egredimini in inomem, S ancri eliciaec, olivae, S 1rondesidui pulcherrum, is d , m rti, de ramos pal. marum, S frondes ligni tarmoraui , ut fiant tabernacula, sicut scriptum est. 16. Et egrestus est populus, de attulerunt. Feceruntque sibi taberiracula unusquisque indomate suo, dein alius suis, Sin atriis domus Dei, dein platea porte aquarum, fic in platea porU Ephraim. IT. Fccit ergo uni versa Ecclesia eorum qui redierant de captivitate, tabernacula, & habitaverunt in tabernaculis: non enim secerant a diebus Jos uenti Num taliter filii trac Iusque ad diem illum. Et fuit laetitia magnani. mis. I 8. Legit autem in Libro legis Ddi per dies singulos, a die primo usque ad diem novissimum,&fecerunt solamnitatem leptem diebus, δέ iii die Oetavo, collectam Iuxta rit una.
que conterenti. Utrobique enim nominatur mensis le- nomui eccinipellatus fuit ab aulicis. Ita vita Ipando par. ptimus, Esdras, tellum Tallertiaculorum, Sc. Nec cu- a. de implo litas. . bium eii Elatam lctabam ossicio Δ res tuo pelluncium, Porro tabulosum videtur quod I.yrairus ait, Athres mox ut antio reptimo Artaxoxis re stat in Ierusatim, ut Iiabr. idem este quod relaxatus: licqu: Nehemiam vinari, ro 'ulum in captivitate I sis es lit Mn lcgem a ciet. Ad eo sumi per lapiciates Hzbramum relaxatus tit,c in eo luet
V - 4- Hebri suρὸν id eit , super sugs Ilum , DO NOSTRA. J Gaudiit ri Domini dupliciter accipi pinquod itular turriculae e terra assurgibat in altum. tust. Primo aeri vc , quod citi audiu ra, quo gaudet mnii. plox.
I, i legistando desciret, tum ut arrectis auri truis itans iton parvo Nati .cto. Hic em mili mulus valdc punx:t .am iacit: us lectionem hidrae perciperet. Hiiu. iaciuili iam ad mos Pius, ut in quantalibet advertitare S tri a Ione am-υ - Evans lium aisurgunt, reverentiae causa. murali ademittant, i dio. orciit, ut ii rasaud am a
' Er L G1κυκτ s tum Esdias, tum eius sκ ii, qui EG cxultent, si cog tentia Deo gratum csse Drum qiic aude.drae s. ni & te ita in lecticuae succedebant, sed ubi quid diis. re de dolectari nor ira fortitudine S gaudio in adversis. uacultatis currebat, explicabat illud Eidras t, Onxo incnea. Secundo pallive gaudium Domini es , quod de
Luciis cur Petitateucho, ac praesertim in Deuteroninnio, . omino vel ex Domini amore , reverentia . iniitatu aede ubi ex tota repetitur Niteratur Dis raucr. iit Omitet, G. c..ilentiac uia ipuar . q. d. gaudzt in oecbas testis, e
iiii gula lierktac audire ptissent . S. Huag vertunt. Et quod illis a thdsibus magis colatur , adoretur, invocciiii cxiι , idcit , distancic rcgem legit ex P: - q.rare ipsi parat:r cupit , ut iid ius hi, laum gaildii:m init cuit, perstitii Danai Domino accipiam. Perperam ergo it Nur de inditant, gaudeantq;diet cito .ut Laus lato ill la nonnulli linc torquent ad rellati ratio rem librorum a chal- C era icem victima, pyilicas ex quibus liliariter c. .n duo: Madaei, m. unotum, quali illo, Et diastes auram ex mcra, , cum Deo ipso quali epultamir. Hoc euina sauuio aequi .:-ria Per Ricmiama Dc o insusam: ι I APERTE AD i tiit sortitudo mentisci ccii porta.tum ad i. gian Iaziu:1Planii Ghxv x M. Hebrimeudo id est, dando uno I Delum: q.d. dana,tuli ad adverta quibus iam opprim mur quaeli. et for Esdras in tr legendum expIicabat, ubi opus erat Syriacu t1t ri rcnda .i:lio per gaudium hoc totiendati discutaenila, vel Chaldait e, quae Hebraice scripta ex Imiter onorii ol, aciet Deam amovenda. Deus enim ii nos laetos & Laudo Sebamur ; atque insuper finimatia , quae in currebant Par. te , itideque iota es di constantes .:d mi inligereticu i aD Pnraitice interpretabat ur, ut dicitur v. a 3. Ivipulus enim vi q.te tuorum cultu tu, bita nisu plagas vitias ob tri Item Balylone linguam suam Hebi aram coituperat & cum tapillillamn em eorum Ggi et nobi, immiti licii ter immaldaeamilcu rate quare pate Hebraeam non satis capie- irrititia iacit ma tios, Pulillarianaes, laidos Italaetitia extat, Esdras ergo Hebraice dicta interpretabatiit lingua adverso facit hilares, magnanimos S ceseres Dei cultores riaca , quae populo redeunti erat jam propria-na iva. legisque custodis, unde vatis. vertit: Gaudium D m m os Ullas. ν. DI π T AU EM N κε ut Ast ATH - νοώων υ μνων ν seque explicat:divino gaudio efficiunt ui sor Arbe ista sATA J Nehemias dati est inti, Iaraarad. v v a, as id riore, animis re times. laudiumen spirita virales Sest Nise. etsi hereditavit,q d. Athosita, id eit D mrre alta ι asta, aliunal multiplicatδxcitat cuit virlinum corpiis d.t. ar. hoc est,secun 1υ a Beredit Mu,quia tu lotus preolm lividit, ut illud verat c , cxcit.m dc ait Opus alacris et liciativa... nibus hereditatem traim possedisti,qui urbem dc structam traluti avrro eosdem attenuaς, arctat , si avat, avocat, ut trestaurasti, muris cinxilli, rutamquePIlcris tui si diliden. totu, homo sit u elim, gravas,iiset tactus de ineptu, ad omne
38쪽
Commentaria m Nevem tam sivi Lib. II. Esdra. Cap. Iae 3 s
bonum. Quocirca Apostolus ad hoc gaudium perenne fi- .
a eo saviore, Phil. vide ibi dicta. Adde quod Deu, iase &de se gaudentibus novam gratiam, novas vile ,novum robur assidue suggerat, quibus ad omnia licet triltia&a dua, sunt genetiosi, fortes & alacres. Deus enim cum sit summus Sc liberalissimus laetissimust Dominus, vult a nobis iamulis suis sibi serviri in laetitia, exultatione de iubi-
ois, I ut solveret dubia quae exprR12ana legis lectione eis suborta erant, praelertim circa ritus celebrandi initans fostum Menopegiae, sive Tabernaculorum , quos lex praescribit Levit. x . ubi de iis fuse egi. Divi L c κτ voc1M, J id est, voce praeconis ub que promulgent, ut omnes conveniant in Ierusalem ad uitiam Tabernaculorum imminens, suxt. legem per octo dies celabrandum.
suo, J id est, intecto domus tuae. Ita Hebr. tecta enim apud Hebraeos eram plana, ut in illis lub dio ambulare, stare, sedere, pernoctare, dormire possent. Clinia emm Iudaeae ea calidum &siceum a unde ejus incolae noctu in
tectis frigidum aerem sudumque captant. Α Da ni s Iossa, id et ab ingressu Hebraeorum ia ananaeam eis a Deo promissam uou ν chaist x et A. Vs 3. 7. LITE itiit Isaa a L, J non celebrarant tale festum Tabernaculorum tanta laetitia, tanta devotione legendo legem publice,elusq; explicationem faciendo tanto populi undique confluentis concursu, ut etiam in tectistab Dracula construere de erim. Ita Caret. Be alii .ET iu Dix o TAυ COLLECTAM, id est ascitum vi Lis. coetus populi, quod quale fuerit, explicui Levit. 3. 4d
I Udaeis in jejunisesacco eonfisenturpeccata Deo. Levitae celebrant prisca beneficia, quibus Deus cum ma- actis populi certavis, aestatis inter Deum cypopulum renovarit. I. T N die autem vigesimoquarto mensis huius, convenerunt filii Israel in jejunio de in saccis, di I humus super eos. 2. Et separatum est semen filiorum Israel ab omni filio allanigena vi steterunt, & confitebantur peccata sua, & iniquitates patrum lactum. Et consurrexerunt adstandum: & legerunt in volumine legis Domini Dei sui, quater in die, di quater confitebantur, & adorabant Dominum Deum suum. 4. Surrexerunt autem super gradum Levitarum, Iosue, ει Bani ,&Cedmihes, Sabinia, Bonni, Sarebias, Bani,&Chananir & clamaverunt voce magna ad Dominum Deum suum. Et dixerunt Levitε, Iolue,&Cedmihel, Bonni, Hastania, Seres, , Odaia, Moni ι, Pliathahia Surgite, benedicite Domino Iho vestro ab aeterno usq; in aeternum: & benedicant nomini gloris tus excello in omni benedictione S laude. 6. Tu ipse Domine, sesus, tu secisti cetium,& cqluin celorum, & omnem exercitum eorum: terram, & universa quς in ea sunt: maria, & Omnia quς in elatum: oetu vivificas omnia hic,&exercitus eqsite adorat. 7. Tu ipse, Domine Deus, qui elegisti Abram, &edux illi eum de igne Chaldaeorum,&posuisti nomen ejus Abraham. 8. Et inveni sti cor ejus fidele coriun te: de pereus iisti cum eo Mus,ut dares ei Terram Chananaei, Hethaei,& Am rhaei, de Phemaei, & Jebusaei, de Gergesaei, ut dares semini ejus, & implesti verba tua, quoniam justus es. v. Et vidi sti afflictionem patrum nostroraim in AEgypto: clamoremque eorum audisti super irrata rubrum . Io. Et dedisti sigila atque portenta in Pharaone, dein universis servis eius,&in omni popu-ὶ O terra: illius: cognovi lieitim quia superbe egerant contra eos: &fecisti tibi nomen, sicut&in hac die. II . Et mare divisi ii alite eos, & transierunt per medium maris in sicco: persecutores autem eorum Projecisti in profundum, quvii lapidem in aquas validas . ix. Et in columna nubis duetor eorum suilli Per diem, & in columna ignis pci noctem, ut appareret eis via perquam ingrediebantur. II. Ad montem quoque Sinai descen sit, de locutus es cum eis de cetio, &dedisti eis iudicia recta, &legem V itatis, cli enimnias, & pricepta bona: I & sabbathum sanctificatum tuum ostendisti eis, & in data , Hremonias, di legem pr episti eis in manum Moysi servi tui. I s. Panem quoque de celo dedisti eis in fame eorum, & aquam de petra edit xisti eis sitientibus,& dixissi eis ut ingrederentur &-Ωsulareat terr , superquam levassi uranum tuam, ut traderes eis. i s. Ibi verbAPatres nostri superbe egerunt ,& induraverunt cervices suas, de non audierunt mandata tua. II. Et noluerunt audi re, oc non sunt recordati mirabilium tuorum quς feceras eis. Et inducaverunt cervices suas, &ded runt caput ut converterentur ad sera itutem suam, quasi percontentio m. Tu autem Deus propitius, cleinens demisericors, longanimis&multae miserationis, non dereliquisti eos, I 8. &quidcisi cum frutilant sibi vitulum conquissem, &dixit lent: iste est Deus tuus, qui lauxit te dea'ypto. Ω-cerumque bl sphemias magnas. is. Tu autem in misericordiis tuis multis non dimisistic in deserto. columna nubis Im recessit ab eis per diem, ut duceret eos in viam : & columna ignis Per noctem, ut ostenderet eis iter per quod ingrederentur. Et spiritum tuum bonum dedisti qui duceret eos , dc sim tuum non prohibuisti ab ore eorum, & aquam dedisti eis in siti. xi. Quadraginta annis Pavisti eos in deserto, nihilque eis defuit: vestimenta eorum non inveteraverunt, & pedes eorum non sunt attriti. 22. Et dedisti eis regna, & populos, & partitus es eis sortes: &Disederunt ternam selion, & terram regis Hesebon, & terram Og is Basan . 13. Et multiplicasti filios eorum sicut stellas egit, & adduxisti eos ad terram, de qua dixeras patribus eorum ut ingrederentur & possid rent. Et 'enerunt filii, &possederum terram,& humiliasti coram eis babitatores terrio Chananaeos, dedisti eos in manu eorum, ®es eorum & populos terr , ut ficerent eis sicut Placebat illis. 23. Ceperunt itaque uris munitas, & humum pinguem, & possederunt domin Plenas cunctis bonis, cisternas ab aliis fabricitas, vineas,& oliveta, & ligna pomitera inusta, &Π
mcderunt, ci saturati sunt, de impinguati sint , de abundaverunt deliciis in boni te tua ma
39쪽
c :runt lue blasphenatis grandes. 27. Et dedilli cos in nranu hostium 1 uorum, Ac afflixerunt eos. Et in tempore tribulationis suae clamavcrunt ad te, tu dec lo audisti, S secundum iniictatio nes tu hi multas dedisti eis salvatorcs, qui salvarent cin de manu hostium suorum . 28. Cum tuerequievisserit, reversi si ut ut lacertait illa uin in conspectu tuo: & dereliquilli eos in manu inimi
coris in Iliorum, de poli derunt eos. Converti. tur iunt, oc ciamaverunt ad te: tu autem de coelo exauditu, tib rasti eos in misericordiis tua , , multis temporibus. 29. contestatus es eos ut revellerentur ad Legem tuain. ipsi vero lup rbe egerunt , oc non audierunt mandata tua, & in iudicita tui. pcccaverunt , cluae iaciet liomo , , x vivet. In vla : dc de rum humerum recedet tem, cervicem 1 u.itu induraverunt, nec auci iunt. F. Et ProtraxistI 1bPer eos annos multos, de conteitatus es eos in ip tritu tuo P r manum Propherarum duorum : dc non au erunt, & tra-dili Ili eos in manu populorum teri arvin. 3t. In misericordiis autem tuis plurimis non iecisti eositi consumptionein, nec dereliquis licos: quoniam Ucus miscra ionum, Scieinenses tu. 32. Nuncinaque D us noster magne, Drib, dc terribilis , custodiens pactum ex mi icii cordiam, ne avertas a Iacie tua Lmnem noOrciti, qui mucuitnυ,, r. es nostros , S primipes nostros , ic sacerdotes nosti is, S PιOPncιa, nosti US, Pa res no tri , , oc omnem Populum tuum, adicinus regis Assur utque in ut at hanc. 33. Et id tutius c. in Gum .du, , quae vel runt super nos o qua verit Idalia cisti, nos autem unpiu egimu,. 3 . Rege, nostri, Principes notiri, sacerastes nostri, pa tres noliri, iacin iecurum lcgcin tuam , S troii attenderunt mandata tua, dc testimonia tua quae testificatus es in eis. 3s. Et ipsi in rcgar, tui, , Se in bonitate tua multa, quam dederas eis, & in terra lati mina cc pingui, tiuam tradideraci in cimspectu eorum , non iervierunt tibi, nec reversi sunt a fluuii, tu ita pellimis. 36. i. cce nos ipsi Liale iervi sumus: sic terra , quam deditu patribus nolici, ut coinoderem P in metu, , quin i, uti sunt eius, tano ipsi servi iunius in ea . 3 . Et f. uce, eju, multi .lcantur rcgiuu, , ci ci Potuit ii supcr ιι P υἰcr Pacata notira, ct comici bus i ut, dot natu ur, ut sumentis iucundum νοι uuta zm s in , et in tribulatione niagna su
labant. Vso e co, io atris, id est . coelum alitis trium. πι-
prium urbisCnaldaeorum ex qua Deus cduxit Abralia a , quam Eupolcmus apud Euiab. lib. Praepar. capit. v
cat Camuinem. Dicta videtur a cultu agri hunc enim Hebr. significat Uν quem l cile S. Maeron. quaeli. in Genesim ut Deum coluerunt Chaldaei . sicut Heliopolis in AEgypto si sta es a cultu toli ,: enim ullam est
quod , πσλ's . id est , s otis iarbs; id: oque No ter ut interpretetur nomcn Hebr. v rtit lis. Vitis e gequaedan Biblia , mi hoc loco lerabum cr tria di Ailam l. quasi nomen proprium urbis; omnino emin tuc aliud:tur ad Genes. ii. I a. ubi dicitur: IIux .es de UMCMIA Mum: se enim& alibi saepe Noster interpretatur et a nominum Popriorum Hebraeorum, quam eis latet aliquod mysterii , aut v Δα crsia, ut Itidi c. 13. 19. Genes, ro. de ra. Hinc secundov. ων potest accipi qtia si nomen non pro prium , sed appellativum, ut significet ignem, id est ,
pitisuram 8e agi oliem : sicut Ze psa L i6. t. de piat. I x. multa. enim afflicti nes passum csse Adratiam a Clia diis , eo qi: M nollet adora e ignem , quem
Pu An Ao N a J pdi: a d. ccm plagas, quibus Deus pociaru
petra, terram Chan Mn. Unde confitentur paritering arietid mem populi Dco uio dbentis . Itaque haec corum coulctito de oratio est quali compcndrum libia rintateucat, Iuda rata K su. u. PAN M QUOQUE DR c Lo D vlixi his a Lub v εκ cci malina, Equo Exodiis. Lavas Ti MANOM TU Aa, J id est, u asti. Iuramus enim manu elevata , quasi Deum in cantes in testem.
bcnignis oculis, ut nobis compatiaris S. iiiiserearis o. 'i' M LAEoavia somnes aerumna, nostras θ Λ Di nos
κε cis Assva j qui decem tribas anno sexto Eaeciliae, captivas abduxit in Assyriam. v 1,irx Araia Fν Cisri, J id est, vere implelli,n vix L33. re exhibuisti praemia qliae promis eras,& Porsias quas trans
daea multas quid m piofert truse, , at n cin nobis, 1ed regi. bus Persarum, qui seas pro tributo lolvere cogimur. s. a OMMI hae Go HIs J q. d. prop er' - UELLIS.niaeIohac, ut nostri miserearis, ecce nova prora illi
ne & ibere pollicemur, nos abdicata idolia dc scelaribus
40쪽
Commentaria in Nehemiai i , e Lib. II. Esba. Cap. X. 37
deinceps tibi soli fideliterat constanter perpetim servitise
Ε uri; erantur ii qui foedus populi eum Deo mirum subsignarant , qui uisentur 12. mandata Dra mu-UODDiaturus , ac nomis artim sabbathum , annumque septimum , item decimas , ae primitias a lege salutas persoluturos, avolem quibus hae usque negligNutes praevaricatores extiterant.
I. Q Ignatores autem suerunt, Nehemias, Athemias, Athersata filius Hachelai, & Sedecias , 2. D Saraias, Azarias, Ieremias, 3. O hur, Amarias, Melchias, . Hattus, Sebenia , Melluch, 1. Harem, Meriuauth, O ias, ε. Daniel, Genthon, Baruch, 7. Mosollam , Mia , Mai-min, 8. Maasia, Belgai, Semeia: hi S. acerdotes . v. Porro Levitae , Iosue filius Azaniae, Bennui de filiis Henadad, Cedmihes, io. & fratres eorum, Sebenia, mari, Celita, Phalina, Hanan, II. Micha, Rohob, Hastati ix. Zachur, Serebia, Sabania, II. Odaia, Bani, Banii tu, i Capita populi, Pharos, Phahathmoab, AElam, Zethu, Bani, is. Bonni, Azgad, Bebai, i 6. Adonia , Begoai, Adin, I . Ater, Heaecia, AEur, I 8. aia, Hasum , Besai, 19. Hareph , Anathoth Nebai, 2o. Megphias, Mosollam, HMir. 2I. MetsiZabri, Sadoc, Ieddua, 22. Phestia, Aanan , Anaia, 23. Osee, Hanania, Hasub, N. Alohes, Phalaia, Sobec, M. Rehum, Hasebna, Maasia,26. Echaia, Hanan, Anan, L Mesluzn, Haran, Baana: 18.&Resiqui de populo, Sacerdotes, Levitae, janitores, & cantores, Nathinaei, ει omnes qui se separaverunt de populis terrarum ad legem tat, uxores eorum, filii eorum, & filiae eorum, D. omnes qui poterant sapere spondentes pro fratribus suis, optimates eorum, & qui veniebant ad pollicendum, & jurandum ut a bularent in lege Dei, quam itiderat in manu Moysi servi Dei , ut ficerent & custodirent universia mandata Domini Dei nostri, & judicia ejus, & Rremonia, ejus, 3o. & ut non daremus lilias nostras populo terrae, oc filias eorum non acciperemus filiis noliris. 3 i. Populi quoque tenae, qui important venalia, id omnia ad usum, per diem sabbathi ut vendant, non accipiemus ab ei, in sabbatho, & in die sancti sicato. Et dimittemus annum septimum, &exactionem univerta manu . 32. Et stituemus super nos praecepta ut demus tertiam partem sicli per annum ad opus domus Dei nostri, 33. ad panes propossitionis , & ad sacrificium sempiternum in sabbathis , in intendis, in sesemnitatibus, & in sanctificatis, de pro peccato: ut exoretur pro lsraes , & in omnem usum do-α aestus Dei nostri. 33. Sortes ergo misimus super oblationem lignorum, inter Sacerdotes, & Levitas, et populum, ut inferrentur in domum Dei nostri per domo, patrum nostrorum, per tempora, a temporibus anni usque ad annum: ut arderent super altare Domini Dei nostri, sicut scriptum est in lege Moysi: 3s.&utos erremus primogenita terrae nostrae, Sprimitiva universi fructus omnis ligni, ab anno in annum in domo Domini: 36. 6c primiciva filiorum nostrorum, pecorum nostrorum, ilaut scriptum est in lege, & primitiva boum nostrorum,& ovium nostrarum, ut offerrentur in domo Dei nostra, Sacerdotibus qui ministrant in domo Dei nostri: 3 π.&primitias ciborum nostr xum,& libaminum nostrorum, & poma omnis ligni, vindemiae quoque & olei, afferemus Sacerdotibus ad gazophylacium Dei notiri, o decimam partem terrie nostrae Levitis. Ipsi Levitae decimasaeeipient ex Omnibus civitatibus in rum nostrorum. 38. Erit autem Sacerdos filius Aaron cum Levitis in decimis Levitarum, de Levi osterent decimam partem decimae suae in domo Dei nostri, ad
gra lacium in domum thesauri. 3p. Αd ragophylacium enim deportabunt filii Israel, di filii 1,evi, primitias frumenti, vini, & olei, & ibi erunt vasa sanctificata, & Sacerdotes , & cantores,& janitores, deministri, Ee non dimittemus domum Dei nostri.
cum inimis, illudque nomine omnium subseribile obs- mari faciemus a Principibus nostris, quorum nom2M H-quenti capue reseruntur. V Lm s. I. C IGNATO x foederis populi cum Deo initi γ νο Δ κὐκτ N M Mias quasi dux γ Λ Tithas ATA, νιιι υτ 1 Ac R LAi. JAlius est hic a Nohornix, qui
Alliersata quoniae nuncupabatur.
rant omnes hoc indus signare i quare optimates 1 bla jurarum & obsignarunt pro ceteris contribulious suis. Ei et u i similes optimatibus erant in populo praecipui
DIMITTE Mus AκκυM s νT1MυM J sive sal, V lla s.; r. batis R. d. sinemus terram anno septimo Sabbathasare, ut agros non colamus, sed i ponte in eis nata palmpcribus relinquamus, juxta legem Exodi13. I.
temus pariter debitoribus ea , qtiae per tyngrapham manus eorum nobis sunt debita , ita scilicet ut anno septimo ea non exigamus. Hoc citim lex pariter jubebat ,
ut cum terra non coleretur annot optimo, e cm quo
que debita ex mactibus terrae solucii da non Iolverentur. ET IN sANC Tisi ea Tis 3 id est, in hostiis pacificis, quae Deo offeruntur ι has enim distinguat a victumis pro peccato, de quibus proxime sequitur.
est, quotannis, sis singulis annis. D CIMAM PAETEM T aan J id est, decimas se .ctuum terrae. Me enim Levitae terram possidere pinorant, sed tantum ex ea se tuum decimas accipere. ERUM Nos Taosto M. J Hinc patet , Iudaeos iacimasset Visse non tanti agrorum , s ridi laborum de D opN