장음표시 사용
11쪽
d Commentaria in Esdram s Nehemiam. Cap. Is
ut templum ex resio aerari suoque sumptu aedificaretur, patet c. 6. Unde Pro, me o- M s, Hebr. est cum ma--νθεπι--, q. d. cum oblatione quam
sponte Merunt templo, dabunt etiam uia pro viatico M. ita vata, Pagnitu&alii.
DA ET principes famili rum, quaeque enim familia suum habebat caput & patrem sed diversae familia ab uno rapite descendentes, iatim M. bebant principem, &quasi Patriarcham.
Chaldaeis sacrilege ablata, &dicata suo idolo Belo, Cy
gare principis praeeit,vocamiis thesaurarium,quasi Men men sit ei non ex baptisino, sed ex ossicio proprium . in quo saepe filii parentibus luccedunt. Porro μενε ea componitur ex Mi με, id est,a-- , dynas i , princeps, Sem ια, id es ,-,q. d. dynasta legem serens, di ius d stans.
ω . -' Iot, I H neci , Zoro reli . nepoti Iechoniae iis expatre Salathiel . Ita Iosephus, Lyrai . Dioci. Uata, viriana, Tomi ellus, Salianus&alii. -retam pater Salathiel, ruim avus Iechonias hoc anno primo Cyri videntur vita at illi lancti: nam deinceps eorum nulla sit mentio,1 ed -- per Zorobabelis , quasi Ducis Iuda. Porro Salathiel filio. nascenti indidit nomen in . I, id est , νη-- - ινι- , Lo Quod in Baby looica captivitate eum senuerit; cum Evi erodae e carcere eduxit avum eius Iechoniam, eumque mensae suae regiae ccinvivam raserit, Zorobabelim. tatum est nomen , ut vocaretu -, d elis ι-- , is Euseb. lib. m. ae Prirpar. P. I.&ωμν enim es gaitares, significat in , ι- significat νει---- Rursum Pamin. in N in. Hebr. Saga. I- , interpretatur
Ubi nota , olim Hebraeis, Chal iris. Persia, Phaenicibus aliisque gentibus Orientalibus familiare fuisse peregrinis mutare nomina, illisque dare Dareiade propriamniis suae citi inserebantium patria, inquam , certum quid &personae appositum significantia , uti fecit Adam ind- rebus nomina naturae earum apposita, Gnes. v. ιν ut nomina essent quasi omina rei naturam , virtutem aut pioprietatem alis quam praesci tem aut fururam lignificantia. Sic Daniel. r. Hebraea nomina Ananias, Aratuis, Misael, in Babylone a Chaldaeis continutata sunt in Chaldaa Sidracii, MN sach, Abdenago . Sie Hebraeus Nehemias , a Char. is haldaice nuncupatus est Athersita. Idem de Gaecia docet Plato in Cratylo. Quocirca Eusebius lib. a a. de P
par. e. 3.& ex hoc argumentum sumit pro exquisita H
Maeorum sapientia, quod scilicet sacra Solpti nominum propriorum significatione de vi utatur. Scur Rr aEηT sa CUND I spem H, scilicet in va arula.dinis degeneris, qui nimirum cense ut secundo loco, eam pretio quam pulchritudme. Primi enim ordinis erant scypni aurei, secundi vero argentei .
I. TY I sunt autem provinciae filii, qui ascenderunt de eaptivitate, quam trans ulciat Nabucho I L nosor rex Babylonis in Babylonem, & levetii sunt in Ierusalem&Iudam, unusquisque in civistim suum. 2. Q .. venciui. cum Zorobabel, Iosue, Nehmia, Saraia,&Rahelaia, Mard Khai,M 'spirat , Relium, Baam. Numerus virorum popus Israes. Filii Pharos, duo millia centum septuaginta duo. I risi Sephatia,trecenti septuaginta duo. Filii Areasseptingenti septi sinta quinque. o. hilii Phahath Moab, nitorum Iosiae: Ioab, duo millia octingenti duodecim. . Filii .mam: mille duc . nti stuns gliua quatuor. 8. tilii Milua, nongenti quadraginta quinque. 9. Filii Zachai, septingenti sexaginta. io. Filii Bani, sexcenti quadraginta duo. ii. Filii Bebai sexcenti viginti tres. I 2 Filii Azgad , In te duceιui viginti duo. 13. Filii Adonicam, sexcenti sexaginta sex. I . Filii Beguai,duo millia quinquaginta si x. Is . Filii Adin,quadringenti quinquaginta quatuor. 16. Filii Ather, qui erant ex Eacchia, nonaguria Ocio. i .huuticiat, trecenti viginti tres. I 8. Filii Iora, centum dii Mim. I p. Filii Hasum , ducenti viginti tres. χo. Filii Gebbar, nonaginta quinque. χΙ. Filii Bethlehem, centum viginti tres. 22. Viri dici upha, quinquaginta sex. 23. Viri Anathoth, centum vuginta octo. H. Filii Aamaveth, quadraginta duo. Es. nlii Cariathiarim, Cephira, de Beroth, s ptingenti quadraginta tres. 26. Filii Ram&Gibaa, sexcenti vigilui unus. x . viri Machmas, centum viginti duo. 28. Viri Bethel de Hai, duci mi viginti tres. 29. Filii Nebo, quinquaginta duo. 3o. Filii Megbis, centum quinquaginta sex. 3 i. Filii Mam alterius, mille ducenti quinquaginta quatuor. r2. Filii Harim, trecenti viginti. 3i. Filii Lod, Hadid,&ono, septingenti visinti quinque. 3 . Filii Iericho, trecenti quadragintaquinque. Filii Senaa, tria millia sexcenti triginta. 36. Sacerdotes: Filii Iadaia in domo Josue, nongenti septuaginta tres. 37. Filii Emmer, Inille quinouaginta duo. 38. Filii Phestur, nulle ducenti quadraginta septem. 39. Filii Harim, mille decem ocleptem. s. Levitae: Filii Iosue&Cedmihel filiorum inviae, septuaginta quatuor. I. Cantores: Filii Asaph. centum viximio . 42. FiliiJanitorum: filii Sellum, filii Ater, filii Thelmon, lii Accub, filii Hatita, filii Sobai: um,ersi centum triginta novem. M. Nathinaei: filii Siha, filii Hasupha , filii Tabbaoth, M. filii Ceros, filii Siaa, filii Phadon, s. filii Lebana, filii H gaba, filii Accub, vis. ωii Ha ab, filii Semlai, filii H n, filii Gaddel, filii Gaher, filii Rala. 8. filii Rasim, filii Necoda, filii Gazam , M. filii Raa, filii Phasea, filii Besee, so. filii Asena, filii Munim, filii Nephusim ,1 I. filii Bacbuc, filii filaeupha, filii Harhur, 31. filii Bessuth, filii Mahida, filii Harsa, s 3. filii Bercos, filii bisara, filii Thema ,1 . kii Nasia, filii Haripha, s s. filii servorum sa- Iomonis, filii Sotai, filii Sopheret, filii Pharuda, 16. filii Jala, filii Dereon, filii Gilder ,1 . filii Sapharia, sigi Hatil, filii Phocheres,qui erant de Metaim, filii Amni. 18. Omnes Nathinaei, ic siti servorum
12쪽
Commentaria in Esdram-Nehemiam . Cap. II. 9Salomonis, trecenti nonaginta duo. 19. Et hi qui ascenderunt de Thesmata, Thelharsa, Cherub, &Adon, &Emer: & non potuerunt indicare domum patrum sirorum &semen suum, utrum ex Itael essem. 6o. Filii Dalaia, filii Tobia, filii Necoda, sexcenti quinquaginta duo. 6 I. Et
de filiis sacerdotum filii Hobia, is eos, filii Berzellai, qui Meepit de filiabus Berzellai Galaa
ditis, uxorem, oc vocatus est nomine corum. 62. hi quaesierunt scripturam genealogiae suae, &non invenerunt, de ejecti stant de sacerdotio. 63. Et dixit Atheriathaeis, ut non comederent de Sancto timetorum, donec largeret lacerdos doctus atque persectus. 6 . Omnis multitudo quasi unus quadraginta duo millia trecenti serasinta: Q. exceptis servis eorum, de ancillis, qui erant septem millia trecenti triginta septem: &in ipsis cantores atque cantatrices ducenti. 66. Equi e rum septingenti triginta sex, muli eorum, ducenti quadraginta quinque, 67. cameli eorum qu dringenti tri inta quinque, asini eorum, sex millia septingenti viginti. 68. Et de principibus patrum, clan ingrederentur templum Domini, quod est in Ierusalem, sponte obtulerunt in domum Dei ad extruendam eam in loco suo. Secundum vires iura dederunt impensas operis, auri solidos sexagim millia, & mille, argenti mas quinque millia, & vestes sacerdotales centum. N.
Habitaverum ergo sacerdotes octavitae, de depc'ulo, & cantores janitores, οὐ Nathinaei, in urbibus suis, univgrsusque Isiactio civitatibus s.
HI suu et A. TEM P Ov Iucta v I LIIJ q. d. hi sint Iudaei,qui in Provincia Babylonis tuti vel ed rati, ex ea remigrarunt in pristinam patrum sedem, putata Ierulum. Fuit enim Provinciae vocantur , qui in ea ad senis nati vel educati diu habitavere. Haec enim phr suli suificat nativitatem vel incolatum, ait Diab. Unde alii per filios intelligunt incolas . sic vocantur filia Sion, Alti Omentis, filis Ire adem , &c. Nis, id est , meoia. Porro Pro υ-- intelligitur hylonia tum potens & minans, sicut per Urbem nunc omnes intelligum Ronum: licet apol'ω-uram hic intelligat Iudaeam: ad hancenam pertitubant , inquit, Iudaei e Babylone in emi r deuntes, quasi filii Ecclesiae.
V 'Iosue Pontifice, qui alio nomine dictus estIesufiliaia Ios μ, ut patet har. MARDoc και. J Multi censent hunc esse Mardochium patruum Esther, qui redierit in Iudaeam, ut possessiones Paternas recuperaret, ac deinde reversus sit IVrsidem, ubi Ldem figere destinarat.
ea revertentis e Babylontia Drusilem est lite quem subii. cio. Israelauc ponitur pro Iuda de Beniamin, soli enim Iudaei & Beniammitae redistes hic numerantur. Alibi eum Israes opponitur Iudae, si allicat decem tribus , quae a Iuda&Beniamini is facientes, em sibi cremant
3eroboam, illis enim abductis in Assyriam, ibique plane disperis, &Quasi evertis, Israelis nomen &decus rediit
diremansit in udai Hic enim duodecim tritam fuit nobilissima, imo resia. Sic dicitur Hal. 333. a. Facta Isevit, id est, Irus 1 in Psalmis enim crebro posterius hemistichium evplica ac confirmat prius, utam dicitur: Deus in M'.
xmne Israel, σή '- Iuda existis, id est, qua de fonte
ac stirpe Iuda propagati estis.
FILII PHAHAM M aBJEst nomen proprium viti,
Varab. vetii testa Dinia ulcenim mi με t significat λαε se. 1 2 cognominatus est, quod in Moab vi clam aliquam sit adeptus, aut quid praHare gesseris.ini
V s x x.xo. κendum cum Hebr. Septuas. &Rom. male ergo nonnulli
di: Hucusque enim per patresfamilias distinxit capita a deinceps vem usque adri 3 i. per urbes distinguit , imo quia patres erant wnoti vel obscuri. Dices, Iudaei iam per o. annos fuerant in Babylone, unde plerique qui ex stahletam aliisque urbibus erant arudum, jam erant mortui: filii vera eorum erant nati in Babylone, M. Res ira esse, sed tamen iidem vocantur
filii Bethlehem, quia a Bethlehemitu, qui ex Bethlehem veneraui, erant progeniti. Aut certe Iudaei in Babylone in suos vicos de pagos distributi, eis nomine Bethlehcin alianamque Iudaeae ut bium iudiderunt, ut se in exilio rum ria patriae suae solarentur, ut iam Hispani in ritu &Ma- eo urbibus suis indunt nomista urbium Hispaniae , ut v cantur Granata, Corduba, ollisoletum, &c. SimiIi modo Helenus Priami filius, Troia eversa fugiens, urbem novam condens nuncupavit eam Troiam. I di virgil. 3. Eneid.
foψω, δε-- amplector mamra. Ira Sanctea. Ficxx AELAM JAlius est hie Eum ab illo vers. r. sed mirum, utrumque pares minerasse filios & nepotes, set licet I s . Sachano et Es JHucusque laicos e tribu Iuda, &M- 0niamin recensuit, nunc recenset Sacerdotes, &v. o. Levi- tas,div 43. Nathinae templi servos. Ait ergo: SACE DOTEs: FILII IADAIA IN DOMO Ios valid est, qui
erant de domo & iamilia Iosue, puta filii,& nepotes Iosa
filii Iosedec Pontificis, erant numero s73Ja aenim fuit ex posteris Iesu&Iosedec, ut patet I .Parais. o.
N et ui κα13 id est, mari , scilicet templi ministe- v. . s. a. rio a Iosue: Erant enim hi Gabaociitae ideoque Chanan ,, non Iudaei oui ob fraudem suam ad hoc opus damnati fuere. Vide victa Iosue s.
xo ouis 3 sicut Iosue Gabaonitas , sic Salomon alios hello captos vel priae lycos templo donavit. Hi vocantur finis Satimonis r unde ex eis multi ab eo addicti fuere tibii.
na sunt urbium Chaldaeae e quibus multi emigrarunt in I daeam. Hi non potueruat probare se otiundos esse ex Iudaeis, ut sequitur: FILII BERZELLAI, Osr Berzellii AccasIT v xl. si .
scilicet Sacerdotum J quasi dirati hic Berzellai duxit uxorem filiam Berzellai iacerdotis, de per illam vocatus est Sin os , id est, ortus ex genere sicirdotali, sed eam id expublicis Genealogiarum libris rebare non posset, tam
ipse, quam filiis eius a sacerdotio teneti fuere, donec
ET D Ix1T ATH κsa Tu AJ Ille est Nehemias, i, V -3. quit Lyran Caiet. & Vatis. idque liquet ex uehem. 7. Ubi idem narratur, quod hic. Unde videtur tae historia contigisse posterius suo Nehemia, &Nehem. 8. s. ubi dicti Ne -πι si a est Athe atha dest, mee naretis, ita a Chaldaeis vocatur a verbo chaldaeo tersa, ideli aruit, &scala, id est, Mit, q.d.almis potu regem , hoc est pineerna regis: loquitur hic Nehemias de se in tertia persoria, aeque ac c. ii. 16. sed libro Nehemiae ipse de se Ioquitur sempa. in prima personar Unde nonnulli Puta- ,
runt alium esse Nehemiam, qui fuit Esdrae socius, a hemia, qui indueitur lib. x. Eldrae ejusque est Auctor. De Atheriatia rursum dicam Nehemiae s. s. UT
13쪽
Io commentaria in Esdram Nehemiam. Cay. III.
Ut NON C. M 1 D. NT D fAMLTO cibo in Ilai ro hi ilis eodcm scre modo iampi., pauculi, L ntiati. savc Ton via id est, victimarum . o sanctificatarum, tur Nehcm c. 7. v. 6.&seq. id est, oblatarum&sacri Maramin, hoc est, ut non co- EI IN I s CANTO E AT OUE CANTA. metirent de sicrificii, pro peccato oblatis, aut armum T ic Es DUCENT IJ C--es templo aghidibantur ad dextrum e victimis pacificis: hae enim cederunt solis is canendo Psalmos, e/--ιω ad laicas cantiones, v g. cerdotibus i qualis se este tu probare nou poterant. ad canendum insuneribus, nus iis, conviviis, εα ligni DON1 C atin x KET s Ac avos Doc Tos Ax- ficatur latis unus fuisse Hebraeorum c Babylone reditus, eua PERFECTU, J Saceratis eu---σ - ut prae Saudio canerim & iubilarent ι juxta oraclitum m m. q.d. donec sacerdos aliquis summus vestibus Ponti. Isaiae cap. . Adducent es fratres vinos Amna ιgri flealibus, in quibus eram Urim &Tummim,indutus, con- Dbus do/-m I mmm tu equis , o in quadretu, U'm-tos,sulens Deum, ab eo periecte doceretur, an hi essent ex V in mutir, earrima a m tem sumIerusadem genere sacerdotali, an non. Hi ergo Metonymia. Et Psal. ix s. De vertenda Demunus captivi Memnon. D. Noeta. Urim FTummum inscripta vel intexta erant Ra- ωμ ι Arais somni-υι, id est , itationali Pontificis. Urim Hebri significat illumii ratiotus, exultantes, ut videremur somniare reditum, non autem
Tummim persecti est quia sacerdos summus Pontificallia vere redire in patriam. -νeptitum ess is Mn --,bus indutuseerfecte illuminabatur a Deo circa ea de qui, π lingua nostrae Ita me. Nise contulerint, ut patet Num. i 7. M. Alleg.s nitis Euoi Eo v M735. ita libr. de Roman male ergo v . . batur lilius Pontifex, per quem lux&veritas iactae it aliqui legunt istacoti . t Ioan. t. Tropologice per haec duo admonebatur tum C.' a No D re Tua TaMνLUM DOMI Nd Pontifcx, tum populus , studere veritati doctrinae, & Templum jam erat a Chaldaeis exustum . Templum ergo perfectioni vitae: atque per haec duo Anagogice aspira. R hic vocatur locus inquisitet erat templum, quia is su et re ad lumen gloriae, & persectam Dei mittionem&amo. N erat, ac iacrificii,&divitio cultui a Deo destinatus. U Iem. de Iudaei mox in eo altare erexerunt, in eoque si tritic
daeam redierunt, quam tamen non invenies, stigillatim L J hoc ei , sexaginta&unum millia: ita legum Hedinumerox singularum familiarum hic allignatos per addi- α Rom. Alii pro sexuinta millia, legunt
ionem computes: in nie enim dumtaxat xygis. quare tia: tot enim numeramur Nehem. de quo ibidem plura. ut summam luc positam expleas addendi tunt ins 1.3uem Diversitas haec orta videtur ex transpontione cisthrarum conflara illi, qui ex decem tribubus cum tribu Iun&M- ob. ia&facili: nam lx. sunt all. vero suiu o.vi, Franc. niamin redierauit in Ierusalem, sed hic non recetuemur. Lucanis e hac de re disi rentem innotat. s.
IUM Pontifex , ct Zarabiles Dux eum popula redeuntes in Ieru em extruunt adtare, in eo sacria carit, celebrant Isum Tabernaculorum, oe novi templi Iundamenta iaciunt.
IAmque venerat mensis septimus, & erant filii Israel in civitatibus suis: congregatus est ergo popu
lus quasi vir unus in Ierusalem . a. Et surrexit Iosue ulius Iosedec, &sratres ejus sacerdotes,&Zorobabel filius Salathiel, & fratres ejus, & aedificaverunt altare Dri Israel, ut offerrem in eo h ocautomata, sicut scriptum est in lege Moysi viri Des . Collocaverunt autem altare Dei superhases tuas, deterrentibus eos per circuitum populis terraruin, & obtulerunt super illud holocauiluin Domino mane&vespere. q. Feceruntque solemnitatem tabernaculorum, sicut scriptum est: &holocaustum diebus surgulis per ordinem secundum praeceptum, opus dies in die suo. Et post holocaustum juge, tam in calendis quam in universis solemnitatibus Domini, quae erant conse-eratae, & in omnibus in quibus ultro offerebatur munus Domino. 6. A primo die mensis septimi coeperunt offerre holocaullum Domino: porro templum Dei nondum fundatum erat. 7. Dederunt autem pecunias latomis &caementariis: cibum quoque, Sc potum, & oleum, Sidoniis Tiriisque, ut deserrent ligna cedrina de Libano ad mare Ioppe, iuxta quod praeceperat Cyrus rex Persarum eis.
8. Anno autem secundo adventus eorum ad templum Dei in Jerusalem, mense secundo, coeperunt
Zorobabel filius Salathiel, &Iosue filius Iosedec, &reliqui desta tribus eorum Sacerdotes, &L vitae, oc omnes qui venerant de captivitate in Ierusalem, S constituerunt Levitas a viginti annis &supra, ut urgerent opus Domini. 9. Stetitque Iosue&filii ejus , & fratres eius, Cedmiel 6c filii ejus de filii Iuda, quasi vir unus, ut instarent super eos, qui faciebant opus in templo Dei: filii Henadad, & filii eorum, & stat res eorum Levitae. Io. Fumo igitur a caementariis templo Domini, steterunt sacerdotes in ornatu suo cum tubis: & Levitae filii Asaph in cImbalis, ut laudarent Deum
per manus David regis Israel. it. Et concinebant in hymnis de conseiIione Domino. Quoniam bonus, quoniam in aeternum misericordia ejus super Israel. omnis quoque populus vociferabatur elamore magno in laudando Dominum, eo quod sundatum esset templum Domini: ix. plurimi etiam de Sacerdotibus & Levitis, & principes patrum, &seniores, qui viderant templum prius clim sundatum esset, &Loc templum in oculis eorum, flebant voce nragna: de militi vociferantes in laetitia,
elevabant vocem. i 3. Nec poterat quisquam agnoscere vocem clamoris laetantium, &vocein fletus puli: commixtim enim populus vociferabatur clamore magno i & vox audiebatur procul.
qui nolito partim Septembri, partim O. Artaxerxis primo die primi dii cessit Babylone, Metobri respo idct. Hebraei enim utebantur mentibus luna. Primo die mensis quinti pervcnit in Ierulalem, ut aud:eribus, quos singuia Lunae lunationes eisciunt. Hinc Ui- muscap. r. r. detur quod Iudaea Babylone discesserint m. io veris, anno Ex so,aεxir Iosua sive Iesus 3 rit .s Io t- primo Cyri, & Post qua uor mentes itineris pervenerint D Ee, qui mortuo patruosedec, et in Pontificatu succendi Ur Rin Ierusalem mente Iulio, ae mox erexerint altare, seque rat, eratque Esdrae ex fratre uepos, Esdras enim erat sta. praepararint adstitum Tadcrnaculorum, ceteraque mense teriosedec. ET ZORosai, ι inios sALAT x,
14쪽
Commentaria in E ram O' Nehemiam. Cap. IV. II
filii Iechoniae , cui mori avox patre successit in duc, tum populi. Hi auo ergo duces iuere populi rediicis in I rusalem , Ictus in Ecclesiasticis , Zorobabel in Ilaliticis.
quotidie per totam se ii octavam vis mus , quot re quales,
qualiquerit aras offerri praeceperat Deus Numer 2 .ET pos et v mc Moxoe Aiax Tu M iso Elde quo. dixi Numer. 18. 3.
TEM LUM , ad locum in quo steterat templum iam a
id est, jactis jam templi sundamenti . . T LAODAxENT DEυM PER MARus D A vin J id est per opera Davidis . puta per Psalmosa Davide eompositos,&per musica instrumenta ab eo concinne instituta as Dei laudes in templo
ebquila fundamenta templi famesi m iacta, sed necdum
parietes erecti, ut patet exsequent. FLERAM Tvoea MAGna 3 quod templi novi landa. menta non responderent magnitudini & maiestati prioris templi , quodque eius ruinas circumqtiaque eotis picerem: vicillim tamen Dudesunt de novi templi reaedi sic.rtione: , deque suo in vatriam reditu ac Curi benevolentia , sed raesertim de De prius irato jam sibi reconciliator quarei tus hic gaudio misceliatur, ac voces flentium Se exultantium committaeliarmoniam etficiebant mi. iam planeta Niubilo.
SA amitot per praefestus Persario imperrata a Camisse Ori successare rescripto , impediunt fabricam urbis oe te . i. A Udierunt autem hostes Iudae&Beniamin, quia filii captivitatis aedificarent templum Dq- .
mino Deo istae Σ.&accedentes ad Zorobaues,&ad principes patruin, dixerunt eis. AEduficemus vobiscum, quia ita ut vos, quaerimus Deum inestrum : ecce nos immolavimus victimas a
diebus Asor Hadian regis Assur, qui adduxit nos huc. Et dixit eis Zorobabel, 6e Iosue , dereliqui principes patrum Israel: Non esi vobis & nobis ut acili ficemus domum Ddo nostro , sed nos ipsis bli aedificabimus domino Deo nostro, sicut praecepit nobis Cyrus Rex Persarum. 4. Factum es
igitur, ut in ulus terrae impediret manus populi Judae, & turbaret eos in aedificando. s. Conduxerunt autem adversus eos consiliatores, ut destruerent consilium eorum omnibus diebus ori regis Persarum usque ad regnum Darii regis Periaru in. 6. In regno aurem Allueri, in principio regni ejus, scripserunt accusitionem adversus liabitatores I udae te Jerusalem. 7. Et in diebus Artaxer xis scripsit ei elam Mi uiridates, & Thabeel, & reliqui, qui erant in consilio eorum, ad Artaxerxem regem Persarum epistola autem accusationis scrip a erat Syriace, & legebatur sermoti e Syro 8. Reum Beelteem, & Samiai ferita, scripserunt epistolam unam de Jerusalem Artaxerxi regi, hujuscemodi: p. Reum B elte , & Samsai scriba, oc reliqui consit iat 'res eorum, Dinaei, de Aphariathachaei, I he phalaei, Apharsaei, Erchuaei, Babylonii, Susanccha: i, Dievi, & AElamitae, io. & ceteri de Gentibus, quas transtulit Asenaphar magnus de gloriossis: oc habitare eas fecit in civitatibus Saniariae, & in reliquis regionibus trans Flumen in pace, II. Hoc eit exemplar epistolae, quam miserunt ad eum Attaxerxi regi, servi tui, viri, qui sunt trans Fluvium, talucem dicunt . i 2. Notum sit regi, quia Judaei , qui ascenderuntate ad nos, venerunt in Ierusalem civicatein rebellem&peisimam, quam aedificant, extruentes muros eius,& parietes con ponentes. I 3. di unc igitur, notum sit regi, quia si eivitas illa aedificata suexit, &muri eius instaurati, tributum , ω vectigas, Oe annuos redditus non dabunt, & usq; ad Tegdi haec noxa perveniet. I . Nos autem memores salta, quod in palatio comedimus, & quia laetiones regis videre nefas ducimus, idcirco misimus&nunclavimus regi, i s. ut recenseas in libris historiarum Patrum tuorum, de invenies scri prum in commentariis: oc scies quoniam urbs illa, urbs rebellis est , &nocens regibus es provinciis, & sella concitantur in ea ex diebus antiquis: quam ob rem & civitas ipsa destructa est 16. Nuntiamus nos regi, quoniam si ei vicis illa aedificata fuerit, & muri ipsius instiurati, pqssessionem trans Fluvium non habebis. II. Uesbum misit rex ad Reum Beelirem, &Samsai scribam, &ad reliquos qui erant in concilio eorum habitatores Samariae, & ceteris trans Flu vium, tautem dicens & pacem. I 8. Accusatio, quam misistis ad nos, manifeste lecta est coram me: I9. &ame praeceptum est e de recenserunt, inveneruntque, quoniam civitas illa a diebus antiquis adversum reges rebellae, &seditiones, SP lia concitantur in ea: ΣΟ. nam & reges fomtillimi fuerunt in Ierusalem, qui de dominati sunt omni regioni, quae trans Fluvium est: tributum quoque & vectigal, de redditus accipiebant. 2I. Nunc ergo audite sententiam : Proh atis viros illos, ut urbs illa non aedificetur, donec ii sorte a me justum suerit. χχ. Videte ne negligenter hoc impleatis, &paulatim crescat malum contra reges. 23. Itaque exemplum edicti Artaxerxis regis lactum est coram Reum Beelteem, & Minsai scriba, &consiliariis eorum, & abierunt festini in Ie rusalem ad Judaeos, & prohibuerunt eos in brachio robore. M. Tunc intermistum est opus domus Domini in Ierusalem, oc non hebat utque ad annum secundum regni Darii regis Persarum.
Hos νε s tuo A J scilicet Samaritani, sive incolae M. triariae perpetui Iudaeorum inimici, in Met v. a. Nio. De his dixi Reg. 17. A. Ficii CAPTrvix ArisJ id est, Iudaei nuper captivi, di jam ex captivitate reversi. Rioa HADDAN. JHic est Asar Haddan filius S m-cherib ultimus rex Assyriorum, de quo A. Reg. 19. .ult. Noes T vo Is Er Μ ollis societas ti communio in hae te Ii fibrica γ ut vobiicum conjuncti A 1ν res uos Doris AE DEO Nos T stor quia vos estis schismatici, imo Meetiei & idololatrae nam cum Deo nostrox vero c litis idola, quae coluistis in Assyria, ex qua traducti et is in Samariam. Noluerunt ergo Iudaei Samaritas habere in fabrica Ibcios. Primo, quia ipsi erant haeret:ci: unde disce quam communionem cum inreticis fugere debeamus . praelertim in rebus sacris de Sacramentis . Secundo,
15쪽
I 2 Commentaria in Varam& Δehemiam. Cap. IV.
quii ipsi erant hostes Iudaeortina; unis e fraud in A , ita ut Iurm
committere Potuit tu, ut pro templo uiolum Loricarent. Tertio, ne Muraritae templum qiiasia letabricatum sibi velidacarent , aut cerie esus partem nabere vestent, meoque suas superstitiones de niolorum cultus celebrarent. QMrto , ne nialo doIo areriam pro calce , ac terram pro lapidibus sciricae immittarent, ita qui. labrica templi ruinas ageret , ac tandem rueret.
Poris L s et astri J Samiitani jam dicti , accolae Se incolae terrae vicinae, puta Samriae. Coia vox st MNT pretio & donis eo rex tit AT aas Jadest, consiliarios, putavcriarum in Sanuria, Syria& Iudaea praeiectos ac quaestor , ut ulvente Curo , quem l ciebant favere isticae urbis & templi , rarλe &parce supmitarent sumptus, aliisque dolis de malis a tibus opus impedirent. Mortu autem anno sequente Cyro, Cambγsem ejus filium auressi , ad eum scrip et tint litteras quibus Iudaeos ut pacis t urbatores , di sediti sos acculabant; itaque ab eo rclcriptum impetrarunt,quo jubebantur Iudaei a fabrica supersedere: ubi nota epillesas tam Regum, quam pratectorum hoc cap.& P. sequv.
praesertim quia Hebraei nuper in Babylone captivi Eidcm linguam C Idaeam didicerant, ac inde redeuntes, in illam declinarunt γ atque a vitam linguam Hebraeam cum Chaludaea commi currunt: ex oua commi:irone orta est lingua γω - Hebraea, vel Chalciaeo- Hebraea, quam aln Ieros lym uanam vocant. Sic lingua latina a Gothis eam Gollitica commista peperit nobis linguam Hispanim, Italaeam,
Dices , 'r Iudaei non recurrerunt ad Cyrum sibi faventem, eique fraudes&dolos Sa:turita am& raelecti rumdctexerunt Rei p. quia,teite Iolepho, Cyrus como abiciat, prosectus in bullum contra Lidos rebellantes, α deinde contra Scrilias, ubi de anno lectuenti intcriit. Cymerso abi me, domi regebat Cun i s a cuius consilia ios m nerous corruperunt Samaritae, ut templi fabricam impedirenti fuit autem hoc per biennium, ut habet liber 3. EDdrae Cap. s. v. ult. ex uoliquet, oeto annos , qui vulgo dantur regno Canari sis , inchoandos esse ab eo tempore ,
quo Rure Cyro apila Lydos ise Massagetas occupato , ipse
Eadras vocat Aqueru- , chronica I mira vocarent nomine Persico Artax. νx m. Aliter Virili. a Castro in C. i. Aggaei
sub initium , qui censet Assuerum esse Ombysem Artaxerxem vero est merdem magum , qui Cambysi successit , A: se ver fraudem in regium intrusit . Peius Maliger centet Astucrum esse Xerx m s Artaxerxem vero esse Longi-num Xerxis filium , de quo plura v. 14. Similis resumptio sermonis in Marcias. v. g. res.&saepe alidi. Cambyses luit Iudaeorum hostis, unde ab eis vocabatur secundus Nabuchodonosor , teite Eulebis in Chronico :erat ei nn moles inorum contemptor , sacrilegus &parricida: nam fratrem proprium interimit , ait Iuttinus: lororem vero duxit in uxorem, quam deinde iritemnit,
unde sulla numinis vindicta seipsum occidit : insitim , ' enim in equum vagina gladii caecidit, unde nudatus gladius in es femur infixus eli,quo vulnere pavid poli adiit, ait Herodotus di Iustinus. Notat Caset.quod licet Samariis sub Cyro per cosiliarios impedierint aedificationem templi ex sumptibus publicis
1 t ®iis, non tamen Iudaeos atabrica cessas le ; lea in illa& proprio iplorum bl omate icti m perrexisse ex privatis propriisque sumptibus ι unde hoc Hebraeo. Idem sit iamnicie. quoque impediverunt lutcri, ad ambiet in datis. B L 1 ι rasM J Elt nomen oti ii significam trafictum V x x. 3ri ιν, via mine νnmsapi retra, sit Lurai . Arias vero vult esse nomen proprium , 5e simili re , esse./m Dpmι vel susur, vel rar/ram vel : m: raam enim Hebr.&Chald. te mcitfamrgustus,&mutaphorace so stis Hebr. I de Chalda bHI , est mus , HU IM ,-; rgitur B.elae , vel ut Hebraei pronunciant Baahaam , adcmest quod Vasta Hiems o' e iis, , quod agitabatur in Senatu Ze consilio, hoc ell,Cantelia tis: husus enim erat ad regem facta omnia referre, ea que ιcripto tabul is pura icis coiis:gnare, S sua cunu, si falloque obsignare. Ita Iosephus. Ash NAPHAR. JHic est Asarhaddon, va Sennacherib, vel qui saltu ex eo cognatis, victagnatis . . Si Μυ η 1 civitatis Iera alem quam Iudaei aedificant
NT J quia conita lui, muris te utant, di in liberta- 'tem cu)us sunt avitias imi leasterint. Hine patet Iutaos licet e Babi lone libet os, mantisi e tamen Cvro M Persis ve- rebus in erit domi praeerat. Nam mit biennium occisis D ctigales&tru citatios .l urium Cyrum Iudais tacuitati m Cyro, solus arn sciregnaviti annos dumtaxat. UL V de lusi non tantum i mpli, sed& umcircaedificandae. de Iosephum. IN REGNO AUT IMAss saxi J id est , Ombysis . Ita Iolcphus, S: patet ex praeced. hic enim patri Cyro in regno luccessit. Nota, Asiuerus Clialdaice , P rtice Artaxerxo, erat commune nomen regum Persarum de Babyloniorum, sicut AEgyptiorum regum commune IO.rirnerat Pharao, de poli caldiolomaeus, ac Romanorum Caiar. Id ita esse patet ex hoc capite, ac ex Esther 1. vers. l. collato c. ΠωP. II. r. c caP. I6. I. Assuerus, vel ut Chaldaice dicitur, Achalucros deduciturabaei as,id est , m sutis, deros, id eli, caput, hoc est,magnum caput, icilicetniagnus rex S: princeps. Unde iisdem sere literis in aliam
lurguam transumptis, mutatis tamen vocalibus Graece vocati r in ηρ Oxyaras , id est, aere Mars, uiartius, l- Iicosus e N Xerxes , quae vox Graece, ait Herodot. lib. 6. significat bellatorem, intruxerxes autem magnum bellati rem . Unde Maliger se l. 6. rari. r. aliique linguarum Witi allerunt haec nomina sere idcinet se , idemque signiticare , sollere ovaret, De Misaerces , ochosae ses , λο-xes , A erus , A axes , Artaxe es, vel ut diris PN Ki Ullam
T O Ci, MLD M VIJ q. d. nos memores sumus alimoniae& Salari, hoc citim a Sese est dictum quod nobis in aula dedisti, ut gratum erga te nos alentem animum ollenda mus, monemus te de periculo . quod tibi a sabiae aurbis Icrus cm imminet, ut eam impedias. Sic Pxta. goras hoc Symbolo: Saemo mensam ne Voereas , ita nncuitudinis admones at,q. d. in rebus Prost is ne C- eouvit a . moria excidat gratitudo .Lbua amicis, qui tui sali, Ninent, participtim te sicerunt. Sal enim notat convivium, quia in eo omnia late condiuntur, ut capiant . Hebr. cliseuoniamsale paLuιι siai ει --1. Ita Septuag. id est,quo ii iam in palatio tuo raucati sumus. I Reli quo ὶ ire veret: : Iale templum Iri, mias, id est, omnino illud destruxi .mus; olim enim cunilocum aliquem dei blare vellent, semitiabant in co lat.
nulaciant Aeses, Anax. πιι, vel Artaxara: ita enim hic D maeres quis fuit his Darius Maliger & Seuerus Sulcit in Hebrae V. 3. IN D a s A et x, axis. JUt idem Cambyses , qui Clialdaice dictus est Asiareus , Persee Artaxerxes, inium dixi ex Septu inta . Unde Artaxoxei non est in Hebraeo. Id ita esse patet ex Repe uag.Quae enim hic G-tur scripta ad Assuerum , ibi leguntur au Artaxerxem datas imo nonnulli Les hic. 6. sic habent: Drum Urem Assueri , i se est Anmωνκει cita Complut . idque patet ex fine capitis ult. ad Damumuolus enim Ombyses post Cyrum legitimus rex usque ad Dariam intercessit. Idem patellex Iosepho. Esdras enim descripturus , ait CMet. modum quo 'aesem ad r in sotplerunt , more Hebra relumit temtus quo str ipso unt , nominando eundem alio nomine , scillari lissim, quod i in epistolis suis praefigere solebat. Uidetur enim Esdras cx pu is chroni is de Di rus Persarum, epistolam Samaritanorum dest ipsisse cumpit. lib. 1 histor. censent cile Darium Nothum, qui fuites ius nothus sve spurius Artaxerxis Longi mani oeum regnavit i s. annis . Contendit enim scaliger Asiae. . . rum, cuius mentio factaei v. 6. esse Xerxem ι Mia cr- . xem veris de quov. 7. esse Longi manum Xerxis silium ιDarium de quo hoc v. esse Nothum Ana erum, qui c. 7. 'i. misit Esdram de Nehemiam in Ierulalcri , esse Artaxcr. xem cognomento Mnemonem Darii Nothi filium relu cessorem. inare sub Darao Notho aedi. citum fuissct plum, urbιm vero Imitatem sub Artaxerxe Mnemone . at que ab anno secundo Darii Nothi inchoandas esse he domades, quae fluxere usque ad ortum C ruit, de quibus Danici c. ρ. ita calther , qu dum unus ipse acrem omnium Chronologorum agit Ar iliarchum , omnes vlausim in se Re arariar. acriores provocat Aristarchos. Nam lub Dario non Nollici
16쪽
Commentaνω in Esaram Nehemiam. Cap. R Ig
templum &uibent, pater ex commini Chron I gortim , Interpretum & Doctorum contensu. Secundoaex Iolei,no,qii ad expressi' locet.Tertio, ex lib. 3. Et irae c. 4 43.ubi Darius hic vovit aedificare temptuni, si rex fierct , de quo mox plura Quarib,quia iuxta Maligerum i Cyro i soluta ca- privitate Babylonica usq; ad in taurata moenia Ierusalem, filixissem anni 144. t Henim sunt acri rousque ad Da ium othum quod licet admittat scaliger ,repugnat tamen AD g eus c. x 4. ubi illi qui primitus e terinalem in Babylonem captivi filerant, adhuc superstites, videntes novam novi Zorobalbe lis templi fabricam, eam praetemplo priori Salomotus,quali parvi vel nullias prct it nabuerunt.Λ com bullo auteni templo ilomotiis peioralisos, utq; ad Da. rium Nothum fluxere anni 176. ait iple Scaliger . iariis lux:b illo ero vitam proro vitat ad annum 3 6.Ru sum ,h Esdras missus fuit ab Alia xerxe Mnemone in Ierusalem rogo Eldras vixit ducentos lore annos : genitus est enun a Saraia Pontifice, qui occisu, eit a Cloidaeis anno primo ptivitatis Babylo licae. Intulice Zorobabel , & Icius filius Ioles c, qui liab Cyro praefueriin reductioni captivitatis, postea litteriaciunt huic reaedificationi Iub Dasio
e . ergo hic Darius non Nothus, sed Hyilalpis. Ita Mephus
1e coaeviim i addo Pontifici & Alcxandro Magno,iud falso. Anno ergo secundo Darii Hyllabi is relum praeit templi m ca per annos novem interm ita , ac sexto eiusdem annosuit aluoluta , t cilicet fabri ea lancti N: laneti l uictorum ;nam atrium sive exterior pars templi,& percosequens totutemplum 'd omnia consummatu fuit anno ti Darii, utri Ioleph. lib. t i. p. 4. M . Porro, causa crux Darium movit ad reaedincandum templum, fruit Zorobabel, qui Dario fuit aulicin Datillimus S iii deliciis .eique adhue principi iurg siit, ut votum sice et de aedificando trem, io si crearetur rex: creatus proposita maestione, Quid esset om-mum fore simam λ cum unus dixisset esse vinum , allux esse mulieres, teritu, este regem, orobabel dixit esse veritatem, de eaque re iam lapienter A clcSint edissemuit, ut Datius usserite im netere uicquid vellet: vo audito Zorobabel
Deniquet Daritis Pcrifice signifieat , ut est,'ude rem, ait ilesychius. Prudentia enim de providentia est prima dos regis ad rite gubernandum i unde Herodoeus lio. r. sin iis emit cilem Cyri coeatra Scytas ubi &petiit tem
Adludit deinde se iii reiicivisse ex tomnio iam dictori
Sed occissus Curio: uccetarem reliquit Cambysem, cui successsit Darius. Hinc DaWiui Grxed idem est quod eo errator,
ci im est opus prudentis Hualis erat Damus, qui Persice idecit quod Prudens: AM. Darius idem in quodameratio er ἐκ- ratio . enim ei gener aris&daratro Apte: Darii enim
suo duravit in imperio Persico ulque ad Darium inhiara.
AGI ius oe Zachaxias prophetae HyrtantW D te's, ut fibricam templi resumant , qrrat de re Darin m p gem einsidunt ejus cedit, an id ei pl.iceat. 3. π Rophetaverunt autem Ag us Propheta&Zacharias filius Adda, prophetantes ad Iudaeos, qui erant in Judaea&Ieria salem, in nomine Dei Israel. 2. Tun et surrexerunt Zorobabel Dilathiel,*Josue filias Josedec, & perum aedi Mare templum Dei in Ierusalesia, de cum eis prophetae Dei adiuvantes eos. In ipso autem tempore venit ad eos Thathanai, qui erat dux trans Flumen,&Stharburanai,&consiliarii eorum: sicque ducerunt eis: Quis dedit vobis consilium ut domum hanc aedificaretis, & muros ejus instauraretis 3 q. Ad quod res,andimus eis, quae ellent noluina si ominum auetorum aedificationis illius . s. Oculus autem Dei corum laetus est super senes t udaeoru ino non potuerimi in hibere ein. Placuit ille ut res ad narium reterretur,& tunc satista reiit adver: usacculationem illam. 6. Exemplar epistolae , quam milit Thathanai dux regionis trans Flumen, oc Stharburanai, consiliatores eius Arphasacliaui, qui erant trans Flumen, ad Darium regem. 7. Sermo, quem miserant ci, sic scriptu, erat: Dario regi pax omnis. 8. Notum sit regi, isIe nos ad J udaeam provinciam , ad do. inum I era n agni, quae aedificatur lapide imposito ligna ponuntur in parietibus: musque illud dilippirier extruitur,&cres citin manibus eorum. v. interrogavimus ergo senes illos , Sita diximus eis : aliis dedit vobiis potestatem ut domum hanc aedificaretis, & muros hos instauraretis' io. Sed & nominacorum quaesivianus ab eis, ut nunciaremus tibi: stripsinusque nomina eorum virorum, qui sum principes in eis. II. Huiuscemodi autem sermonem responderunt nobis, dicentes : Nos sumus servi nucoeli S terrae: de Aficamus templum, quod erat extructum ante hos annos multos, . quodque rex Iscael magnus aedificaverae,&extruxerat. I 2. Irit quam autem ad uacundiam provocaverunt patres nostri Devin coeli, tradidit eos in manus Nabuchodonosor regu Babylonis Chaldaei, domum quoque hanc destruxit, &populum ejus transtulit in Babylonem. I 3. Anno autem primo Cyri regis Babylonis , Cyrus rex proposuit edictum ut domus Dei tam aedificamur. l . Nam de vasa templi Dei aureacida inciuea Rus Nabuchodonosor tulerat de templo , quod erat in ierlici lena, at portaverat eu intemplum Babyloliis, protulit Cyrus rex de templo Babylonis, de data sunt basiaba fir Mocabulo, quem S principem constituit , is . di x idque ei: llic vasa tolle. oc vade, Spinieram templo , quia est
17쪽
I4 Commentaria in Esdrams Nehemiam. Cap. VI.
in Jerusalam, & domus Des aedificetur in loco suo. 16. Tunc itaque Sassatiatar ille venit &po
sui; fundamenta templi Ira in Jerusalem, di ex eo tempore usque nunc aedifica uir, & necdum completum est. II Nunc ergo, si videtur regi lvinum, recenseat in bibliotheca regis, quae est in Babylone , utrumnam a Cyro rege jussum tuerit ut aedificaretur domus Dei in Jerus2em, levoluntatem regis super hac re mittat ad nos.
ut patet Zachar. I. v. I. Hebraei enim nepotes quosli- bet vocant filios, ut patet Matth. a. i. Iudith. g. r. &
Oeotios ADTEM DEI q.d. divinae providentiae gratiae & lavoris thuius enim signatu de symbolum eii oculus bellignus, quo Deu Iudaeos res xit erga Iudaeos opus ruit .quod ipse Tilathaitai l rceio hanc mentcm iniecerit, ut non impediret templi urinique tauricam , licet necdum consuluiscet Darium, imo ut lcra rei apposite Dario ad utilitatem Iudaeorum , ac Darius iceiis eius litteris concesserit templum rcit aurari. Nullus enim hostium Iudaeis ieopponebat, ac Darius in I.Idaeos fuit benevolus , opera Diolabella, qui erat aulicus Darii, ut dixi. Similis pnr
Nota . s Script . Deo dat oculos, aures , brachia, pedes, non vere & proprie, ut voluerunt Anthrop orphit scen sentes Deum lial,erc corpus quod etiam sensiste videtur Tertul. licet eum excula Iumelius 3 telte S. Epiphan. &S. Auxult in eorum haereti, sed metaphorice, tu humano Braptui teaceommodri, ac per humanas action &me bia inlatilibuta significet, stalacci per oculos, quod om-
nia videar ι per aures, quod omnia audiat ι per brachii. quod omnia possit, per pedes , quod fit 1umme stabilis constans & aeternus. Ita Euclio. des multa spirital. c. 1.Rεx I a AEL MAou. . J Sapientia, opibus, impe- VL. L. Detio, furiare gloria, puta Salomon.
Mus Dra n Di Ic To κ . I Eli Husteron moteros sive ordo praeposterint prius enim erat aedificanda domus Dei sive templum, antequam in ea vasa a Chaldaeis ablata reponi post bit: ita Cia: t. aut certe per templum intellige locum, &Gazophylaci ira vicinum templo iam exusto: in hoc enim interebantur x servabantur vata & dona templi.
regiae, ubi erat Bibliotheca non philol. phorum , sed librorum ,&scripturariam archivium, maxime ad opes , ex pentas v. g. qinis Curita secerat in templum c. 6.8. ceu sus, & ad rem nummariam pertinentium . Ita vatis. Ita Pariter lervabantur authentica exemplaria legum de deciditorum regiorum.
D Ari,s suis sumptibus luata decretum ori perficit remplum, quod amo sexto maα ita populi laetiatia, mulati vili is eo eeratW : mox celebrathor Phase per septem dies.
r. Unc Darius rex praecepit: & recensuerunt in bibliotheca librorum , qui erant repositi 1 in Babylone. 1. & inventum est in Ecbatanis, quod est instrum in Medena provincia, volumen unum , talisque scriptus erat in eo commentarius : 3. Anno primo Cyri regis : Cyrus rex decrevit ut domus Dei aedificaretur , qum est in Ierusalem , in Joco ubi immolent hostias , & ut ponant fundamenta supportantia altitudinem cubitorum sexaginta , & latitudinem cubitorum sexaginta, ordines de lapidibus impolitis tres , & sie ordines de lignis novis , sumptus autem de domo regis dabuntur . Sed de vasa templi Dei aurea oe argentea , quae Nabuchodonosor tulerat de templo Jerusalem , & attulerat ea in Babylonem , reddantur , de reserantur in templum in Ierusalem in locum suum , quae & polita sunt in templo Dei. 6. Nunc ergo Thathanai dur regionis, quα eit trans Flumen, Stharbuzanai, de consiliarii vestri Apharsachaei, qui estis tram Flumen, Piocul recedite ab illis, &dimittite fieri templum Dei illud a duce Iudaeorum, de a senioribus corum, ut domum Dei illam aedificent in loco suo. 8. Sed & a me pr.cceptum est, quid oporteat ueri a presbyteris Iud. rum illis , ut aedificetur domus Dei, scilicet ut de arca regis, id est, de tributis, quae dantur de regione trans Flumen , iiudiose sui uptus demur viris illis, ne impediatur opus. 9. Quod si neceIle fueris , de vitulos ,& agnos,&hoedos in holocaustum Deo coeli, frumentum, rat, vinum, & oleum, secundum ritum Sacerdotum, qui sunt iii Ierusalem, detur eis Per singulos dies, ne sic in aliquo querimonia. m. Et osterant oblationes Deocqli, Omniquet Pro vita regis, oc filiorum esus. it. A me ergo positum est d cretum: 0t omnis homo qui hanc mutaverit iuuionem, tollatur lignum ded ino ipsius, & crigatur, &conligatur in eo, domus aucem eius publicetur . I L. meus autem , qui habitare fecit nomen suum ibi, dissipo omnia regna , de populum qui ext eiularit manum suam, ut repugnet, ic dissimi domum Dei illam , quae cst in Jerusilem . Ego Darius statui decretum , quod studiose impleri volo . I φ. Igitur a bathanai dux regionis trans Flumen , id Stharburanai;&consiliarii eius, secundum quodpi ceperat Inrius rex , sic diligenter executi sunt. I Seiuores autem Jud.uorum aedificabant,dc prosperabamur Iuxta prophetiam Aggaei Prophetae , sic Zachariae filii Addo, de aedificaverunt di construxerunt, ubente Deo lsraelinc iubente Cyro,ic Dario, & Artaxerx regibus Persarum: I FAECO laverunc domum Dei istam, usque ad diem tertium mensis Α, qui est annus sextus regni Darii regis. 16. Eccerunt autem filii Israel, Sacerdotin & I eviis, S reliqui filiorum transmigrationis, dedicationem domus Dei in gaudio. i . Et obtulerunt in dedicati
nem domus Dei, vitulos centum, arietes ducentos,agnos quadringentos,lurcos caprarum pro peccato
totius Ioel dua cina, uxta numerum uiuum Israel. I 8. Et statuerunt Sacerdotes in ordinibus suis,d Levitas in vicibus suis, super opera Dei in Jerusalem,scut scriptum est in libro Moysi. is. Fecerunt a te filii Israel transini grationis Pascha,quamdecima cie mensis primi. 2o. Purificati enun fuerant Sace dotes de Levi K quasi unus:omnes mundi ad immolandum pascia universis filiis transmigrationis di fratribus suis Sacerdotibus,& sibi t. Et comederunt filii Is rael, qui reversi tuenam de trant ineraticam δε
18쪽
omnes qui se separaverant a coinquinatione Gentium terrae ad eos, ut quaererent Dominum Deum Ista l. - la fixerunt seletrinitatem ramorum inalem diebus in laetitia, quoniam laetificaverae eos Dominus. Et converierat cor regis Assur ad eos, ut adjuvaret manus eorum in opere domus Do
. TN EeaATANIs I Hebr. in s literae enim b. t AEdis sinu labiales, ideoquelaem commutamur re una pro alia substituitur. IM Mao MA. J Hebe. Ma I, ut est, M Lia , sive regno Medorum, quod a Persis jam erat subjuxarum , &in provinciam recutam.
Prius templum Salomonis erat duplo altius: erat enimalium It cubitis, sed noluit Cyrias novum hoc tam ali. tria, ne Iudaei ex eo arcem facerent, de rebellarent. ET LAT 1 TU DIMEM cua Iroxo. 6o. J Per latit dinem hic accipit extra acin , siVe ea fiat in longum sive in latum. Ita Chald. vetat enim templum extendi quaquaversum ultra M. cubitos. Unde Lyram latis-ιω- im uir, hoc est, torua. ismi longitudo enim templi, id est , anui de sanctim tum, erat cubitorum εα latitudo vero viginti. Ita Ribera lib. I. de templo cap. 17.vax L P ειτ A FUMT IM TEMν Lod laesi, ponenda sunt in templo aedificando. g. - . Melitis, proprie p. sira Diu in ramis, id est, in tu hulacio templi, ut dixi cs.1 Narrat enim Darius edictum cyra jam esse e
sic tum. Cyrus enim praee erat vasa in templo:
arius jam narrat esse reposita, juxta ejus praeceptum. Ulla s. i . AEDI Ica v ERUNT, εα νυ a NTa Cyxo xx D RIo ET ARTax Eaxa. J Hoc se non adaerificatio.
nem templi in se , putilantii & sancti sanctorumr haec enim persecta est anno sexto Darii,v. 1 f. sed ad consum-tionem atriorum Se Ornamentorum templi, Se ad prosperitatem oblationum, donorum, de celebritatum templi: haec enim perfecta est sub Artaxerxe . Rursum templi fabrica consummata fuit rub Dario, urbis vero Ierilsalem sub
AmtaVost. Quaeres, Quis fuit hie Artaxerxes, de quo hic die. . derii j-ut se Nonnulli putant esse Xerxem: hic enim suit Darii Hy- stupis filius, eique in regno successit. Neque enim apparui ratio, cur Esdia omiserit Xerxem, de per saltum a Dario avo transiliat ad nepotem Artaxerxem Longi manum: pr sertim Sm celeberrimus fuerit hic Xerxes, utpote qui umdecies centena millia militum duxit in aciem contra Graecos, ac copiis suis terras, classibus maria stravit, idem pri iti fuit terror Graeciae, sed mox ludibrium, cum victus pene solus fugerecoactiu est. Unde Xerxem sp tim d scripsit Daniel cap. a. i. Adde, Xerxes optime in Iudaeos fuit affectus, ut narrat Iosephus lux it. Antiq. s. quare videtur ipse labricam tenisti promovisse. Denique Esdras iam plane grandaevus de senex, non videtur poli tempora
Aerxis idoneus suae tam arduae te sationi in Ierusalem, de qua C. . v.L Unde Iosephus ait Esdram fmem sub xerxe
vita iunctum, non multo post reformatam Remp. mei ca in hac reformatione clauditur hic liber gestorum Esdrae Uerum alii passim probabilius censent Aretaxerxem hunc esse Mimanum Xerxis filium: primo, quia non Xerxes, sed Longi manus proprie ab omnibus historicis vocatiit 'Artaxerxes . Secundo idem liquα ex continuatione huius historiae eum historia Nehemiae, quae olim unus erat liber eum hoc Esdrae . Nam qui hie dicitur Artaxerxes, de quio . anno septimo regni sui misit Esdram in Ieria salem, idem Nehemiae cap.x.v. s. dicitur ebdem misisse Nehemiam anno regni sui vigesimor ille autem qui misit Nehemiam; fuit Longi manus, ut ibi patebit . Causa cur Esdras Xerxem omiuerit, est quod ille totus occupatus bello Graeco, non cogitarit de Iudaeis Ze templo, nec quid opis ad hoc eis
contulerit. Porro Iosephus confundit Xerxem cum Art --xe, nam Xerxi Su 28. annos, cum constet eum non nisi viginti annos regnasse: quare ceteri octo anni dandi sunt Artaxerxi. De nomine Artaxarris dixi a. S quibus adde, quod Anaαι-ει Hebr. Be hald. dicitura nae,scla,quod M. idem est quod fremota, , ait Pagnin. a Im -- ναώ, id est,fενυινιαμ ire, de et O far, quod est aude-ν e. Aut idem est Quod Nnfes πιρι--, de sic aer iv tur ab is,id est,tnaeacchar,id est, festinareae ηομώ, id est, pomis. Denique causa, cur Artaxerxes tam deno rus fuerit Iudaeis, tuit Esther, qua multi putant Eius suisse uxorem, ideoque ab eo suspensus fuit Aman, Mardochaeus uod exaltatus. sed hoc examinabo prooemio in Esther. Maus is Ro R. J Hic est menss duodecimus Ecul- vras. s. timus Hebraeorum, qui nostro partim Februario, partim Martio respondra.
tur anno 1exto Darii pars interior templi, quae propriuvocabatur in quod solus inerdotibus ingredi merat, perfecta est, sed anno nono Darii omnes templi Partes tam interiores, quam exteriores, Puta atria , pomticus, aliaque templi ornam nia persecta fuere. Ita I sephus. Ribera, inter. de alii. in i uruus I scilicet unanimi consensa, quas omnes Va a Lib. suissent uir unus, unum idemque habentes cor ec animum.
o Metio MI qui relicto Gentilismo lacti prosesni, precircumisionem initiati erant Iudaismo. Ex eoων τ RAT a GIs Aasva an ws. 3 Hic est Vaxi. ar. Damas rex Persarum, qui dicitur νεα--, quia Assyrii olim rerum Domini& monarchae, aeque ac Babyl-ii Cyro subacti iam suberant monarchiae talaimi ac Datio.
rtaxerxes mittit Esdram in Ierusalam, ue Judaeos visitet , infimat, dirigat, er regat.
I . D Ost hax autem verba, in regno Artaxerxis regis Persarum, Esdras filius Saraiae, filii Azariae, L. filii Helciae, α filii Sellum, filii Sadoc, filii Achitob, 3. filii Amariae, filii Azariae, filii Praioth, filii Zaralliae, filii Ozi, filii Bocci, s. filii Abisue, filii Phinees, filii Eleazar, si-
Iu Aaron sacerdotisci initio. 6. Ipse Esdras ascendit de Babylone, de ipse se a velox in lege Moysi, quam Dominus Deus dedit Israel: & dedit ei rex, secundiim manum Domini Dei eius su- meum, omnem petitionem ejus. τ. Et ascenderunt de filiis Israel, &de filiis Sacerdotum, &de filiis Levitarim, & de cantoribus, fit de janitoribus, &de Nathinaeis, in Ierusalem, annos imo merxis regis. 8. Et 'em uni in Ierusalem mense quinto, ipse est annus septimus regis. p. Quia in primo die mensis prim coepit ascendere de Babylone, & in primo die menti quinti venis
in Ierusalem, juxta manum Dei sui bonam super se. io. Esdras enim paravit cor suum, ut in nigaret legem Domini, & faceret & doceret in Israel praeceptum & judicium. I I. Hoc est autem exemplar epistolae edicti, quod dedit rex Artaxerxes Esdrae merdoti, scribae erudito in sermonibus&praeceptis Domini, de remoniis ejus in Israel. ix Artaxerxes rex regum Esdrae sacerdo ua hae liuis Dei cinii doetissmo salutem. I 3. A me decretum est, ut cuicumque placueris in regno meo de populo Israel, de de sacerdotibus ejus, di de Levitis, ire in Ierusalem, tecum vadat. I . A lacie enim regis, de septem consiliatoriam ejus, missus es, ut visites Iudaeam de IerusUem in lege Dei tui, quae est n manu tua: II. oc ut stras argentum de aurum, quod rex de consiliatores ejus sponte obtul
19쪽
-I 6 Commentaria in Esdram N Nehe niam. Cap. VII.
rum Deo Israel, cusu, in Jerusalem tabernaculum est. iis. Et Omlaetata niuimodamum quod eum eue inmenrris in universe provincia Babylonis, Spopulus Offerre voluerit, & de Sacerdotibu quae
sponte obtulerint domui Dei sui, quae est in Jerusalem, i 7. libete accipe, & sudiose eme de hac p cunia vitulos, arietes, agnos, &sacrificia, &libamilia eorum, de offer ea i per altare templi Dei vestri, quod est in Jerutilem. r8. Sed&si quid tibi id fratribus placuerit, de reliquo argento auro ut faciatis, iuxta voluntarein Dei vestri facite. iv. Vasa quoque, quae dantur tibi in ministerium domus Dei tui, trade inconspectu Dei in Ierusalem. 2o. Sis S cetera, quibus opus suetitio domum Dei tui, quantumcunaque necelle est ut expendas, dabitur de thetauro, & de fisco regis,
a. i. &a me. Ego Artaxerxes rex, statui atque decrevi omnibus custodibus arcae publicae, qui sunt trans id umen, ut quodcumque petierit a vobis Esdras sacerdos, scriba legis Dei coeli, absque morai d iis, 22. usque ad argenti lenta centum, Sus que ad Duna emi coros centum, & usque ad vini batos centum, deusque ad batos olei centum, sal vero absque mensura. 23. Omne, quod ad ritum Dei coeli pertinet, tribuatur diligenter in domo Dei ccesi: ne forte irascatur contra regnum regis, & filiorum ejus. M. Vobis quoque notum facimus de universis Sacerdotibus, & Loitis, Scantoribus, ct ianitoribus, Natta iliacis, &ministris domus Dei hujus, ut vectigal, & tributum, S annonas, non habeatis potestatem imponendi super eos. χs. I u autem Eseca, secundum s pientiam Dei tui, quae est in manu tua, constitue judices&prmides, ut iudicent omni populo qui est trans Flumen, his videlicet qui noverunt legem Dei tui, sed imperitos docete libere. 26. Et omnis qui non lacerit legem Dei tui, Si legem regis diligenter, iudicium erit de eo, sive in mortem, sive in exilium, sive in condemnat imitem substantiae eius, vel certe in carcerem. 27. B nedici Dominus Deus patrum nostrorum, qui dedit hoc in corde regis, ut glorificaret domum Domini, quae est in Ierusalem, 28. & in me inclinavit misericordiam suam coram rege &consiliatoribus eius, di universis principibus regis potentibus: & ego confortatus manu Domini Dei mei, qua erat in me, conpregavi de Israel principes qui ascenderem mecum.
patiuiis Iesu Pol Viticis. V s. 6. Sc ιν Α vh vox IN LEGE Movst J q. d. Eidias lagis Motaicae erat peritissim tu, in eaque loco uiati expli rida promptissimus; sin ergo idcine it , quintvellisti doctεν. Nota : sicut Graeci vim tuos sapientes vocabam Philotbphos, Chatam Magos, Galli I ruydas, Indi IIraci manes, inmolophistas; ira Iudaei suos D torcs vocabant raram, Sop quod Sept g.
S. Literas Micribendas , docendas, explicandas versaremiur. scribarum enim ictu Merat S. Mapturam incorra1rtatu lavare, correctae eius descriptioni invigilare, illam Interpretari Ium ici ipto, tum viva vocet inde responta conscribere, tractatus conficere, variis modis eam enarrare, M. ita S. Epirian. i s. Unde Sept ν , id est, δενι- . derivari pote ita 'Da basiarii delf, anarrare , - re, ut sophersit adem, quod sarrato DPs: sed Nalter e Sept. Helymon δε-ra ei pexerunt , ut dini: sic Grammatici Olim nuncupati sunt qui id e .i, laetas versabant, & obicuriis dubiatque poetarum iantentias explicabant. omne erum Iudaeorum studium erat insa.ctis literis; nam prophanas A Sentiles vix norant. Ita Iansen. Toletus, Maldon. S alii, ubi agunt de legi speri. tis cum quibus Christus crebro di cruit. Inter hos scribas emit uallidras, ut dixi in Pro x tmo. Hinc Elias Germ. in Thisbir scribae, ait, sunt saprentes, qui alio nomine vocantur nugiliri: ergo adem est , quod Rabba, b, Rauari. Idem inii uit&Hier. Epist. II. AscAM IT DE BAaYLON hJ in Ierusal M.
P h TITIO M Ius J A amis significat favorem Moperationem a qua inus iaciebat Esdram gratiosim regi , ait Caiet. ut rex et concederet quicquid pcteret. Noa
bium autem Esdram petinea rege, ut Iciuialem restaur retur, & muris cingeretur , ideoqtie illud impetralla. Unde ab hoc anno sep imo Artaxerxis, re ab hac regis concessio , multi inchoant septuaginta liciam cs. viisque ad Christum, ut dixi Daniel. o A N Mo s ε ν Ttino Λη T Axx xis. J A sexto anno
V quo ablolutum de dedicatum fuit templum, usque
ad antrum septimum Artaxerxis, qui Darii ex filio Xerxe fuit nepos, Iluxere anni 37. Quare Esdras tunc erat grati--vus N plasmam ceatenarius, scd sortis adlvic & vege.
tus, Deo eum sustentante ad comi dum populi, ut eum in late Domini erudiret & expoliret. Undet sequitura
cosmisceret, de plane perspectam has rei, ετ dein de
quid Icilicet lex fieri, vel non fieri praecrpiat, quidque peream littultum, vel in ullum hoc enim discernere, e .llud. ium) licitiim , vel illicitum. Disce hic ab Esdraordi item docendi esse hunc, prinio ut plane discasi secundo, ut quod didicilli, prior ipta iacias I opere impleas tertio , ut idzm H:o, doceas. Sic rillustirpit primos
cere, deinde docere, Aet. . t.
ges habebant te tem summos princiPes & consiliarios. Unde congrueaa hunc numerum de inops in Scr:pt. seni. liter nominantur septem Anseli primarii qirasi principes
Dei, Senem πινι M.tieaelestis. Nam, ut ait Ait ilol. vel
qu isqvis eli Auctor lib. de mundo post medium
Ux vis r TE IODAEAM iN LEGE DEI TUI. 3Rex et go hic constituit Esdram visitatorem Iudaeorum sibi subicctorum, ut videat an ipsi obtavent legem Dei, de sicubi ab ea aberrent, eos erudiat, corrigat & tali iget . DAni τυκ DL TMas Austo Gis j vide hic Pieta Uxa :ο.tem regum Gentillum, scilicet Artaxerxis , qui aeque ut Cyrus dc Darius, ex stio aerario praestitit sumptus necesilarios ad templi milii Ieria.
TLM IMPONEND PER E o s J Hinc patet Iudaeos suisse servos & tributarios Persarum , Ied rex eorum hic ab omni tributo similive onere publico immunes iacit sacerdotes, levitas, ceterosque templi minuitos . Quod nolent Prnicipes Christiani.
lites dissidentium in populo iuridice definiant, & iudicialiter decidant.
rex lathidiae, &iudicibus abeo e Populo nitituendis, pote latcin necis in praevaricatores,quam Iudaeis negarunt Romani illam enim dumtaxat Pilato, ceterilaue tuis
praesidibus concesserunt. Unde Iudaei, dicente Pilato, ut ipsi Chrillum secundum legcm iudicaretit, ielpondetrum , Matth II.
20쪽
Commentaria in Esdrams Nehemiam. Cap. VIII. II
I. TV Isunt ergo principes familiarum, legenealogia eorum, qui ascenderunt mecum in regno 1 A Artaxerxis regis de Babylone. a. De filiis Phinees, Gersom. De filiis Ithamar, Daniel. μ' usus iv hi, Hactus. 3. De filiis Secheniae, filiis Pliaros, Zacharias: &cum eo numerata sunt iri centum quinquaginta. De filiis Phahath Moab, Elioenai filius Zarine, occum eo ducentivi ri. s. De filiis Sechelaiae, filius Mechiel, de eum eo trecenti viri. 6. De filus Adan, Abia filius Io-m han, S cum quiuquaginta viri. τ. De filiis Nam, Isaias filius A iae, ge cum eo septuagin- viri. 8. Desiliis phatiae, Zebed filius M hael, es cum eo octoginta viri. 9. Desiliis Ioab, Obedia filius Iahiel, Eccum eo ducenti decem de octo viri. 1 o. De filiis Selomith, filius Iosphiae, Scuuicia celitum sexaginta viri. ii. De filiis Bebai, Zacharias filius Bebai, viginti sto vi-τι. m. De filiis A ad , Johanam filius Eccetan,&cum eo centum&Mem vici. I 3. De filiis Adonicam, qui erant novissimi, de haec nomisia eorum: Eliphesessi, C: Iehiel, &Mmaias, & cum eis Lxaginta viri. 13. De filiis tigui, Uthai, Zachur, & cum eis septuaginta viri. II. Congrega v autem uos ad fluvium, qui decurrit ad Ahavai &mansimus ibi tribus diebus, quaesivique in populo, ct in lacerdotibus desiliis vi, & non inveni ibi. 16. Itaque si 'irare, &Ariel, &Mm an,&Elnasian, &Iarib, alterum Elnathan, di Nathan, &Zachariam, oe Mosollam Principes: NJciarib, α Eliuthan sapientes. 13 Et misi eos ad Eddo, qui est primus in Gasphiae loco,&posuimLuc corum verba, quae loquerentur ad Eddo, & Datres eius Nathinaeos, in loco Chasphiae, ut adduce-xent nobis minit cos domus Dei nostri . t 8. Et adduxerunt nobis per manum Dei novi bonam super nos, virum doctissimum de filiis Moholi, filiti Leia filii Israel, de Sarabiam it filios eius δέ statres ejus decem&octo, I p. 6c Hasabiam, de cum eo Isaiam de filiis Merari, statresque ejus&filios ejus viginti: ao. & de Nathinaeis, quos dederat David de principes ad ministeria Levitaruin, Nathinaeos du- Lentin viginti: omnes hi suis nominibus vocabantur. 21. Et praedicavi ibi jejunium juxta fluvium Ahava, uς affigeremur coram Domino Deo nostro,& peteremus ab co viam rectam nobis di filias nostris, viii versaeque substantiae nostrae. xa. Erubui enim peterea 3e auxilium&equi ita, qui defenderent nos ab inimico in via: quia dixeramus regi: Manus Dei nostra est super Omw,qui quaerunt eum in bonitate: & imperium ejus, & sortitudo ejus, de furor super omnes, qui derelinquunt eum. H. I jusiavimus autem, ocrogavimus Deum nostrum per hoc,&evenit nobis prospere. H. Et separavide principibus Sacerdotum duodecim, S rabiam, od Hasabiam, di cum eis de Datribus eorum decem. 2S. Appendique eis argentum, de aurum , di vasa consecrata domus Des nostri, quae obtulerat rex occonsiliatores ejus, de principes eius, universusque Istas eorum qui inventi fuerant. 26. de appendi manibus eorum argenti talenta sexcenta quin ta ginta, de vasa argentea centum, auri centum talenta.
27. 4c crateres aureos viginti, qui habebant solidos millenos, de vasa aeris fulgentis optimi duo, pulci' ut aurum. 28. Et dixi eis: Vos sancti Domini, de vasa sancta, de argentum de aurum quod sponte obi tum est Domino Deo patrum nostrorum: D. vigilate occustodite, donec appendatis coram principibus Sacerdotum,& Levitarum, de ducibus familiarum Israel in Ierusalem,in theti uin domus Domini. 3o. Susceperunt autem Sacerdotes de Levitae pondus argenti, ω auri, de vasorum, ut deserreni Jerusalem in domum Dei nostri. 3 i. Promovimus ergo a flumine Ahava, duodecimo die mensis primi, ut pergeremus Ierusalem , de manus Dei nostri fuit super nos, it liberavit nos de manu inimici, de insidiat Ins in via. 32. Et venimus Ierusalem, de mansimus ibi tribus diebus. 33. Die autem quarta app-um est argentum, de aurum, de vasi in domo Dei nostri, per manum Meremoth*ii Uriae sacerdotis, eccum eo EleaZar filius Phinees, cumque eis I abed filius Iosue, de Noadaia filiqs Bennes Levitae, 3 juxta numerum de pondus omnium: descriptumque est omne pondus in tempore illo. 3s. Sed de qua venerant de captivitate filii transmigrationis, obtulerunt holocautomata Deo Israel vitulos duodπim Pro omni populo Israel, arietes nonaginta sex, agnos septuaginta septem, hircos pro peccato du decim: Omnia in holocaustum Domino. 36. Dederunt autem dicta regis satrapis, qui erant deco si auresis, deducibus tram Flumen, ic elevaverunt populum lc domum Dei.
UM. JHinc patra Esdram A ROGA v I is x DEUM M a TE Ni umque euehu us libri o I ERANT M vrs 1M IJ id est, qui ultimo loco Esdrastasi iarunt, ut cum eo redirent in Ierulalem.
princeps iis Cu Axνκ in Loeo. Ch ὶ erat pagira, vel vicinin Babylone , in quo habitabant Iudaei separatia Chaldaeis, crita pagi vel vici princeps erat Eddo. Ex ν ADic Avi, id est, indixi di promulgavi com.
a xc TAM J ut sciIicet Deus via recta nos salvos S: inces mes per tot hostes, pericula*anfractus deduceret in Ieru salem, omniaque nostra prosperaret. Cor . . Lap. - φνι-
hoc jejuniis 1irigerri&prospera i iter nostram, cujεe iecit: nam, Ev Nix uoras pacis ν RE . J Vide hic quam apud Deum potens sit oratio armata jejunio ,
ut videatur Deo vim inurn ad comedendum id quod
Dei cremabatur,sed hic latius tumirur pro qualibet hostia , etia pro peccato oblata,ut sequitur. iura dictitav. I.&seq.