Prosperi Alpini Marosticensis ... De balsamo dialogus. In quo verissima balsami plantae, opobalsami, carpobalsami, & xilobalsami cognitio plerisque antiquorum atque iuniorum medicorum occulta nunc elucescit

61쪽

que sed Inae domino binas, plures ctiam opobals milibras dono tructas accipit, perpctuoque poli Quam Aegypto imperauit, ab ipso opobalsamum cccpit. Quod sane idem planc est cum eo quo omnes Aegypt ij, Arabcs, S ri atque a ij utuntur. ALPIN. c-rum dicis Nam ego certo scio idem esse opobalsamum vulgi receptum cum eo quod apud multos dominos

Turcas Consules Venetos habetur, quibus a prasccb, Aeevpti, ac alijs iasibilibus Turcis dono datum fuit, idemque cum eo,quod apud Sercia inimum Franciscum Medicem Ducem lorentiae a Turcarum Rege olim dono datum,ho Hic coniploitur quod cum coitiam opoballis o ex Aegypto, ad pra dictum crenilis. Du e anno iuperiori initiis, recie ab ipso i mi aiatum idem planecile ccrtum est. Quamobrcin Omnes, qui eant Oileoreccptu in crum csse, si ipsum cum Opo-balhamo compa ent, quod apud multos extat, VcnctOS, cssim huius loci Contides larissimos, atque apud alios plures , qui olim ha loca peragrarunt, opobalsamum a nonnullis Dominis Tum is acccptum illuc compori runt, probe an ipsis mucrum sit, cognosccnt AI Us L. Multum tamen Auicenam admitor, tui dix crit a gosy-pio, hunc succum aqua ablui pose,cum tamen luperius diserit , ipsum in aquantini illatum coagulari ac densaria quod cum verum sit i quo inodo in oslypio rectaptum, ac imbibitum aqua ab ipso ablui poterit: hoc inimiicii non posse cuique patcbit. Est cinum ait

ruinos bali una ex seminibus balsami, X prcs :m,cuius etiam me adulterata nuper recentuin iis quod pro cro. succo opobalsamo aliquandovcnclitur, quod tamen facile, ut dic incit, in obscurior cius o dcie, amario huc saporca'cro diuuitum ab his in cimpiehcnditur.

62쪽

lienditur. Ac de opobalsam haec a nobis dictaui minciant. Restat modo, ut de balsami fructibus. 'irgis

loquamur, quando multi quoque non desint, qui comtendant verum neque carpobalsamum, neque xilobabsamum esse.

, ilobalsami cognitis,c consider

M et S. AC TENVS balsami plantae, atque ab ea educti succi ambiguitates omnes vir docilis. si me dissiluisti, veritatemque ita claram eL fecisti, ut de arbore, ac succo nostri amplius contendere non debeant, sed ipsum potius agnoscere, atq; in usum medicinae restituere, quod quidem facientes summa laude digni erunt, tantum auxilium in v sunt

reuocantes, atque recipientes. Cum nemo nostr tun

dubitet multum veri opobalsami ex Aegypto, Syria in Italiam comportari, quod facile a nuper adductis notis ibi an syncerum sit, cognoscetur. Restat modo , ut de eiusdem plantae fructibus, virgis, quod apud nostros dubi supersit ab illorum animis euellas. Quando

vuloaria semina, pro vulgari falso carpobalsamo a multatis recepta, quorum ad os singulis annis multa copia aduchitur, verum esse antiquorum carpobalsamum me iudice etiam assii mandum sit. Animaduertendum t men est, duplex genus carpobalsami circunferii uia trumque pro balsami seminibus apud nonnullos recitavitur,quorum unum semen in terebinthi munitudine, atque

63쪽

atque sei ditiam forma,rotundumq; ibi ungum,otio simile in exti cinis acutum,flauum solliculo nigro rubescente undique contectum Hoc verum est antiquorum carpobalsamum . Alterum vero pseudocari ob alsamu huic admodum magnitudine, colore, figuraq; est simile disteri tamen a vero, quia ipso est oblongius ex medietate tantum solliculo contectum est nam illud tremum , quod suo pediculo appensum est, solliculo caret, minimc bio totum contegitur , scd tantum ad cius usque medictalcm, de hoc vero, quod falso pro balsami semine me iudice recipitur, non loquimur quamquam odoratum sit,atque aromaticum illud a fortasse esset,

quod olim Dioscoridis cpore ex petra oppido Arabiae pro carpobalsamo asportabatur, quo veru carpobalsamum adulterabatur in piperis sapore praescisti rct. De altero vero ab hoc praedictis notis discrepante,quod pia sertim a falso disteri, quia totu solliculo suo conices uinest, in falsi,ut iam dicti mist,tantum medietas solliculo contecta appareat, a nobis sermo habendus est. Audio nunc Veneti, omnes pharmacopolas consilio excellcntissimi collegij medicorum in coponenda theriaca, atq; mitridatio pro veris balsami fructibus iuniperi trucius substituere quod quanta dignum reprehensione sit, ac in quato illi versentur errore vobis doctissimis vitis nunquam latuit. Et utinam nunc perspectis rationibus ibdem non permittant sine his tanto artis cum dedec res quando haec omnia non sit dissicile apud os reperiri Theriacam atque alia medicamenta amplius p rari; sed vereor, ne magis in antiquis erroribus pcrsistere,quam rei veritatem amplccti velint.ABDEL.Quid etiamne fructiis balsami, quorum in Italiam, aliaq; l ca hinc copia multa duce ta, illis nou dccst,ncgantu i m

64쪽

DE BALSAM O

ros esse, atque pro cis in componenda theriaca aliisquem dicamentis baccas Iuni per substituunt quid de te audi, pudet me tantorum medicorum, qui hos hacte

nus veros fructiis negleXerint, minimeque hi x tantur.

Sed quibus rationibus aducti, negant ista semina merito eX te pro vero antiquorum carpobalsam recepta, e-

rosisse fructus balsami An non ipsorum magnitudo color&forma ad cos recognoscendos satis illis erunt Theophrastus dixit illos esse similes therebinthi si iactibus magnitudine, figura ac colore. Et clarius Serapio, ex Dioscoridis mente hunc in modo eos descripsit Et, granum quidem ipsius, quod nominatur calpobalsamucst granum rotundum ad longitudinem aliquantulam , tendens ad acuitatem in ambobus capitibus in medio ve, rogi Ossius. Cuius color tendit ad rubicunditatem, est plenum, graue, mordens linguam mordicatione alia, qua non multa,&quando frangitur interius habet hu-

, miditatem similem melli,&eius odor est bonus. At Dioscorides addidit hoc semen redolere opobalsamia. Certe, ut verum fateari, fructus balsami ab Italis tuis me dicis, atque pha macopei neglecti , tum Serapionis descriptioni omnino respodere cognoscuntur, tum etiam notis a Theophrasto allatis, quando hi colore, figura,a que magnitudine vere fructibus terebinthi proximi spe cientur. Serapio vero eos multo diligcntiu accX qui sitius declaravit,qui ipsos grana esse rot unda statuit,ol longa, extremis acutis, di medio ci asi Ore ad color cinq; subrubrum tendentia, grauia planaq; esse, ac modice gustum mordentia, quae intus substantiam melli similem habent. Ex quibus notis vulgare carpobalsamum verti in omnino es. certissime ostenditur sed quamobrem illi

negant hos , veros bal mi esse fructus scilicet carp)ibrisamum

65쪽

samum antiquorum ALPIN. innes uno replardi-cant praedicta cimina n0n x na , at omnibus carci clim dictis notis, quibus cair dilacile Diolcos des Omni uinantiquorum in plantaru d scription facit primus memoriae olim prodide icit, his et, peciatim Perbis. Jare cligatur flauum picnum, glande, ponderosum, mor 'dcias uitia, feruens in re modice opoballamum olens. Dicunt itaque illaec emina a obis pro ait o balsamo momirata non lava, i Di Oicor. l O illa, cd nigra subrubciccntia spcctari, acitaque non picnacile, cuiata non grauia parta ad non magna, ncque guli uni aliquo pacto mordere, ncque opobali auriunt late Plisque rationibus negant illa tamina crum calpobalsamum antiquorum cile, sed potius a quae Olim XIctici oppido Arabia aduecta verum carpo ballamum adultera: Dioscorides animaduertit,quod pichil cevcrbis docuit,dicens: Adulteratur Linincti ferico simili, quod a Petra oppido dciertur, c d coarguitur magnitudin nanitate, virium ignauia, apo sopi 'ciis. Idcin ludicre Pli nius testatum reliquit atque haec sunt aduersus balsami vulgares fructus a quampluribus taliae, aliarumque nationum medicis, pharmacopcis disputata. I DACH. Ex his duobus alterum crum csic arbitror, vel illos scilicet viros a te recitatas carpobalsami notas nunquam probe cognouitie,aut nunquam hos fructus, vel semina, quae prae oculis omnes hi pharmacopolis quotidie habent, inspexisse 'quod si illi haec aliquando insperissent, ac recte obseruallent, proculdubio fieri non potuisset, ut ex omnibus notis ipsos non agnouissciit, vero esse balsami fruditis; quando nosolum absumsit ipsos omnibus notis a Dioscor traditis carcre,

66쪽

humiditate melli simili plena, quorum fi laeta fracta

intus ij inspexistent, nisi caeci omnino fuissent, heri nullo modo poterat, i non id animaduertissent. Cc inuntur etiam longe hyperici seminibus maiora, sui grauia, cum aliqua mordicatione, atque opobalsami cdο-ris flagrantia, quorum saporem , atque odor in unu qui fit c gusti, ac Olfactu minime destituto, poterit cognoscere . monica quidem sententia erit, qui prius opoballamum olfecerit ac gus auerit, mox ista fracta semina olia cicndo iustando, in ipsis cunilcm saporcin, atque odorcii opobalsami apertissime non cognoscat.

ABDEL. Veiissima praedicas, neque indigna, ut ab illis

me di is audirentur,ac animaduerterentur. Nam haec

sic mina vulgaria nobis pro carpobalsamo recepta, e dc in sic, qua in multis Arabiae Foelicis locis supra balsami frutices colliguntur, Omnes, qui illa loca pera r runt, vere testantur: ncque ullis unquam alijs Aetypiij pharmacopae pro balsami fructibus ad componenda medicamenta si fuere. cque aliorum Aegyptiorum me molia constat, unquam XIctra oppido quod sic Mecha di itur, alios, quam hos fructus pro carpobalsamo ad nos delatos fui . . Neque Gai cnus existimat homines in eorum seminum cognitione hallucinari ac d cipi pol se, quando in libro de Antid.diXerit, carpo balsami m non poste adulterari, idque merito, cum minime fieri posse videatur, ut aliquis, qui x cra balsami semina semel tantum viderit positi ab alijs decipi sed conccdatur pus e adulterari, tamen cognoscerctur id ait cm, ut Dioscor. locti erat, inanitate, paruitate, dapore pis ciris. Verum non possum non hc menter illos medicos admirati, dicentes notas a Dioscoride nobis carpo balsami eo traditas fuisse,ut ista semina ab ali; distingueren

tura

67쪽

tur, quando ipse illas notas non ob id tradiderit,sed potius, x ijs homines perdocti sessi rent e scininibus

balsami, ea, quae flava existunt, plena, maiora, grauia sapore atque odore opobalsami pra dita,quoniam hac caeteris meliora exiliunt. Quis ignorat agit colas etiam ipsos aliqua cinina emcntes, siue triticum sit siue hordeum, tetigere plena, magna, ponderosa optimi saporis atque odoris, abijcereque inania, parua, icula Quamobrem istud quia haec inutilia, illa optima cxistunt. ALPIN. Dicunt, flavum colorem, quo uerasc-mina balsami spectari Dioscor. tradidit in illis lamini bus non conspici, cum ipsa subiubi potius , nigre scentia cernantur. ABDEL. cete dicunt, scd hinc conijcitur, plbs minime ese in holim cininum obici uationes ercitatos seduloque nunquam ea ins j x illo, quoniam ii saepe multa sedulo, valijsque modis obici uasciat, proculdubio duplici colores cserta cilc cognouissent, quippe nigro rubesccnte suis solliculis tacti ita, hisque spoliata, ac nudata, natio. Ex qua obseruatio ne, nec Dioscoridem, locentem illud scincta flauum es se, nec Iheophi astum cum crapione subrubrum nigresccias, fallum prodid ille, patet. Quando hiscincii estitum suo solliculo, quod ur: Dioscor tolliculo spoliatum,quod satium cst, uitellexerint. Haecque a nobis de carpobalsamo dicta

sucticiant. Dexilobalsamo vero non puto a nobis multa esse dicenda, luando non ita omi Ubiis, ut carpo ballana ui gnotum videatur.e cillas virgas communiter ab omnibus pharmacopaeis pro carpobalsam receptas, etsi ijs tamen non tantur,argumentum crit certissim v,

ipsas redolere odorcm opobalsami, ct carpo ballami, cundem que gustui porcinctiam pia scisti re optimae

68쪽

autem eXistunt armentosae tenues, stiluae,& recenter excis Godorem opobalsami manifestissimum spirantes. Quem Odorem ximium spirare a Theophrasto ac Serapione proditum est. His vero recentibus pharmacopaei uti debent, cum paruo etiam tempore omni Odore ac sepore destituantur tanta est enim illius humida substantiar, in qua odor, saporque fundantur, tenuitas, Ut cito cXoluatur, simulque cum ea sapor atque Odor eua nescat. ALPIN. Falicem recentissimarum virgarum Dominicus a Rege noster pharmacopola ab amico suo Turca, apud oppidum Sues, illuc Mecha aduectum: buit, qui tantum opobalsami odorem spirabat, uti minus silauitas odoris cognosceretur, qui tamen paucis mensibus fere omnino Xolutus est. Multas virgaSr centes habui,quar apud me adhuc afleruatur;quasi Cmparatas, cum ijs, quae apud Venetos pharmacopolas

sunt, easdem utique esse sine dubio cognoscituri quae si

recentes conseruarentur, veritas haec omnibus esset manifestimina, ita validus, ac manifestus in js odor opobalsami percipe etur, ex quo omne dubium ex ipsorum animis sponte excidisset. ABDEL. Tibi sumciat haec de balsami planta, succo, fructibus, virgis ex nobis audiui se, atque didicille,ramumque istum ex balsami frutice dilectum nunc Alpine speetare poteris,atque cx dictis ipsum recognoscere. Sed absoluto de ijsiermone, cum iam Sol supra oriZontem multum ascenderit, a remquc inflammare coeperit, satius erit nos hinc abire,&in vi bc in redire, priusquam augeatur caloris aestus. AT PIN. Recte suades, abeam US,Vobisque quod tantum hactenus susceperitis laborcm, multas ratias res ro,incque ut pro vestra humat itate ametis vcmadmo

dum tacui ctiam, atq; ctiam IOSO. Valete. ABUEL. Atque

69쪽

Atque tu interim vale mementoque nos tui esse studi sissimos,ieque multum, atque multum Observare.

70쪽

DE BALSAM OCV PETRI PALLONII OT

uersationes in Aegypto circa balsami plantam facta hic adnotatae

sint. Cap. VIL

VM hisce diebus librum olim in Aegypto a me de balsam conscriptum in publicum

emissurus essem, Ecce in manu meaSperueniunt doctissume itineraria obseruationes a Petro Bellonio Cenomano, viro tum in alijstum in plantarum materia doctissimo , ante annos abhinc quadraginta litteris traditae, atque hoc tantum anno

in lucem editae. In quibus cum balsami nonnullarum plantarum olim in Aegypto viventium diligentissimam obseruationem ab eo rectissime Xaratam , ac deseri piam legerim, optimum fore putaui, si eam sub fine huius libelli ad ijcerem, Siquidem speraui e tanti uiri in plantarum materia exercitatissimi lcctione, ea quae dicta sunt a nobis ac litteris de balsami historia an data, posse haud parum animos legentium confirmare, quod is omnia sere complexus sit, quae in meo li bello leguntur. Haecque priusquam balsami obseruatationem Belloni j hic ad ijcissem praefari libriit ne ex abrupto hic ea inserta candido lectori viderentur. AEGY-