장음표시 사용
41쪽
quis Arabiae med cis Rabsan, a Graecis
ἐλσαμω, foris Latinis Papamum et cabatur, ructuum, siccisa
A. AI S A arbusculum est, quod crestit ad altitudinem hanne, vel ligustri, vel cytisi folia paucissima gerens ruta proxima, non tamen , candidiora, ut Diosc. locu rat,sed potius colore viridi subalbido,perpetuoq; vircntia. Eius lignum uminosum encque apparet, colore terius sub rubro cuius ramuli codem colore conspicui sunt longi, recti, graciles paucis soli, inordinatim referti, Uliaque simul terna, aut quina,aut scptena alae adnata, aliquo pacto etiam lenthiici foliorum aemula. sunt ramuli odorati gummos, digitisque contrectati eis tenaciter adhincntes Flores fert paruo albos, ac ciae proximos,ternos singulis alis appensos, quasi inimbella forma,summe odoratos, a quibus cmina prona nant, flava solliculis nigris subrubescentibus conicinia, valde odorata, intusque humorem flauum incili persimilem habentia, sapore sub amaro, parui tu acri inguam ferientia, opobaliamumque redolentia Terebinthi fructuum figurae, magnitudinis aemula, exti cina aculeata, medium crassum obtinentia. Cui descriptioni maxime quadrare videtur illa qua fuit a Constatino Aphricano tradita, quae his vel bis apud ipsum in libro
42쪽
, libro de grad. legitur Balsiamus est arbor in India cre- scens salicias super terram mensura unius brachij, uel parum plus. Cuius rami rubeo viridi a colore perfusi, quasi rami thitymali tenues sent, colorem vii idem ha
bentes. Faciuntq; in capite quasi gemmas paruaq; gra- na in modum piperis producentes. X fissuris ramo. rum huius arboris, egi editur quidam liquor in canicu-
, laribus dic bus . sicut lac ex thitymalo . opobalsamum mensibus, Iunio, Iulio, Augusto, partim ponte, partim stipite ferro caesi ficat, dili illat, in vitreaq; vascula recipitur , quod statim eductum , ut audio, colore est albo,&paulo post in viridcm, tertio in aureum,&d mum in melleum mutatur. Eius succi etiam iubstantia in primis, turbida crassaq; , ut oleum statim ab oliuis expressiim cernitur, postea tenuissima atque clarissima, ic-mum terebinthi modo crassescit Odore eximio in primis atq; acutissimo terebinthum redolens cum suaviori odoris fragrantia obseruatur sapore t amaro acri,
adstringenti . Leuissimum est in primis diebus , atque usque adeo validi , acuti odoris , ut aliquibus inter odorandum , sanguis e naribus eruperit, pra multa
eius leuitate in aquam lillatum non desidet , sed ex alto in ea proiectum parumper in ipsa mergitur, fereq; continuo assurgens supra totam aqua superficie totum e panditur, eique miscetur, citissime ita in ea di soluitur, ut ab aqua maXima cum disti cultate ic paratum secernatur. In qua paulo post concrescit, atq; coagulatur coagulatumque stillo totum ab aqua eximitur , quod tunc colore lastescit, silue album quale lac uiicitur.Qtlanto hic luccus annosior codit in odoratior, atque ad in tum legnior . In pri nisi laque statim albo colore conspiat ur, qui color paucissimis diebus in viridem, Ut nuper
43쪽
per etiam dixi, mutatur, oleique crassitie cernitur, qui postea longo temporis interuallo depuratur, nonnullisque annis tenuissimus euadit atq; clarissimus ex viridique colore in aureum splendidissiliuni transit . Senio vero coniectus crassus qualis ercbinthina hi quis in aqua, ct lacte stilletur, statim considet,multa locum dissificultare, di non nisi longo tempore denuo supra aquam sertur, tardissimcq in ea diloluitur . Quare non secus quam in animalibus omnibus quatuor contutuuntur aetates, quae in ipsis maximam diricremiam faciunt,non secus ballan sicco, quod opobalsamum dicitur, pro
culdubio a nosti is quatuor tempora tribuuntur. Quandoquidem ille succus ab arboris stipite continuo cliciatusvlbue ad chaintum circiter annum acutissimii, validissisnuque odoris percipitur, leuissimusq; usque adeo obseruatur,ut in aquam stillatus nihil, vel parum considat, ficilliineol: diluatur, quod eius calor in annos infamia plurimus existens ei acutiem atq; vchementiam praestu Crassiori quoque substantia tunc cernitur,di turbida,
quod cum minus in eo cxuberet crudus humoreo ob
calorem in ipsi, agentem valde agitat , instar urina tu
bile quae in pestilentibus itaribus fici solam, qucadmodum puerorum corpora multa humiditate tq; multo calore praedita crassia, ac scretumentia idciatur, ita opobalsamum in pueritia annis constitutum a multa humiditate e rementitia,cum validissimo calore in ipsim etente, crassum, ac turbidum apparet , quod in grandior aetatu ab ea purgatur, tenuistimum l. sit, Saureo colore claritum spectatur in quo statu, consillcntiae ipsius aetare cotinuate onseruatur, postoq; calore crus natiuo aliquatenus resoluto, ac imminuto, senescens crallum ita tercbinthinae uadit, solitoq; tumo re
44쪽
eximio tum leuitate deficit Proinde neq; supra aquam enatat, neque multum, suauiter olet. Haec lide balsami planta , fructibus, lignis, succo tibi dicta sui sciant. ALPIN. Quaeso ne te pigeat, ad nonnulla adhuc quae a nostris balsami desciptioni repugnantia proterritur, respondere, ac satisfacete,quando ea non parum huiusce plantae cognitam veritatem obscurate, ancipitesq; nos reddere videantur Antiqui etenim omnes balsami scriptores inter se in illiusce plantae, succi, fructuum virga-rsiq; descriptione discrepare videntur, ex quibus non videtur, tutu satis esse illorsi cognitione perquiri debere. Qui fuere in causa, ut nostri ipsorum traditionibus imbuti verum sibi oblatum opobalsamum, fructuS, virgaS, veras esse non crediderint. ABDEL. Summum semper errorem esse putaui homines plantae huius, succi,
fructuum , virgarumque cognitionem a Dioscoride Theoph. vel alijs antiquis scriptoribus velle exposcere, quando ita inter eos in scribendo fructice, succo, fruetibus,4 virgis, diuersitas certissimum ignorantia argumentum nobis fuerit. Ego sum huius sententiar, neminem illorum fortasse accurate arborem hanc vidisse, exaudituque pleraque de eis ab ipsis litteris prodita fuisse. Olim enim non erat ita facile hominibus loca in quibus balsamum nascebatur, ex longioribus dificilioribusq; nauigationibus, quibus eo tempore antiqui te bantur, adire atque in illa nauigare, proinde multa Dioscoriades, Theophrastus, atque alij multi ex hominum potius relatione, quam ex inspectione de balsamo scripsere. Hinc a mirum non est ii in pluribus nostri ipsorum sentetiae in hari crates decepti sint,quado ipsos a falsis aliorum relationibus deceptos suille putandum est. An non Dioscoridem, Theophrastum, atque alios assii mantes. Bais
45쪽
Balsami plantae Aegyptum , vel Iudeam patriam sui
se, cum dixerint cana solum in Ac pio&valle Iudea vivere, maxime errasse superius d c monstratum cst,cum illam plantam ex Aegyptiorum clatione perpetuo in
Arabia helici in Aegyptum venisse certissime constet λ quibus mirum quoque non esset in alijs cosiacm d ceptos fuisse, praesertim i in succi fructuum a cognitione. Hincque his herbarum scriptoribus omnes mediacos pharmacopolasti plane fidentes errasse mirari non debemus , quando non ab illis, ut etiam dixi, sed ab A inpii, , arabibus, qui tum primi balsamum cogia
uerunt, atque obseruarunt tumetiam cum huiusmodi planta in eodem solo nati sint atque eadem loca in quibus vivit&vixit balismum,habitarunt. Sed quae ea exbstunt, quae nobis repugneni facit ex te iam audiamus.
ALPIN. Qua de balsami arborea multis olim litteris tradita ibere , nunc in medium afferam Reliqua vero de succo, fructibus, virgis,adisum medicinae memoriar proditis posterius a me recensenda arbitror. Multa igitur, inicia quae de huiusce stirpis magnitudine figura , li-
tu solijsq. a multis prodita sunt,qu.e non parum verit tem obscurantinominesq; ancipites, ac rem hanc totam
incertam reiciunt. Aliqui si quidem plantae istius magnitudinem lycij,pyracanthae,uci Cytisi, vel herebinthi magnitudini compat arunt, ut Diostorides, Strabo i dixere. Iheophratius vero diγitca magnitudinc balsamum spectari, qua magna mali puniciat bor,bseruatur. Iustinus similem piceis a boribus assii mauit. Pausanias mirilio; Plinius, Solinus, atque Africae descriptionis audior viti, hanc plantam compararunt. Decius soli, non minor est apud illos diuersitas, deque arboris figura. Quando Dioscoritas Theoph. Plin. Aulaenas, Sse
46쪽
meo sethus balsami blia ruta pro1 ima es. statuerint,& Pausanias amaraco, Iustinus piceis, Solinusque' auctor Aphricari uitam folijs. De forma etiam Vel figura arboris ali arbustum, alij fruticem faciunt Plinius emin, de eo dixit in totum alia est natui a quam nostri, e
a ternique prodiderunt, quippe citi similior est , quam, myrtho Qtiod etiam Solinum dixisse ab illiusce uer, bis constat, quae haec X istunt: Similes vitibus stirpes, habent ac Iustinus Si quidem palmeto opobalsa, modistinguitur arborem opobalsami formam similem, pileis arboribus habciat:&Strabo: Qua arbor est fiu- , ticosa Cytiso aerebintho per similis. Nonnulli etiam assirmant plantam hanc aliaqua, illaque tantum , quae in phoxima fonte illiusce proae ima domuncula scaturi
re cernituri, aiuntque miraculo id fieri , quando ipsa sit pluribus virtutibus praedita , quod Virgo Beatissma olim ibi multos annos morata ea aqua, tum ad potum, tum ad cibum , tum ad mundandos panniculosa esu
Christi pueruli fas uerit ex quo tanta in veneratione omnes uiri mulieresque Aegyptiar, Arabes etiam alio metis assecla eam habuerunt, et ipsis ad multorum etiam orborum curationem confidenter tantur. Mulii quec longinquis, remotissmisque locis huc veniunt, ut ex huiusmodi aqua accipiant quare nonnulli ballatam una huius aquar beneficio hactenus hic vixisse aiunt Haec luc sunt, quae de arbore isti dicunt. ABDEL. De balsami fruticis altitudine figura, ac soli j ea quae ex te nunc proposita fiunt nihil veritatem hanc obscurare possim t. Namque Dioscor. atque alij qui hanc plani tam magnitudine similem esse lycio cytiso, terebintho
& pyracanthar, nisi marunt minime errarunt , cum haesi omnia arbusta magnitudine non multum inici sediti erant,
47쪽
rant eisque planta baliami maior non sit, sed hic nulla cernuntur arbores balsami, quae ita magna spceiciatur, siquidem grandiores quas hic alias viderim nonasii punt ad maiorem trium cubitorum altitudinem. Audio tamen in Arabiis solocas plantas ad praedictorum arbuscissorum altitudinem, & maiorem etiam excrescere. In Aegypto, Arabia mali punici arbores paruae
existunt, ina, ut inter arbusculorum fruticumque numero ibi connumerentur, neque ad tantam a Murgunt
altitudinem , qualc in Italiae locis obscruantur, Quare ne lite Theophrastus reprehendendus erit, quod seripserit cita magna punica arbori balsamum si mile, quando hae nostra italicis longe sint humiliores. Iustinum vero quod picei arbori plantam balsami sim, lem asserat deceptum omnino iiiiila, i cdendum cst. Ex ipsiusque verbis error apparet conspicuus, nam pDceri arboribus balsamum similam cis dicens, subdit,oin vinearum more excoluntur quis tamen nuspiam uidit piceam arborem viti similcm. in vinearum more excoli Inter quas quanta sit dincrcntia non cit, quod nunc demonstretur. Fuille vero balsami plantam rami lis fruticosis, ac sarmentosis vitismilcm dubium qui dem non est, ut neque etiam iacmadmodum vites, annis sindulis putari, quod sit admodum fruticosa, cu ammento: Non tamen quod ad solia attinet, viti ea planta est similis, cum solijs cscrta scruta aliquatenus proximis, praeici tim vero cxti cina tria obola, quae in sin gulis trux balsami alis cernuntur, quando ipsa simillimas iit tribus iis foliolis in exti cino virgae alae ruta positis; colore cxccpto: Neque absurdum est, Pausaniam serisse balsamum soli habore amaraci a mula,quoni in suspicor so pium plantam balsami non adultam, scd tan
48쪽
tum recenter ex eius seminibus natam inspexisse, quae folio magnitudine ac figura amaraci folijs omnino lunt similia, X cepta earum crassitiae ac colore, quibus ea ι uia inuicem differunt, nam in amaraco sunt graciliora, albidiora Baliamum quod ex seminibus nascitur
bina solia in primis habet, bisoliis nascentis vitis maxime similia, 'ua post haec, quae sunt tria quatuor, et quinque, produntur,amaraci soliis sunt proxima; Qua
vero tertio nascuntur singula trina existiant, rutaeq; pro-Xima cernuntur . Repeto, prima nascentia folia bina sunt, secundo nata, his multum diuersa produntur inordinatimque in virga . Tertio producta trina cuilibet ala appensa, cel nuntur, quae rutae sunt proXima, tribus inquam soliolis ineXtremo alae virgae rutae conspicuis. Quarto qua nascuntur in virga balsami sunt
quina, postea septena Haecq sunt baliami folia, albter quamlcriptores antiqui descripserint in hoc virid rio in fruticibus ballami saepimia ue visa, ex quibus atque aliis fortaste Dioscoridem, atque alios multos antiquos scriptores uiuente in balsami plantam non inspex ille, iure suspicamur. Hanc etiam arborem in hoc viridario vixisse certum est aqua celio proximo sonte, in quo Beatissimam Virginem paniculos Saluatoris nomi pueri olim perpetuo retisse nostici omnes autumant, irrigatam tamen in arenosis,squalidi sq, locis non paucaer periuntur,qt ae tamen quo ad opobalsamitin stet iles existunt. Atque har obiter de ballam planta dicta a nobis sint. Nunc ad opobalsamum deueniendum. Sed balsami plantae ramum, quem mihi domo mancipium
detulit,absoluto de ipso sermone spectabimus. Ueri
49쪽
gnitio, unde inlatur qui ex antiquis vere in succum litteris prodiderint. Cap. IIII.
VII inquies Alpine de balsami planta'
nonne a nobis probe , ut ueritas cxigebat delcripta cit, deque ius blijs stori bus, i uctibus, ac virgis, quae dicta a me sunt uera tibi csse uidentur Θ ALPIN. Omnia sane rectissime, ac uerissime sit Ol cuius , sed supersunt tamen quaepiam de succo quoque fructibus , ac virgis dic eiula, cum antiqui scriptorcs, qui de ballamo scripsere, simul in horum descriptione inter sic nihil fere conuenille visi sint, quorum diuersitas, it deari ore etiam nuper dictum cst , fuit causa , ut multi negarint, quae pro opobalsamo, carpobalsamo, ,ilO- balsamomon lirantur, vera utique cile, nulluni jue ob
id ipsos credere, syncerum ac legitimum opobalsamum ad nos asportari de quos imo sermonem a nobis haberi cupio,inoede caeteris. De opobalsamo igitur multi huius sunt opinionis, ut arbitrentur,syncerum ad nos non aduehi,neq; iniuria, quando cute descriptum opobalsamum, a nobisque saepius inspectum diuersum lane videatur ab eo, quod omnes prisci rei herbariae scriptores memoriar mandarunt. Ini imis enim album multi ipsbrum Te prodidere , Strabo si quidem dicebat: eius corticem scindet,.s succum in vas suscipiunt tena , , ci lacti
50쪽
.ci lacti persimilem &Plinius succus e plaga manat, quQ, opobalsamum vocant cyimia suauitatis , scd tenui gutta, ploratu lanis parua colligitur in cornu ciuilis nouo ficti, iconditur crassiorissimilis cilco in musto candida. Et Simeon Sethus vir in balsami historia alijs non post, ponendus dixit: Succusque inde manabat omni oleo, uisu similis, quod ideo balsami oleum nominatur, suc , cus his aggregatus vasculis eXcipiebat ut . id quidem, quod supernatabat album ac tenue erat, ideo precio sius Alij sunt rursus asserentes , hunc succum non es e tenuem , sed crastilia veluti qui diXeii in conchis susceptum coagulari, Cum vero opobalsamum , quod tu descripsisti,& nos saepe inspeXimus,vel viride,vel aureta, vel mellis colore observetur, interdumque turbidum, interdum clarum,ac tenue, aliquandoque ut terebinthina crassum cernatur, nemo enim nostrum est, qui cum succum tot praedictis different ijs euariatum non vide rit, scilicet oleo sum viride, aureum ac melleum,clarum turbidum , tenue crasmum de ipso varios dubios este mirum non erit. ABDACH. Facile has ambiguitates noster Abdella ex animis nostris abiget. Praesertim cum harum X plicatio eX ij pendeat , quae dudii in ipse attulit. Dixit enim opobalsamum iuXta eius aetates varias variari ipsum quo ad colorem, substantiam iei spicuitatem odorem,& leuitatem; continuo i, a stipitc in stillatum ac exceptum albo colore conspui , plar sertim
que quod supra enatat, veluti minus quod subsidet, qui
color paululo momento in subui idem olens lina mutatur qui post quinquennium, ut superius etiam dicta mna minimus aureus fit, ac demum senio confectus cita . sciccni cliis colorem, obscurioi cm tamen accipi z.
Totitia mutationes in perspicui; c ubsia ilia, do rilauitate