장음표시 사용
31쪽
homines nominatim cognoscere, at ipserum potius ra tiones audire, quibus negant hoc tempore baliam arbores,atque ipsarum succum fructus, irgas apud nos inueniri, id vero in i ta disputationi sat erit. Horum u- quidem non pauci xiliunt, qui non modo ad nos in Ita liam praedicta vera comporta i negent, sed a borcs quO-que, cquibus illa colliguntur prorsus perijsse praediccnt. Quam icntcntiam valde auxere Amatus Lusitanus medicus in alijs non speria cndus,&Nicolaus Monardus Hy-spanus,qui Syriacum atq; Aegyptiacum balsamum perijs se assii mantes aliud cnus balsami in Occidentalibus In- dijs nasci, prodiderunt. I allamumq; a Dioscoride Theophrasto, Plinio ac a multis alijs hei barum antiquis scriptoribus celebratum,ac d csci iptum eo artirmant periiste, quod praedictorum antiquorum scriptorum testimonio constet olim duobus tantum Iude , i ida ijs cocessum fuisse, ut inter caeteros Plin. Theoph. tellantur, postea vero quam Iudea a Ptola meo primo Rege Aegypti, ac a Vespasiano devastata est , balsamum in uesicinii cri- cum appellatam transplantatum utile, ibique vixille Iustino, Strabone, Solinoq; Polysiliore id amimantibus, statuunt. Et ab Artaxertclcriai una rege primo, ac moXa Romanis Ad iano Caesare imi sum tota catagione bello euerta prorsus balsami plantas perijsse. Tand cmq; in Aegipto paucas hoc in , iridario adscitatas xixisse. Quo in loco non tantum priscis occulis balsamum vixit, sed multo etiam postea quasi ad haec usq; tempora plantam
hanc hic conseruatam suill a crant. Nunc ero, a multis, qui hoc tempore Aegyptum peragrarunt hic quoq; demum eam aruisse, contii matur. Qtia hic clitincta,cum
IDioscorides,alij l in Iudea tantum, Acypto balsamum vitille prodidcrint, cui dubium crit nusquam gentium
32쪽
eam amplius inueniri postie Ex quo succum, fructus, irgo, pro Vermopobalsamo, carpoballam o&Xilobalsam Oab Aegypto, Vel Syria in Italiam asportata vera esse quo pacto amrmabimus Merito igitu haec omnia falsa nosamrmasse videmur. Hincq; tanta incredulitas , ac per tinacia inuasit corum animos , ut potius in erroribus perseuerare, veraque sibi ipsis oblataicijcere, quam opinionem mutare velint. ABDEL. ViX me continere potui, quin susceptam tuum sermonem interrumperemvsq; adeo animum aduersus illos concitasti meum, nub iis racionibus oed meris nugis balsami omnes plantas, peri te opobalsamumq; ctiam carpobalsamum,&4ilo- ballamum ad nos inuentum falsum esse allerentes, tanta illorum impudentia excitus , quasi quid loquari sciam, ac ne differam illis respondere, dico, ac edico tibi balsami stutices neque etiam in Aegypto plane peri ille, dici posse, quando sirpe iusti praesectica iri,quem Bessa appellat, platae nullaec talici Arabia delata in isto viri
dario inserantur. Et nunc viae tertius agitur annus,cu Mesii noris per id temporis Aegypti priaefecti iustu,quadragintae Mecha aduecta' hic in terrae fuerunt,qua: tamen cum per annum vi Xerint, rursum custodum negli acntia peritare, quae facile etiam denuo renouari post uiri In Arabia vero multis locis innumerae propemodum magno cum illiusce gentis lucro, aluntur; neq, latis diu est, quod apud Arabes utilitas,&lucrum hoc cognoscitur, etenim op Obal antiquantitas multa in Orientis loca comportatur, quibus in locis cum succum in summo pretio esse, multi ex Arabibus nunc Cayrum habitantibus, narrant. Cuius succi lucro ab ijs cogitito omnes certatim multas balsami fruticcs ex arenosis, montuosis i locis in morbida ..viIidaria tranSscnoc Cnantur Quam obicibi tanti mera licet
33쪽
pulcherrima balsameta cernuntur.Lege tamen iis populis interdictum est , ne praeter fiscum quis eam plantam serere queat, neque succum vel flores, vel ramulos ,
vel fructus sine publico mandato quis capiat. Idcinq; ibi de balsami arboribus, atq; hic de cassijs blutivis accidit Solet etenim hic alicui cassiarum negotium locari, ideo non licet quenquam cassam ex arbore cx, pere, vendere, cinere autemptam aliquo deferre.
Quod itidem de balsamo in Arabia locis obseruari , o Arabum relatione plane constat. At quid illi Aeeyptia rum ac Arabicarum plantarum ignari herbari dicent duobus tantum locis quippe Aegypto ac Syria balsa
inum olim Dioscoride, heophrasto, Plinio, Iustinoque id docentibus conccisum tu illius quasi aliorum an liquorum scriptorum testimonio non constet in plui bus alijs etiam locis olim huiusmodi plantam vixisse nonne Diodoriri biculus r. historiarum libro, in qua dam Valle Arabi balianium nasci, non alibi memoria prodidit Onllam in ius vero in lib. lcgradib.est,nasci in India,& Ioseph etiam in lib4 de antiq.Iudaicis, bam Reginam balsami plantam ex Arabia in Iudeam tu Iiste, Salamon .ea dono dedisse, ex qua ibi alia postea
plantaepropagatae fuere:&Strabo in lib.suaec cograph. 1 lixescripui: His pximacstiζlicissima Sabeoru terra αν quaerit: una natio in Apud hostius&myrrha,&cin. nam uimaascitur in ora etiam balsamum,&alia quas clam Mibula valde odorata Necnon Pausanias id in , lib.9. hisverbis cinifirmauit licens: De viperis vero ijs, quae ii 1Arabia inter bali in arbores versantur diuersum a quid accepta liuiusmodi est Sunt balsami arborcs cadi quae myrthi stirpis magniti di ne Polia illis, qualia heriabar amaraco Theophrastus vero in Alia etiam, a
34쪽
prodidit. Incolae quoque Basiliani montis Libani olim AleXi Graecis imperant m quodam loco illius montis Solis ortui exposito balum plantas non paucas, e quibus tantum opobalsami suscipiebatur, quantum in A gypto hic colligi consiletum fuerat, diu viXisse narrant. Ex quibus certe sciri potest olim non solum Aegyptum ac Iudeam, sed etiam celicem Arabiam,& alia loca bal samum alui se atque habuisse. Praeterea verum quoque hoc else ex me audies non in Aegyptum ex Iudea, ut aliqui somniarunt, ipsum venille, sed ex Foclici Arabia semper fuit te delatum Aegyptium t sol si velut neq; Iudaicum , nunqua in proprium, ac natiuum ei fuisse, in his locis balsamum perpetuo peregrinam pi m tam e titille haud leue in litium est, eam ubique vii ldaria tan tu maluisse, in ipsisque tantum viXisse,ut Theophrastus, Plinius, Strabo, ac bolinus meminerunt Plinius enim, hoc iiij ce verbis significauit, dicens : Sed omnibus
odoribus pra fertur balsamum uni terra Iudear conces a sum quondam in duobus tantum in hortis utroquer a gio, altero iugerum viginti non amplius altero paucio a rum Theophrastus vero haec dixit Balsamum in a a te Syllae prouenit. Eius arbusta duo tantum affirmant, x alterum viginti iugerum, alterum multo minus: citia, bo de balsamo vallis Hierici, haec etiam memoriae tradi- , dit: Ubi®ia est,&balsami iii darium, quae arbor, aromatica est, miticosa Pyliso Terebintho persita milis. Quid nonne omnes Obseruant plantas peregrinas in viridarijs tantum ali, ac custodi ii, quae clam uero ex patrijs tametsi etiam in viii darijs aliquando seruentur, nihilominus multa alia loca inculta sylvestriaquetjidem sponte natis non carere Obseruantur ξ At per
grinae in viridarijs tantum magno studio, ac diligcntia
35쪽
aluntur: conseruantur, quod in incultis, si uestribus que locis ponte nasci, neutiquam conlpini Cl t. Hic
vero babam plantam perpetuo aduenam vel peregrinam futile , perpetuo ex Foelicis Arabiae locis adueetam, plures una nobiscum Cayrum nunc habitantes certa fide constrinare poterunt,qui omnes plantas, balbsami quas hactenus hoc habuit viridarium,exinde con portatas fitille varijs cmporibus obseruarunt. Multoque labore, ac culto lum diligentia vix ille jacileque ex leuissima etiam caula ars ille, liribus arefactis alias rumsum ab illis locis extractas, hic inlertas renouatas luc&hoc modo alternatis vicibus bahamum in hoc viti dario hactenus conteruatum suisse. Nemo plantas tanto labore ac diligentia in viridariis adlertiatas pati as dicet, quando patriae ubique ponte alcantur, ci cicant, ac nullo labore in proprijs locis uiuant. LX quibus nos
plane cenicile debemus balsamum nu quam Acgypt ijs ac Syris patrium suille , cum in x rida ijs ibi multa dili
gentia, accura semper suent culioditum : quod tamen
de Arabia Foelici cum balsamum ibi perpetuo vivat minime videtur dicendum, nulli bi cicnim nunc, quod sciam , huiusmodi planta nisi Poesici tantum Arabiae concessa, reperitur. Quam regionem Diodori Siculi, Strabonis , Pausaniaque teli imonio, ut nupcrdictum est, constat balsami olim feracem fuisse, quae eodem
modo etiam nunc innumeras eius plantas sponte natas
alit. Quam balsami sertilitatem omnes Ac j iij atque
aliarum nationum homines annis singulis ccham Foecis Arabia urbem adeuntes eram plane sic confirmant Copiamque ibi opobalsam insignc in annis sin-stulis colligi, fructuum j non minus. virgarumicum balsami lauticos e quotannis putent quae ad varias L et oibis
36쪽
Mrbis partes vendenda ab his demandatur ABDACH. At istac, quae tu di&isti, vera esse concedentes, fortasse dicent, quam pro balsamo tu atque nosti lecticem Arabiam nunc alere inquiunt, non esse balsamum, sed aliam plantam. ALPiN. Notae huius plantae ab antiquis scriptotibus descriptae ac memoriarii aditae, istud recte docere poterunt. Nam Omnes conticia ille identur , ut CX te spero, me magis driuncte cogniturum balsami pIantam fruticem cise non admodum magnum, si iijs ruta proximis, perpetuo irentibus, atque X stia pilis corticescariticato liquorem in primis album, leo similem eximio acutoque odore taeditum, a
nare ABDACH. Millies tecum Abdella fruticem hunc ex Alpino descriptum me inspeXisse in hoc ut 1idario scio ; Verum qui huiusce plantae notas quaerat, quibus nam hominibus magis credere debeat, Italis ne an nobis Aegyptijs, qui una cum balsamo
in hac ciuitate hactenus uiximus , eamque altorem saepius in hoc uiridario inspicere potuimus. Nemo certe ita fatuus erit, qui hac de re vobis quam nobis libentius credere, ac fidere maluerit. Hanc ue o pia tam pro vera arbore,iqua ab antiquis balsamus appella ta est, in posterum memoria prodita nostri omnes Arabes hucusque constanctissime habuerunt, Aliam que pro balsamo ab alijs monstratam nemo nostrum
uspiam ostendit, voluidit, vel aliquem uidit unquam audiuit His addo nomen huiusce plantae, quod est Balassan a nostris ei fuisse impositum, a quod Graeci b
ab ipsis Latini Balsamuam Cur igitur Italis magis,quam
nostratibus de hac planta credendum erit quando a nostris laesi. Graxi, vel nomen ipsius plantae acceptum a
37쪽
ptum, didicerint. Quapropter Balsami cognitioncima Dioscoride, Theophrasto atque ab alijs antiquis scit pioribus minime petcndam iudico, cd ab Aegypt ijs, ct Arabibus, qui loca, in quibus baliam planta omnium coniciatu Olim viXcrunt,habitat tint. Si Aegyptij, Arabes by i, atque ali omnes Arabica lingua victites medici citra ullam didicultatem talem fruticem nunc in Foulicis Arabiae locis cultis, atque incultis, domesticis, atq; yluentibus nascentem tanquam verum balsamum Iccipiunt, codcmq, tum succo, tum fructibus, tum ui sis, pro uero opobalsamo, carpobalsamo xxilobalitavio, iacmine pibrum hasitante ad componenda incit,camcnta utuntur: Cur Itali etiam atque alij aliari mnationum medici ab illis,qui magis quam nostri sunt in
ea cognitione , eoque usu, cxe citati, ac docti idcini acere recusant crte indignum facinus est, uos hanc ueritatem non fateri, scd potius quo minus a multis cadignoscatur, operam dare. ALPIN. Haec doctis: in auobis prodita filiis arbitror, ueruntamcn quoniam
cum medicis, pha macopolisque incredulis disputatio agitur, quaeso si quid aliud apud uos utique sit, quod
hanc critatem ad huc etiam ill ulli arci cssit, ne vos naci iud quoque docere, pigcat, ut post caquam ego in patriam Deo concedente, cdiero , facilius id incredi
L illi, hominibus possim uadere ABDEL. Cum anno
a Beatiuisis Virginis partu DLXXV.Pctro Michacla viro Clarimino, pro Scrcnissima cncta Republica consulatum hic agente Eunuchus Messi dictus Aegypti Praescinus, cayri ciuitatis huius quaepiam loca inuis re hunci; prae scri im locum ci Matharaa nuncupatum deuotionis gratii quando hanc in pr λ imam domunculam olim Deatissimam Vironcm cum pucro silio H
38쪽
rodis iram fugiendo se recepisse, multos lite annos in ea mansit leti ines Aegypti, opinentur, atque ob id hunc locum ii stim mammadeant venerationem singulis hebdomadis die Veneris is Praesectus, sacrum, en Crandumque hunc locum Pili an iridari uin hoc proxime positum aliquando animi gratia ingressus vidit omnes balismi plantas custodum negligentia aruisse, qua re commotus uti Mecha quadraginta plantara sterrentur curauit, eamque operam cuidam militum , ac peregri norum duci, Mecham singulis annis deuotionis gratia proficiscentium Halyiei nomine locauit, qui mihi ad modum domesticus , atque familiaris fuerat, eumq; pe evrenum calculo pessime argrotantem in ulteram, ac curaueram, plantasque illas quadraginta praecisis ramis detulit, quae in consueto huius viridarij loco insertae fuerunt, dumque sererentur ego una cum Paulo Marianoc tempore pro Gallorum Rege Consule medicinae quoque causa mihi familiari, atque cum multis etiam Cayrinis medicis in re plantaria valde exercitatis in te
fui. EX ipso autem Halyssici Cayrum reuerso veri opo balsami binas viatias dono habui, atque ab alio qui post
hunc illud iter consecerat viatias tres . Horrem L cialius Caravana peregrinorum dii meus amicissimus, cuius in domo pestum ipsius, tu alior tim causa medi cinam feceram , peregre anno Mi LXXX Mecham prosectus, atque sic a me rogatus, attulit multa senibita, jam talos o mi umidorcii spirante S, atque mul tum opobalsami partim a Seriph Mechar acceptum cuius modicam pol tionem dono dedit lanciscosi Io tunc temporis Cayri pro Veneta Natione Constile Clarissimo; partim ab ijs, quibus balsami negotium locatum est, emptum. Postmodum Scander iii
39쪽
dam ipse dux militum Medi nam Foclicis Arabiarumbem pro praetore a Balla millius, mihi non minus quam alij, medicina caula familiaris, atque etiam quia e Insula Lacintho a Staurorum iam ilia ortum duX crat,babsami recentes ramos fructus, ac iuccum misit, ac per bteras sua manu scriptas, ignificauit propri)s manibus ibi ea collegille, qua omnia apud me adhuc ali cruantur. Omnes praedicti nobiles Turcae uno te assii mant, prope Mecham, J Vcdinam, in montibus, planis, cultis, atque incultis locis innumeras balsami plantas sponte natas spectari plui imasque etiam in aienosis, ictiliabusque locis, quae tamen xci nihil vel minimum lucci producebant. Multa tamen semina ierunt, quorum multa copia id nos quoque uendenda mittitur. Quales iunt in monte arenoso apud lueed tuniam villam posito. ibit hae, atque alia in arcnolis, ici ilibusque locis viventes opobal: imiterunt, ideo incolae eas Xcc
punt atque pingui in solo interunt, oecundissimasque reddere student. Addunt apud omnes Arabes veterum memorijs constare, passim in pluribus Foeticis Arabiae
locis innumeras sponte alcentcs, atque crescentes balsami plantas perpetuo vix ille, nunquamque illa loca ijs
caruille. Non multum temporis tamen clle, cum plurimi eas colere lucii caulica perint, cum opobalsami iacultas ac vires ad quam plurimas Orientis regiones concesserint. Narrant ad huc ijdc in omnes Arabes, uti babsami succo, fructibus, ac virgis ad coinponenda ipso rum omnia medicamenta, atq; ad alios mcdicina usus, quae eadem plane exiliunt, quibus Acgyptij byliadis him nunc recipiunt, quaeq; a vobis oria in Europa loca hinc aduecta, negliguntur, atq; rcijciuntur, altaq;
corum multi te auctore pertinaciter, ac inutiliter cliedi putant.
40쪽
disputant. ALPIN. Ex his quae te vera dixisse arbitror
me non parum pudet, quod cum illis tot annos in tanto errore permanserim,quem cute nunc pi Ob cognouisse fateor. Cupio igitur plantam hanc suis notis a te quoque describi, inquam attollatur magnitudin C, qua libusque floribus,&4luctibus obseruata a vobis sit, quo pactoque etiam ab ea planta opobalsamum dii illet, sponte ne an ut vhi di Xere arte potius elicitum. ABDACH. Hic nullas, quas ego viderim, crescere, fores, vel semina tulit se unquam spectare potui, etsi hccus interim paucus a cortice stipitis scarificato aliquando distillauerit. Verum hac de re Abdella audiamus qui haec exploratius, cicli qua Ocebit interimque dum loquimur,mandes velim mancipio tuo,ut nobis hic e domo tua ramum plantae pnedictae deserat ut Alpinus noster verum balsami Ichonem ideat. ABDEL. Recte mones, libenterq; f ciam. ALPIN. Ego
vero utrique Vestrum multas hac de causa gratias reseram . Mihique istuc accepti simum semper erir