M. Tullii Ciceronis Cato Maior Siue de senectute liber : Paradoxa eiusdem

2쪽

M, I, CICERONI 8

CATO MAIOR, SEU DE SENE tute, ad Titum Pomponium Attici Praefatio. Tite, j quid esto adiuto egrastiue l

Licet eum uersibus ei e mihi I arte Atticei qui Atticus bisiuratur Flaminium it ei se uImi iuge οῦ

sed fidei plenus: quanquam certo scio, non ut Fl miniis follicituri te Attice sic noctess diesq;. Noui enim moderationem dumi tu Cy aequitatem . Tesnon cognomen folim Athenis deportasse,sed etiam haemanitatem ex prudentiam intelligo. Et tunica suspicor isdem rebιιι te, quibus meipsum interdum grauias c moueri. Quarum consolatio G maior est, in aliud tempus oufrenda. Ninc autem mihi iiii in ect, de senectute aliquid ad te scribere, hoc rn,m onere quod mihi tecum commune est)ulit tum urgentis,aut certe aduentantis Aenectutis, ει' te ermei lauari uolo. Et si te quidem id modesU,uc sapie iter, iciit omnia a ferre, liturim esse cera et to scio,

3쪽

bere, tu occurrebra dignus eo munere quo uterq nostrum communiter uteretur. Mihi quidem itu tuo

cimila huius libri confectio fuit, ut non modo omnes abstersierit senectutis mole is, sed Qecerit molle etiam Cy iucwndamsenectutem. Nidiuqium igitur fatis laudari digne poterit philosophia, cui qui pro

reat,omne tempus aetatis sine mole lis posit dege. re. Sed de caeteris diximus multa cir sepe dices mus. Hunc uero librim des nectute ad te insimus, Tithohu, 0 em autem sermonem tri uinta non Tithon , Aristo- ut Ari lochius ne para esset δι inibalis ii thumbi ἡ ωh, Ru sed M. Catoni fili, quo maiorem autori tu, rum digni tem haberet oratio. Apud quem Cepum o Scipiora ddit nem fectatu admiruntes,quod is tam facile senectu

autoritate temstra si cum restondentem. Quisieruditia; uidebitur disputare,quam consueuit ipso in suis kobris,attribuito Graecis sit eris, quarum constat cum perstudio fui se in cnectute. Sed quid opus est plura flam enim ipsius catonis sica moexplicabit nostram omnem

de senectute sen

4쪽

1NT ERLO c. VTORES, P. Scipio, C. Lesius, cuto. SCIPIO. Aepentmero intrari soleo cu hostc. Loriis, tum caeteraru rerum tua excelletiam M. Cato, perfectanis

sapisimum, tum uel maxime quod senectutem tuam nunquam tibi gris

est, ut o tussic Aetna gra ius dicans sustinere. Ca- Rem halid me Scipio Laeli difficilem admirari videmini, quibus enim nitul opis est in ipsis ad bene beates uiuendum, ijs omnis grauis est uetus. Qui dutem omnia bona d, si ipsis petu it, ijs nihil potest nisi uider quod naturae nec itas is erat. Quoia , ' '' genere in primis est senectus, litani ua dipis 4ti r Episili4,omnos optan eande accusant adeptam: id via est in nema. constantia, stultitia, dis peruerjitas. Obrepere uisit eam citius quam putassent. Primum, quis coegit ros

falsum putare ut enim citius adolescetie senectusi quam pueritiae adolescetiu obrepitr L ide, qui minus grauis esset ijs enectus, si octinge siniam an

5쪽

piens dicebatur.

Ouid fit

gigantes cum diis bellitie

aetas muis longa cim effluxisset, nullia consolaφtione permulcere poset sigitum jenectutem. Quo circa si sapientium meum admirari soletis quae uti

nam digna Ubet opinione uesctra, nostros cognomi ne in hoc sitimus sapientes, quod nuturum optim4m duce tanquam Deum seqi ur,eis paremus, a qu4 non uerisimile ecticu ceterae partes artutis bene deo scriptae sint extreinum actum tanqua ab inerti poeta esse neglectum. Sed tame necesse fuit esbe aliquod extremum, ex tangis arboru baccis, terras stu-gibus maturis die tempestias,quasi utetu caducu, quod ferendii ess molliter sapienti. Quid enim est aliud gigantu more bellare opilijs, nisi naturae repugnaresLael. Atqui Cato, gratis ι nobis ut etiam pro Scipione pollicear feceris, si quonia uolumus, cir speranis; quide senes feri, ante multo a te didiis cerimus, quibus facillime rationibus ingrauesce uertate ferre p imus .ca. ydris uero Laeli, praestro tim si utrique uestra gratum ut dicis futurum eli. Scip. Volumus fune nisi molestim est Cato tanquantiqui uiam long m confeceris, qua nobis quos Iunogrediudum sit i luc, quὁ perue usi uidere quale sit. . Furiam rei potero Laeli. Saepί uim interfui que Proverbiu relis meorum aequalitini puros utit cis paribus ueteri prouerbio facillime congregantur quas C a qμ' ' saliuator, qu s S l-κ ,homines confii Iarci, o

6쪽

CATO MAIOR. tri fere aequales deplorare solebant: tim quod uoclluptatibus curerent ne quibu3 uita nulla putaret, toni quod sternerentur abi , a quibus coent coli soliti. Qui mihi non uidebantur accusare id, quod esset accusendu Ndnisi id culpa senectutis accideo

ret, eadem mihi usu euenirene, reliquist, omnibus maioribus nutu, quo rim ego multorum cognoui sienectute Jme querela, qui se a libidinu uinculis laxatos ese no molesteferrent, nec sivis desticeretur: sedo mirum i lii modi quereturum in moribus en In morib'

culpa,non in aetate. Moderati enim er non discites senes, nec inhumani,tolerabile ag t fenectutem. aetate. Importunitas aut Grinhumanitus, omni aetati molestu est. Lae. Elfi,ut dicis Cato. Sed fortase dixerit quoiam tibi propter opes recopias, o dignitateti iam, tolerabilem senectute uideri. Id api non postemultis contingere. Cn. Est φκd quide Laeli aliquid,

sed nequaquam in isto sent omnia, ut Themisto clausorint seriphio cuida n iurgio rei dilbe, cu isse Tlieinisto

dixisset non eis sua, sed patriae gloriallendorem sto ad Seri Fecum. Nec hercle inquit, ' ego Seriphius sem phium nobilis, nec situ Atheniesis esses, claru/ wn Dilys. i ' η'δm Quod eodem modo de senectute potest dici. Ne penta in imma inopia leuis esse fene ius potest,ne sapiensi quidem,ne insipienti in Anima copia nongrcssis Aptisma omnino bi t Scipio σLrii arma

7쪽

Senectutis arma OJabii Naκimi gesta. Capua Apuliae ciuitas Cintia IcXClictator labius

M. T. CICERONI s enectutis,artes, exercitationesi uirtut i,quae in omni aetate cultae, c- inultim diui uixeris, mirifcos afferuvit fructus, non folim quia numg destrui, ne in extremo quidem tempore aetatis qudnquam id maximue t)uerim etiam quid conscientia bene actae uitae, multor is benefactorti recordatio tuis c d ma est. Ego quide duxim et , qκi Tarentu recepit)adolestes,ita dilexi sene, ut aequalem. E. rate immisso uiro comitate grauitu condita,nec feneffici mores mutauerat,quanqra cum colere coepi non admodum grandem natu , sed tamen iam aetate proliectis. Anno enim postqvs prant consul fuerat, ego natus , cssimch eo qu4rtu conclfulo, adolescentulus miles profectus sim ad Capuam quintos anno post ad Tarentium quaestor, deinde aedilis, quadriennio post factus fumi praetor, quem magistratu si consulibus Ti ditano Cethego, tum quidem ille admodum senex suasor legis Critia de donis Cranuneribus fuit .Hic bella gerebat ut

adolescens, cim plane grandis est et, Hannibalem iuueniliter exultantem patientia sua molliebat. Deqsso praeclare familiaris noster Ennius: Vitul bonis nobis, cum stando restituit rem. Non ponebat en vir mores ante fututem. Ergo postis magis, s uiri nunc gloria claret. Tai elum uero quis uigil utu, quo consilio rece,

piis

8쪽

CATO MAIORs, 'Cura quidem me audiente Salinatori,quidnis oppido fugerat in urcem glorianti, at ta dicenti: Nos opera Dabi Tarentum recepi fli. Certe sinu quit rides) num nili tu amisiJes,n qua recepityem. Nec uero in armis praestatior quium in toga, qui coful iterum Sp. Carvilio collega quiescente, cmaminio tribuno plebis quoad potuit restitit, agrim Ptcent , Gallicum uirium contra senatuὀ autoriis tute diuidenti. Augurq cssim esset,dicere ausus est, Uopimis auspicin ea geri, quae pro Reipub.fallateferens:qgue contra Remp. ferrentur, contra suspicia feri. Multa praeclara in eo uiro cognoui, sed nihil ect admirabilius, quam quomodo ille mortem M flij tulit clari uiri er confuturis. Efi in munibus uiri laudatio, quium c legimus, qilem philosopho nnon conte m visnec uero ille in luce modo,dis in oculis ciuium magnus,sed intus, domi s praestatior. Qui ermo fquae praecepta uesua notitia unιiqui idthsquae scientia iuris augurandis nultae etiam glin homine Romano litoriae, omnia me naria tenebat,

non domestica fatum, sed etiam externu bella. Cuius sermone ita cupide stuebur,quasi iam diuinarem idqd' euenit ilo extincto, de discere ore nemine. Quorsim igitur haec tum multa de Maxmos quid

profecto uidetis it fis Ube dictu,ntifcrafuiby tale sienectist . Nec tamen omnes polymit esse Scipiones A s asst

9쪽

M. T. cICERONI saut Maximi , ut urbium expugnationes, ut pede. tres,n-less pugnu, ut bella a se gestu, trium ophos, recordentur. Est enim quiete π pMre,

eleganter det e etatis,placida ac lenis fient Arsi, qualem accepimus Platonis , qui iuno cir octogesimo cuIsoerates no scribens, nor uest. Qualem Isocratis, qκihi h hi Grini,qtii Panathenaicus inscribitur, quarto cum tar nondgesimo anno scripsisse dicitur,vixitq; qum

quenniann postea, cuiu3 magister Leontinus Gors gias centum Cy septem compleuit annos, neq; σquam in suo studio dis opere cespuit. Qui ct .v. et ex eo quaereretur, cur tum diu uellet ele in uitus nihil habeo, isqvit,quod iucusem senectutem. Prae clarwm retonsium, cir docto homine dignum. Sua enim vitia insipientes, cir suum culpam in Hie ς' tr c,' ctutem confertini: quod non faciebat is, cuiu4 mo

mensionem feci, Ennius: δε . .

υλ Vicit Olbmpia, nunc benio con echus quiescit. Equi fortis Ex uictoris senectuti comparat sua in 'quem quidem probe menti nisse potestis. Anno enim inicitigesimo post eius mortem, hi consules T. . A1. Co, Fum uiuue, Cy M . Attiliuου facti fiunt. Ille autem, pione. Scipione Gr Philippo iterum confiulibus, mfris νψς' tuus e l. Cum ego quidem U. Cr LX. annos nastis egem Voconiam tace metus, cta' bovis lateria

10쪽

Ennius, ita aut ferebat duo sque max d putan tur) onera, paupertatem, senectutem,lit eis pe ne delectari uideretur. Etenim ε cum complector Quinta animo, quatiιor causus reperis, cur sienectus miΡ-- isthara uideatur, limam, quod auocet rebus gerendis, uideatur .

alteram, quod corpus faciat infirmim, tertiam, quod priuet omnibuη fere uoluptatibus , quartam, quod haud procul absit a morte. Edrum, si placet, califari cluant i quis uaseat, quiunturas iusta sit unaquaeq; uideamus. A rebus gerendis sienectimabstrahit fauibu/fun iis que geruntur iuuentute Prima ui in uiribivis Nullae ne igitur res fumi, quae Mel infir iactu ε,

hil igitur agebήt QAVlaxi η,nihil L. Paulus paster tuus , o Scipio socerq; filii mei viri optimi, o em rhhus

exteri Ases, F.sbric ,Curii, Coruncani, cum Rempubl. consilio sautoritate defendebant,nihil age. cus.

ιικι f Ad Appi j claudii senectutem decedebat setium ut caecus efflet, tamen is cum sien entia siendo ius inclinaret ad pacem, Cr foedu3fiiciendum cum Pγrrho, non dubitduit dicere illa, quae uersibus persecutus ect Enniim:

Quo uobis mentes recta, quae fure Ricbdue An ehac, dementi fest 'exere ruinas citcra, grati me. Noιum e Mn uobis carmen est,