M. Tullii Ciceronis Cato Maior Siue de senectute liber : Paradoxa eiusdem

31쪽

M. T. CICERONI slanitibus hi ιriis habere praeclarum sibi uideri dixit,

Rhiδ μ η',ia ψir habere u auris,mperare: poteriit Wiantra animus non incundam habere knectutesseduenio ad agricolis,ne i meipso recedam. Ill apris erunt tum licitatores D est senes . Siquide L. Quintio cincinnato in agro urunti nuciatim est eum di autorem efactum: cuius dictutoris iusu magiis per equitum C. Sergilius Hala Sp. Melium regnum

appetentem v occsspare uolente interemit. A uil

Auilla in la in senatum accesbatur Curius cir cieteri stilessen xij ς ex quo qui eos accersebusCuiutores nominatibunt in sene . Nwm igitur eorum senectus miserobilisfuit qui βViatQros is agricolatione ob abiunes quidem stimensu Noniux haud scio hac an ulu uita beatior se posit, nes βNarcellus tum officio quod hominkm generi imi uersio culillindui ibi ' ra inor of tutaris stis et delectatione, quam

duabus di/ dixi, futuritate, copiaque omnium reru, qti ad hi QRjbμΤ uiei uiti lim et in deorum pertine' scriptoris, Et quonia haec quida desiderisus, ingratiam lam ctι ςs ψ' uoluptate redemius. Semper enim boni Viduis domini referta celbi uinaris,o urin,mellaria,Cypeongaria inbuitus tota locuples est: abi dat porco, do,agno,gallinis,lacte, custo, melle. Iam hortum Suecidia AEgricolae succidis altera appellant: tu conditiora facit haec eti, superit cunei operis aucupiu atq; siclusio. Quid de pratorii uiridit. ue, uis arbortior

dinibus

32쪽

CATO MAIOR.dinibus, cui umeartim, olivetor ue flecte dicium fbreui expediam. Agro bene culto, mi potest essee uecusiu uberius, nec specie ornat iud: ad quem si uedum

iis modo non retardet, veru etiam militat atq; dile,

tui senectus. Ubi enim potectistu aetas eque calescere,uel apricatioe mclius, uel igni, uel tιjcisim umbris

aquis' ue refrigerari salubri in s Hubeunt igitur dii sibi arma sibi equos sibi hastas,flibi claium,et pilam, sibi natationes, o cursus: uobis sienibu3 ex lusimibus multis, talos relinquant ex tribras . Idipsim iamcnut libebit. insonium sine his beata esse senectu/ po test. Multas ad res perutiles Xenophotis libri signi, quos legite qluebo Ibidiose, ut fucitis. Quum copiose

ab eo agricultura ululatur in eo libro, qui est de tueda re familiari, qui Oeconomicus inscribit;ir. Atque ut intelligatis, nihil ei tum regule uideri, quam si ii di nigri coledi: Socrates in eo libro loquitur cu Critobulo: CFrum minorem regem Persi rura prae luimtem ingenio atque imperij gloria, cum L ander Lacedaemoniu3, iιir fimi me uirtutis, uenilbet ad cum Sardis, eique dona a sociis ut tuisset, o caeteris in rebus comem erga LUundram atque humanum sussie, er ei quendum conceptum Ogrum diligeno ter consitum ostendisse: Cum autem admiraretur L dudcr, proceri tutes urborum, directos

Agerbe ne cultus.

Apricari Tali. Tesserae. Xenopho Iibrii deaAgricuitu ra icripsit Cyrus.

Lysander. Quincu σ

33쪽

Μ. T. cICERONI spitrim, Er suuitatem odorum, qui elare ut e flos ribus,tium et dixisse: Mirari fetion modo dili gentiam, sed etiam solertiam eius, a quo essene illa d mense,atque descripta, er ei Cγr- relondisse: Atqui ego illa sum dimensus,mei fiunt ordines, ines

descriptio, Multae etiam istarum arborum mea manu Rut sate. Tum L andr- intuentem citin pur purum, et nitorem corporis, ornatumque Persicum. multo auro, multisq; gemmis, dixisse: Recte uero te Cyrus bea CFre beatum ferunt, quoniam uirtuti tuae forti s

,rid T igit tir fortuni si uilicet senibus,

in primis dgri coledi studia teneamus mos ad ultimsi

vis uti tempus fenectutis. M. quidem Valerium Corum fortuna acceptara ad centesimum amn uitum perduxisse, 'R δ' cuni est et ex ictu Livi agris, eosj coleret, ΦΑΙ. sex. cuiud inter primum cir sexti consulatum, si potem Er quadraginta anni interfuerunt. Itaquequautum staciis aetatis maiores nostri ad benectutis initium csse uoluerint, tantus illi curβη hono arum fuit. Atq; eius extrema aetas in hoc beatior. quam media, quod autoritatis plus habebat, laboris ners milius . Apex aute senectutis est autoritas: qua Ioglim . ta fuit im L. Caecilio Metello, quanta in Attilio casIatino, is quem illud elogium limicum plurimae conν

sentiMu ge Mes, populi primarum fuisse uirum

34쪽

CATO MAIOR. Notum en eius carmen incisis insepulchro. Iure igitur grauis, cuiu3 de laudibul omni eset fudis, confientiens. Onem uir in P. Crasis nuper pontifcem ni reum, quem postea M. Lepidum costdem sacerdotio praeditum uidimus f Quid de Pausto aut Aphricano loquar, ut tum ante dixi de mas xlmo, quorum non in sien entia solum, sed etiam in nutu residebat autoritus habet senectia, bonorata praesertim, tantam nutoritate, ut ea pluris sit, qud nomnes adolescentiae voluptates. sed in omni oratiosne mementote eam me laudare senectutem, quae Dddmensis adolescentie constituta fit. Ex quo id escitur, quod ego magno cis Uyensu omnium dixi: Miseram et be senectutem, quae oratione dumtaxat defenderet. Non cani, non rugae repente autoritast tem uiserre post t:sed honeste actu siuperior aetas, fructus autoritatis praebet extremos. Haec enim φοβ sint honorabilia, quae uidentur leuiu utque communia, salutari, appeti, decidi, burgi, deduci, rediici, consuli, quae a apud nos, in alijs ciuitatiobres, Cy qt aeqtte optime moratu,ita diligensi fime obfertiantur. LUandi in Lacedaemoni cuisis mo do mentionem feci)dicere uiunt solitu, Lacedamo one esse honesti simu domiciliu senectutis. Nusquam enim tantum tribuitur aetati, nusquam en sicncems honorillior. Quin etiam memoriae proditum PR, c a s

Apud Lao

cedaemo nes laone

stissimum erat seneoctutis di micilium,

35쪽

M. T. CICERONI sem Athenis ludis quidam in theatrum grandis nitu uel tisset in magno confessu locum ei a siuis ciuisbu4 nusquam datum: cum autem ud Lacedaemonios accri get, qui cis legati esse ii , in loco certo conssederant, coisurrexisse omnes illi dicun ur, cir se . Alias ses nem illum ε fefisi recepise. Quibus c cumo A fidis; Λ οφ cutis βη plausius esset multiplex datus, dixisse ex ses iciunt his quendam, Athenienses scire quae recta essens,,uis, sed ii osse, milia in nostro collegio praeclara.

facere no- Sed hoc,de quo agi im, in primis, quod ut quisque x, i 0 tute antecellit, ita sententiae princ patum teucat. Nrque enis solum honore antecedentibus, sedi setiam . qui cum imperis mi maiores nutu, augures ante polisntur. Que uni igitur uoluptates corpo ovum, cum autoritatis praemih comparandae uibus

qui plendide usi seunt ij mihi uide mir subulam uetuistis peregisse, nec tanquam inexercitati histriones in extremo actu corruisse. At fant morosi Cr auxi, et

ira di, or di ciles fenes, si quaerimus etiam aus. 4. - . rL. sed ba ς mori uitia sunt, non fenectutis. At mot a rion se rositas tame et ea ultra, quae dixi, habent aliquid exm ctuti cusationis, non lli vi quidem istilla, sed quae probari' posse uideatur . Colemni epular, dc pici, illudi, proetorea in stagili corpore odiosa omn's o usi est, que tum v omnia dulciora fiunt, cir bonis moribus, CT artibus. Id. I; tim in uita, tum in scena . intelligi

36쪽

tu is assero durit son altero comitas. Sic fieres h d, bent ut enim non omne uisium, sic non omnis aetasnetustate coac sit. Seueritatein insenectute prosbo,sed cum qicut alia)modicam: acta dilatim nullo modo. Avaritia uero senilis, quid sibi uelit non intelligo : poten enim quicquum esse ob ardius, quam quo minus uiae rcflat, eo plus uiatici quaereres varia re lut causa, quae maxime angere, atque solicita n habere nostrum aetatem vi. detur: appropinquatio mortis, quz certe a se icctute non pote fi longe abcFe . O mi sic rura sic icni, qui

inori in contemnendam esse in tam longa aetate inanuiderit, qgae a ut plane contemnenda est, si omnino extinguit citum tum : ulit etiam appetenda, si aliquo eum deducit, ubi sit futurus aeternus. Atqui ter tium certe vi hil himeniri poteH . Quid igitur time. unis Si aut non miser polit mortem aut beatus et istin

futurus sum s qua ii quam quis est tum stultus quam i is sit adolescens) citi fit exploratum, sie ad ues eo

arstis ese uicturum forem et tum aetra illa multo pluor es quam nostra, mortis casus habet. Fucilivi in morbus incidunt udoleficentes, gruium aegrotant, trifilum curantur. Itaque pauci ueni t ad bene diu tem, quod nisi ita accideret, melius et prudensius meretur, Mens enim ratio er consili nisi btu

c 3 est

compara tio adui

nitin.

Nihil ab/surdius se

ne auaro.

Quartati itupera/mo sene cttitis. Non tin εdam esse moriem.

37쪽

est qui si nulli fussient,intilla omnino ciuitates esse te.

Sed redeo ad mortem impendentem, quod illud est erimen senectutis cum illud uideatis c dolescentia esse comm ines Sensi ego tu ui optimo filio meo, tum hi expectatis ad amplifimam dignitatem fra tribus tuis Scipio, omni aetati mortem ese commvonem: At si erat adolescens diu se uicturum, qκοdsterare idem senex non poten, insipiet uer sperat. Quid enim est stultius,quasu incerta pro certis ba, melior se berc,ας falsa pro ueris f Senex nec quod steret Edom is si ado' bet: at est eo meliore conditione, qudm adolescens,

eondi z. id quod ierat ille, assecutus esst. Illa uult diu uiuere, hic diu uixit. Quanquam o di boni, quiden in hombiis uita diu es Da enim suprem a te nisTR si piu, expectemus Tartesiorum regis aetatem: Fuit enim rut scriptis uideo Argan olim quidam Gdsdibus, qui octoginta regnatiit annos, centum Cr uist isti uixit. Sed mihi ne di uturnum quidem quic quam uidetur,in quo en aliquid extrem , cima conim id adytii erit,tuc illud quod praeterhi, cfuxit: tsusu remanet quidem qyod uirtute recte fictis is cosecutuo. IIorae quidem cecsidini π JUs, menses Cy a tui, nec praeteritu in tempus ianquam reuerti tur,nec qui equatur fici lotini uod ciuis ictus poris ad uiuendis datur. eo debet contentus cse.

Nes enim histrioni ut placeat per gEdil est fibula.

38쪽

CATO MAIOR. modo is quoci inque fuerit uctu probetur, nec sapienti iisque pluudite uiuendum. Breuelcnim tempus aetatis sutis e t lorigum ad bene honesteq; uiuedt . Sin proces eris longiuη, non magis dolendu est quam agricol e dolent praeterita verni tempora siuauitastie, latem, alituram s uenis c. Ver enim tanquam adolestemium significat, ostenditqfructu3 futuros, reliqua tempora dometendis fructibuε aut percipi endis accommodata sunt. Fructus autem benectustis edi, ut iam sepe dixi) unte partorum bonor memoria, ex copia . Omnia uero, quae fecundum naturam; tu ut, sint habendum bonis. Quid ed duo tem tam secundum naturum, quum fenibia emo' risquod idem conflagit adolescentibus, aduersans te ex repugnante natura. itaque udolescenses visori sic mihi uiden uti uictum aquae multitudine uis flammae opprimitur. Senes uutem, sicut suis sponse nulla adhibita ui consi pim ignis cxti nititur . Et quasi poma ex arboribus, si cruda fumi, ut auellinst irrisi mutura er cocta, deciducit. Sic uita adolescentibus uis austrisenibu3 maturitu, C ae mihi quidetum iucuvida on, ut quo propius ad mortem acceda, eo citiuι quasi terram uidear uidere, aliquandos inportum ex longa nauigatione esse uentum, Om niti aetostum certus en terminus. Senectutis autem nullus certus est termings, recteque in ed uiuitur

inaturae mors.

Nota

39쪽

M. T. CICERONI s, quod ὀ munici officit exequi ex tueri postis, ex id/p men mortem contemnere. Ex quo fit, ut animosioretium sienectuι sit qν madolescentia, Cr fortior. Hoc en illud, quod Pisistrato tγrunno a Solone res1 Onsium cni: Cum illi qllaere tui, qvi tandemste si eoitu ibi tam dudacter obsisteret, respondisbe dicitur, senectute. Sed uiuondisinis ect opimus, cum integra mente caeteriss sensibus, opus ipsa sum, eadem qiue ' coagmetu tuit latura filioluit Ut enim nauem, ut Codisicium idem de iruit facillime, qui co truxit: sic hominem eadem optime quae conglutinauit natura dis soluit. Nam omnis cogluti)ratio recens, aegre in Veterata ficile diuellitur. ita tui illud breue uitae r liquum, nec alii de appetendum senibus, nec sine cauo soloni, e. sa descretidum sit. Vetati Pγ bagoras, si iugi mi

Iogium e X tat apud Plus archu

peratoris, id en, dei, de praesidio ex statione uitis decedere. Solonis quidem si pictitis elogium est, quo se negat itelle suam mortem, dolore amicorum lameoκλμ sis th ud caro. Vult se charum, credo, Dis este: scd εανατ μ' seio an melius, Eunius:

' M Nemo me Lichrγmis decoret, neq; funera fletu,

Non est IuNon esse lugendam mortem censet, quam immoratalitas couctequatur. lanistiGA moriendi si aliquis esse potest, is udcx gitim templis dis r. at, praesseribu

40쪽

dus,aut nullus e t. Sed hoc meditat M ab adole cetiudebet esse, mortem ut negligamus, sine qua tinedita αtione, tranquillo esse animo nemo pote l. Morienduenim certe est, er id incertum, d n eo ipso die. Mors tem igitur omnibu3 horis impendentem timens, quis tranquillo pol it animo consistere es De qua non ita longa dilutatione opu3 4be uidetur, cum recordernon folium L. Brutum, quin in liberanda patria est intersicctus: non duos Decios, qui ad uot turium

mortem cur equoris incitauerunt: nor M. Re

gulis, qui ad supplicium est profectia, ut fidem

hosti datam construaret: non duos Scipiones, qgi iter Poenis uel corporibu3 uis obstritere uoluerint: non duum tum L. Paulum, qui morte sua luit col. legar in Carmensii ignominia temeritatem: non Μ Narcellum, cuiuε inieritura ne crudelisimus quio dem hostis honore sepulturae carere pagus en: Sed legiones quide nostras scripsti in originibus, in cum locum saepe profectus alacri dissimo Cy erecto, de se minquam rediturus arbitrurentur . Quod igistiιradolescentes, Gr ij quidem non solum indocti, sed etiam rublici contemniint, id docti fenes extimescents omnino ut mihi quidem uidetur re rum omnium satietas, uita facit satietatem. Sunt

pueritiae certa stadia i igitur es desiderant adoc s lesceno

Reda mors

qua m linis mortaliotas conse quitur.

Qui pro

Parma mortui

sun varia artatu studia.