M. Tullii Ciceronis Cato Maior Siue de senectute liber : Paradoxa eiusdem

11쪽

M. T. CICERONI sest. Et tamen ipsius Appi extat oratio, dis hunc illi egit septe o decem annis poH ulteru consulatu, 14 clini inter duos consul dius anni decem interfluxosuist ii qἶς' censors consulatu superiore fuisset. JEx quo istelligitur, Pγrrhi bello grandem fune fusse, ij Erinniensic a patribus accepimus. Nihil igitur ψῆ

rim qui in re gerenda uersuri senectute negunt, similesq fuit, uisi qui gubernatorem in miι ando agere nihil dicunt, cibi alij mulos sicundans. alij per foros cur silent.alis sientina exhauriane: ille dui clairum tenens sic leui in puppi quietuς, non faciat ea,

quae iuuenes,at uero multo maiora ex meliora fusilibus, dui celerior, sed consilis, .cutoritate, Cysic uetia, qui bria non modo no o sup ,

sed etia, augeri senectivi solet, nisi forte ego uobis

qui ex miles, tribi ingue, legatus, circo oui uersatus sum in virio genere belloru) cegare nunc uia deor, cu bella no gero: at senatui quae sit gereda praescribo, quomodo Curthagini male in diu coogitanti bellu inferatur, multo ante de sucis, de quano an e uereri dosina,q ilium excisam esse cognouero. Qua palma vini; immortales dij tibi Scipio referuet, ut dui rei' ius persicq re. Cuius a morte hic tertius Gytrigesimus est annulo sed memoridni illius utri excipiet omnes an ii costquelas. Anno unio m Nora. cit. Non enim tribus, aut urio cititate corpora res magnae somnἴι

12쪽

CATO MAIOR

me erectorem mortuus cst, nouem annis possvierint consulatim, cum consiuisteriam me consule creatus

eget. Num igitur si ad centesimum annium uixisset, sine tutis eum filiae poeniteretraec enim excursione, nec fultu, nec eminim bactis, dui cominus gladi s uteretur, sed consilio, ratione, kntenua. Quar nisi es t iu stilibuι, mn si mimi consiliu maiores nostri Presb rerappellabbene senatum. Apud Lacedaemonios qnide,

hi qui ampli uam mags ratum gerunt, ut sint, sic

eti, appelluntur fenes: quod si legere et dudire uoletis externa, maximu Resti blicus per adolestan. tulos labeficitatu, i senibus fustentatas re itκ tus reperietis. Cedo, quiuesra Rempub. tanta umisi is tu cito sic enim percorant ut est in Ne ij poetae ludo, restiondentur π alis, haec in primis.

Proueniebant oratores noui,stulti, adolesteti F, Te Iambleuameritus es hi delicet florentis aetatis, prudentia fici t rδmς nectutis . At memoria minuitur, credo, nisi exem Memorilices eum,aut etiam si sis natura tardior . Themisso. stnoctute

tur cens lis eum, cim aetate proces set, qui Arsi ς iis memodes esset, L muchum fututare solitum es Equidem 'i' 'non modo eos nou qui Anti m eorum patres etiam auos. Nec stpulchra legens uereor pod aiunone perdam memoriam. His enim ipsis legendis re, deo tu memoriήm mortuor , nec uero φιγqι i

13쪽

H. T. CICERONI ssenium dudiui oblitum, quo loco thesaurum obrui soset,omnid qκe curant meminerint,vadimonia conssituto,qui sibi,quibus ipsi debeane. Quid iuriscono, , fultisquid pons ces' quid augures squid philoso ophi senes, q multa memineri dis Manent ingenia sieni bra, modo permaneat studium ex industria: neces solis in claris er honoratis uiris,sed in uita etiSophoeIes uni priuatu er quieta. Sophocles ad Minam sto Manici, nc tute trugoedias fecit, qui propter nudi i eum Bat seno rem fumiliarem negligere uideretur, Is siliis in tuo. s. emo' dicis κ0cat s est, i quemadmodum nostro mo ista a rebus re mule rem gerentibus patribus bonis interdici gerςndi nisi quasi desipientem a resumiliari remos Oedipus. gerens iudices,tum senex dicitur cum fabulam, qua in manibus habebat, Cy proxime scripserat, Oediopum Coloneum recitagae iudicibus ,qui des num illud came desipientis uideretur'qgo recitato ficutens s iudicum est liberatus. Nκm igitur l, sinum

Hesiodum,mm Simonidem, nunt Stesichorim, nii quos ante dixi, Isocratem, Gorgiam: is r Homo

rimi, nim philosophorian principem P γthagordya

Democritum, um Platonem, nim Socratem fra postea Zenonem, Cleautem, aut cura,quem uos etia

Romae uidistis Diogene Stoicii coegit infuis studiis obmutescere senectus An no in omnibus bis studio

14쪽

cATO MAIOR dti Omiremus , poJvim nominare ex Qro Sabino rusticos uicinos familiares meos quibus absentibus nunquam fere ulla in agro maiora opera sunt

non ferendis,non percipiendis stuctibus non coit dendis: quanquam in illis hoc minus mirgm. Nemo Nota.

enim est tum Dex, qui se annum non pgiet posse uiuere. Sed ijdem laboraue is eis que sevist uihil ad se omnino pertinere. Seruire urbores, quae ulteri seculo prosint, ut ait statius noster in lanephebis. Statii duo Nec uero dubitat agricola, tumuis sinex, quaereti egistrat, restondere, dijs immortalibus, qui me no Caecilius accipere tantummodo d nidioribus uoluerimi, sed etiam posteris tradere. Maeliu/ Caecilius de fene ab

teri feculo prosti ense,quam illud:

Aedepol stnectuι si nihil quicquam aliud iiiiij a

Apportet seca, cum aduenerit, illiu id est fatis. Quod diu uiuendo multa quae non iniquidet. Et multa forti e quae uult, atq; in ea qκidem, quae non indifepe eti m adoleste tua incurrit. Illud ero idem Caecillul gitiosius: Tum etiam in senecta hoc deputo mi firmum, Sentire ca aetate esse odio umst alteri. Iuc dura potius quam odiosum: Ut enim bons adolestentibus indole praeditis sepientes Des delactantur, leuiorq fit eorum ρ rectus, qui a Mentute coo

15쪽

M. T. CICERONI seeptis gaudent ,quibus dii uirtutem studia di curatur. Nec minus istelligo me uobis , quum uos mihi semctindos. sed uidetis ut senectus non modo lauguid atque iseri non modo sit, uera etiam sit operosis, ta semper agens aliquid, or molliens, tale fcilicet, quale cuiusis studiis in superiore uita fuit. Di , . . qu04 etum addisciniat aliquid, ut solo iovi iugmniatoὸ uersibιμ gloriantem vidimus, qui sic quotidie alia xςβ quid addiscensem senem fieri dicit, ut ego feci, Graecis liter due senex didici. Q quidem sic avide aroripui,quasi diuturnnm sitim explere cupiens. ut ea Nota. ηVta essent , qgibus me numc exemplis uti uidetis. Quod cum fecisse Socratem in fidibus audirem, uellem quidem cir illud disicebunt enim fidi, bivi antiqui) sed in literis certe elaborasti.

Seesida ui/tuperatio senectutis

ec nunc quidem uires desidero niloleste totis is cum locus erat alter de uiti s senectui bd in i 'Q - qu. adolescens etiam stires lauti due 1am no es clephantis desiderabam. Quod enim homini nutu se cl= corp' raliter in illis est, o uti d et cir cuicctuid apra a reddat. ger pro viribu 1. Quae enim uox potest esse contem Mi Ionio ptior, quaevi Milonis Crotoniatae es qui cu tum senextili /φ' esset, athlotusq; se in curriculo exercentes uiderer

aspexist lacertos suos dicitur,illuchrimas s dixisse At hi quidem ii mortui si t.Non uero tu isti Dam

16쪽

CATO MAIOR

tu φρ nugator,neque enis ex te umquam re nobio litatus, sed ex lateribus, er lacertis tuis . Nihil Sext u Aemilii a tale, nihil multis sinis ante T.

corumcanus, nihil modo Publiu3 Crabbas, quibus iura ciuibus praefersebantur, quorum usi, ad ex tremum stiri prouecta est prudentia. Orator metuo ne languesicut stnectute. Est enim munus eius non ingenij folmi sed uterv cuum π uirium. Omnino canorum illud is uocellendescit, etiam nescio quo pacto in senectute,quod equidem non amisi adhuc, tumen uidetis annos meos. Sed tumen decorus est strino senis,quietuε remityus,faciis per sepe ipsa stibi audien iam diserti bonis comptu ora: tio π mitis. od si exequi nequens, possis tamen

Scipioni praecipere, er Laesio. Quid enim efiisic

diu cnectute lipata studin turientutis es Anne eas quide uires sienectuti relinquemus,ut adolescentu los doceat, ins ituat , π ad omne oscij munus in struulf Quo quide opere, quid potest esse praecla rius Mihi uero Ca Publij Scipiones, dui tui

duo L . Aemilius, P. A phricanus, comitatu nobilium ιensiforti nati uidebantur. Nec ulli bonursm drtim magistri non beati putandi, muis cosi te rhri uires, atq; defecerint: Gysi i id ipse defectio uirum udolescentiae uiti s oscitur saepius quam fenectutis. Libidinos etenim a intempcros adolesce B tis

Senectute non officere oratori Nota.

17쪽

M. T. CICERONI sDuo Cyri tu essetu eorpus tradit stnectuti C rus aut dpud

menophontem eo fermone, quem moriens habuit,

ceneia fuisset. Ego L. Metellum membiri puer, qgic quadriennio post ulterum c lat- pontifex maximius factuου esset XXII. annos ei facerdotio praefuit ita bonis uiribius ese in extremo tempore rediis,ut adolescentiam non requireret. Nihil neocese est de meipso dicere mihi, quanquam est id qui 30MζyV fenile Hatis nostrae conceditur. Videtis ne,ut εδε pater apud Homerum sepsime Nestor de uirtutibuι sidue

Nestoris praedicet'Tertium enim iam aetatem hominum uixeeioquin rut,nec erat ei uere id , se gera de st praedicans, Iliad Ι- nimis uideretur aut insolens aut loquux. Etenim κατῆ MA ait Homeruιγ ex citra lingus melle dulcior fluebat oratio, iam ad gitntem nullis egebat corporis v sin tiερ αυ uiribus, Et tamen ille dux Graeci e ni quam optat, δα. 27 ut Aiacis similes decem habeat: at ut Nestoris qusu

arii dos . si acciderit , non quin bretii

ita opta ' Troia sit peritura. Sed redeo ud me: Quartum an Agδm' n ago ooctogesimu equidem pos uellem idem ii, hiiζε gloriari quod CFrus , im tum n hoc queo dicere, Mersib non me quid in his osse uiribus, quibus aut miles PA' uieo bellio, aut quaestor in eodem bello, agi consultu

Histinusueris ut ei atriennio post cum tribuo

18쪽

cATO MAIOR militaris depugii ui apud Thermopsas, M. At 'tilio C. Glabrione consulibus. Sed tamen ut uos ut, sideris non plane me enervassit,non , pixit Ictiet tis -- non curia uiros meus desiderat,non rostra, no umici ab non clientes, is hostiles. Nec enim umqium asscii ὁδμι illi ueteri laudatoq; prosterbis, quod monet ma η .

ture fieri sienem si diu uelis ese senex . Ego uero me ta

nis uires habetis, nim idcirco ille est praestosior uobis es Moderatio modo uiriu adsit, y tan qua Nec qui ditim quisq; potest nitatur. Nec ille magno desiderio tenebitur uiri r . Olbmpiae per stadiim ingressiuese Milo dicitur, cum bt eris fustineret bouem ui m. Igitur hu corporis, an Pγthagore tibi malis uires inge iij darisDenis illo bono utare dum udo sit, cum absit ne requiras : nisi forte adolescentes

pueritiam, paululum aetate progres, adolescentia, debent regnirere. Cursus'certus aetatis, , uis ima naturae,eas simplex , ud cuis parti tempe lio uitia est data . Vt enim infirmitur pueror en, forocitas talent , er grauitas iam constantis aetatis: sic senectutis muturitas naturale quiddam habet,quodsuo tempore perlici debeat. Arbitror B et te as

19쪽

M. T. CICERONI s

Yex Nau, hodie nonaginta4nnos natus, cum ingresses iter peritaniae dibus sit, in eq um omnino non sendere, cu eqsso, ex equo non descendere,nullo imbre, nullo frigore adduc ut cupite operto sit, mam sit eo es corporis siccitatem. Itas ex equi omnia regis ossicia munera. Potest igitur exercitatio Cr tempe. ruutid etiam in stnectute construsre aliquid prio Nec quide roboris, Um sunt in si nectute uires, nec poslut intur uires a pectute, ergo legibus N inostitutis uacat aetias nostra muneribim ijs, quae non

pol, ut sine uiribtis fustineri: Itas non modo quod non possinius, sed nec qi usum possinius quidem

cogimur . At ita multi Di imbecilles senes ut nulolim oscij, aut omnino uitae mungs exequi posint. At id quidem non proprium De tutis efi uitium, sed commune ualetudinis. Quam fuit imbecillis P. Aphricani filius is, qui te adoptauit es quam te onui, agi nulla potius uilitudinesQuod nisi ita fui sest, alterum ille extitisset limen ciuitatis. Ad pa. Doeumeri terii metim metuitudinem, animi doctrana ubeo ea ad resi/ rior accesserat. Quid mirum igitur in sinibus, si h .Eiu firmis t GP nio, cum ne id quidem adoles. AI.corri centes effugere posmifResipedis L Hi Scipio N. . ' ρ--, π em ustia diligentiu φ compense id sunt, Pisanandam tris iram contra morbum est,

20쪽

CATO MAIOR sic confrὶ senectutem habenda rutio taletudinis.

Utendrem exercitationibus modicis. Tatum cibis potionis adhibendum, ut reficiantur uires, non opprimantur. Nec uero corpori soli subueniadum estsed etium menti, dis animo 1 lto magis:Nan ocisse thec quoque,nisi tanquam limini oleum instilles is

extinginnsur nectute. Et corpora quidem desio , tigatione er exercitatione ingruussciret, unisi du trone mintem se exercendo letuntur. Num qllos ait Caecilincomicus stultos senes,hos significat credulos, oblio lauatur. uiosos,dibbolutos,quae uitia bunt nonsene tutis,sied inertis ,ignat os, omniculosae enectutis. Vt petieuittid,ut libido magis est adolesce tis,pdm femini, nec tumen omnit m adolescentum, sed non probois fumi sis illusionilis stultitia, qiis deliristio 4ppς nilitatio uri solet)feni liuim est, non omni t. mastuor robustos filios, ex filias quais, inutam do ηnm, tun aes clientelus Appius regebat er sic e -u,

ex caecus. Intentum enim animum tanqllum arcum caecus

habebat, nec languescens fuco bebat sentctuti. Tenebat non modo autoritatem, sed etiam imperium erga suos, metuebant eum ferat, uerebano tur liberi, churim omnes habebant, uigebat in ea domo patrius mos cir disciplimu . Ita enim sene ins

honesta est,s se ipsa detendit, si ius fui m retinet, si remini mancipata est,st uis nil extrema stirit 5 3 domi