장음표시 사용
11쪽
ab alijs scripta sunt declaramus, prosectb, quum rerum dZoria ditiis cognitionem praesepponat, difficilior est: Ανἀλυσις contril, quia orgines solum requirit, facilior esset, nisi illud accederet, qu6d eam inter se societatem habent res&ordo, quam habet anima cum cor pore, ita quidem ut neutrum absque altero doceri aurintelligi secte
queat. Quod ipsum quoque occasionem uulHat' huic proposi tioni aedisse uidetur: Dissicilius esse in aliorum scriptis uersari,
de nouo aliquid commentari. Illud apud nos constet , in Hναλcci si mul& in exercitatos esse oportere, & proinde ordinis doctri nam habere familiarem, si1 modo quales esse optamus, tales evadere studemus. Porro quum ordinum tractatio uniueria in prioris &posterioris intelligentia consistat, prius autem &posterius naturali nexu inter se iuncta cohaereant, non ineptus Artassis erit, qui utrius. que operae ueluti bases& fundamenta per Tabulas proponere uolet. uemadmodum enim natura vegetatrix primum truncum arboris producit , deinde addit ramos, mox ramum quemlibet suis folijs, floribus & fructu exornat: ita quoque disipossitio per Tabulas naturae euag1t, quando 1a quod generalissimum est tanquam basin
supponit , & ex illo deinde relictua omnia deducit, eodem semperes continuato progressu, a magis scilicet uniuersalibus, ad minus u niuersalia. Iam uero quando, quomodo, & quibus in locis Tabu
larum usus opportunus sit, e licare operaepretium erit. Etsi ea
nim dispositio qua uis artificiosa in Tabulas redigi potest, non semia- per tamen per Tabulas proponi debet. Duplex enim est orationi, character quod ingeniosissimus Homerus in heroibus suis exprimere uoluit:) alter quidem prolixus, continuatus, & Asiaticus: alter uero beeuis, concisus, Laconicus, & sapientum proprius, quo ueluti usus Socrates, Spartas reconditae philosophiae domicilium appellare non dubitauit. Sicuti ergo duplex est orationis modus, ita quoque duplici ratione disciplinae tradi poterunt ut in Sophista Plato stocet) uel-ω λογ*, siue per diexodum: uel λογλ&per synopsin. Diexodus certe clarior est, x manifestior: Synopsis uero compendios1or,&fortassis etiam utilior. Nam quod in cor poribus accidere videmus, ut crassa dc obesia minus ad motum &functiones animae sint idonea, gracilia uero expeditiora & magis uegeta: illud idem sic quoque usuuenit. Dimodus enim non contenta
methodis, sed fucos insuper rhetoricos adhibet. At Synops rem ipsam simplicem atque nudam proponit, & exponit. Qua re Tabulis feliciter utitus Synopsis. Diexodus non item, nisi suest flua omnia rescindantur de amputentur. Sunt enim Tabulae nihil 'liud, quam ματα quaedam, hoc est, expresὰ tantsim simulachr Atque adeo quo picta imago a suo exempla
12쪽
H, si1ue Ire cuius est imago disteri, non lineat nentis, non coloribus, non figura externa, sed sola materia subiecta: eo ipso quoque Tabulaea tractatione ipsa quam exprimunt. Continent enim ordinem &dispositionem totam rei quae tractatur, nudam, nullis uerborum phaleris obductam, simplicem, ratione potius quam oratione nitentem, ct ut uno uerbo dicam, plane Logicam. Quapropter etiam difficilior est Sc operosior explicatio authorum quae per Tabulas instituitur, quam quae longa & continuata orationis serie producitur: nam artificium tum describit, aliena omnia respuit: nec quamuis partium connexionem, sed illam tantum quae ex rei tractandae natura desumitur, admittit. Elegantior certe pictura est,& oculos magis delectat, quae non sola lineamenta exprimi sed uiuos quoque colores adhibet: at fidelior tamen Ec artificiosior, imo ueluti basis, est prima delineatio & rudis sciographia. Sic quoque Tabularum usus, etsi
non elegantissimus, at certe utilis simus censeri debet, in γενες, primum, deinde uero quam maxime in αναλυ- Nam si nihil recte scribi dicique potest absque arte, ars autem dispositionem habet, dispositio uero per Tabulas proponitur: luce meridiana clarius est, γε-ιμ
ipsam strudi ista & quodammodo lineari tractatione ordiri, &neruos ipsos primum effingere, quos deinde carne uestire & cute es cumdare laborat. Si uero absque arte nemo scribit, ne distatui qui dem poterunt aliorum scripta, absque artificiosae 4ispositionis cognitione : contraria tamen ratione quam in D am quae illic prima fuit rudis delineatio, in opere Analytico postrema est. Itaque nec utilius quid nec dissicilius Tabulis inueniri potest. Utilitatem habent propter ordinem, qui non modo tractationi, sed etiam memoriae mirum in modum confert: difficultaterni, propter rem ipsam, quae ex suis tantum fontibus deducenda est, si modo Tabulas ita ut decet conficere uolumus. Ex his omnibus constat, recte a nobis dictum fuisse, γένεσιν simul&οωδευσιν per Tabulas compendiosissime posse tractari. Vbicunque enim partium est uarietas
ct habitudo inter prius & posterius, illic dispositio : ubi dispositio,
ibi etiam ordo: ordinem porro Tabulae oculis nostris subi jciunt, analyticae quidem in aliorum scriptis enucleandis, criwASMG uero in nouis Commentarijs elucubrandis. Quare ut communis est facultas Logica, cuius imperium in omni philosophia longe lateque patet: ita quoque Tabularum usus omnibus artibus Ec disciplinis accommodari potest. In Grammatica certe, propter argumenti facilitatem, primum animaduersa fuit haec ratio: eoque factum est, ut . multi aὸ Grammaticos tantum fabricam Tabularii spectare iudicauerint. Quemadmodum uicissim impetiti quidam ad selam diuisionem Tabulas accommodari posse arbitrantur, propterea quod seci'
13쪽
lioe est& expeditior 'abularum conficiendaru ratio in diuisiva Me, thodo, quam in reliquis instrumenti. Logicis, propter membrorum
oppositorum euidentiam naturalem. Verum enimuero nec muniadi oculum solem, quia Indos primum matutina luce sua lustrat, ad solum Orientem pertinere aliquis mente compos contenderit: neiaque I abulas uel solis Grammaticis inseruire, uel ad diuisinam tan tum methodum referri posse existimandum est. Iam ergo sati,& abundὰ, ut opinor, Tabularum ratio & usus in pariter Scin διαλυ- ρ nobis exposita sunt, quantum ad praesens institutum attianere uidebatur. Superest, ut uiuis exemplis nostram hanc doctri nam confirmemus. Ordinem igitur & methodos in s σει alias fortassis ostendere conabimur, quandoquidem sutHesiodus inquit)ori lai. uerb in Galeni comamentarijs primum aggredi & tentare uoluimus, qui solus post Ariastotelem huius disciplinae magister fuit. Eissi enim in Aristotele quoque non minus praeclara fiant ordinum &methodorum exempla, quam in ipso Galeno: quod labores nostri, quos illius nomine in Italia lubentes uolentesque suscepimus, testari possunt: tamen prius Spartam nostram excolere, & de notat ordinis hominibus bene mereri uisum est, eo maxime, quia non desunt inepti quidam sephistae,ra uum lucem hanc caligantibus oculis sustinere non ualeant, adicos tantum hanc ordinum doctrinam pertinere ridiculh dicti tent: eo ni fallor argumento persuasi, quoniam apud solum Galenum, ex tota antiquitate, nomina & rationem Methodorum, paucissimis uerbis comprehensam, legerunt. Porro quum uaria extent Galeni scripta , duos illos Commentarios, Artem scilicet medicinalem , & librum De constitutione artis medicar, qui compendiosissime uniuersam artem complect untur, in Tabulas redigere uoluimus, quae artificij summam oculis subi jcerent,&Commentarii seu Paraphraseos loco esse possent: duorum denique ordinum, ille quidem Definitivi, hic uero Re lutivi, exempla continerent. Ddem fortasse in reliquis quoque Galeni libris conaremur, si quemadmodum ad componitui ordinis regulas reduci possunt, a Galeno e dem ordine scripti essent. Nunc uero quum nulla sit inter eos genuina cohaerentia, multa subinde deficiant, plurima redundent,&loco non suo repetantur: non male faciet, qui Avicennae exemp totam Medicinam ordine compositiu0 tractare aggredietur: Opu. quidem arduum &dissicile, utile tamen, nec tam laboris quam glo'riae plenum. Verum enimuero ut ad id tandem, quod institui,de' ueniam, IOANNES ROD OLFE Princeps illustrissime, Artem mς dicinalem, in qua integram artem definitiuo ordine Galenus absolquit, Tabulis delineatam, dc paraphrastice explicatam, sub tuo PQ
14쪽
mine in hublicum exire curauimus, non modo quod primus iste ingeni j nostri foetus tibi ex compromissis, fidei meae liberandae causa, debebatur: sed etiam, quia Principe uiro dignum munus hoc esse omnes boni iudicabunt. Medicina enim tota philosephica est, & Philosophia quaedam sensata: proinde Regibus Principibusque semper
accepta fuit. Testantur historiar, non theoriam tantum ab ijs ista excultam, sed in praxi quoque summam illos laudem consecutos e .se. Quod si igitur ars ipsa regibus conuenit, conuenient ijsdem quo que praecepta artis : quae, sicubi alias, in Arte praesertim medica Gaalenus summa fide, felici freuitate,& mirabili ordine complexus est. Ita quidem, ut liber iste non modo Isagoges loco esse possit tyroniabus: uerumetiam ij qui artem iam didicerunt, & ad actionem ipsam qui finis est Meὸicinae properant, hoc artis compendium tanquam Enchiridion securii deferre debeant, ex quo memoriae, alioqui labili, in tam uasto praeceptorum pelago, & tanta uitae humanae breuitate, consulere queant. Quid nos inanis a ista praestiterimus, ut aliorum sincero iudicio permittere malo, quilian de me ambitiosius aliquid praedicare: ita hoc ingenuE & citra iactantiam dicere pos sum, nihil mihi potius fuisse, quam ut Μethodum secutus, ad suos fontes ungula reuocarem, & pro ingenij nostri uiribus, ex ipsius rei natura singula deducerem. Quapropter quum illustris
ualde sit diuisionis natura Platone autem teste, optimus diuidendi artifex Deum habet familiarem : hoc est, ut ego interpretor, diui nae mentis particulam, & rationis mirificam perspicaciam, qua similia a dis similibus distinguere & separare nouit quantum eius fieri potuit, diuisionibus crebris Ec generalibus usi sumus, per communes terminos, Essentiale dc Accidentale, Commune dc Proprium, Generale & Particulare, Internum & Externum, Materiale&For male. Nam cum in omnibus ferδ rebus haec uel omnia , uel certe ais
qua obseruare liceat: non abserdum est, ab ijsdem rem quamlibet ei uidere, seu potius distinguere, prout natura rei Sc docentis ordo efflagitabit. Porro quia capitum ordo a nobis immutatus fuit hoc
enim anal 41s artificiosa requirebat, ne more imperiti coqus mem. bra continuae orationis dilaniare, non autem per articulos suos diuidere uideremur) Galeni quoque contextum per capita, noua ratione distinctum, adiunximus, ne propter capitum seriem immuta tam studiosi Lectores haererent. Translationem Leoniceni, non distinctionem,retinuimus: quod nec melior illa habeatur, nec mulsum in ea desiderari possit. Hunc ergo nostrum laborem, Princeps &Antistes amplissime, fidei meae obsidem, meaeque erga te obseruantiar&uoluntatis perpetuum testem, ad te mitto: atque id unum peto , ut quod de Petro Bayro cuius praxin nominis tui splendori dedi-
15쪽
eauimus secisti, Galenum quoquo hunc nostrum inter praeclaros AsB L 1 o THE C AE tuae thesauro. locum obtinere sinas: operamque nostram,in quibusvis alijs occasionibu T. C. addict issimam beneuo lo placidoque animo fouere pergas. Vale, Principum ct An tistitum decus.Basilieae,Idibus Iunij,
16쪽
Nico LAO LEONIcENO INTERPRETE.
REς sint omnes do strinae, quae ordini inhaerenti Prima quidem ex notione finis, qus per resolutionem fit: Secunda,ex compositione constat eoru quae ex re solutione fuerint inuenta: Tertia, ex definitionis disse tutione, cui nunc incumbimus. Licet aute huiuscemo di doctrinam appellare non tantum dissinitionis distatutionem,sed& explicationem, ut nonnulli uocarui.
uel resolutionem, uel diuisionem: uel cui nonulli ais explanationem: uel expositionem, ut alii. Conati sunt& Herophiliorum quidam talem facere doctrinam. . quemadmodum Heraclides Erythriaeus. Conati sunt & eam quae per composiatione 3c ipsi Herophilii, & quidam Erasistrati sectatores,& Athenaeus Attaleus:
Neminem tamen ante nos eam qus oritur a notione finis scripsisse comperimus. ex qua omnes artes uia quadam ato ordine constituuntur: sed illam quidem alio pertractauimus loco. Hic uer3 diffinitivam faciemus do strinam, quae quan tum ab ea quae ex re lutione consistit,& dignitate & ipso docedi ordine linqui tu tanturn & ad totius compendium, & ad singulorum memoriam praestare in uenieturissifficienter enim facillime memoris eommendantur ex distinitionis dis solutione uniuersa. Quoniam totius artis capita in se optima dissinitio complectitur, quam quidam substantialem uocant, ex aduerso distinguentes aliis quae no tionales appellantur. Illae siquidem ab his quae accidunt rebus dissinitis, hae ueris ab ipsa essentia constituuntur. Elaborata autem est a nobis particulatim, & in plusibus conscripta tractatibus, totius Medicins contemplatio, quibus uti quis pose sit ad triplicem doctrinam.Nunc uerd definitivam aggrediemur,hoc unum apponentes,qudd solum capita, & quaedam ueluti coelusiones eorum quae alibi latiu, sunt demonstrata,nunc a nobis dicentur. TRACTATIO.
Atina diuitis, o, explicatio generalis c pDT FRIMUM ' . . Edicina est scientia salubrium S insalubrium, & heut brum. Nihil uediffert,&si quis loco insalubrium aemorum dixerit. Nomen uers commimius non autem proprie accipere oportet. Salubre autem,& insalubre, &neutru,unumquod tripliciter dicitur: hoc qui
dem ut corpus,hoc autem ut causa,hoc uerd ut signum.Etenim corpus quod anitatem natura suscipere aptum est,& causam quae eandem essicere uel conseruare.& signum quod potest indicare: haec omnia sat hia Graeci appellare consueu runx.Eadem ratione & susceptiua morborum corpora,& eosdem essicientes conseruantes causas,& sigila indicantia,insalubria uocant. Nec aliter corpora neu ira causas signaue dixerunt :& secundum quidem primam rationem at praeci Puam causarum salubrium est medicina scientia: propter eas autem & aliarum se cundo quidem loco insalubrium, & tertio neutrafum. Et post has eodem modo corporum primP quidem, & hie salubrium: secundo loco insalubrium, tertio neutrorum. Itidem de signis dicendum.In actionibus aute prima quidem est cor poru cognitio quae habetur ex signis: posthse earu quae ita ipsis,inuentio causarm
17쪽
Sed quoniam & effectivum,& indicatiuum,S susceptiuum, dupliciter unum, quod dieitu hoc quidem simpliciter,hoc uero ut nuncinosse oportet, amboruesse medicinae scientiam. Ipsum uero simpliciter duobus dicitur modig. & quod semper,&quod uiplurimum: de quorum utro medicina pertractat.Neutra uerὀ,& causa,& corpus,& signum,& quod simpliciter dicitur,dc quod ut nun tria pliciter unumquod appellatur: hoc quidem quiR neutrius contrarioru est particeps,hoc uer3 quia utrius ,hoc uerὀ quia aliquando huius,aliquando illius. Horum autem ipsorum secundum, rursus duobus dicitur modiS: aut quia utruti contrariorum ex aequo participat, aut quia aliquado plus alterum. Est uerὀ & in tota definitioncisi uerba animaduertimus, ambiguitas quaedam, quam &ipsam dissoluere oportet.Quum enim dicitur,medicinam esse scientiam & salubrium &insalubrium & neutrorum,significatur & quod omnium particularium,S quod quorundam,& quod qualium. Sed omnium quidem indefinitum quoddam estat* impossibila,quorundam diminutum at artificio carens: qualium uer4, aritificiosum pariter atin sufficiens ad omnia artis particularia, quod etiam dicimus . in medicinae definitione comprehendi. Primum igitur de corporibus dicere adi 'grediemur,qualia nam sint &falubria,& insalubria,& neutra: post haec designis& causis disseremus. cor ribus in uniuersum. C ILSAlubre simpliciter corpus est,quod ab ipso naturae ortu bonam habet temperaturam in simplicibus & primis particulis,at' in his qus ex illis componuntur instrumentis est commensuratum.Salubre uero nunc est corpus, quod in prs senti est sanum:est uer3 8c hoc eo tempore quo sanum existit, bonam habens temperaturam & commensurationem,non tamen optimam, at sibi propriam. Ipsius
uerὀ salubris simpliciter corporis tale quidem est semper,id quod est optimatemperantia praeditum,ac maxime est commensuratum:ut multum aute,qudda comstitutione optima non ualde admodum deficit.
Insalubre uerὰ simpliciter est corpus, quod ab ipso ortu naturae,uel in comit bhus partibus malam habet temperaturam, uel in instrumentarijs incomensurationem,uel utrun uitium. Insalubre uerd nunc est corpus,quod eo tempore quo tale dicitur,aegrotat:necy obseurii est, quod &hoc ipsiimeo quo dicitur tempore aegrotans, uel in consimilibus malam habet temperaturam, uel in instrumentariis incommensurationem, uel utrumv. Est ured semper insciubre,quod ex ipse naturae ortu uel pessimam habet temperaturam in simplicibus, & primis particulis omnibus,uel aliquibus,uel his qus obtinent principatu,uel in instrumentariis imcommenseratum existit.Similiter autem in his,uel omnibus, uel aliquibus, uel ibiis quae obtinent principatum. Vt multum uerd insalubre est corpus,quod ab huius quidem uitio recedit, nondum tamen mediocritatem attingit. Quoniam uod & neutrum corpus tripliciter dicebatur: unum quidem quod neutrius erat,extremae dispositionis particeps: aliud autem, quoniam utrius :Mliud,quoniam aliquando huius,aliquado uerὁ illius: iuxta primum significatum, Neutrum erit corpus,quod exquisite medium est & saluberrimi & ialuberrimi corporis:&huius hoc quidem simpliciter tale, quod ab ipse ortu naturae ita est
constitutum:hoc uerdui nunc, quod in praesenti tempore medium exquisite eri
Rit saluberrimi at insaluberrimi corporis. Ipsius autem simpliciter semper qui
dem tale est,id quod in omnibus aetatibus tale perdurat:ut multum autem, quod nonnullas recipit mutationes. Iuxta uer3 secundum significatum neutru erit cor
pus, quod ab ipse ortu naturae contrariarum simul est particeps dispositionu, auxcilicet in una parte,aut in duabus differentibus. In ima quidem,si secundum est
18쪽
ARsΜEDICINALIS. Vram oppositioinem effectivarum qualitatum bonam habuerit teinperaturam, uel etiam secundu utrano, sed in formatione uel magnitudine, uel numero partium, uel situ delinquat: aut contra in his quidem recte se habeat uel omnibus, uel qui busdam,peccet autem in temperatura. In differentibus uerὰ partibus 8c iuxta omnes oppositiones,potest quicquam simul particeps esse contrariorum. Et semper quidem tale quod per omnes states in eodem perseuerat: ut multum uer quos aliqua ex parte euariat.Ita uerὰ & nunc neutrum erit corpus iuxta secundu significatum,quia uel parte in una ligc quidem sibi salubria existunt, illa uerὰ insalubria, uel in differEtibus ita afficitur partibus. Iuxta uer6 tertium si nificatum neutriinierit corpus,quod aliquando quidem salubre, aliquando uero insalubre existit: ut nonnullis accidit,qui in pueritia salubritate corporis uigent,quum ured adiuuentutem peruenerint,insalubres evadunt,aut contra. In uno autem tempore, quo alta est neutrum,consistere nequit:latius uerὀ si accipiatur,contingit. Nouimus autem, uel in una parte,uel in pluribus,quod nunc dupliciter dicitur. Salubre igitur& insalubre, &neutrum corpus quot modis dicatur, Sc quale unumquod F sit, sussicienter explicauimus.De signis uerd deinceps dicendum. Designis in uniuersum. GLSVnt autem&ex his salubria quidem, quaecunqν praesentem indicant sanitate,&futuram praenunciant,&praeteritam memoriae fississciunt. Insalubria uer3,
quae Sc praesentem indicant aegritudinem,&futuram praenunciant,at praeterisetam memoriae subiiciunt.Eadem ratione neutra dicuntur, quae neutram dispost tionem ostendunt,praenunciant,&memoriae subiiciunt: &quae nihil omnino dedi*ositionibus indicant,uel nihilo magis salubrem quam insalubrem dispositio, nem ostendunt:&partim quidem salubrem, partim ured insalubrem indicant di, spositionem:& quae aliquando quidem salubrem,ali quando uerdinisubrem: Schaee quo in secundum tria tempora ueluti salubria 8c insalubria appellantus. Vo
cantur autem nonnunquam a uetustioribus Medicis haec omnia, signapraenun ciatiua,quamuis praesentium ac praeteritorum indicatiu Vsus uod non paruus expraenunciatiuis at indicatiuis,minor aut ex his quae memoriae subqciunt.
Signa diagno ea corporis inime constituti C. P. III Vum ured sint salubria corpora,hsc quidem simplicite haec uer3 ut nunc, a quae 8c bene ualentia dicuntur Salubrium simpliciter corporum duplicem
diximus esse differentiam :quoniam nonnulla quidem semper, nonnulla uod ut multum essent talia.Et semper quidem, quae optimam costitutionem sertita stati ut multum uerd, quae non magnopere ab illa recedunt. Horum autem dignotiones sumendae sitnt ab his quae secundum essentiae rationem ipsis insunt,&s his quae ex necessitate consequuntur operationibus,casi husin qui proprie accidentia uocantur. Ab essentia quidem ipsa, eorum qus optimam hiuet constitutionem:c5mensuratione consimiliu quide,in caliditate se bditate,humiditate 3c siccitat Instrumentorum uerὁ,in quantitate ac numero eo rum ex quibus componuntur: ac praeterea formatione, situ partium singularum ac totius instrumenti. Ex his uerὰ quae ex necessitate consequuntur consimilia. quintum quidem attinet ad taehum,a mediocritate quae in mollitie ac duritie consistit:quantum ured ad aspectu a colore optimq,&laeuitatis at hispiditatis modiocritate. In operationibus,a perse stione, quam Scipiam uirtutem appellamus. Ab his uexd quae instrumentarias partes consequuntur, a commensuratione&pulchritudine omnium totius corporis instrumentorum, ac praeterea ab earum quae ipsis insunt uirtute operationum.Optimae igitur constitutionis corporum
signa indicativa sunt haec.Eoru autem quae ab ipsa deficiunt,& adhuc tamen sa
19쪽
s CL. PALENI lubria eYistunt, nonnulla quidem in consimilium temperatura uitiu aliquod par utim habet nonnulla uerd in instrumentarioru commensuratione: & hoc quoin perexiguum. Accidit autem hoc uel in omnibus,uel in aliquibus, aut in utrisque. Vitiorum uerd genera eadem sunt his quae uirtutem perficiunt, teperatura qui dem in consimilibus: numerus aute,& formatio,& magnitudo,& situs in instin mentar frutris uod communis unitas,quam Sc ipsorum continuitatem appes,lamus. In his autem ipsis generibus sunt corporum insalubrium uitia; secundum utrun insalubritatis significatum. Terminus autem qui utrun distinguit est operationum issio sensibilis. iae uerd ab optima corporum constitutione bre,ue aliquid deficiunt, reuera quidem &ipsa in aliquo sunt offensa, non tamen id sensu comprehenditur.Distinguuntur uod ex eo, quod magis minusce in operationibus existit:ac quia causis quae aegritudinem pariunx non aeque resistui. ae autem simpliciter insilubria sunt corpora,distinguuntur ob id, quod iacile acta sis quae morbos committendi uim habent,superantur: &quoniam Inuigore operationum plurimum deficiunt.In medio autem amborum collocatur ea quae neu ,
tra exquisite appellantur,& cum latitudine quadam.Quo fit,ut tota sanitatis lati,tudo in tres partes,quarum singulae latitudinem habent non paruam, diuidatur. Exit autem prima quidem salubrium corporum,secunda neutrorum,tertia insalubrium. Post quae deinceps sequuntur quartam aegrotant corpora, quae sensibiliubus operationum laesionibus distinguuntur. Quae igitur dolore infestantur, tiquorum motus sunt uitios aut omnino interierunt, manifestam habent determi
irationem.Quae uero imbecilles edunt operationes, in magnis quidem distantiis facile discernuntur, in paruis uexd ambigua sunt, at idcirco in eo genere noxae collocantur,quae neutrius contrarioru participat dispositio, quam I ipsam neu, tram dicimus appellaritata tamen, ut horum omnium sensus sit iude non ipsa naiatura rerum inspiciatur,ne periculu sit in dogma perpetuar passibilitatis incidere.
Et quidem signa sanorum corporum, quae insalubria, salubria. & neutra exi,
stunt,quantitate distantiae differunt duobus inuicem contrariis terminis a nobis statutis, optima uidelicet constitutione corporis,&nuper saeta aegritudine, ac deincepsconsiderantibus utri eorum uiciniora sunt ea quae ad examen corpora uenturit. Quae enim proximiora fiant optimae constitutioni,salubria: quae uerd ab haclongius distant,at ad ea quae iam aegrotant magis accedunt,insalubria: quae autem intermedia,at' aequaliter ab utris distare uidentur,neutra.
OPtimete igitur constitutionis corporis indicia explicauimus. Eorum uerδquae ab ipsa deficiunt, totidem sulit niti nero genera, quae in magis &minus secari possunt. Quum autem in tres latitudines diuisa sint, corporis insalubris simpliciter indicia trademus: ex his enim &reliqus duae latitudines innotescent. Geρ nexali ter igitur prius a nobis in eo quem de Optima constitutione sermonem hRbuimus: specialiter autem nunc dicetur,si prius partes diuiserimus. Sunt uero earum quatuor uniuersae differentiae. quoniam nonnullae earu prin/eipia qusdam existunt: aliquae uerὀ ab ipsis originem habent: aliquae nec aliarum gubernationi praesunt,nech aliunde gubernantur, quurn insitas habeant a natura Potentias a quibus reguntur.Qusdam ueh6 in qus insitas simul dc aliunde emanantes habent. Principia igitur sun*Cerebrum,Cor,Hepar,Testiculi.Ab his ue
V ortum habent, at' eisdern subministeant, Nerui quidem & spinalis medulla,
Cerebro:Cordi uer3, arteriae:Hepati, uenae: ipsa uero seminaria vasa, Testiculis
Quς autem a seipsis gubernantur, sunt, Cartilago, os, Copula seu ligamentumo MLmbrana, Adenes, Adeps, Caro simplex. Reliqui uerὰ partes cum una cu issis habeant
20쪽
ARs M E D 1 C I N A L I s. habeant ex se ipsis regimen, arteriis, neruis 8c uenis insuper eguerunt. Capillorii autem atque unguium neque regimen ullum est ted generatio tantummodo.Haripitur sunt partium differentiae. Signa Agnostica intemperati cere generat . ULINdicia autem singularum temperatura sumpto a Cerebro initio, deinceps di cemus. Sunt uero quinque uniuersa genera, quae ipsius naturam ostenduti mum quidem,totius capitis dispositio: secundum uerd,sensibilium operationum Hirtus et uitium:& tertium,activarnm:quartum, earum qus tenent principatum:& quintum, naturalium. Aliud uerd genus praeter haec omnia, ea quae extrinse cus aduenit alteratio. Et quidem totius capitis dispositio, ex magnitudine & Pgura sumitur, atque capillis. Paruum igitur caput, uitiosae constitutionis refinti proprium est indiestim magnum uerd, non necessarid indicat bonam cerebri composituram : sed siqui dem ob insitae uirtutis robur, quae multam atque optimam materiam atarmaue rit, eueniat; optimum est signum et at si ob materiar tantum multitudinem,haud
quaquam bonum. Distinguenda uero sunt haec & ex figura ipsa, & ex hi, quae ab eo habent ortum. A figura quidem ipsa, si concinna: semper enim hoc bonum est signum. Ex his autem quae ab eo ortum habent, si ualida est
cervix, & si aliis Osisibus optime constet, atque omnis praeterea neruosa substam tia boni sit habitus, ac robur habeat intentum. Propria inteis capitis figura est. ueluti si excogitares sphaeram exquisite rotundam, eκ cera constructa, paulatim utrinque depressam. In hac enim necesse est, ut posteriores priores ue partes plus gibbar fiant quam sphaerae conueniat: quae uexd utrinque consistunt,magis rectae.qu3d si ea quae secundum occiput eminentia aliquatenus minuatur, simul intueri oportet neruos atque ceruicem una cum ossibus aliis. Nam si secundum naturam constiterint, materiae defectu,non uirtutis imbecillitate contingit. Illis uerὰ non recite se habentibus, principium est debile. Sed magna ex parte desectus qui occipiti eueniunt, consequitur eorum quae ante diximus imbecillitas, rarisii me* aliter euenire consueuit. Caput autem quod secundum occiput in acutiem
tendit,animaduertere oportet, iisdem adhibitis distinguendi rationibus, quibus antea in capite grandiori facto utebamur. Vt plurimum uerὀ & hic optimum est signum figura concinna eius partis quae cerebro adhaeret,quam nonnulli mediet Posterius cerebrum appellare consueuerunt:quemadmodum & posterius exime ea sutura quae Graecae A forma habet praefinitam.Est ured huiuscemodi pars spi natis medullae principium,& eius ratione neruorum omnium in toto animali qui actionibus obteruiunt. ipsa autem pars posterior per seipsam paucos admodum sensitivos obtinet neruos plurimos uerd ad tuos: sicuti & anterior sensitivos qui dem plurimos,paucos admodum activos. Quare ubi bene fuerit assecta utra pars, robustas habebunt eas quae ab ipsis derivationes. Eaedem quo distinctio, nes adhibendae sunt ad partes capitis anteriores ad seontem attinentes, qus etiam ad posteriores : earundem ν&paruitatem& magnitudinem inspicere oportet, atque itidem figuram & sensus ibi collocatos, uisum, gustum, atque odoratum. Haec enim se inuleem indicant atque attestantur , & quae a principiis oriuntur, principii uirtutem & uitium: & principium, ea quae ab ipso nastuntur. Earum autem operationum quae obtinent principatum, uirtus ac uitium sunt ipsius principii seorsum tantummodo indicia. Voco autem operationes princi patum obtinentes, quae a solo principio proueniunt. Ingenium quidem igitur. subtilem cerebri substantiam indieatuarditas uerd intellectus, erassam: distendiuerὀ sacilitas , formarum facile iusceptivam i memoria autem, stabilem ac fir