장음표시 사용
131쪽
lam, sermone damus. Qui fusitIstra ctare eam velit, ab his locis petet dilatandi copiam. Ab auctoris laude: ut si eius, qui fabulam composuit, aut ingenium, aut prudentiam, aut mores denique breuiter laudet. Aprq fabulatione: explicando scilicet, quid ille ea fabula voluit edocere. A natura rei;ut si vel rerum, vel personarum, de quibus fabula confingi tur, Ut leonis, ut vulpis, eiusnodaq;
animantium naturam exponat, atq;describat. A sermocinatione ijsdemip sis rebus pro re , ac loco oratione tribuens. A collatione : qua eius, de quo tabula est , chum cum altem rius facto comparetur. A contrario: ut si sententiam aliquam inde eliciat
alteri sententiae contrariam: aut eue
tum euentiai dissimilem ostendat. Acoclusione; qua colligitur breuiter, quid ea fabula doceat, quod ad prudentia humanosque mores peruet
132쪽
areat: exhortatiunctata quadam adhibita ad id, quod in ea honestum ma-diime ostenditur. HuiuS vero, Caeterorumque progynasmarum tractavio quomodo inititui debeat , ipsa, quae inferius de singulis ponentur exempla apertius declarabunt.
NArratio est rerum gestarum, aut ei eho d.
vi gestarum expositio. Narratio inuonili.gnum tria sunt genera. v nulli genus est; quo ciuiles causae, oratorumq;eontrouersiae continetur. Alterum,
in quo digressio aliqua extra Causam,aut criminationis, aut similitudinis, aut delectationis non alienae ab eo negotio, quo de agitur,aut amplificationis denique causa interponitur. T ertium genus est remotum a ciuilibus causis, quod delectationis causa non inutili cum exercitatione dicitur,& scribitum Eius partes sunt duae quarum altera in negotijs, alte
133쪽
Progymnasmata rueia in personis maxime versatur.Eae quae in negotiorum expostione posita est, tres habet partes, Fabula,de qua paulo ante: Historiam, quae res gestas ab aetatis nostrq memoria re motas continet Argumentum, quores quidem fictae referuntur, sed qui tame fieri potuerunt: qualia sunt commae diarum argumenta. Illa aute nare ratio, quae versatur in personis eiusmodi est, v; in ea simul cum Tebin ipsis personarum sermonem a 1ni perspici possint. Atque hoc nar rationis genus illud est, in quo praecipue adolescentes exerceri conuet
nit. In quo quidem multa festiuitat. in inesse debet, multa suauitas. . Est a tem illa festiua , ac suauis narratio quae habet admirationes, expectartiones, e Xitus inopinatos; quae in terpositos motus animorum,collo .quia personarum , dolores, iracundidus , metus . laetitias, cupiduatei, Atque
134쪽
Atque omnis quidem narratio tres omnino virtutes habere debet: ut breuis', ut aperta, ut probabilis sit. Quod vero ad sermonis elegantiam attinet, intilianus narrationes c5 poni vult, quanta maXima possit, adhibita diligentia. Amplificari autem potest narratio primum ab auctore factisvi si eum ipsum narrationis initio laudibus ornes: vel e contra, si ita res postulet. Deinde a re ipsa ge
sta , ut si factum describas, & quasi
ante oculoS ponas a tempore, a Io-To,im,d , i causia denique prompter qua gesta res est , & si que simialiae circunilantiae, quit narrationem iucundam,ac festiuam reddant. Qvqomnes illo versiculo continentur.
Quis, quid, ubi, quibus auxiliis,cur fetu modo, Suando
135쪽
Claria es: commemoratio breuisi person; alicuius, vel facti, vel diisti, vel utriusque simul. Dicta auteest Chria, quod valde sit utilis. Est igitur triplex verbalis, quae latione utilitatem demonstrat ; ut Plato dixit, V irtutis ramos e laboribus,atq;sodoribi' produci. Ad tua, quae aetionem, aut factum solum recenset: vi Pythagoras interrogatus, quanta naesset hominum vita, cum per temporis breue spatium se conspiciendum praebuisset, latebras petiit: humanae . vitae mensura ex illo breuissimi temporis sui conspectu designans. Mixta, quae Oratione pariter, & actione constat: ut cum Diogenes adolesce-tulum lasciuientem vidisset,illius pq dagogum baculo percussit: Quid inquiens talia puerum doces, ac sic in stratis Chriae vero dilatandae,& ammplificandae ratio ea loea complecti
136쪽
tur. Auctoris laude loco prooemi, ut in fabula, ac narratione diXimus. Expositionem, quae declaret, quid ille eo vel facto, vel dicto significare, aut docere voluit. Causa, quae eius dem vel dicti, vel facti rationem reddat. Contrarium , t si doceas, quid mali ex cotrariosqueretur, aut etiaboni, si res ita exigat. Similitudinem quae pro re, de qua agitur ab arboridibus, a friactib' , d mari, sole, multisq; alijs rebus duci solet. Exemplum, quod ab historias tum sacris, tum immanis petiyotes: Testimonium,ut
sententiam aliquam aut ex sacris ii teris,ut ex philosephis, aut etia ex Poetis desumptam, quae in rem Conueniat,eandemque confirmet. Epilogum denique, qui haec capita breui h plectatur, aliquamque ad id ipsima, quod propositum est, aut exhortationem, si honestu aut si turpe sit, detcstationem contineat. Fluc
137쪽
pnim spectare debet, qui Chriam tractat,ut cum viderit quia in illa sit op
timum, atque ad honestam morum institutionem utile , idipsum tractritione ostedat, atque suadeat. Quod si eadem ipsa loca, quae proposita a nobis sunt frequententur, si plures Tationes, plura e X empla, ac testi: nonia adhibeantur,plura similia,at que contraria, eademque elocutionis luminibus illus rentur; vidi' profecto, qui m plena, quam grauis Oratio coefici possit,atqae perfecta.
SEntentia est oratio sumpta de v, a, quae aut quid sic, aut quid eue
oporteat in vita lareuiter ostendit Sententiarum autem varia sunt genera. Aliae enim adhortandum va-lant, ut Adolescens loqueremina causa vix, cum necesse fuerit. Aliae ad dehortandum; ut Ne glorierismcrastinum, ignorans quid superuenet,
138쪽
xura pariat dies. Ad demonstrandum; ut Qui maledicit patri, & mam Prou., rhi, extinguetur lumen eius in me- dijs tenebris. Item aliae simplices; ut Boviam est viro, cum portauerit tum Proti.
gum ab adolescentia sua. Aliae compositae S ut In multiplicatione iussorum laetabitur vulgus;cu impii rumpserint principatum gemet popu lus. Aliae praeterea probabiles ; ut Quales amicos quisque habet, talem scias. Aliae verae,ut Moritur doctus, similiter de indoctus. Aliae hyperbolicae ut Infrmus nihil homine. Tractatur aute, dilataturque Sententia ijsdem omsino locis, quibus Chriam tractari diximuis Hoc differt i Sentencia Clitia, quod haec pers pe in actione,illa vero semper in oratione . consistit. Chria prqterea semper hambet additam personam vel facti, vel dicti, sententia etiam sine persona
139쪽
Primnasinarasiue De Refutatione. cap. p. is Esutatio est rei alicuius proposi, reprehensio ; ut cum aliquid de historia sumptum tanquam non credibile tefutamus: alit opinionem aliquam vulgi redarguimus,ac reprehendimus. Hoc exercitationis gemui WA,V- i nus Quintilianus appellat opus de
struendi;ut si quaeratur, An sit credibile sit per caput Valeti pugnantispsedisse corim, qui os,oculosque hominis Galli rostro, atq; alis euerbe raret; idque falsum velit reprehen dere. Resitanda vere sunt ea, de quibus aliqua esse potest dubitatio: noquae pl ane manifesta sunt, ut quae sacrae littera: testantur: aut prorsus incredibilia, ut Aesopi tabulae Illa estur erit rei alicuius refutandae ratio.
Exordij loco reprehendedi sint, qui dixerui: dcinde rei expositio subiungenda est postea res ipsa his capiti bus subuertenda. Obscuro,ut si dom
140쪽
Pr exercitationes Oratoriae. CSceas, id quod reprehenditur, ince tum omnibus,nemini csse probabile ; Incredibali, ut rationes asseras, quare id credi non debeat;N6 possibili: ut ostendas, idfieri minime potuisse; Non cohaerente, ut id ipsium
aut naturae repugnare doceas, aut rationi,aut consuetudini, &c. In decoro,ut contendas,id fieri non decuisse; Inutili, ut planum facias, nihil in ea re utilitatis aut inesse, aut fuisse. Breui denique epilogo terminabitur oratio, quo ex dictis selium illud ede appareat, quod reprehen
Onfirmatio est proposite rei cε probatio,Reflutationi plane contraria. Confirmanda igitur erui, quae neque prorsus manifesta sunt,neq; quae omnino credi non possunt. iod ad tractationem attinet, praevmisia auistoris laude, reique exposi-