Io. Lami De eruditione apostolorum liber singularis in quo multa, quae primitivorum christianorum litteras, doctrinas, scripta, ... pluria proferuntur inedita apteque dissertationes duae interseruntur ..

21쪽

niis manifestissimis vendicent, & lividos obtrecta tores vecordiae, & malignitatis, & ignorantiae, luculenti stime arguant. tum enim paucis abhinc annis, coelestium litterarum oraculis edoctus, &Sanctorum Patrum documentis instrustus, historicos

De recta Christianorum in eo quod meserium Divinae Trinitatis attinet sententia Commentarios lucubravissem, eos in . vulgus . prodidi, ta doctioribus plerisque , & qui nullo partium studio agebantur , Iaadem & adprobationem meruerunt; sed alii Panico timore attoniti, & veluti surgentis arboris umbram messibus suis in effoeto iam solo languentibus ridicule atque inconsulte metuerent, indignarenturque ea, quae Imberbes didieere, senes perdenda fateri commentationes illas sua ledictis proscindere , & me auctorem , laesae pietatis, & religionis, reum agere,

Censoresque doctissimos ac prudentissimos, qui opus evulgandum existimaverant, insectari conviciis, &praesarieationis ipsi mulare. Ipse quidem haec omnia

tacitus audiebam, utpote qui lubeillius alienam improbitatem seram, quam meam innocentiam tuear;& huiusmodi Fanaticorum insaniam non sine miseratatione quadam inridebam, mirabarque vehementer canes illos, fere universos, ad meos CDmmentarios censura venandos, illotis pedibus , ut aiunt, atque ineousiderate, & temere, adgredi. Nam mei iudicesse constituebant, leguleii formularumque concentores; Poetae veri steriles, & somniorum archite-

.ii; Theologi etiam plures, sed qui Bus baum

liquem, aut Escobarium, Dianamque, evolvere, & tertio quoque verbo crepare, consueverint ; &ilios maiorum gentium Scriptores, , Clemensem, o uenens, Tertullianum , prianum , Hie

22쪽

A Pos TOLO R. v M. Iro mum , Basilium, Gregorium , Augustinum, Ch Asonnim, & id genus Patres eminentissimos, ne Z a limine quidem salutaverint. Ηuius igitur furfuris viti litigatores, qui magis aleam, fritillum, &venereum, noverant, lusoriasque tractabant paginas, quam Ecclesiasticas litteras,& divina eloquia, didicerant ; denique

Ambubaiarum eoIIegia , Pharmacopolae, Mendiei, mimi , balatroneae ,

de meis scriptis, quae numquam legerant; de sanctorum Patrum doctrina & opinionibus, quas numquam perceperant; de meis moribus, pietate, religione , quam intelligere nolebant, insolenter, inique, procaciter, iudicium ferre minime verebantur . Tunc Hieronymi ad Paulinum scribentis verba iure & opportune usurpabam: tuod medicorum est Promittunt medica, tractant fabrilia fabri. Sola scripturarum ars est, quam sibi passim omnes vindieani. Seribimus indini doctique poemata passim . Hane garrula anur , hane delirux senex, hane sophista vera bosus, hane universi praesumunt, lacerant , docent ,

antequam discant . . . . quidquid dix

rint hae legem Dei putant: nee seire dignantur quid Prophetae, quid Apostoli , senserint f sed ad sensum suum incongrua aptant tesimonia, Ominum vero leviter , sed iniuria semper , alii alia in meis lucubrationibus criminarentur, apud Omnes tamen totum censurae pondus atque momentum in eo subsidebat ac versabatur , quod Ioannis Apostoli & Evangelistae, pro cuius coelesti doctrina adserenda laborem illum operamque susceperam, RUSTICITATEM & IMPERITIAM, veritate duce, re ipsa exigent , i Ioannis honori congruenter. mirabili Ecclesiae institutioni consentanee , verbis

23쪽

disertissimis praedicavissem. Ηinc mihi prima mali labes; iam minus ego pius; iam ad Socinianorum castra denciens; iam audax, & improbus, & in

Sanctum Evangelistam contumeliosus. o viros doctost o censores acutost o homines pietatis custodes, religionis amantes, o Sop. Iret ruλωνάci Adeo deis

ridiculi & exsibilandi eiusmodi homines sunt, ut sanctum aliquem, & virtutibus divinis insignem, esse non posse arbitrentur, nisi etiam profana eruis ditione, liberalibus disciplinis, humanioribus litteris , instruatur ; idemque habent sanctum dicere, atque doctissimum. Splenem Democriti olim iteratis votis expetebam, ut satis vecordem hominem ridere possem, qui, quod Rob. Bellarmini eruditionem, Sancti Bernardi Abbatis Claravallensis litteraturae praetulissem, meo adspectu correpta fuga illico se

subtraxit, Improvisum asprit velati qui sentibur anguem Pressit humi nitens, trepidusque repente refugit.

Certe si huiusmodi pietas & religio

oppugnatam Christianorum dogmatum veritaten adversus impios , & haereticos, tutari deberet, vereor ne vera, & rem ipsam , exhibitura esset illa tabula , quam Aste laedami vidi, & in qua immanis bilanx depicta erat, in cuius altera lance prae ni- .mio pondere subsidente liber inerat a sectariis confer i plus; in altera vero sublime, tamquam pappo, evolante , Catholicorum volumina, & Ecclesiarum in strumenta, sursum ferebantur; nec ad aequum libramen insilientes in eam Monachi Clericique ullo conatu deducere poterant. Et profecto, quae spes reliqua foret ex istis, qui his oriam Ecclesiasticam prorsus ignorant qui antiquorum Patrum scripta ac traditiones ne primoribus quidem labris deliba

24쪽

verunt qui coelestes ipsas litteras numquam evolvisse, tam manifeste & incredibiliter, censura adeo, putida futilique, prae se tulerunt 3 i. Profecto hos ego possem, ut cum Hierondimo Marcellae scribente loquar, meo pure contemnere (asino quippe bra superflue eaniti sed tamen eis respondere lubet, ne tam hebetis cordis, & tam crassae rusticitatis, fuisse videar, ut aliquid, quod religioni iniuriosum, Christiapo homini indecorum, propositet

meo, qui divinam Ioannis Evangelistae - scientiam Iaudibus serebam, & a Socinianorum calumniis vindicabam, contrarium esset, litteris mandare potuerim. Itaque licet tota haec disputatio in eo vel fari debeat , quod meum de Ioannis eruditione iudicium attinet, , quaedam quoque alia in antecessum attingam oportet , quae nonnullis aliis stultis & temerariis

meorum obtrectatorum criminationibus faciant i satis , easque dissolvant. Et quidem a nescio quibus etiam obiectum fuit, quod heterodoxorum interdum Scriptorum aue oritate functus sim; quod D. Clerieum ipsum, quem impugnabam, aliquando laudaverim.At quidni id facerem p Si Scriptorum haereticorum testimoniis Interdum abusus sum, apte id, & percommode fieri intellexi, quum adversus haereticos scriberem. IIanc artem ab Ecclesiae Patribus edoctus fueram, qui quum Ethnicos impugnarent & expugnarent , nonnisi Ethnicorum Sapientum rationibus , auctoritate, sententii , testimoniis, isthuc ipsum exsequuti sunt ut Opera Iustini , Tatiani , Theophili ,

Clementis Alexandrini , Origenis , Tertulliani, Eusebii, Lactantii Ar nolit, Athanasii, chrasonomi, Gregorii metianneni , Augustini , Orosii , aliorumque id genus Ecclesiasticorum Scriptorum, evolventibus patet. Et plane absurdum & ridiculum est, iis auctori-- . A 3 hus

25쪽

bus suam opinionem adversus inimicos stabilire, quos ipsi non recipiunt, immo contemnunt: pros Aum enim nullum inde sperare licet. Illis praeluserat Paular. qui in Areopago concionem habens, Graecum Poetam, & Atticam inscriptionem, adlegat, atque inde sua dicta confirmat, ut Actorem Cap. XVII.

legere est ; quique, si apocryphis libris, quibus

Clement UI. utitur, credere dignum est . ad Sibyllae & Ηystaspis oracula provocabat. Hanc viam Ethnicos revincendi ineundam uerbis luculentissimis

dunt, quae sub initium Libri UII. τρωμανέω, Clemendi habet Alexandrinus. Et certe in Cypriano, quem alias, ut meretur, maximi facit, id notat,& virgula censoria , castigat Lactantiui Lib. U. Divin. Insiit. Cap. IV. quod adversus Gentiles disputans, Scripturae Sacrae testimoniis utatur; id quod di me-rondimus Epistola ad Magnum oratorem observabat. Insuper non statim ex eo, quod Scriptor aliquis alicubi erraverit, aut haereticus sit, Omllino reiiciendus est; sed tantum eum delectu, & debita henia, legendus. Ad rem praeclariter laudatus Hiero-ndimus Epistola LXV et Lactantiar in Iibris Dis , Omaxime in Epistoliae ad Demetrianum , Spiritui San- cti omnino negat substantiam et errore Iudaico dicit, cum vel ad Patrem referri, vel ad Filium s Ur fam Iifationem uiri ue personare sub eiur nomine deis monstrari. Quis mihi interdit, potest, ne Iegam Imsiturionum eius libros, qvibur eontra genter scripsit

fortissime, quia superior sententia detestenda est y Apol- Iinartas eontra Porpbrium egregia feri sit volumina . Probo laborem viri, Iieet fatuum in plerisque ilogma contemnam. Et Epistola ad Tranquillinum: Ego orige

26쪽

eontrariae 'amnis iremurmurat, quod eorum est aranat ter leta V qucrum dogmatibui non adqui Pod fiat is 'ireud appostoli is ehter audire: omnia proba te , quod bo tim test. tenete . Et sat roris ye a Geomtir : Estote brobati ' numm arit: ut siquis inuis stadiner es , figuram Camanu , non hasidiet , is eo gnat ii moneta pabilea , 'reprobetur i qui autem Chrim stitiem rIaro praefere lumine , .n rardir iussi iisarsupium ' reraudatur Etenim si ili valeam seire tim uero . dat phiIosophorum deisma , se ut ad nose, di de deam Frientiam Scripturarem , ' equaquam simplieere melasiae miris interrogum .ibeo , quorum alia gratia es se 'visus iubqu, vis ''o j en'. Mundae s praeseristim quum in , do=- magna: patrisfamiliae vasorum diaversitas multa dieatur sed eat . qui artem didieere ab artise , se in Iete Domini medritantur ille ae nosse. Ego eue in adolestentia eue in extrema aetate profiteor , Origenem O Eusebitim Caesar ensem viror esse doctissimoi , sed errasse iis dogmatum veritate. Quod e eontrario de Theodoro , , ario , fouinatio , pulsumtradieere , tamen omiser iv explanationibus Seripturarum , sudari fui memUriam reiiquerunt. In terra aurum quaeritur , se de fluvibrum , alveis splendent profertur glarea , Pactolusque ditior est eoeno, suam fluento. Cur me Iaeerant amisi mei, se adversus silentem erassae sues grunniungi tiuoraem amme suis

.ium est, imo mentiae supercilium , aIiena carpere, O

27쪽

sse veterum defendere perfidiam ., ut perdanistem fuam Meum propositum est, antiquot legere, probare singula retin re quae bona sunt, , a fide Eeplasiae Cathom

eae non secedere . . El. bene, quidem adpositeque Paulam Apostolum advocat, qui non, verbii lautum,. sed exemplo ipso praeivit; nam .& os Ethnicorum legerat, & Arati, Menandri, se Epimenidis versus laudaverat, ni, Actorum. Cap. XVIL O- Epist. ad Titum. Cap. I. I. ad Corinthios capa X .videre est; & si Clemeoti Alexandrino Lib. Stroismalum id ex apocruphis libris repetenti: credendum est , ad F thnicorum , libros, de libyllae de Hystaspis oracula. auditores, ut di simus, amandabdi . . Qui u& apocryphos Scriptores lectitabat, &. quae bona &probanda .occurrebant . in suum usum transferebat, ut librum Eliae Propheiae . librum Lanuis de Mambris; non secus ac, Iudas, qui Enochi prophetiam adlegavit; id quod Origenes in Matthaeum Cap. XXVII. sapienter animadvertebat. An vero quae multa alia3 ignota in Epistola ad Ebtaeos scribit ex eodem lanis

idem Origenes Episola ad ae frieanum docuerit. Sed P. Luc.m se apocrypha quaedam Evangelia legisses, in prooemio testari. Patres fere omnes arbitrantur, quamquam , secus i& verius . censent Viri do issimi Caietanui, & Maldonatus & MArci . Evano gelia iiitelligentes, Ratio autem Eccletiasticos Scriptores indiscriminatim a viendi , qua'. se inivisse Hieronymus profitetur , perpetuo Catholicorum usu confirmata videtur: nam Catenae, quas vocant, in Sacram Scripturam, non tam ex Orthodoxorum Patrum dictis, quam ex IIaereticorum, ut Theodori Heracleensib, &i Severi. Antiocheni, adnotationi-

28쪽

APos TOLOR v M. sIllud autem in primis considerandum , eos qui patriam: religionem cordi habent, eiusque decreta

tueri ac . propugnare cupiunt, haereticorum libros, debita semper venia implorata , adsidue versare: debere, ut eorum erroribus penitus animo comprehensis , falsa placita, & exitialia documenia, tuto impugnare v& sine calumniae metu facile possint everistere. Ipse quidem non semel in haereticorum libros

incidi, in quibus saepe illi queruntur, errores &decreta sibi a Catholicae Religionis Scriptoribus see

quenter adfingi, quorum ne in mentem quidem ipsis venerat . & tunc eruditionem ampliorem &exactiorem, Romanae Ecclesiae decori consulens, in quibusdam mei ritus hominibus desideravi. Bene igitur ac sapienter Diondi , Alexandrinus Episeo-M . III. De Baptismo ad Philemonem apud Eusebium Lib. VII. Histori Eeelas. Cap. VII. scriptum reliquit t

ro , inquit, in libris traditionibus haereticorum eo. gnoscendis operavi posui s exsecrandis quidem illorum sententiis animum meum tantisper eoinquinans haese tamen 'ex iis utilitatem terrisiens , ut ulos tacitui

29쪽

apta me v futarem , multoque magis quam are ea deis testarer . Et quum frater quidam ex presbi rerum erudine prohiberet me, veritur ne forte nequitiae illarum eoeno eommisterere quippe ansemum meum eoutaminatarum iri aiebat, se quidem verissime ut ipsemer Phir bam e visione eoelitvr missa eonfirmatur sum . Et vox ad aure 'meas perlata diserte mihi praeevit hoe modo r

Lege omnia quaecumque in mamur venerist . Idoneaer

namque ei, qui AguIa disquirar examinere haeque primum occasione ad Christi fidem' nmuffudi eru Amplexuae sum visionem illam , utpote quae Apostolis. eae ooei eensentiret robusti mor quos e ita eo eL Ianti: pstote periti nummularii. Id quod omne a Filio Alexandrino Praefat. Commentar. in Ioannem

tamquam proficuum & utile probatur ac suadetur ;& a se factum tradunt Irenaeur Lib=i id Prae L CI-rillus Ierosolymitantis Cathrehes. VI. Se ex rehentioribus late prosequitur Pamelius ad Librum Nodiatiani de Trinitate Cap. LVIII.

Animadvertendum quoque est, veris linuri esse illud Ambrosii Mediolanensis effatum Veritatem a quocumque sit, semper a Spiritu Samsto esse: adeoque ex libris etiam haereticorum illa seligenda est& excerpenda, & quasi ab iniustis possetaribus repetita sibi adserenda, quod pluribus adversus Ethnicos diduxerunt viri longe praestantissimi merommur & Augustuus. Verum hete non substitit calumniatorum meorum vecordia & impudentia. Ηypocritae quidam, quorum nomina silentio premo, ne eorum commemoratione hunc meum commentarium temerasse vi- obstipo capite , figentes lumine terras ,

quique simplicioribus visi fuissent potes vitio praesi-

30쪽

APos TOLOR v M. Irgere nigrum theta, me non tantum haereticorum testimoniis abuti, sed cum D. CDPleo etiam facere , in vulgus spargere 'non erubuerunt. Quo quid impiis dentius & salsius dici possit non video, quum n. Cleriei opiniones dedita opera & ex instituto impugnaverim , & Catholicum dogma adversus eum tam multipliciter confirmaverim. Certe huiusmodi nebulonibus illa Hierondimr adversus vigilantium scri-hentis regerere possum , me ita Clericum, aliosque heterodoxos Scriptores, Iegisse vel legere , ut Apollinarium

vel teteror tractatores , qtiorum in quibusdam libros non reeipit Eeele . Non quod omnia diram esse damnanda , quae in illorum; voluminibvr eontinentur ,

sed ei Od quaedam reprehendenda eonfitear . Uerum quia operis mei es, studii , multor legere , ut ex pluria mir diversos florer earpam , non tam probaturuI omnia , quam quae borea sunt electurus: adsumo mutator

manust mear, ut a multis multa rognoscam , ferundum

illud . quod , scriptum es : Omnia legenter , quae bona sunt retinenter. Unde 'tir miror te voluisse origeniat Cleriei mihi obruere dogmata, eviur in plerisque errorem Oeaee ad hane aetatem penitur ignorar. Et quidem viri nonnulli prudentes atque eruditi , quos inter egregius Iuris in Pisano Athenaeo professor , mihi adserebant, & liquide sancteque iurabant, indoelissimum Pontificii iuris interpretem , criminatorem meum, eo stuporis ac resticitatis devenisse, ut quid Socinus docuerit, quid Clerieus scripseriti, quid Arminiani teneant, penitus ignoraverit. o utinam illud saepe laudati Hierondimi vel 'segisset , vel intellexisset: Non parum est seire quod nesciare

prudentis hominit es nosse mensuram suam: nec Teladiaboli concitatum , imperitiae suae cunctum orbcm Minyem facere.