Tractatus de logica in scholis philosophiae Lovanii dictatus

11쪽

AEPE et multis de rebus nos cogitare unicuiquo Compertum est, atque adeo aeque planum est no cogitandi facultate esse praeditos. Acultas haec cogitandi leges a Natura sibi praescriptas habet, quo qui sequitur, a vero non aberrat Systema Seu collectio harum legum perspicue propositarum Togic jecima dicitur ; cognitio vero harum te regum Logica subjectino invia appellatuv. s. Logica subiective sumpta dividitur in natu- lem et artificiosam Naturalia est confusa cognitio legum reete cogitandi , sola usu et exercitio acquisita artifciosa vero est cognitio distincta earum , studio et industria Comparata. 5. Utilitas Logicae artificiosae latissime patet tabsque ea enim nemo non modo in scienua quacumque profundam rasidamque eruditionena obtinere; sed neque in dissicilioribus communis vitae negotii sat providus cantusque e.Se potest cum, qui sola utitur Logica naturali, et minud a frequenti errandi periculo removeatur, et majori px

12쪽

, Tractatus 4. In Logica igitur recte cogitandi leges distincte

Proponendae sunt, ut hisce mediantibus, ad veriatatis cognitionem recto tramite pervenire nobis d turimm Logica recte in duas partes distrinuitur, in quarum prima recte cogitandi leges maxime universales expenduntur, et in qua cogitationum humanarum indoles breviter, et quantum ad scopum nostrum pertinet, explicatur in altera proponuntur ea, quae ad Veritatis cognitionein conducere

Possunt ut, quibus signis seu indiciis detegatur, ruomodo inquirenda , et quomodo inventa cum iis communicanda.

De cogitandi legibus maxime uomersalibus

5. U-Is nostra cogitatio ad tres diversas classes commode reducitur Vel enim mens nostra rem aliquam sibi dumtaxat repraesentat, atque in rei sic Tepraesentatae contemplatione quodammodo conruieseit, et tunc eam amrehendere seu Perciseereicitur actus vero ipse rei a rehensio , Peremtis

seu dea dicitur : ut dum solem quis intuetur Vel rei ita apprehensae aliquid per amrmationem addit vel per negationem demit, tuncque mens noStra judicat actus vero iste judicium appellatur ut quando de sole prius apprehenso cogito Mo es rotunduo, vel Mi non est quadratus Vel tandem ex facto tali judicio novum quoddam deducit, tuncque ratiocinatur actus autem iste dicitur ratiocinatio seu ratiocinium is dum ex praecedente judicio concludo LMm mi εδιχογω Phoe

risum.

13쪽

6. Cogitata nostra cum aliis quoque communieare oportet, quod absque signis sensibilibus, quorum vices potissimum supplent vocabula, fieri non potest. Idea seu perceptio exprimitur per Erminuma iudicium, per propositionem seu nuntiatisnem; ratiocinium, per ar mentationem. COROLLARIUM.7. Haec prima pars sponte sua in tres parteci seriores seu sectiones abit. Prima agit de deis. secunda de judiciis, tertia de ratiociniis r atque in singula parte singulae operationi natura, Pr Prietates legesque quibus regitur, exponuntur anis etiam locis inseruntur e , quae ad rectum signorum ensibilium usum pertinent.

De natura Idearum, illarumque objectis 8. IBEA est simplex rei repraesentati in mente facis. Sic dum mihi simpliciter solem repraesento et quasi mente intueor, habeo ideam solis. o. Objectum ideae est res quaecumque, Per ideam nobis seu menti nostrae repraesentata Sic o ectum ideae, quae mihi solem repraesentat, est Sol.

14쪽

COROLLARIUM .

1 o. Omnis res, de qua cogitari potest, potest quoque nobis per ideam repraesentarI, atque adeo objectum idearum nostrarum est omni res cogutabilis. COROLLARIUM II 13. Nihilum est illud quod non existit. Nihilum dividitur in positisum et negativum Positivum illud est quod non existit, sed tamen existere Pomissis negativum vero est illud quod non existit, nec existere potest. Hinc nihilum positivum potest esse objectum idearum nostrarum, non vero nia hilum negatiVum.12. Quaecumque objecto alicui insunt, sive conveniunt, illa dicuntur objecti illius determinatione , chqractere vel etiam nolin. Porro notae vel sunt constante quae nunquam a re abeMe possunt , vel mutabiles, quae abesse vel adesse possunt. Rursus Constantium notarum aliae in re primae sunt et caeterarum quasi sontes, et essentiales ο- cantur; aliae vero in ea entialthus rationem habent, dicunturque attributa. Mutabiles vero vel sunt resthus internae, et nomine modorum veniunt veIexternae, quae rei in comparatione ad aliud dum taxat conveniunt, et vocantur relationes. Sic in homine nota essΗntialis est misi attributum, a

Pacim eruditionisi modus , actualis erudisio relatio , quod altero homine statura major vel aequalis ait

13. Quaelibet res cogitabili per ea, quae ipsi

insunt, distinguitur ab alia, cui ea non insunt 3 igitur res cogitabiles per notas suas ab invicem distinguuntur, atque ideo ea quae rei alicui in-mnt ejus nosse dicunt.

15쪽

de Logica q1έ. Ideae inter se comparatas vel quoad modum repraesentationis, vel quoad obiectum repraesenta tum differunt. Illa differentia formalias haec ra serialis audit.

De formati L arum disserentia. 15. Si qua idea abiectum taliter menti Iep-- sentet, ut illud ejus ope ab omni alio distingvi

queat, clam appellatur quae autem hoc non Priestat, Obscura dicitur. Sic omnes habemus id in Haram Solis, obscuram vero multam Plan-xum animalium, etc. ROLLARIUM

16. Obiecta id earum per certas notas distinguuntur necesse igitur est, ut idea clara aliquo modo ea notas obiecti repraesentet, per quas illud ab omni alio distinguitur. 7. Notae per quas rem cognoscimus et ab omni alio distinguimus, vel exhibentur omnes simul evruasi in consuso, vel una saltem ex eis a reliquis istinguitur. Priori casu dea clara erit confusa; in posteriori vero , distincta Sic de coloribus habemus tantum ideam confusam sed qui in sole v. g. magnitudinem figuram, distantiam et motum discernit, habet ideam solis distinctam COROLLARIUM.18. Idea distincta objecti complectitur ideas claras aliquarum saltem notarum objecti, et ex eis quasi conflatur. Sic dea distincta solis constat excideis claris magnitudinis, figurae, distantiae et motus somi. , vel aliquarum saliem ex illis

16쪽

ro metatua cis Idea distincta diciturio δει ἀειώκω, sh habeantur deae clarie-omnium notarum, qua re quiruntur ad objectum illud ab omni alio discernendum si pauciorum dieitur incomples di

tincta. uo. SCHOLION. Qui ideam complete distinctam rei cuiusdam habet, terminosque novit notis singulis respondentes, is per aeeuratam earum enumerationem eam sic aliis explicare potest, ut et illi rem ipsam ab omni alia distinguere valeant Patet hinc qua sollieitudine Philos phus eniti debeat ad comparandas sibi distinctas rerum

21. Communiter idea distinet a Logicis subdia viditur in ad equatam et in aequatam; sed opinione nostra subdivisio haec confusionem in vis centium mente parit, utilitatem vero nullam. Qua-Propter tyronem, ea omissa , monere sussiciet Ipsarum etiam notarum ideas distinctas esse posse, atque quasvis objecti notas in suas iterum notas tamdiu resolvi posse , donec ad notas maxime simplices perveniatur. Haec animae operatio, qua obiectum aliquod in notas suas dividitur, haeque in ulteriores , donec ad notas maxime simplices perveniatur, idearum anadisi a Philosophis vocatur, quae ut cum fructu fiat, notentur sequentes

Leges de somandis id eis claris et distinctis

LEX PRIMA. Nec plura obiecta , nec plures eiusdem objecti notae sunt simul contemplandae, secundum Vetus

illud: Pluribus intentus minor eas ad singula

17쪽

LEX SECUNDA.

tectum , quod contemplationi Gilditur, iliten

in suas notas resolvatur, et in earum q avis notae ulteriores investigemur. LEX TERTIA. Attentioni, quae requirit ut mens longiori tempore in uno eodemque obieci eo templando de gatur, omnino assuescendum est, et cavenda inposita praeeipitantia, quae ex naturali quadam I vitate vel ex nimia ingenii fiducia oritur. LEM QUARTA. Adjuvetur, si necesse est, attentio algebraicia vel geometricis symbolis, vel brevi in charta a

notatione. M QUINTA. objectum expendendum in omnes partes Vertatur, et comparetur cum aliis aliunde notis, ut

quid eis commune, quid diversum, quid cuivis propriui sit, accuratissime perspiciatur.

De materiali deartim disserentia. vet. Quod tot talesque notas habet, quae simul sumpue non nisi uni determinatae rei convenire P Sunt, ingulam, seu ut vocamus, indisi iam dicitura idea vero id repraeaentans aingularia audiu

18쪽

COROLLARIUM.

IS. Igitur omne quod existi est aula singulare, et idea, illud repraesentans es; singularis. Sic idea Ciceronia, libri quem manibus teneo, hujus aedia

scit, etc., sunt Ideae singulares. COROLLARIUM.a4. Usu sensuum acquiruntur ideae singulares.

25. Objectum quod pluribus individuis convenit, commune seu unmersale audit atque idea

illud repraesentans uni malis dicitur. Sic idea hominis est universalis quia de Cicerone , de Ca

sare, etc. amrmari potest quod sit homo. 26. Aban Lere dicimur, dum mentem nostram a consideratione aliorum objectorum, vel aoontemplatione aliarum partium seu notarum ejus dem objecti avocamus, ut eam in unum aliquod objectum , vel in unam ejus partem sive notam attentius dirigamus. Sic hominas mecum loquentis solam eruditionem admirans, ab traho ab eius dbgnitate, pietate, etc. 27. Sola rerum existentium contemplations, plures inter eas similitudines deprehendimus, atque eas ad eamdem quamdam classem reducere Possumus. Porro similitudo ea consistit in eo, quod notas quasdam communes habeant avocando itaque mentem a contemplatione notarum singulis propriarum , solasque nota communes in una quadam dea nobis repraesentando, objectum illius ideas erit aggregatum illarum notarum communium, et proinde objectum illud con-voniet omnibus istis rebus existentibus et proindo

pinxibus citaque objectum istius ideae erit conam tum , et idea illud exhibens uniuersalis.

20쪽

ENS. Genus supremum.