장음표시 사용
21쪽
28. Igitur per abstractionem mentis ab deis singularibus ascendimus ad universales 3 estque hoc unicum medium comparandi nobis ideas unia
29. Individuorum similitudo classem constituit, quae Fecies vocatur. Species istae inter se colulatae adhuc in aliquibus similes sunt. Specierum similitudo genus dicitur Generum vero similitudo diciti argentia superi .Sic homo est Species re fetu Ciceronis, Caesaris , Socratis et reliquorum individuorum hominum; nam hi omne vitam, se aum et ratibnem communes habent, quae notae in idea hominis repraesentantur. Eodem modo brutiam species est respectu omnium individuorum brut rum. Hominem deinde si cum bruto compares, eos in eo similes deprehendes, quod vitam et sensum communes habeants quale objectum, scilicet iis quo est vita et sensus, animal dicitur igitur animal est genus. Animal, id est, vivens sensi
Sitivum comparatum cum vivente non Sensitivo, . g. eum Planta, Vitam habet cum ea communem:
Misens igitur est genus superius quam animal complectens scilicet visentia Sensitiva et non se sitiva. 3o. SCHOLIo I. Genus , quo nullum altius datur, supremum vocatur. Illud quod nullum genus infra se habet, Umum vel proximum dicitur. Reliqua, quae
his intercipiuntur, quorumque unum alter superius est, ubaltem seu intermedia dicuntur. Sic genus h minis supremum est na insimum seu proximum est animal subalterna, directe Scendendo sunt Misens, subasantia, exist na. 3I SCHOLION 2. Genera intermedia respectu superiorum sub quibus ontinentur, nonnumquam veriεδῆ respectu inseriorum autem, quae sub Se continent genera dicuntur. Tunc autem ad confusionem vitandam ea species , quae individua solum sub se continet, aperies in a vocatur. Sic AMen respectu substantiar
22쪽
est speetes, respectu Ver animalis est genus an iam species respectu Misentis, et genus respectu hominias Aom autem est species infima. 32. Sca Ios. 3. Res dicuntur ιοι genare disseris, dum neque sub se invicem, neque sub eodem genere proximo continentur sic homo differt toto genere a Plama, quia pro genere proximo ille habet animaI, planta ver inoena dein unum sub altero non contia
55. Genera et species, verbo universalia, non existunt extra mentis nostrae conceptum; quidquid enim existit, singulare est estque hoc ita vi dens, ut omnis in contrarium disputatio inanis et sutilis iis ubi enim, quaeso , deprehendes at quem in quo id solum, quod per vocem homo exprimitur, vita nimirum, sensus et ratio, insit, et praeterea nihil Τ54. Individua, species et genera ita inter se Conveniunt, ut simul in notis quibusdam ab invicem disserant. Illa nota, vel plures per modum unius consideratae, per quam individuum ab individuo, species a specie, genus a genere dissert,
disserentia dicitur, et prima quidem indisidualis
Beu, ut aliqui volunt, numema secunda seeo μα ultima autem generica Dinerenιiam individualem inter homines constituunt unum vel plura ex his Forma, gum, Avus , Mn ua, αγε,
Vel quandoque omnia simul sumpta. Differentia specifica inter homines et bruta est ratio, generim
inter animal et plantam est en3us. 35. SCROMON. Licet nota, per quam disserentia unius rei ab altera constituitur , isti rei essentialis sit, est tamen modus respectu specie aut generis ejusdem rei. si ratio est essentialis respectu nominis, et modus respectu animalis in genere Sensu essentialis est animali, sed est modus respectus viventis in genere.
23쪽
de Uica. 1536. In qualibet de universali duo sunt quae
attentionem merentur, nimirum ex emi et comprehensio. O rehensisnem constituunt notae omnes collectivessumptae, quae per ideam repraesentantur extenεwnem autem omnia individua quibus notae istae repraesentatae conveniunt, quae
idcirco etiam sub iae universali bontineri, in cludi, atque ejus subjecta dicuntur. Sic idea universalis homo, subjecta sunt Caesar, Cicero S erates, et quaevis individua humana. sq. Contingit frequenter, ut ideam universalem secundum partem tantum suae extensionis
usurpemus, ad quod indicandum utimur particularetiquis vel alia aequivalente Datque idea hoc modo accepta pariter ris audiis ut dum cogito alignis homo, ideam h eo particularem. M. Comprehensio et extensio inter se compa-xatae talis sunt naturae, ut una aucta, minuatur
altera, et vicissim Sic incide animadia, quae bis et sensum rvraesentat, si augeatur comerehensio, adjiciendo nimirum notamineis, minuitur extensi s nain hae notae Mitra , aeras res et ratio
solum hominibus , non autem esiuis, quae ad extensionem ideae animalis spectabant, conveniunt. Item si incide immo minuatur comprehensio, rejiciendo notam augetur extensio nam vita et sensus in solum hu-iussiua, sed etiam hialuis convenis l. COMMARIO I. 59. Quo obiectum deae pluribus convenit, eo magis universalis dicitur, et consequenter quo ideae comprehensio minor est, eo magis illa est universalis.
24쪽
16 Tractatus COROLLARIUM II. Αο. Comprehensio speciei minor est comprehenione singuli individui, et major comprehensione
. 1. SCHOLION. I. Quae numeris 30 et 4 de generibus et speciebus dicta sunt, intellisenda veniunt de generibus et speciebus ejusdem seriei. a. ScuοLio et Quo in idea pauciores notae repra sentantur, eo illae acilius expenduntur. Patet igitur ideas generum et specierum proserendis humanae cognitionis limitibus multum inservire.
45. Compositω opponitur abstractioni, atque nihil aliud est, quam comprehensionis ideae ampliatio, seu novarum notarum adjectio. COROLLARIUM.A. Ergo compositione minuitur ideae extensio. 65. Si objecto universali tot talesque notae a jiciantur , ut eae omnes simul sumptae non nisi uni cuidam rei convenire possint, objectum re ditur thgulare, et idea illud repraesentans ingularis fit. Sic ex objecto universali homo, quod menti obversatur, per continuam notarum additionem mente factam, v. g. existentiae, aetatis qua vixit, loci juris civitatis romanae, consulatus inmani, principatus eloquentiae, etc. Scio objectum singulare Cicero. Unde per compositionem mentis ab idei universalibus quasi descendimus et remeamus ad ideas singulares. Hinc compositio est via altera obtinendi ideas singularess quam quam fatendum est raro hac via ad ideas sing
46. Quidquid rei denominationem aliquam tribuit, id a Philosophis forma dicitur: res auilla quae denominationem accipit, a jectum
25쪽
de Logica ameatnr. Hinc idea etiam dividitur in concretam et
abstractam. Concreta est, quae notam seu so mam repraesentat ut nexistentem subjecto a stracta vero, quae formam sine subiecto, cui insit, repraesentat. Sic idea homini docti est concreta, doctrinia vero, abstracta. D. MaoLION Stricte loquendo innis idea quae eo
juncta separatim exhibet, abstracta est quandoquidem abstractione comparetur. Et Sic omnes ideae universales abstractae sunt imo eo sensu idea hominis docti ab stracta foret: verum, aequi Ocationi Vitandae causa , quotiescumque in decursu de idea abstracta nobis inen tio erit, illam intelligas , quae formam sine subjecto, cui insit, repraeSentat.
48. Objectum, cui plures conveniunt notae conseplexum seu ONOδisum est; cui vero unicam is convenit, si lex dicitur unde idea in sim-psicem et complexam abit Co lex est quae plures notas ut eidem objecto inexistentes distincto repraesentat si lex vero , quae nonnisi uni- eam, vel plures quidem, sed confuse et per m dum unius , repraesentat. Sic idea hominis docti globi albi, etc. complexa est Simplex autem, xaliscumque idea entis et omnes aliarum rerum
eae consume. Q. ScsoLION. In usu idearum de quibus hoc apite tractatum est, graViores nonnunquam Subrepunt erae res, quos, ut sacilius Vites, proderunt sequentes
Leges de usu idearum singularium, nise salium , abstractarum et Concretarum.
Ideis singularibus quas per compositionem me tu efformamus, non semper respondet obiectum
26쪽
18 Tractatus reipsa existens unde ex eo solum, quod rei ali inius ideam singularem habeam, inferre mequeo eam realiter existere. Sic concipio montem aureum in Armenia situm hic tame nusquam existit.
Nulla r- existit sine subjino , cui insit idea autem abstracta repraesenta sermam sine subiecto, en insit ergo eius quoque objectum ita realiter non existit, prout repraesentatur. Sic non existit
rotunestas sine corpore rotundo, numerus Sine renumerat , ac universim nulla sorma sine suo sub
jecto, qua in re veteres Philosophi admodum hallucinati sunt.
Ideae abstractae de se mutuo nequaquam assi mari possunt, eum quaelibet idea abstracta.sit haec et non alia. Sic licet cum veritate possim dicere: hic homo se doctus, nequeo tamen assirmare hinc humanitas est doctrina. Quod si quandoque contrarium contingere videatur, id inde est, quod idea aliqua abstracta pro concreta Surpetur ut dum genus assirmatur de specie v. g. dum dico: temperantia ea Minus. LEX QUARTA.
Neque rei qualitates de re ipsa ammari possunt abstractim. Sic non recte diui ur H est Mis o sed recte M est a um. Si tamen subjecto tribuatur qualitas quaedam in summo gradu , id fieri Etest; sed tunc adjicitur particula ipsa Sic deicerone dicitur quod fuerat ipsa eloquentia , id mi Summe eloquens de summe turpi dicitur quod sit ipsa turpitudo. Hinc sequitur omnia attributa divina de Deo recte abstractim amrmari posse, cum omnia ei in summo gradu conveniant.
27쪽
de Logica asLET QUINTA. Ut rectus cogita iuni in nostrarum ordo habeatur, a quo omnis in litterarum studio progressu et doctrinae soliditas pendet, ordinentur Ideae in mente secundum majorem illarum universalitatem, id est, prior locus detur semper ei qui majorem iubet extensionem, illique succedat idea minoris exte sionis. ac stoena ante animal, et anima ante hominem concipiatur.
Ne ideam 4ψηφ-.M. Signum generatim illud est, quod prius
cognitum ducere nos potest in cognitionem alimrius. Sic fumus est signum ignis alicubi latentis. Hinc omne id, quo ideae vel cogitata nostra alteri innotescere possunt, illorum signum est et ide rum quidem signa PraeciDua sunt v cclivia seu soni articulata 30co prci ιν quibus ideas mente conceptas igniueamus. Apud L ico vovincia euam vocantur ermini. COROLLARIUM L51. Vaoahula sunt signa id rq quas loque habet in inente, et nullatenus earum qi as ualens in mente habet. COROLLARIUM II. 52. Ideae res ipsas repraesentanis igitur termihi mediantibus ideis res ipsas quoque secundarior
28쪽
53 ScuoLiou. I. Patet id ex quotidiana sermonis consuetudine etenim dum aliquem sermocinantem audimus,
jure quodam exigimus ut ille et rebus psis et suae menti congruenter loquatur eumque qui in priori de scit, ignorantiae; qui in posteriori , mendacii reum
agimus. G ScuoLION 2. Quod vero ad primam vocabulorum originem attinet, nos illam ei deberi putamus qui nos ad communem vitae societatem condidit: eorum vero ooabulorum, quae progressu temporis obtinuerunt, significationem, ab arbitraria et libera prorsus popul rum institutione et retentione pro enire.
55. Termini pro diversitate idearum quas denotant, in diversas classes abeunt est nimirum te minus vel singularis, ut Cicero, hic homo ; vel unmersalis, ut homos vel Par udaris , utaliquis Aomn. Universalis vel eotonericus, ut animes vel vecificus , ut homo e vel est concretus, ut doctum; vel abstractus, ut doctrina vel est si lex, ut Deus, homo , et omnis qui unico constat vocabulos vel co lexus, ut homo doctus, animal rationale, et omnis qui pluribus constat vocabulis.
56. SCHOLION. Terminum unico constantem Vocabulo esse simplicem, complexum vero qui Iuribus constat Vocabulis , inter omnes Logicos satis convenit; sed non omnes ea recte conciliant cum data a se ideae simplicis et complexae notione. Ea apte congruere cum datis a nobis ituram definitionibus, videbit quisquis ea tantum inter se contulerit: cum enim singulo vocabulo singula idea respondeat, si pluribus vocabuli constat terminus, palam est in idea respondente plura distincteTepraesentari, adeoque illam ideam complexam esse unico autem -- cabulo non nisi idea simplex exterius manifestari potest; ut enim idea complexa, quae semper plura distinete exhibet, exterius declaretur, notae singulae quae in objecto distinguitur singulum vocabulum exteriu reS- Pondere debet.
57. Terminusquilibet duas menti ideas ingenerat,
unam sui ipsius quatenus est sonus artieulatus, et
29쪽
de Toxica. Ialteram rei quam significat. Si primo modo spei tetur, sumitur materialiter, ut dum dico Ciceroea Mox frium syllabarum. Si altero, accipitur formaliter, ut dum dico Cicer es princeps
Oratorum 58 ScnoLIos Terminum accipi materialiter agnosces, si SalVo sensu, praefigere valeas unam ex his particulis Mox terminus, Ocabulum, etc. nam etiam ex his in seribendo praesigimus euin terminum aliquem in terialiter accipi volumus , Vel saltem eum sublineamus, aut aliis characteribus distinguimus. Haec duo posteriora usui etiam sunt, dum terminus aliquis singularem attentionem meretur.
59. Terminus sermaliter acceptus vel denotat aliquam reipsa ideam, et postimus dieitur, ut res , m , Cicero, etc. vel absentiam alicujus ideae, et negati s audit, ut nihil, ignorantia, en 6riae vel tandem nihil ullo modo significat, et
inanis vocatur, ut circulus quadratuS. 6o. SCHOLION. Termino inani illi tantum utuntur qui cum idem quampiam sibi habere videntur, reipsa nullam habent apparentem tamen illam ideam, quam Wolfius PTopterea Duacem seu deceptricem appellat, aliquo
61 Grminus qui constanter eamdem invariatam rem denotat, - , qui vero nunc hanc, nunc illam significat, Magus vel myramocus dicitur Sidfixi sunt termini homo, animal aequivoci vero suant tiber, cancer, Cata. 62. Terminus aequivocus vel casu vel consilio suam debet originem Casu aequivocus est, dum multiplicis significationis ratio nulla reperiri potest, praeter merum arbitrium primorum linguarum institutorum, ut Gallu3, calx, liter, etc. CO
silio aequivocus est, dum res diversae, quibus idem terminus tribuitur, aliquam inter se similitudinem vel analogiam habent, unde etiam in speiae terminus
30쪽
so Tractastis hic vocatur analogias ut qui de corpore ignito et de homine irato propter similitudinem agitationis dicitur tales quoque sunt Voces cap t,
65. Terminus quandoque per errorem fit aequi vocus dum nempe ad unam quamdam rem significandam a pluribus quidem assumitur, reipsa tamen res diversas, denotat, idque ob erroneam de natura rei significandae opinionem , qua illi, qui hoc vocabulo utuntur , imbuti sunt. Exemplo it vox Deum, usurpata ab indololatra, a spinosistae a nobis.
II in itione. 6έ. Qui ideam complete distinctam rei cujusdam
habet, terminosque novit notis singulis respondentes, is per aecuratam notarum ejus enumerationem eam sic aliis explicare potest, ut hi pinriter eam ab omni alia discernere valeant, et termino eorrespondenti dictam ideam conneetantiao). Mosi praestet, rem illam, item terminum Unim dicitur Dei uis itaque est oratio ideam completo distinctam termino cuidam respondentem eXPonens. Ipse autem terminus, item res per terminum sistnificata, de finitum appellatur. Sic Scientia quine νοεitia perspicue lembus comiandifacultatem in Uerationibus suismirigit, est definitios definitum autem est terminus χοgica, item ipsa G-gica. 65. Omnis igitur de initio explicat tum signi ἐ- eationem termini, una nainram rei per uinci disitatae.