Dialectica Ioannis Caesarii viri vndecunque doctissimi, nunc recens Hermani Raiiani Vuelsdalij fructuosis scholiis illustrata, & in multis locis emendata. Accessit huic Ioanni Murmelii Isagoge in decem Aristotelis Praedicamenta

11쪽

Illi istrans genus omne disciplinae , - , x A diuerticulis specu ; recta . V L . Ducene ad speculationis arcem e H ee filum tibi Thesei dat, Vt ne Ingressus Labyrinthon impliceris. Alcidae quoque porriSit trinodem Clauam, nec patitur deesse flammas , Ne succrescat Hydrae caput recitari Fae discas Dialecticen sitior Synccrae puer eruditionis: Hac quicunque minus peritus arte Parui pendet eam piliue fecit, In mendacia, lapses & tenebras , A recta ratione deuiatiit; Vt qui florigeris sedans in hortis, In re constituit beatitatem

Nobiscum pecori, beluisq:

Communi, patientiam perosus, i , Qtrem captum domuit tenaxvoluptas, Fac dilcas dialecticen sitior .syncerae puer eruditionis : sciolim floruit hac disertus arte . Inhenta domitor inicis tyranni, Hac Zeno quoque Cittiaeus alter

Vitae concolor actione functus .. . . . l. rmc 1Λeternum bene nomen hac peritus Chrysippus sibi comparauit, aure Pumata, ingenioq; perspicaci, Adq; unguem cumulans sitos aceruos, Hac & Carneades laboriosus ΣPurgans

12쪽

Pursans elleboro e apax cerebrum . t Et sinis schola tota S toichorum, Doctus Nicomachi pater, platoque . Immortale sibi decus tulerunt, Hac Peringius eruditione Necnon & midias poeticorum Librorum iuuenes sacris Mineruae Imbutos polit excolitque nostram Qui sortemq; vicisitudinemque Expertus tibi Paule militauit, Magns Saxoniae docens in urbe, Hinc ludere tib deinde rursiis paulo militat inclyto labore,

Sic sortima vices ruta rotauit.

Fac discas Dialecticen sitior Fluxae gloriosae , suis Sopbist e

Maeandris rapidum diem terentes

Gryphir, tendiculis, strophisq; ludant rDe lana quoque litigcnt caprina: 'In vanisq; libris recentiorum Tanquam Lotophagos apud tenaces Sirenum scopulosve consenescant. Te fili studiose metientem Fac tempus iuuet expediti ori Maturoq; gradu viam secare, Quantum de Logicis sat est, acuto Syncerae puer eruditionis rved vitanda tibi libido quaedam Rixandi puerilis , ingemque

Ostentatio vana , & aucupatus

14쪽

VvΕsDALII AD EOSDEΜ RATRES. D v M pueri ponunt lingua sundamina prima, Hinc premit exactor, torquet & inde labor. At solidum postquam itiuenes nouere laboris Fructum, sit facilis,qui grauis ante labor. Feliccs Flacci, quibus haec cognoscere primum, Inq; animo penitus, sculpere cura fuit. Haec morum splendor miris cum dotibus ornat: Est quibus adiunctus gratus in ore ic pos. Nec mirum: clari Flaccis, oriundus yterque, Quos praetextatis moribus hi reserunt. Fcliccs nostri memores vos vivite Ila cci: Flaccorumque memor, ci edite, semper ero.

15쪽

opusculo citantur hi sivit. EX G R E c I S.

Plato Aristotelis Theophatas Themistius

Cleomedes Galenus Necephoriis Gilbertus Poretanus. Porphyrius Herodotus historicus Diogenes Laertius

Sui sAthanasius Ioannes Damascenus

Georgius Trapietuntius

M. Cieero Vergilius

Ouidius Horatius Persius Iunenalis Seneca F. Quintilianus C . Plinius Secundus Victorinus Iliginius Laciantius Solii us Ambrosius Hieronymus Augustinus Seuerus Sulpitius Boetius. Priseianus Grammaticus Donatu, Grammaticus Diomedes Grammaticus Martianus Capella Maerobius Α . Gellius Iustiniis instorie Anselmus Alexander Hegius Rodolphus Agricolet Laurentius Valla Georgius Valla Placentium Thomas Linacer Ludovicus Viues Iacobus Faber Stabulensis Iudocus Clithoue Buredanus

16쪽

De Dialectices origine.

QUEMADMODv M animus noster tribus potissimum dotibus ut Plato in Menone docet orna 's est, intellectu, ratione,&sensiu. ita triplex philosophia his respondet. Quae in cognitione rerum,& nati rq cxplicatione posita est itellectui respondet. hic. n.est cauo ab lirusas, S abdita, rerum causas inuestinamus: huius parxis philosophiae, Plato in Ti maeo semina sparsit. Quae in discretione rurum expetendaxu,& fugiendarum posita est/sensui respondet. Nana hic pretcepta tradit,quibus mores formamus,& indomitos aflectus regimus. Quod totu 'a in operationibus humanis, que insensus incurrunt, positum eri . Hanc partem philosophiae Plato in libris de Republica,& alijs locis,delineauit. Quae quid iluiq; sit eopsequens, & repugnans tradit, rationi r spondet. Haς .'im pricipitc utimur,cum unum ex alio colligimus. Quod precipuum est munus Dialectici.

De Dialectices scopo .

DIALECTICEs negotium circa tria maxime vers tur, voces simplices,enunciationes,ratiocinationes: idq; iuxta triplicem intellectus cperationem,simplicem, quae v ces simplices, compositam , quq enunciatione, & eam quae

quid quanq; rem sequitur, spectat. Huius rei sexto capite tertij libri de Anima apud Aristotelem mentio est.

De discrimine Dialecticae , & Logicae.

I-μενα artis, alicuius tradunt, numerosas qui stionum series texere consueuerunt. Vnam quaesii nem hoc loco breuiter attingam, de qua etiamnum docti inter se disceptant.Tempore Stoicorum Dialectica nomen imperfectae artis erat. Nam Stoici sui Cicero initio Topicorum ad Trebatium docet iudicandi partem, diligentcrpersecuti sunt, quam Dialecticen vocabant. Inuemcnda partem s

17쪽

partem, prorsis neglexerunt.Aristoteles demde,inueniendi partem adiecit, totamque artem ab soluit,quam δvocauit. Hac enim de re,ipso Aristoteles vltimo cap.ij. lib. Elenchorum gloriose gloriatur . Plato in Elith ijdemo pauld scrupulositis hec seiunxit. Logica, inquit, ars est ira dens regulas, nominum , Orationuin,argumentationii m. Diale - ctica est sagax Philosophantis indagio,regulis his utens. ad rationcs rerum inuestigandas , diuinarum presertim. Et ideo Dialectica apud Flatonem Theologiam significata

Quid est Dialectica

EsT A R s de qualibet re proposita probabiliter dis rendi . Dialecticam attemelse cx artis finitione,&communi hominum constiastu condiscere facile possumus. Ars, ut Cleanthes ait,Eit potestas, ordinem ac viam cssiciens. At Dialectic uiam, & ordinem caeterarum disciplinarum tradendarum demonstrat, est igitur ars. I rabat Auer.JId proprium maxime Dialectici videtur,ut finitio illogismi Dialectici primo capite primi libri Topicorum, monstrat.

De qualibet re. J Si Dialecticus de qualibet re disserit vid tur ergo eum omnium rerum petitum estere debere. Dialecticus, viam, rationem de quolibet Themate proposito tractando,tradit: nec tesse omnium rerum est peritus. Qua de re, Aristoteles omnium bonarum artium magister, ita pronuntiat, libro.j. Priorum, cap. triῆesimo primo,'ηώ'αυοδὸς, Ια παντων, η αυ7it - περι φιλοσorιαν περὶ Hrrim φυν Hunc locum valde illustrat, id quod Fabius Quintilianus ultimo capite secundi libri seribit. Orator non omnes causas nouit,di debet pos. sedeo libus dicere . . .

18쪽

IN COMMENDATIONEM ART1s

Dialecticae , pariterque & de eius usu , &virtim Philosophiae pars sit, necne Ioanni Caesarh.

N τ Ε κ liberalia studia,quae vulgo ita dicta

sunt,autores Seneca, quod sint libero homine digna,no minima existimari ceseriq ; debet Dialestica,ob id scilicet, s, ceteris artibus &disciplinis ancillet quodamodo ipsa, S suu praeitet obsequiit,cu interim nihilominus & ipsa pars

philosophiae & sit,& habeatur,quippe que propriu perinde

ac reliquae bonae artes finem retineat. Est autem hic inuci

tio iudiciumque rationum, quemadmodum id tradit ac docet Boetius quoque, haud ignobilis apud Latinos philosophus, Ultimus tametsi si Laurentio Valle credimus eruditorum. Itaque hec ars,quatenus quid cin ipsa suum habet retinetqDe finem iisque a sola philosophia consideratur, pars utique philosophiae potaeda est. Quatenus vero finis ille ad alias quoque philosephis partes sitam pollicetur cxhibetque operam,instrumentum ipsius philosophiae, & scicndi ratio non ab re iudicata est. Quo etiam nomine tanto magis haec ars amplectenda fuerit studiose iuuentuti. De

qua quidem arte, quanquam complures ante me, ut etiam

post me quidam, tam ex Grscis quam ex Latinis hominibus, non sine laude scripserunt: ex his tamen alij quidem adeo operose atque prolixe, ut discentibus illam,aut etiam legentibus fastidium propcmodum pariat: alij tanta usi breuitate,ut eius rei institutioni neutiquam satisfacere probentur, partim ob artis h: btilitatcm, partim ob quorundam ingenia non ita prompta atque capacia: quidam vero tam confuse, atque ut ita dixerim) argute, ut quantum quidum ad ipsam institutionem attinet , maiorem In n O-I, dum

19쪽

dum profuerit, eam artem non ex illis addidiscere conari. Omitto nunc eos,qui de eadem arte scripserunt & ipsi quidem , verum adeo barbare adeoque inerudite, ne dicam insulse , ut si quis paulo liberasius institutus in cor L libros incideret, videlieut ut Dialecticam inde discere vellet, aut salte pro explorato habere posset,qualisiis ars ea fit,is h riid

dubie no tarii autores tales, quam artem ipsam cotemneret protinus, reicercique.Hoc ipsium cum ego tandem animaduertissem,expertus nimirum iam multo ante ea omnia, coepi mecum cogitare, quo nam pacto huic tante molesti ae remedium qii alecunque, vel per me tandem afferetur , si modo iam scopum ipsum attigi: simulque aggressiis sum collisere in unum hincinde ex non contemnendis autoribus eius artis prscepta,sed sumatim & per compendium, atque de his componere Tractatus aliquot, videlicet numero decem quos & ita digessi atque disposui csi tamen iudicio ii meo non fallos ut totius fere artis vim in his comprehendi sie videri possim, adeo ut nihil, quod ad artem ipsam pertinet,desiderari queat, nisi ab eo fortassis, cui non satis fuerit capita sine genera rerum, iuxta Ciceronis consilium, percepisse atque tenere, per quae reliqua ipse persequatur. Verum non minus usiis sum &ipse breuitate , iuxta Hora- iij in Arte doctrinam, sed temperata ut citra fastidium atque magnum laborem stlidiosus lector Dialecticam ex hac nostra institutione facile assequi possit, modo idem non sit auribus usque adeo delicatis, ut elegantiam dictionis magis spectet & observet, quam rem ipsam , quae doce tur ac traditur. Hunc ego velim prius ipse secum expendat atque animo reputet illum Maniliij versicultim,qi iam iudicium sium serat nimis alioqui praeceps, quo doctor iule stu dio ς artium admonitos este vult, artes plerasque tales csse, ut non admodum orationis elegatias affectent, sed doceri contentae sint. Versiculus autem ille huiusmodi est, Ornari res ipsa negat,contenta doceri. At nunc etiam priusquam finem huic praefationi imponam , quorundam grauissimorum autorum sententias bre .uiter subscribendas sub ijciendasque existimavi, ut ex quia bus

20쪽

bus intelligere etiamnum poterit diligens lector qualis nam ars sit Dialectica , & quatenus in i a discenda immo

randum sit , sinuit etiam unde & quomodo iniit ratio eius habeatur, tum vero quod praeter hanc artem aliarum artium studia non sint contemnanda , contra falsiina & tem rarium aliquorum iudicium. Dixi.

cicero in Bruto.

DrΑLEcet IcA inquit) ars est, quae docet rem uniuersam distribuere in partes,latentem explicarc definiedo, obscuram explanare interpretando,ambiguam primu videre, deinde d11tinguere, postremo habere regulam, qua vetara &falsa iudicantur, Squae quibuS propontis sint,queque non sit consequentia.

Aulus Gellius Cap. v III. lib. X v I. D1ALEcTI C AE, inquit, disciplins studiu, atque cognitio in principijs quidem tetra & aspernabilis, insuauisq; esse & in ciuilis videri solet, sed ubi aliquantulum procos.

seris, tum denique & emolumentum eius in animo diluc bit,&sequetur quaedam discendi voluptas insatiabilis. Cui sane si modun, non feceris, periculum non mediocre erit, ne ut plerique alij, in illis Dialecticae gyris ac meandri tanquam apud Syreneos scopulos consenescas.

Augustinus in libro de ordine,

Scientia argumentandi,diuidendi,definiendi,non ab hominibus pro arbitrio instituta est,sed, in reru ratione comperta est .

B a Boetius