De præstantia linguæ sanctæ oratio habita in Collegio Romano a Jacobo Maria Ayrolo ..

11쪽

mor heterodoxus, in orthodoxos , atque adeo in hanc Religionis arcem telut in signum, Cui contradicat, semper intentus: L .a.a. oesiquidem ad hebraicos in posterum provocaverissontes, ut solet, inveniat Roma non paucos, ex Academicis EMINENTIAE UEsTRAE prasertim, qui, conditi ne accepta , re fontes intrepide adeant

tina cum illis, ου iisdem illos in fontibus, sua nequidquam philologia inflatos, d

mergant . Diuitirso by Gorale

12쪽

IMPRIMATDR Si videbitur leverendissinas, P. Magistro Sac. Palatii Apostolici. Dominicus de mulis Oi pus Verulan.Vlaesi. X commissione Rev. Patris Pausini Bernardini Magistri Sac. Pal. Apostol. Attente vidi librum 'cujus Titulus: De Praesuntia Linguae Sanctae, Auctore P. Iacobo Maria Ayroli Societ. Jesu, & inveni

cuncta, recte, ac erudite, nulla erroris umbra cadente , sed juxta orthodoxam Sanctae Ecclesiae doctrinam, concinne edoceri, ac auctoritatibus Sacrae Scripturae, sive ex Uulgata, vel originalis hebraici textu , aliarumve versionum decerptis fideliter, insuper& Sanctis Patribus , & rationibus omnia comprobata reperi,ita ut ad Sanctet Linguae studium,maxime ad perfectam divinarum scripturarum intelligentiam utilissime capessendam, fortiter, suaviterq; disponant animum.Ideo,haud dubium ad profectum,librum hujusmodi praelo posse mandari, putandum. Ego Philippus Franciscus Zahami Canonicus Prae. Cath. Ecf. Messanen. R . D. Saen Theolog. Doctor jam Lestir S. Seripi. in Aeademia nimsrstare- ωθ. Cleri ruis Urbis.

Fr.D. Baptista Cariis Socius Reverendissimi P.S.A.P. Magistri ordinis Praedicatorum iaDi tiroo by Coo le

13쪽

ORATIO

Uandoquidem,quadriennio ex e , hebraicam linguam docentes lustruin condimus lustrum autem , ut Terentio Varroni

placet, a luendo, id est solaendo ductum est, eo quod quinto quoque anno vectigalia, Miributa exigerentur in novis auditoribus vetus debitum accedimus soluturi. Debemus illis nimirum in hebraicis literis tradendis quadruplicatam squod debitum tot annos docendo contraximus ) diligentiam . Ut ergo ab ipso statim ineuntis anni primordio debiti partem aliquam luere incipiamus ; de Linguae Sanctae praestantia, & utilitate necesse est

pauca praesari. 1 Hebraicae linguae praestantiam tria praesertim commendant, antiquitas, sanctitas, pulchritudo. Antiquissimam sane linguarum omnium hebraicam, mundique aequalem omnes fere, cum P tres , tum Sanctarum interpretes Scripturarum testantur. Geminos producere in medium sufficiat

Hieronymum , dc Augustinum , quorum primus epist. ad Damas. Initium , ait, oris ct communis eloquii , hoe omne quod loquimur , hebrai- eam este linguam qua petus Testamentum serj-B tum

14쪽

tum est , universa antiquitas tradidis . Augustinus vero lib. I s. de Civit. Dei cap. II. Hebraiea lingua , inquit, remansit in Dinilia Heber, diosis per

alias linguas exteris gentibus, quae lingua prius humano generi non immerito creditu uille communis . ideo deinceps hebralea es nuncupata, tunc enim opus erat eam distingui ab aliis linguis nomine proprio; quando autem erat una, nihil aliud, quam humana

lingua vocabatur.3 Consonant huic veritati nomina primis hominibus, locisque, quorum historia sacra meminit, ab initio mundi ad babyIonicam usque dispersionem imposita : hominibus quidem , velut Adam , Heva , Cain, Abel, Seth, Henoch, Phaleg, Noe, Abraham, Isaac, Iacob, Sara, Israel, Melchisedech:

Iocis vero, ut Hierico, Salem, Sichem, Bethlehem, Segor, Cariatsepher, atque alia quam plurima : quae nomina cum hebraicis e radicibus exponantur 's Adam enim dicitur ex nom adamaterra, quasi terreunt Eva ex πnhhaia vixit, quasi omnium mater viventium; Cain a nap Κana aquisivit, quia dixit Heva , aquisipi hominem per Deum ; atque ita per reliqua discurrendo ) hebraica plane lingua vetustissima, & omnium prima satis ostenditur. Ex hebraica proinde,velut ex matrice,caeteras omnes derivatas, quaedam ejusdem reliquiae in illis extantes indicio sunt . Orientales Vero pleraeque , Syriaca praesertim, Chaldaica, Arabica, AEthiopica, Samaritica tantam cum illa habent assinitatem, ut jactis semel hebraicae fundamentis, velut experti no inrunt , facili omnes negotio condiscantur. 4 Sanctitatem porro , unde haec prae cςteris lingua cognomentum vendicat sibi, facit in primis a thor

15쪽

thor illius Deus Opt. Max. Est enim hebraica lingua non humano placito, vel ingenio, sed divina auctoritate, & magisterio excogitata; quippe quam in ipso mundi nascentis exordio Deus ipse protoplassarum mentibus indiderit, quo statim, & inter se invicem, &ad Deum quae sentiebant eloqui perfecte pussent, omniumque Auctorem bonorum, quibus par erat laudibus, celebrarent.

s Huc S illud accedit, quod si quando post linguarum divisionem fideles sibi, & sanctitate conspicuos viros Deus alloqui vellet; non nisi hebraici uti lingua consueverit: velut ex nominibus ab ipso sive impositis, sive mutatis, ut Abram in Abraham, Sarai in Sara, Iacob in Israel, quae nomina ex hebraico fonte dimanant, perspicuum est. 6 Quin etiam nomen illud ineffabile & augustissimum, nomen, inquam, tetragrammaton mn , Dei proprium & essentiale, ex hujus linguae radice, seu verbo substantivo ran hava fuit, derivatu,quatum ad ejus sanctitatem affert accessionis i Quod quidem nome nulla alia exprimere,aut reddere lingua potest: itaque septuaginta Interpretes nomen illud peridest, Dominus, quod nomen appellativum est lubique exponunt . Laus proinde hebraicae linguae solius haec est, ut quae lingua divinis erat mysteriis continendis destinata, proprio Divinitatis nomine

consecraretur.

Quin etiam gemina illa, quae omnem vincunt

suavitatem, nomina PES ZIS , & MARIA, nomina super aurum , O lapidem pretiosum malistis desiderabika , O duleiora super mel, ct favum,

16쪽

salvare significat, deductum est; per quod in lingua

mysteriorum foecundissima mystice insinuatur credentibus, salutis Verbum, insuetum olim, & inusi-sitatum mortalibus, ex eo solum usurpari, & conjugari coepisse, ex quo Dei filius infimilitudinem hominu laesus in terris visus es, ct cum hominibus con- per satus est. Neque enim es aliud nomen, in quo oporteat nos μειοι fieri, sub caelo datum hominibus , nisi nomen risu Christi Nazareni. Maria autem, sive ex

radice Mn marar amarum esse, ct jam mare, Amarundinis mare; sive ex radice dra rum exaltavit, exaltata exponitur: cujus nominis utramque expositionem ipsa in cantico suo Maria, dum prophetaret , complexa est: Respexit, inquit, hunulitatem ancillae fric; ecce amaritudinem: Fecit mihi magna qui potens es; ecce exaltationem: ut Maria proinde, Iuxta hebraicum idiotismum , idem sonet, ac h militas excitata. 8 Denique in felicissima illa, quam futuram ιπι quirimus , Civitate Dei, non nisi hebraico idiomate loquendum, infertur ex sacris literis : quo facit illud Sophoniae 3. q. Reddam populi; labium electum, ut invocent omnes in nomine Domini, serviantes humero uno:quem locum de lingua hebraica in Regno Dei post mundi finem restituenda, A castro, Arias

Montanus, ct Galatinus apud Cornelium exponunt. Sophoniae concinunt Tobias c. I 3. χχ. & JOm. Ap calip. c. I 9. I. dum per Vicos supernae Ierusalem aeter

num hallel a squet vox laudate Deum hebraice significat) cantatum iri testantur. Et sane cum hominis lingua a divinis laudibus in aeterna illa felicitate nunquam cessatura credenda sit; cumque apud Isaiam legamus,beata Se raphim alterum ad alterum Omp vmp

17쪽

svmp Κadosch, Κadosch, Kadosch: hoc est Sannus, Sanetas, Sanctus, hebraica jugiter lingua clamare ;credibile est, beatarum mentium aemulos beatos hinmines, iisdem vocibus,eodemq; idiomate,Trisagium

perpetuum ingeminaturos.

ς Dicet aliquis: Esto hebraico idiomati, de fanctitate S antiquitate, linguae caeterae Brtasse concedant ; illud tamen nativa nempe, & intima pulchritudine facile superabunt. Ego vero contendo, hebraicum idioma, tum ex eo, quod Sanctum sit, tum ex eo, quod omnium primum, esse oportere omnium elegantissimum . Illius sanctitas nimirum inde, ut ostendimus, proficiscitur, quod linguam hujusmodi Deus ipse condiderit, eamque inter loquendum cum hominibus usurpaverit . Numquid ergo , ut

eam minus elegantem conderet, elegantiae fontes

conditor ignorabati anne eleganter loqui sapientes viros deceat, sapientiam vero ipsam dedeceat i Est ergo elegans haec lingua, quia Sancta . Deinde nonne axioma philosisphicum est, Primum in unoquoque genere esse menDram caeterorum s Cum itaque hebraicum idioma omnium primum a divina suerit S pientia concinnatum I fateamur oportet omnibus illud Iinguis tamquam exemplar fuisse propositum, ad quod quanto quaeque lingua accederet magis , tanto esset lingua perfectior. io Verum agedum ex ipsiusmet elegantiae fontibus id ipsum comprobemus. Elegantia porro se monis in eo potissimum sita est, ut purus, ut brevis, ut dilucidus sermo sit; ut energiam insuper, & proprietatem in verbis; ut Ornatum in contextu praese- ferat. Iam vero hebraica lingua hisce omnibus ita praerogativis excellit, ut linguas caeteras longo in

18쪽

σtervallo post se relinquat. Et primo quIdem,ta nullas

lingua haec habeat extraneas voces admistas somnes enim linguae quasdam ab hebraica voces mutuantur, ipsa vero ab aliis mutuatur nihil, neque ex aliarum radicibus, Verum ex propriis, voces derivat suas)pura quam maxime, sincera, & simplex, atque adeo

iterum prima ostenditur , simplicia quippe compo-Hirpriora esse, philosophicum est. Proprietatem vero in vocibus, & energiam linguae Sanctae satis commendant nomina, usque adeo rerum , quibus significandis imposita sint, naturam, & indolem exprimentia , ut definitiones dixeris verius, quam nomina . Hinc Eusebius Pamphilus praepar.Evang.lib. II. cap. s. exponens illud Genesis cap. 2. I9. Omne quod vocavit Adam animae viventis, ipsum es nomen ejus.

Cum ait ipsum es nomen ejus, inquit, quid aliud, iam appellationer, uti natura postulat, inditas esse Ae sicar t & sane ut in latina voce exemplum

ponamus, quid, amabo, Vox haec, leo, praeseseri, unde leonis valeas naturam dignosceret athebrai cum nomen fra, lavi, quod leonem significat, a radice ab lev ere, audax illico, S intrepidum tibi animal ob oculos ponit. Eadem ratione omias abbirim hebraice tauri dicuntur, quasi robusti ; ab 'vas mirruus L. diam renanim pavones,quasi clamo , a lari ranan clamare: Midn hliasida ciconia, quasi misericors; a non hhesed misericordia, qua, erga genitores praesiertim, quorum etiam senectam educare dicitur, haec avis nobilis est. Quae vis significandi, atque proprietas , si tantam nanciscitur Iaudem in vocibus , quantam habebit admirationem in elementis Sunt enim elementa ipsa, seu literae in hebraica lingua,

quod minime est praetereundum, significativae : quia

vero

19쪽

vero literarum natura in ipsarum mei figura, & fomma , seu specie, quam oculis exhibent, & situ quem occupant, sita est, nomina literis imposita literarum figuram, & situm aptissime exprimunt. Aleph M itaque ex eo quod Principem in ordine locum obtineat , significat Princeps: Beth a a figura, quam imitatur, domus: summa enim ejus linea tectum, lina pavimetum,media parietem, quς e regione est vacuitas,portam refert.Ghimela a gibbo,que gerit in dorso, Cameias: & ita deinceps paucis exceptis, quae ksono, quem exprimunt, nomen sortitae sunt) ad ultimam usque tau n, quae signum seu terminus, quod ordinem terminet,& claudat agmen, significat; alphabetum hebraicum, & literas proportione mirabili habet significativas , & compendio pulcherrimo voces plurimas, vel antequam ex literis voces formare condiscant, Tyrones docet: qua sane praerogativa latina , & graeca pariter lingua destituuntur. Ex quo iterum linguae hujus ostenditur origo divina. 2 enim nominum impositio , ut in Cratylo au-etor est Plato, non leve quiddam, nec vulgarium, ac plebejorum hominum : adeoque perὸ Θ Gradiis dictam es , inquit , suum is natura rebus inesse nomen; nee arta em nominum quemvis esse de , sed

eum dumtaxat , qui ct innatum rei cuique nomen

peroidere, O illius quasi soramam literis deinde, ae dabis repraesentare post.

11 Est etiam lingua haec omnium brevissima, concisia, atque laconica, adeoque naturalis cum

primis , t ut advertit Postellus de Originibus) & ad

eum, cui linguae fini deserviunt, quam celerrime scilicet conceptus mentis aperiendi, maxime id nea . Brevitatem hujusmodi, & laconismum faciund

20쪽

ciunt, ut advertit Salmeron Proleg. I 4. Verborum primo, & nominum primitivorum; modorum dei de , per quos verba inflectuntur, paucitas; varia deinnique unius, ejusdeque radicis per varias conjugationes inflexio, & significatio. Hoc enim verbum, sive radix 'du masar ex. gr. per quatuor conjugationes ita circumducitur, ut in prima 'du masar, significet tra- aedit; in secunda 'do mister, tradiasse diligenter; in tertia ' Dun himsiti ferit fradere , in quarta deniquerimnn hithmasse tradidisse ipsum: ubi utrum magis mirere, compendiumne addiscendit Dum unico verbo, sive radice inventa, quatuor statim conjugationes , significationesque diversas tenes; an melli dum inUerbis componendis plane divinum'Qua in re Graecam, & Latinam Hebraica lingua longe praevertit: quis enim sive graece, sive latine unica voce dixerit, fecit tradere, velut hebraice dicitur uncin

himsir: quis tradidit se ipsum, velut hebraice dicitur 'dunn hithmasser: quis diligenter tradidit, velut hebraice dicitur 'cin misseri Quod quidem adverbium diligentiam significans, trium apud graecos, id est Hai tae, apud latinos autem quatuor syllabarum, per unicum punctum secundae literae radicali infixum, eamq;literam duplicans,ita exprimit,ut nihil brevius, aut aptius dici, nihil proinde elegantius possit. Quid enim brevius punctos Rursus quid aptius, quam, diligentiam ut exprimas, quae fit duplicando operam, duplicare literani t Quod artificium per omnia dum verba circumfert, eademque ratione dicit 'di, 'ipsi immed pikked, diligenter docuit, diligenter visitoit: vo,n ' pan hilmid hiphkid, docere fecit visitare ferit, sive praefecit: 'ubnn 'pann hithlammed hi thpakked

docuit se 'sum, praefecisse ipsum; incredibile dictu