De præstantia linguæ sanctæ oratio habita in Collegio Romano a Jacobo Maria Ayrolo ..

21쪽

est , quam brevi verborum circuitu quam multas sententias hebraica lingua inimitabili sane elegantia complectatur.Quo compendio dicendi pectectionem operandi pariter Lingua Sancta mirabiliter nobis insinuat, juxta illud Eccles33. 23. is omnibus operibur tuis praecellens esto: ut operemur primo, ut diligentiam deinde operi impendamus, ut ad operandum

praeterea alios incitemus, ut omnes demum actiones necessario regressu in nosinet ipsi convertamus: quam absurdum est enim, ut qui alios curas, teipsum non cures, qui caetera cognoscis, teipsum igno

res t Quae autem brevitas in linguis reliquis parere obscuritatem consuevit, juxta illud: Brevis est e Imboro , obscurus fio; in hebraica mirum quantum aD ferat perspicuitatis, Oc lucis; tum ex eo, quod paucae admodum hujus linguae voces, propter significandi energiam , vocibus multo pluribus equivaleant; tum propter ea, quae grammatici as a vocitant , quibus assixis possessiva pronomina meus, tuu

fum , noster , vester , quemadmodum S demonstrativa ἔie , ille , per unicam syllabam ex primitivis pronominibus decerptam, & nomini, seu ver-ho adjectam in fine, hebraei felicissime exprimunt. v. g. Magiser, qui hebraice an rau dicitur, si unicum addas jota fit rabia unica voce, quod nos duplici dicimus, Magister meus . Similiter, genui,

quod hebraice dicitur m, jaladii, si addas syllabacha fit *m, jeladiicha, unica voce, quod nos duplici

exprimimus, genui te. Quem quidem morem, in verbis praesertim, lingua Italica est imitata, dum quod latine dicimus v. g. quaerite eum, tollite eum: brevius, & elegantius dicit erecateis, toglieulo: in quo vel nescientes Itali modum loquendi hebrai- C cum

22쪽

cum imitamur. Neque rursus parum ad claritatem linguae Sanctae facit divisio verbi per genera: masculinum enim, S scemininum genus, squod graeca, &Iatina lingua in nominibus tantum agnoscunt) hebraica & in verbis adhibet: itaque tradidit, si de viro sermo sit, dicitum n masar, si de foemina m nruasera. In ipso autem verbo inflectendo, dum primitivorum pronominum ultimas syllabas radici, seuthemati ad finem adjungens praeteritum conjugat, &ex nris alta tu, v. g. & 'Pn masar tradidit facit m cima arta tradidisti, ex anahhnu nos, de 'Pu masar indu masarnu tradia maeum rursus,ordine inverso, syllabas easdem radici addes ab initio,conjugat futurum , & ex nnii & 'nu facit 'amn timsor trades, ex anru & n 'adda nimsor rademus: tam concinna brevitas, tam mira proportio, tam multa venustasi elegantia, lepor, ut c tera deessent argumenta, divinum plane hujus artificii Auctorem insinuant.1Σ Quid veneres, lepores , & sales hebraicos memorem, quos nulla exprimere, aut assequi lingua valeat Quid de figuris, & tropis dicam, caeterisque styli ornamentis Ex quibus eloquentia hebraicae linguae tanta consurgit, ut ex Sacrarum A ctoribus literarum, tamquam ex sontibus, ne dum

Ecclesiae Patres, verum etiam probatissimi quique Scriptores, vel ethnici sententias, figuras, similit dines, translata, eloquentiam derivaverint: ipsique adeo poetae, ut in libro de stylo Auctor est Cardinalis Pallavicinus, styli nobilitatem, de spendorem

assecuturi, sacros praesertim codices frequentaverint.

Merito proinde Augustinus lib. 4. de Doctr. Christ. eap. 6. Ubi eos, inquit, intelligo de canonicis

Scriptoribus Ioquitur ) non solum nihil eis sopiem

23쪽

rius, nerum etiam nihil eis uentias mihi pideri ρ res. Et sane, ut aliqua in medium exempla proferamus , quam magnifica, quam splendida est translatio qua dicitur Deut. 32. 42. 'νa basn rarim e n Tn 'et Inebriabo, sive ut significantius habet hebraicus te tus , inebriare faciam sagittar mear sanguine , in gladius meus devorabit carnes. Et iterum ibidem I ao dra non a n m dramy u Naun

ι eomederes fructas urorum, O hircos eum medulla trities , O sanguinem uvae biberet merae Fmum e pro eo quod diceret; triticum electum,

uis narrabit caelorum ratiouem, concentum erit

γ is dormire faciet i pro eo quod est ; cessare faciet.

Eeceue exparte dicta sunt viarum ejus, ct eum vix parvam siua re renum ejus audierimur, quis poteris emitruum magnitudinis tutar intuerit Quanta nempe dicendi vis, quam magnum eloquentiae fulmen inest in hoc tonitruo, pro eo quod est; quis poterit terr magnitudinem iuius intueri An parum eloquens est idem Propheta, sue cum dicit cap. IT. Iq.: nia , mran auae rina mimo nno, C E Pu-

24쪽

Putreiani dixistater meus es, mater mea, ct soror

Numquid praebebis equo fortitudinem, aut cim-- dabis collo ejus hinnitum t ubi audierat vocem buccin dicit. Vah . procul odoratur bellum, exhortationem

ducum, ct ululatum exercitus. Sive cum mare coercitum narrat cap. 38. 8.

25쪽

ω hebraico fonte sonent,cuivis vel hebraice nescien-

praestantia hebraicae linguae quae diximus sitisque ad studium pulcherrimum animos valeant in flammare: de utilitate vero quae supersimi dicenda raviorem oppido, S uberiorem orationem desiderant. Quae ergo utilitas hebraicae Linguae t Multam per Omne modum liceat huc Apostoli verba ad Rom. . et . quibus circumcisionis utilitatem commendat, aptare t multam, inquam , per omnem modum , aeredita sunt huic linguae eloquia Dei, quod quidem donum singulari numinis beneficentia divinitus collatum mortalibus, quis pro dignitate valeat aestimarezRestius sane Propheta hoc quasi praecipuum ubi rei

lisset: μι annuntiat, inquiens, Verbumsusumcob, justitias ct judicia sua Isrees, admirationis velut ec sta si raptus exclamat: Non secit cohi r inationi, ct judicia sua non mam'sapit eis. Quorum tanta est profunditas eloquiorum, ut Augustinus ad Volusianum In eis , inquit, quotidie proscerem , si ea fu- ab ineunte puerilist usque ad decrepitam senectutem maximo otio, μηπmopulo, meι1ore ingenio conarer addiscere. Tanta enim non solum in perbis, sed etiam in rebus latet altitudo Sapientiae,

Di annosii mis, acuti is, flagranti seque cupiditate discendi hoc contingat, quod eadem scriptura

ouodam Deo habet, cum consummaverat homo, tune Incipiet. Quorum eloquiorum notitia usque adeo mortalibus necessaria est , ut ea quisquis ignorat Christum ignoret quodammodo necelle sit.

Si enim Chrisus, Apostolo teste I. Corinth. I. 24.

26쪽

14 .es Dei Virtus, Dei Sapientia, & Dei Virtutem ejusque Sapientiam nescit, qui nescit Scripturas; juxta illud Matili. χχ. 29. Erratis nescienter scripturas, neque Virtutem Dei; profecto, ut concludit Hieronymus praef. in Isajam, Linoratio scripturarum ignoratio Christi es. Ut ergo divinas scripturas , atque adeo Christum ipsum, qui scripturarum, legis Q Α- finis es ad jUitiam owni credenti , intelligamus,

eam prae caeteris linguam, cui eloquia Dei, & vetus testamentum creditum est, mirum quantum proderit didicisse. Neque enim frustra e Cruce pendenti Christo Domino,cum titulus ' r Nazarenus Rex Iudaeorum triplici lingua praefigeretur, Et eruscriptum, inquit Joan. I9. 1 o. hebraicΘ, graecΘ, O D-tλὰ : non frustra, inquam , hebraica obtinuit principatum : ut omnibus palam esset, quo loco lingua haec iis esset habenda, qui mysticum librum scriptum intus, & foris Christum crucifixum legere, &intelligere concupiscerent. Cujus idiomatis notitia cum caeteris omnibus, tum iis praesertim necessaria est, qui divina Eloquia sive ab exhedra, sive ex suggestu exponere aliis tenentur : quam absurdum est enim, ut legatus Regis sui mandata minime intelligat, & egeat interpretet Themistocles certe, cum Persarum Regis alloquium, supplicem ei libellum daturus, appeteret, annum solidum in persicam linguam addi scendam insumpsisse fertur, ne per interpretem Regis verba excipere cogeretur, i 4 At enim, respondeat aliquis , cum uebraicus Textus in latinam linguam per interpretes sapietissimos dudum translatus sit; nihil esse, cur tantopere hebraicae linguae necessitas ad sacras literas intelligendas inculcetur: quin imo, quam viri doctissimi Diuiligod by GO Ie

27쪽

simi olim oecupaverint, provinciam invadere frustra esse: alienis proinde laboribus gratias habendas, & fruendum partis.1 s Puerilia sunt haec , ut Hieronymi verbis utar In Epist. ad Paulinum eireulatorum ludo μmilia, docere quod imores : imo, ut cum Itimacho I quar , ne hoc quidem scire , quod nescias . Frustra

nempe est hebraica lingua, ex quo in latinum idioma per sapientes viros sacrae literae translatae sunt. Frustra ergo ad studium linguarum, hebraicae cum Prina is, Oecumenica Concilia , frustra Sanctissimi Pontifices Clemens V. praesertim , ct Paulus similiter V. decretis gravissimis celeberrimas AEuropaeaAcade imas , & Religiosorum Familias incitarunt. Quorum primus in Clement. de Magistris cap. mersollicitudines toto approbante Concilio Viennensi, statuit , Ut ubicumque Romanam curiam habitare

contigerit, nec non in Parisiensi, Oxoniensi, Non inent, O Salmantieensi sudio teneantur viri eatholici suffieientem habentes hebraicae, arabicae, O GaDdaicae linguarum notitiam, qui alior linguar ipsas fi

licitὰ doceant, ut instructi fructum peratum possint

Deo Authoreproducere. Paulus autem in constitutione, quae incipit A soluae servitutis onere decrevit, ut in cujuscumque ordinis, Insituri Regulinium

t- mendicantium , quam non menicantium sudiis omnibus trium linguarum hebraicae, graecae, O larinae, in majoribus vero, γ celtarioribus etiam ara-ὼuae doctores , regularer quidem, O ejusdem ordinis, si in illo harum linguarum A cientem notitiam habentes sint, An minus seculares, aut alterius ordinis Regulares, qui illas actu, diligenter doceant, habeantur. Frustra est ad sacras literas post latinam

28쪽

versionem hebraica Iingua. O vos ergo deceptos A-hulensis, Lyrane, Genebrarde, Bellarmine, Sixte Senensis, Maldonate, Galatine, a Lapide, Pagnine, Arias Montane, aliique sexcenti, qui tamdiu in Linguae Sanctae apicibus enucleandis , ut tutis liceret scripturarum campos pervadere, elaborastis, S desudastis. Cur non hos audistis tam doctos homines, tam eruditos, priusquam in istum errorem induceremini t Quantam vos operam , quam multum temporis, quod ista vos fugerint praeclara praecepta sapientiae, inutiliter insumpsistis. Frustra est hebraica lingua, ex quo omnia in latinam translata sunt. Quid si quaedam nec translata sunt, nec transferri potuerunt ' Legimus nempe quot annis in hebdomada majore lamentationes Hieremiae Prophetae ita descriptas, ut singulis versibus singula ex ordine hebraici alphabeti elementa respondeant Aleph, Beth, Ghimel, Daleth &c. at ordinem hujusmodi non vertit omnino latinus Interpres, sic enim incipit. Quo--Asedet sta civitas. Heus tu, Interpres bone, ab Aleph incipit versius propheticus 'min 'is Quare pro Aleph, sive pro Α, i iteram Q , mihi substituis Quid habet, amabo, α, simile,aut commune cum Aleph ' At interpres in culpa non est, quid enim

faceret ille , quando latinarum, & hebraicarum vocum sibi elementa non congruunt Parumne tamen

ex hebraico textu, in quo Singuli apices, puncta, ut inquit Hieronymus in cap. ad Ephes.sιenasunt sensibus: in quo, ut auctor est Possevinus in biblioth.

seleel. Tot continentur Sacramenta , quot literae: Pa rum ne,inquam,nobis interim in versone periisse credetidum est, dum divino magisterio invectus ordo

dispertiit Simile huius est, quod accidit in Psal. 8.

29쪽

ver. . uid es homo quod memor es ejus,aut filius hominis , quoniam visitas eum t Quo loco lingua he-hraica hominis nomen variat;& pro eo quod dicimus, id es homo ,habet, quid est enas Enosse, id est oblivio- Iur: pro eo quod dicimus, filius hominis, habet, Iutur

Quasi diceret: quid es obliviosius Vie, quod memor erejur; aut i e terse filius, quia visitas eum t At haec

gemina pulcherrima antithesis in latina versione nusquam apparet. Non vacat huc aggerare, quae tertio quoque verbo in Scripturis occurrunt exempla similia: ex utroque tamen allato de reliquis capere

Coniecturam cuivis in promptu erit. Quid si in ipsissimet hebraicis characteribus paululum variatis mysterium lateat i velut Isia1ae 9. .rp'nabo, m n naria, Multiplicabitur ejus imperium, pacis non erit finis: Ubi per mem claudum, sive quadratum D, quod rotundum , & apertum esse debuerat di, sive excellentiam Principatus Christi Domini per quatuor mundi plagas dilatandi ; sive perpetuam Deiparae Virginitatem ab Isaia praenuntiatam, multi apud Cornelium, S Gaspat em Sanctium Interpretes opinantur. Cujus simile est, quod habetur Deut. s. q. nani uul,s mnν ,κηπε ναν Deus Deus noster Deus unus es, uic duplex dictio schemati audi, dc Ps ehhad unus, per literam majusculam terminata figurae granditate gravitatem sententiae,& podus indigitat. Quasi dicat Aui Grael,

audi autem quam attentissime;magna enim res agitur. Deus Deus tuus Deus Unus est. Unus, inquam: non

sicut dii gentium, quorum falsam divinitatem pluralitas arguit ; nans sit gentium daemonia: Dei au-

30쪽

Istem nostri et nitate Divinitas vera monstratur. Quo loco si, ut quibusdam apud Cornelium hic placet, Dei nomine triplicato,Augustissimum Trinitatis mysterium innuitur;quanto major in illis majusculis literis tam grande Arcanum insinuantibus insit empli

sis, quantoque attentiorem animadversionem mereantur,nemo non videt. At haec,& caetera hujusmodi ignorat versio latina. Quid poesim, & numeros metricos memorem Quibus sacri vates suavissime pariter, & elegantissime divinas subinde in laudescrumpunt: Regius Psalmista praesertim, cui nomen divinar secere cantiones; & S. Job, qui ut in epist. ad Paulinum testatur Hieronymus, Pros incipit, versu labitur. Nonne & hanc Scripturarum sanctarum dulcedinem,hoc delicium quod maximum ess), Vel ex ea, quam in prophanis poetis percipimus V luptate , licet conjicere j ita Omisit interpres , ut ne minimum quidem illius extet in versione vestigium : cujus rei rationem reddens Augustinus in epist. i 3 r. ad Memorium. Quibus numeris, inquit,

consiliant persus D idici non scripsi, quia nescio: neque enim ex hebraicί linguί quam ignoro , potuit

etiam numeros interpres exprimere, ne metri nece ta-

te is interpretandi veritate amplius, quam ratio sententiarum sinebat, di redi cogeretur. Certis tamen eos constare numeris credo illis , qui eam singuam pro-δὰ callent. Amavit enim vir ille Sanctus musicapiam, O in eastudia nos magis ipse, quam ullus anus auctor accendit. Denique voces tapissime , & phrases habet hebraica lingua emphaticas , & sensu graVidas, uibus cum pares in alia lingua voces non suppetantit plerumque, ut vis illa, &emphasis inversione intercidat, & sententia quae hebraice vivida est, atque